Pomoc publiczna oraz kwalifikowalność VAT
advertisement
WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE Pomoc publiczna oraz kwalifikowalność podatku VAT w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 Prowadzący: Michał Rutkowski Szkolenie finansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 1 Archiwizacja 2007-2013 Beneficjent jest zobowiązany do przechowywania dokumentacji związanej z realizacją projektu do 31 grudnia 20??r. a ad. pomocy publicznej przez okres 10 lat od podpisania umowy (rozp. 1083/2006 art. 90 ust. 1a) 2 Trwałość projektu (rozp. 1083 art. 57) Państwo członkowskie lub instytucja zarządzająca zapewniają, że operacja zachowuje wkład funduszy, wyłącznie jeżeli operacja ta, w terminie pięciu lat od zakończenia operacji lub trzech lat od zakończenia operacji w państwach członkowskich, które skorzystały z możliwości skrócenia tego terminu w celu utrzymania inwestycji lub miejsc pracy stworzonych przez MŚP, nie zostanie poddana zasadniczym modyfikacjom: – mającym wpływ na jej charakter lub warunki jej realizacji lub powodującym uzyskanie nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub podmiot publiczny; oraz – wynikającym ze zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo z zaprzestania działalności produkcyjnej. 3 Wielkości wkładu funduszy w przypadku inwestycji objętych pomocą publiczną: W odniesieniu do pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 Traktatu pomoc publiczna przyznana w ramach programów operacyjnych podlega pułapom określonym dla pomocy publicznej (rozp. 1083/2006 art. 54 ust. 4) 4 Konspekt Podstawowe pojęcia i zasady Aktualny stan prawny dotyczący RPO Występowanie pomocy publicznej w wybranych obszarach programów operacyjnych Kluczowe konsekwencje dla wnioskodawców ubiegających się o dofinansowanie zgodnie z regułami pomocy publicznej 5 Test pomocy publicznej Pomocą publiczną jest transfer zasobów publicznych, o ile spełnione są łącznie następujące warunki: transfer ten skutkuje przysporzeniem na rzecz określonego podmiotu, na warunkach korzystniejszych niż rynkowe, transfer ten jest selektywny – uprzywilejowuje określone podmioty lub wytwarzanie określonych dóbr, w efekcie tego transferu występuje lub może wystąpić zakłócenie konkurencji, transfer ten wpływa na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi. 6 Podstawowe zasady KE jest jedynym organem uprawnionym do wydania wiążącego rozstrzygnięcia w kwestii występowania pomocy publicznej (KE wielokrotnie uznawała różne instrumenty za pomoc publiczną mimo odmiennego stanowiska Państwa Członkowskiego!!!), Zasoby publiczne mogą mieć postać finansową, rzeczową (składniki majątku) lub niematerialną, Transfer – transakcja między dwoma odrębnymi podmiotami, najczęściej publicznym (przekazującym) i niepublicznym (przyjmującym). – Pomoc publiczną może jednak stanowić również transfer między dwoma podmiotami publicznymi np. województwem i gminą oraz między dwoma podmiotami niepublicznymi, gdy jeden jest dysponentem zasobów publicznych 7 Podstawowe zasady Transfer zasobów publicznych nie występuje pomiędzy jednostkami organizacyjnymi tego samego podmiotu (np. jst. i jej zakład budżetowy) Przysporzenie - korzyść ekonomiczna osiągana przez podmiot, na rzecz którego dokonywany jest transfer zasobów. Nie każdy transfer jest przysporzeniem np. gdy całość korzyści przenoszona jest na ostatecznych odbiorców Pomocą publiczną jest tylko takie przysporzenie, które następuje na warunkach korzystniejszych od rynkowych. Stosowanie PZP zapewnia warunki rynkowe. Zlecenie dokonane w trybie innym niż PZP może stanowić pomoc publiczną nawet, jeśli prawo dopuszcza taki tryb. Czasami jednak warunki rynkowe są spełnione bez postępowania przetargowego np. sprzedaż akcji na giełdzie. 8 Podstawowe zasady Selektywność – uprzywilejowanie określonego podmiotu lub wytwarzania określonych dóbr. PP może być transfer zasobów publicznych dokonany na rzecz dowolnego podmiotu np. organizacji pozarządowej, spółki komunalnej, a nawet jst. (wykonującej działalność gospodarczą w formie zakładu budżetowego). Nie jest pomocą publiczną transfer, z którego na równych prawach mogą korzystać wszystkie podmioty (nie ma selektywności) Przepisy o pomocy publicznej dotyczą wszystkich podmiotów niezależnie od ich cech, a w sensie przedmiotowy odnoszą się do wszelkiej działalności związanej z oferowaniem dóbr i usług na określonym rynku PP nie dotyczy tych dziedzin działalności, które są wykonywane w warunkach niekonkurencyjnych. Taka sytuacja występuje wówczas, gdy działalność jest wykonywana w warunkach monopolu naturalnego (np. zarządzanie liniami kolejowymi oraz zarządzanie sieciami wodociągowymi, gazowymi i energetycznymi ) lub monopolu prawnego (np. część usług Poczty Polskiej) 9 Podstawowe zasady Nie zostały sformułowane ogólne kryteria, które by jednoznacznie rozgraniczyły przypadki, w których transfer zasobów wpływa na wymianę handlową między krajami członkowskimi oraz takie, w których taki wpływ nie zachodzi. Takim kryterium nie jest ani fizyczna wielkość podmiotu, ani rozmiar jego działalności, ani też rodzaj tej działalności Jeżeli podmiot, który otrzymuje zasoby publiczne, działa wyłącznie na rynku lokalnym, to taki transfer nie stanowi pomocy publicznej 10 Formy pomocy publicznej Bezzwrotne przekazanie środków (dotacje, subsydia) Obniżenie obciążeń podatkowych (ulga podatkowa, umorzenie lub odroczenie płatności podatku bądź innej daniny publicznej) Przeniesienie własności składników majątkowych (np. poprzez sprzedaż lub wniesienie aportem do spółki) lub oddanie takich składników majątkowych w użytkowanie (np. poprzez zawarcie umowy dzierżawy albo najmu) Udzielenie pożyczki lub innej formy finansowania zwrotnego Udzielenie gwarancji lub poręczenia Objęcie akcji/udziałów w spółce prawa handlowego 11 Rodzaje pomocy publicznej pomoc indywidualna – udzielana jednemu, z góry znanemu podmiotowi pomoc udzielana w ramach programów pomocowych – program pomocowy jest to akt normatywny określający warunki udzielania pomocy podmiotom, które nie są z góry znane 12 Aktualny stan prawny dotyczący RPO Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego wydane na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju są jedyną podstawą, na mocy której można udzielić PP w ramach RPO Obecny stan prawny uniemożliwia udzielenie pomocy indywidualnej w ramach RPO Jeśli do danego projektu nie ma zastosowania żaden program pomocowy nie oznacza to automatycznie, że w projekcie tym nie występuje pomoc publiczna W praktyce mogą wystąpić sytuacje, w których dofinansowanie danego projektu będzie stanowiło pomoc publiczną nie przewidzianą w żadnym programie pomocowym. W takim przypadku Instytucja Zarządzająca zamierzająca udzielić PP nieobjętej żadnym programem pomocowym musi wystąpić do MRR o ustanowienie nowego programu pomocowego lub odpowiednią nowelizację istniejącego programu pomocowego 13 Rozporządzenia wymagające notyfikacji KE: W sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie publicznego transportu miejskiego w ramach regionalnych programów operacyjnych W sprawie udzielania pomocy na nabycie lub modernizację pasażerskiego taboru kolejowego w ramach regionalnych programów operacyjnych W sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie transportu multimodalnego w ramach regionalnych programów operacyjnych W sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie portów lotniczych w ramach regionalnych programów operacyjnych W sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczorozwojowej i lecznictwa uzdrowiskowego w ramach regionalnych programów operacyjnych W sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych. 14 Rozporządzenia nie wymagające notyfikacji KE: Z dnia 11 października 2007 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. Nr 193, poz.. 1399); Z dnia 11 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy na usługi doradcze dla mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. Nr 193, poz. 1398); Z dnia 2 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. Nr 185, poz. 1317); Z dnia 2 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy na szkolenia w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. Nr 185, poz. 1318); 15 Regionalna pomoc inwestycyjna Pomoc może być udzielona wyłącznie na dokonanie tzw. inwestycji początkowej (nowej inwestycji). Za taką uznaje się inwestycję w aktywa materialne lub niematerialne, związaną z utworzeniem nowego zakładu, rozbudową istniejącego zakładu, dywersyfikacją produkcji w istniejącym zakładzie lub zasadniczą zmianą procesu produkcyjnego w istniejącym zakładzie. Regionalna pomoc inwestycyjna nie może być udzielana na inwestycje odtworzeniowe. Aktywa materialne nabywane w ramach wspomaganego projektu muszą być nowe (nieużywane), warunek ten nie dotyczy inwestycji dokonywanych przez mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa. 16 Regionalna pomoc inwestycyjna Regionalna pomoc inwestycyjna może zostać udzielona wyłącznie wtedy, gdy beneficjent przed rozpoczęciem prac nad realizacją projektu złożył wniosek o przyznanie pomocy, a organ odpowiedzialny za udzielanie pomocy potwierdził następnie na piśmie, że projekt, co do zasady, kwalifikuje się do pomocy, ponieważ spełnia kryteria określone w programie pomocowym Za rozpoczęcie prac nad realizacją projektu uważa się podjęcie prac budowlanych lub podjęcie wiążącego zobowiązania do nabycia urządzeń. Podmiot zamierzający ubiegać się o regionalną pomoc inwestycyjną może, przed otrzymaniem pisemnego potwierdzenia o kwalifikowalności projektu (a nawet przed złożeniem wniosku o dofinansowanie) dokonywać czynności przygotowawczych do realizacji projektu 17 Regionalna pomoc inwestycyjna Mapa pomocy regionalnej, obowiązująca w Polsce w okresie 2007-13, została określona w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej (Dz.U. Nr 190, poz. 11402) Procentowe progi maksymalnej intensywności pomocy podlegają zwiększeniu: – o 20 punktów procentowych w przypadku mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców – o10 punktów procentowych w przypadku średnich przedsiębiorców Jeżeli pomoc nie jest wypłacana jednorazowo, lecz w transzach, to wartość pomocy (wyrażoną jako EDB) należy zdyskontować czyli ustalić aktualną wartość ekonomicznej płatności, która ma być dokonana w przyszłości 18 Regionalna pomoc inwestycyjna W RPO może wystąpić sytuacja, w której jeden projekt będzie dotyczył zarówno inwestycji podlegających regułom udzielania pomocy publicznej, jak i inwestycji nieobjętych tymi regułami. W takim przypadku: – Jeśli projekt dotyczy dwóch inwestycji, które mogą być fizycznie wyodrębnione, to należy go traktować jako dwa osobne projekty, z których jeden podlega obostrzeniom związanym z pomocą publiczną, a drugi nie – Jeśli zadania inwestycyjne nie mogą być fizycznie wyodrębnione, to reguły udzielania pomocy publicznej dotyczą całości inwestycji 19 Regionalna pomoc inwestycyjna Regionalna pomoc inwestycyjna powinna być udzielana pod warunkiem zagwarantowania trwałości projektu. Przez trwałość projektu należy rozumieć utrzymanie inwestycji, na której realizację została udzielona pomoc, w regionie objętym pomocą, przez okres co najmniej 5 lat (w przypadku mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców – 3 lat) Okres ten jest liczony od daty zakończenia realizacji projektu 20 Regionalna pomoc inwestycyjna W związku z tym, iż rozporządzenie dot. Regionalnej pomocy inwestycyjnej nie było notyfikowane przez KE obowiązują dodatkowe obostrzenia: – muszą zostać spełnione warunki Wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 200713 – pomoc nie może być udzielona na inwestycje dotyczące prowadzenia działalności w sektorach: rybołówstwa, budownictwa okrętowego, węgla kamiennego, stali, włókien syntetycznych, produkcji pierwotnej produktów rolnych; natomiast w przypadku sektora transportu pomoc nie może być wykorzystana na zakup środków transportu 21 Regionalna pomoc inwestycyjna Pomoc nie może być uzależniona od wielkości eksportu ani od wykorzystywania towarów krajowych zamiast towarów zagranicznych, nie może też być przeznaczona na tworzenie sieci dystrybucyjnych za granicą ani na pokrycie wydatków bieżących związanych z działalnością eksportową Udzielana pomoc powinna być „przejrzysta” – rozumie się przez to pomoc, której kwota może być z góry ustalona Pomoc nie może być udzielona beneficjentowi, na którym ciąży obowiązek zwrotu pomocy wcześniej udzielonej Jeżeli pomoc jest udzielana w ramach programu pomocowego (a nie jako pomoc indywidualna), to program ten nie może być ukierunkowany na konkretne sektory, chyba że jest to sektor turystyki. 22 Pomoc de minimis Pomocą de minimis jest pomoc, która ze względu na niewielką wartość nie wpływa na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi i/lub nie zakłóca konkurencji. Z formalnego punktu widzenia pomoc de minimis nie jest pomocą publiczną Graniczną kwotą pomocy de minimis jest 200 tys. € w ciągu trzech kolejnych lat. Oznacza to, że każdy podmiot może otrzymać w ciągu tego okresu, z jednego lub wielu źródeł, pomoc o łącznej wartości nieprzekraczającej 200 tys. € i pomoc ta nie będzie uznawana za pomoc publiczną 23 Pomoc de minimis Ograniczenia pomocy de minimis: – Reguła de minimis nie dotyczy sektorów: produkcji pierwotnej produktów rolnych, rybołówstwa i akwakultury, węgla kamiennego, – w sektorze transportu drogowego limit pomocy de minimis wynosi 100 tys. € w ciągu trzech lat, ponadto pomoc ta nie może zostać wykorzystana na nabycie środków transportu, 24 Pomoc de minimis Pomoc de minimis nie może być przyznana podmiotom znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej (tzn. kwalifikującym się do pomocy na ratowanie lub restrukturyzację przedsiębiorstw), Pomoc de minimis nie może być uzależniona od wielkości eksportu ani od wykorzystywania towarów krajowych zamiast towarów zagranicznych, nie może też być przeznaczona na tworzenie sieci dystrybucyjnych za granicą ani na pokrycie wydatków bieżących związanych z działalnością eksportową, Pomoc de minimis powinna być „przejrzysta” tzn. jej kwota powinna być z góry możliwa do ustalenia. 25 Pomoc de minimis Na władzach krajów członkowskich spoczywa obowiązek monitorowania pomocy de minimis tak, aby zapewnić, że żaden podmiot nie otrzyma pomocy w kwocie przekraczającej limit 200 tys. € (lub 100 tys. € w przypadku sektora transportu drogowego). W Polsce organ udzielający pomocy de minimis jest obowiązany wydać jej beneficjentowi zaświadczenie potwierdzające ten właśnie charakter pomocy i określające m.in. datę jej udzielenia, jej wartość, a także jej równowartość w €. Limit 200 tys. € dotyczy tylko pomocy udzielanej jako pomoc de minimis – podmiot może w tym czasie otrzymać inną pomoc publiczną w dowolnej kwocie, o ile tylko jest ona udzielana zgodnie z prawem 26 Kumulacja pomocy Jeżeli kumulowane są dwa środki pomocowe, przy czym obydwa stanowią regionalną pomoc inwestycyjną, to skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej, obowiązującej w danym regionie, Jeżeli regionalna pomoc inwestycyjna jest kumulowana z pomocą de minimis w odniesieniu do tych samych wydatków kwalifikowanych, to skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej, obowiązującej w danym regionie, Jeżeli kumulowane są dwa środki pomocowe, z których jeden stanowi regionalną pomoc inwestycyjną (i nie może przekroczyć pułapu maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej), a drugi stanowi pomoc przeznaczaną na inny cel (i nie może przekroczyć pułapu określonego w przepisach właściwych dla tego rodzaju pomocy), to skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć tego pułapu, który jest korzystniejszy dla beneficjenta. 27 Występowanie pomocy publicznej w wybranych obszarach programów operacyjnych 28 Pomoc publiczna w dziedzinie transportu publicznego Projekty można podzielić na dwie kategorie: Zakup lub modernizacja taboru służącego wykonywaniu przewozów (autobusy, tramwaje, wagony, szynobusy, etc.), Tworzenie lub modernizacja infrastruktury transportu publicznego (drogi kołowe, tory tramwajowe i kolejowe, zajezdnie, dworce, elektroniczne systemy biletowe, etc). 29 Pomoc publiczna w dziedzinie transportu publicznego Dofinansowanie na zakup taboru podmiotowi, który będzie wykorzystywał ten tabor do wykonywania przewozów, stanowi pomoc publiczną. Dotyczy to wszystkich przewoźników – nawet jednostek samorządu terytorialnego, wykonujących przewozy w formie organizacyjnej zakładu budżetowego Nie będzie pomocą publiczną udzielenie takiego dofinansowania podmiotowi, który nie wykonuje przewozów. Oczywiście w powyższym przypadku może wystąpić pomoc publiczna na drugim poziomie – związana ze sposobem udostępniania majątku nabytego dzięki dofinansowaniu. Pomoc publiczna na tym poziomie nie wystąpi, jeśli majątek jest udostępniany w drodze przetargu. Może się przy tym zdarzyć, że w celu realizacji powierzonego zadania jednostka samorządu terytorialnego dokona transferu majątku do spółki komunalnej. W takich okolicznościach nie jest wykluczone wystąpienie pomocy 30 publicznej Pomoc publiczna w dziedzinie transportu publicznego Projekty polegające na finansowaniu tworzenia lub modernizacji infrastruktury służącej transportowi publicznemu należy podzielić na trzy przypadki: – Infrastruktura stanowi własność publiczną (beneficjentem projektu jest podmiot publiczny), – Infrastruktura stanowi własność podmiotu niepublicznego, który zarządza tą infrastrukturą, ale nie prowadzi działalności przewozowej (beneficjentem projektu jest ten podmiot), – Infrastruktura stanowi własność przewoźnika (beneficjentem jest przewoźnik) 31 Beneficjentem projektu jest podmiot publiczny Tworzenie publicznej infrastruktury transportowej stanowi zadanie państwa, a więc nie jest działalnością wykonywaną w warunkach konkurencji. Zatem dofinansowanie środkami programu operacyjnego projektu z tego zakresu nie stanowi PP PP może jednak wystąpić na drugim poziomie – przy dysponowaniu tą infrastrukturą przez władze publiczne. Jeżeli infrastruktura ta jest ogólnodostępna to PP nie ma miejsca, gdyż nie jest spełnione kryterium selektywności. Jeśli jednak infrastruktura ma służyć określonemu podmiotowi (lub wręcz jest mu dedykowana), to jej udostępnienie na zasadach nierynkowych będzie stanowiło PP dla tego podmiotu. Warto zwrócić uwagę, że sam fakt, iż infrastruktura ma służyć tylko jednemu podmiotowi (albo określonej grupie podmiotów) nie przesądza jeszcze o wystąpieniu PP. Pomoc ta nie wystąpi, jeśli podmiot/podmioty korzystające z infrastruktury będą wyłonione w trybie przetargu (co zapewni, że warunki korzystania z infrastruktury są warunkami rynkowymi). 32 Beneficjentem projektu jest podmiot niepubliczny Jeżeli infrastruktura transportowa stanowi własność odrębnego podmiotu (który udostępnia tę infrastrukturę za odpłatnością wszystkim zainteresowanym przewoźnikom), to z reguły podmiot ten działa w warunkach monopolu – jak chociażby spółka PKP PLK S.A., która jest monopolistą w zakresie zarządzania publicznymi liniami kolejowymi. Dofinansowanie ze środków programu operacyjnego projektu polegającego na budowie, rozbudowie lub modernizacji tej infrastruktury nie będzie zatem stanowiło pomocy publicznej. 33 Beneficjentem jest przewoźnik Jeżeli infrastruktura stanowi własność przewoźnika i jest przezeń wykorzystywana do wykonywania przewozów, to dofinansowanie tej infrastruktury stanowi pomoc publiczną. 34 Pomoc publiczna w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego W ramach RPO będą realizowane następujące rodzaje projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego: – Tworzenie infrastruktury służącej przesyłowi danych (sieci telekomunikacyjnych), – Tworzenie zdolności do świadczenia usług drogą elektroniczną w instytucjach publicznych – Wdrażanie systemów informatycznych wspomagających zarządzanie. 35 Pomoc publiczna w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego Pomoc publiczna nie będzie dotyczyła projektów instytucji publicznych, związanych ze świadczeniem usług administracji publicznej drogą elektroniczną oraz wdrażaniem systemów informatycznych. Natomiast działalność polegająca na przesyle danych przez sieci telekomunikacyjne stanowi działalność wykonywaną w warunkach konkurencji. Dlatego też dofinansowanie projektu polegającego na tworzeniu lub modernizacji sieci telekomunikacyjnej, udzielone podmiotowi wykonującemu taką działalność (operatorowi sieci) będzie stanowiło pomoc publiczną. Jednakże pomoc publiczna nie wystąpi, jeśli dofinansowanie na budowę lub modernizację sieci telekomunikacyjnej zostanie udzielone podmiotowi, który nie jest i nie będzie operatorem 36 sieci. Pomoc publiczna w dziedzinie zaopatrzenia w wodę oraz usuwania ścieków i odpadów komunalnych Większość spośród tych zadań jest wykonywana w warunkach monopolu naturalnego. Dotyczy to przede wszystkim: budowy i eksploatacji sieci wodociągowych, sieci kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków i wysypisk odpadów komunalnych. Dofinansowanie projektów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji takiej infrastruktury nie stanowi pomocy publicznej (niezależnie od tego, czy gmina wykonuje te zadania w formie zakładu budżetowego, czy w formie spółki komunalnej). Natomiast monopol naturalny nie występuje w przypadku działalności polegającej na odbiorze i wywozie ścieków lub odpadów przy użyciu środków transportu, takich jak śmieciarki i wozy asenizacyjne. Dofinansowanie projektów dotyczących takiej działalności, w szczególności polegających na nabyciu lub modernizacji takich środków transportu stanowi pomoc publiczną. 37 Pomoc publiczna dla szkół wyższych i jednostek naukowych Dla oceny występowania pomocy publicznej w przypadku transferu zasobów publicznych do szkół wyższych i jednostek naukowych niezbędne jest ustalenie, czy działalność tych podmiotów stanowi działalność gospodarczą. Z reguły podmioty takie wykonują następujące rodzaje działalności: – działalność edukacyjną w ramach systemu szkolnictwa wyższego, finansowaną ze środków publicznych działalność taka nie stanowi działalności gospodarczej – usługi towarzyszące ściśle związane z ww. działalnością (np. oferowanie studentom zakwaterowania w domach studenckich, publikacja skryptów) - należy uznać, że usługi takie nie stanowią działalności gospodarczej, o ile mają na celu wyłącznie umożliwienie podstawowej działalności 38 Pomoc publiczna dla szkół wyższych i jednostek naukowych – studia oferowane w celu osiągnięcia zysku, które są finansowane ze środków prywatnych, w szczególności z opłat wnoszonych przez studentów lub ich rodziców, stanowią usługi w porozumieniu art. 60 TWE, studia takie są zatem działalnością gospodarczą; – prowadzenie prac badawczych służących wyłącznie powiększaniu zasobów wiedzy i pogłębianiu rozumienia badanych zjawisk oraz upowszechnianie wyników tych badań –ten zakres aktywności nie stanowi działalności gospodarczej; – prowadzenie prac badawczych na zlecenie (w szczególności na zlecenie przedsiębiorstw) stanowi działalność wykonywaną w warunkach konkurencji (rozumowanie to odnosi się rzecz jasna również do świadczenia usług laboratoryjno-pomiarowych). 39 Pomoc publiczna dla szkół wyższych i jednostek naukowych Wynika z tego, że finansowanie ze środków programu operacyjnego infrastruktury szkół wyższych służące prowadzeniu działalności edukacyjnej: – W przypadku publicznych szkół wyższych - nie stanowi PP, o ile infrastruktura ta jest wykorzystywana na potrzeby studiów bezpłatnych (finansowanych przez państwo), – W przypadku niepublicznych szkół wyższych - stanowi PP – Pojawia się tutaj kwestia infrastruktury publicznych szkół wyższych, która jest wykorzystywana zarówno na potrzeby studiów bezpłatnych (dziennych) jak i studiów odpłatnych (zaocznych, poddyplomowych). Zgodnie z wyjaśnieniami, uzyskanymi przez MRR w roboczych kontaktach z KE w takim przypadku nie należy stosować zasad udzielania PP, natomiast kwota dofinansowania powinna być obniżona przy zastosowaniu metodologii określonej dla tzw.„projektów 40 generujących dochód”. Pomoc publiczna dla szkół wyższych i jednostek naukowych Pomocą publiczną nie będzie także ani dofinansowanie infrastruktury (np. laboratoryjnej, informatycznej) służącej prowadzeniu badań naukowych ani też dofinansowanie samych bezpośrednich kosztów prowadzenia takich badań. Natomiast świadczenie przez wyższe uczelnie usług badawczych, które są realizowane na zlecenie kontrahentów i których rezultaty mają służyć tym kontrahentom jest działalnością, do której stosują się zasady udzielania pomocy publicznej. Zatem pomocą publiczną będzie zarówno dofinansowanie ze środków programu operacyjnego infrastruktury służącej prowadzeniu takiej działalności, jak i dofinansowanie samego projektu badawczego realizowanego na potrzeby kontrahenta. 41 Pomoc publiczna dla szkół wyższych i jednostek naukowych Z powyższej analizy wynika problemem praktyczny, polegający na tym, że często ta sama infrastruktura jest używana przez ten sam podmiot zarówno do prowadzenia działalności niepodlegającej regułom PP, jak i działalności gospodarczej (np. przy użyciu tej samej aparatury realizuje się zarówno własne projekty badawcze, jak i prace badawcze na zlecenie). Sposobem rozwiązania tego problemu mogłoby być organizacyjne wyodrębnienie działalności prowadzonej na zlecenie, np. poprzez utworzenie spółki, która odpłatnie (po stawkach rynkowych) korzystałaby z aparatury badawczej jednostki macierzystej w celu realizacji zlecanych prac badawczych. Dofinansowanie projektu nie stanowiłoby więc PP, jednak kwota dofinansowania musiałaby uwzględniać dochody otrzymywane przez jednostkę macierzystą z tytułu oddania aparatury 42 badawczej w odpłatne korzystanie. Pomoc publiczna w dziedzinie ochrony zdrowia i lecznictwa uzdrowiskowego Dofinansowanie środkami programów operacyjnych projektów służących działalności zakładów opieki zdrowotnej związanej z wykonywaniem usług finansowanych przez NFZ nie stanowi pomocy publicznej Dofinansowanie ze środków programu operacyjnego udzielone niepublicznemu zakładowi opieki zdrowotnej będzie stanowiło pomoc publiczną, chyba że dofinansowanie to będzie udzielone pod warunkiem jego wykorzystania w całości na cele związane z wykonywaniem usług w ramach kontraktów z NFZ. Dofinansowanie ze środków programu operacyjnego projektów dotyczących lecznictwa uzdrowiskowego stanowi pomoc publiczną – niezależnie od tego, czy beneficjentem dofinansowania jest zoz publiczny, czy też niepubliczny 43 Pomoc publiczna w dziedzinie turystyki W zakresie turystyki należy uczynić rozróżnienie między dwoma rodzajami działalności: – działalnością z zakresu tworzenia i utrzymywania ogólnodostępnej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, – działalnością polegająca na świadczeniu usług turystycznych. Pierwszy z powyższych typów działalności może przykładowo polegać na wytyczaniu szlaków turystycznych, budowie ścieżek rowerowych, miejsc biwakowych, tworzeniu systemów bezpłatnej informacji turystycznej itp. Dofinansowanie projektów tego rodzaju środkami programów operacyjnych nie stanowi PP. Natomiast działalność polegająca na oferowaniu usług turystycznych (np. usług hotelowych, gastronomicznych, rekreacyjnych) stanowi działalność wykonywaną w warunkach konkurencji. Dofinansowanie projektów dotyczących takiej działalności 44 środkami programu operacyjnego będzie stanowiło PP. Pomoc publiczna w dziedzinie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego Działalność dotycząca kultury i wspierania dziedzictwa narodowego nie jest z definicji wyłączona spod oddziaływania przepisów o pomocy publicznej Dofinansowanie projektów dotyczących działalności kulturalnej wykonywanej przez instytucje kultury, jst, kościoły i inne podmioty niewykonujące działalności w warunkach konkurencji nie stanowi pomocy publicznej Należy jednak zauważyć, że instytucje tego rodzaju poza działalnością podstawową mogą prowadzić inną działalność, wykonywaną w warunkach konkurencji. Przykładowo – muzea niejednokrotnie odpłatnie udostępniają pomieszczenia w celu organizacji różnego rodzaju imprez, uroczystości etc. i w tym zakresie konkurują z innymi podmiotami wykonującymi taką działalność, chociażby z hotelami. 45 Pomoc publiczna w dziedzinie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego W przypadku instytucji, które poza działalnością kulturalną prowadzą działalność gospodarczą, publiczne finansowanie działalności kulturalnej nie będzie stanowiło pomocy publicznej pod warunkiem, że: – Oba rodzaje działalności dadzą się wyraźnie rozdzielić – finansowanie obu rodzajów działalności można wyraźnie rozdzielić – podmiot jest w stanie właściwie przypisywać koszty do poszczególnych rodzajów działalności, a tym samym nie zachodzi tzw. krzyżowe dotowanie działalności gospodarczej. 46 Pomoc publiczna w dziedzinie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego W przypadku obiektów wpisanych do rejestru zabytków występowanie pomocy publicznej uzależnione jest od przeznaczenia obiektu. Jeśli służy on wykonywaniu działalności konkurencyjnej to pomoc publiczna może wystąpić Analogiczny problem występuje w przypadku tzw. digitalizacji zasobów kultury. Przedsięwzięcie takie może służyć niekomercyjnemu udostępnieniu tych zasobów szerokiej rzeszy zainteresowanych osób, ale może też służyć celom komercyjnym (np. sprzedaż płyt dvd z archiwalnymi filmami). W pierwszym przypadku sfinanansowanie projektu nie stanowi pomocy publicznej, w drugim zaś nie sposób tego wykluczyć. 47 Pomoc publiczna w dziedzinie mieszkalnictwa Udzielenie wspólnocie mieszkaniowej dofinansowania w celu renowacji części wspólnych budynku wielorodzinnego nie będzie stanowiło pomocy publicznej Przekazanie gminom, TBS-om oraz spółdzielniom mieszkaniowym środków RPO z przeznaczeniem na renowację części wspólnych budynków będzie stanowiło pomoc publiczną dla tych podmiotów Projekty polegające na dofinansowaniu środkami RPO adaptacji lub remontów budynków zawierających lokale socjalne nie będą związane z udzieleniem pomocy publicznej 48 Konsekwencje dla wnioskodawców ubiegających się o dofinansowanie zgodnie z regułami pomocy publicznej Poziom dofinansowania projektu (ewentualnie maksymalna kwota dofinansowania) Kwalifikowalność: – w wymiarze czasowym – w wymiarze przedmiotowym 49 Kwalifikowalność VAT 50 Podatek od towarów i usług (VAT) Zgodnie z art. 3 lit. e rozporządzenia 1084/2006 oraz art. 7 ust. 1 lit. d rozporządzenia 1080/2006 podatek od towarów i usług (VAT) może być wydatkiem kwalifikowalnym tylko wtedy, gdy nie podlega zwrotowi (nie jest możliwe jego odzyskanie przez beneficjenta). VAT podlegający odzyskaniu w jakikolwiek sposób nie będzie uważany za kwalifikowalny, nawet jeśli nie został faktycznie odzyskany przez beneficjenta. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów przekazanym pismem z dnia 23 grudnia 2004 r. (Zn. PP8-901149/04/MZE/3705), w świetle przepisów o podatku od towarów i usług „odzyskanie” podatku oznacza odliczenie go od podatku należnego lub zwrot w określonych przypadkach, według warunków ściśle określonych przepisami o podatku od towarów i usług. Pojęcie odliczenia podatku VAT (zmniejszenie podatku należnego o podatek naliczony) na gruncie polskich przepisów podatkowych jest pojęciem funkcjonującym jedynie w przepisach o podatku od towarów i usług. 51 Podatek od towarów i usług (VAT) Zaliczenie VAT do kosztów uzyskania przychodów celem obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym nie jest odliczeniem ani uzyskaniem zwrotu podatku od towarów i usług, a więc nie jest odzyskiwaniem podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 3 lit. e rozporządzenia 1084/2006 oraz art. 7 ust. 1 lit. d rozporządzenia 1080/2006. W przypadku, gdy umowa o dofinansowanie wskazuje inny niż beneficjent podmiot upoważniony do ponoszenia wydatków kwalifikowalnych lub beneficjent ubiega się o uznanie za kwalifikowalne podatku VAT poniesionego przez podmiot upoważniony do ponoszenia wydatków kwalifikowanych należy przedłożyć „Oświadczenie o kwalifikowalności VAT” również dla tego podmiotu. 52 Oświadczenie o kwalifikowalności VAT Beneficjent, który uzna VAT za wydatek kwalifikowalny jest zobowiązany do przedstawienia we wniosku o dofinansowanie szczegółowego uzasadnienia zawierającego podstawę prawną wskazującą na brak możliwości obniżenia VAT należnego o VAT naliczony zarówno na dzień sporządzania wniosku o dofinansowanie, jak również mając na uwadze planowany sposób wykorzystania w przyszłości majątku wytworzonego w związku z realizacją projektu. Brak szczegółowych informacji w ww. zakresie będzie mógł stanowić podstawę dla IP oraz IZ do zakwestionowania wniosku o dofinansowanie pod kątem kwalifikowalności wydatków związanych z VAT. Ponadto biorąc pod uwagę, iż prawo do obniżenia VAT należnego o VAT naliczony może powstać zarówno w okresie realizacji projektu, jak i po jego zakończeniu, beneficjenci, którzy zaliczą VAT do wydatków kwalifikowalnych są zobowiązani dołączyć do wniosku o dofinansowanie przekazywanego do IP „Oświadczenie o kwalifikowalności VAT”, którego wzór stanowi załącznik do wytycznych. 53 Oświadczenie o kwalifikowalności VAT Oświadczenie składa się z dwóch integralnych części. – W ramach pierwszej części beneficjent oświadcza, iż w chwili składania wniosku o dofinansowanie nie może odzyskać w żaden sposób poniesionego kosztu podatku VAT, którego wysokość została określona w odpowiednim punkcie wniosku o dofinansowanie (fakt ten decyduje o kwalifikowalności VAT). – W części drugiej beneficjent zobowiązuje się do zwrotu zrefundowanej ze środków unijnych części VAT, jeżeli zaistnieją przesłanki umożliwiające odzyskanie tego podatku przez beneficjenta. „Oświadczenie o kwalifikowalności VAT” podpisane przez beneficjenta powinno stanowić załącznik do zawieranej z beneficjentem umowy o dofinansowanie. IZ wymaga, aby podpisanie umowy o dofinansowanie z beneficjentem, który zaliczył VAT do wydatków kwalifikowalnych było uwarunkowane podpisaniem ww. oświadczenia. W przypadkach budzących wątpliwości beneficjent może zwrócić się do właściwych organów z prośbą o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej. 54 VAT jako wydatek kwalifikowalny Zasada określona w ww. rozporządzeniach oznacza, iż zapłacony VAT może być uznany za wydatek kwalifikowalny tylko i wyłącznie wówczas, gdy beneficjentowi, zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem krajowym, nie przysługuje prawo (czyli beneficjent nie ma prawnych możliwości) do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego lub ubiegania się o zwrot VAT. Posiadanie wyżej wymienionego prawa (potencjalnej prawnej możliwości) wyklucza uznanie wydatku za kwalifikowalny, nawet jeśli faktycznie zwrot nie nastąpił np. ze względu na nie podjęcie przez beneficjent czynności zmierzających do realizacji tego prawa. 55 Prawo do obniżenia VAT należnego o VAT naliczony Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikom VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim nabywane towary lub usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych. Przepis zawarty w art. 88 ustawy o VAT zawiera katalog przypadków, kiedy podatnikowi VAT nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Podatku tego nie można odliczyć nawet wówczas, gdy dany zakup jest bezpośrednio związany z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu, tym samym VAT może stanowić wydatek kwalifikowalny. Przepisy ustawy o VAT stanowią, iż prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje beneficjentowi jedynie w przypadku, kiedy spełnione są dwa warunki: – beneficjent jest podatnikiem VAT oraz – zakupione przez beneficjenta towary i usługi wykorzystywane są przez beneficjenta do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeśli nie jest spełniony jeden z wymienionych warunków wówczas VAT zawarty w dokonywanych przez beneficjenta zakupach będzie stanowił wydatek kwalifikowalny w rozumieniu ww. rozporządzeń. 56 Status podatnika VAT Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są podmioty wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel i rezultat tej działalności. Za podatników nie uznaje się organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT). W związku z tym, prawo do obniżenia VAT należnego o VAT naliczony będzie przysługiwało tym podmiotom dokonującym zakupy towarów i usług finansowanych ze środków finansowych pochodzących z Funduszu Spójności lub funduszy strukturalnych, na podstawie prawidłowo wystawionych faktur VAT przez podatników posiadających status podatnika czynnego w rozumieniu art. 96 ustawy o VAT. 57 Związek zakupów z czynnościami opodatkowanymi Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje wyłącznie wówczas, gdy zakupione przez beneficjenta towary i usługi będą służyły czynnościom opodatkowanym. Prawo do odliczenia nie przysługuje w zakresie, w jakim zakupy związane są z czynnościami zwolnionymi z podatku VAT lub z czynnościami nie podlegającymi opodatkowaniu. 58 Związek zakupów z czynnościami opodatkowanymi Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wynika, że związek zakupów z czynnościami opodatkowanymi powinien mieć, zasadniczo, charakter bezpośredni. Tym samym, beneficjent realizujący projekt dofinansowany ze środków RPO WP będzie mógł odliczyć VAT wówczas, gdy zakupy towarów i usług w ramach realizowanego projektu związane są bezpośrednio z wykonywanymi przez beneficjenta czynnościami opodatkowanymi. 59 Odliczenie częściowe Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku, gdy podmiot dokonuje zarówno transakcji zwolnionych, jak i transakcji opodatkowanych VAT, powinien on przyporządkować naliczony VAT odnośnie dokonywanych przez siebie zakupów do trzech grup: – A) naliczonego VAT wynikającego z zakupów związanych wyłącznie z wykonywaniem czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT podatek ten w całości podlega odliczeniu (a więc zgodnie z rozporządzeniami WE - nie może być wydatkiem kwalifikowalnym), – B) naliczonego VAT wynikającego z zakupów związanych wyłącznie z wykonywaniem czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT - podatek ten w całości nie podlega odliczeniu (a więc zgodnie z Rozporządzeniami - może być uznany za wydatek kwalifikowalny), 60 Odliczenie częściowe – C) naliczonego VAT związanego zarówno z czynnościami, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT, jak również z czynnościami, w związku z którymi prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT nie przysługuje – w tym przypadku podmiot powinien: • – albo wyodrębnić część kwoty podatku naliczonego VAT, która może podlegać odliczeniu, jeżeli jest to możliwe, • – albo, jeżeli takie wyodrębnienie nie jest możliwe, określić kwotę podatku naliczonego VAT podlegającego odliczeniu stosując tzw. współczynnik sprzedaży, o którym mowa w art. 90 Ustawy o VAT. Należy podkreślić, iż przedstawiony ogólny schemat rozliczania VAT jedynie sygnalizuje, iż na gruncie Ustawy o VAT istnieje możliwość takiego rozliczenia. Okres, w którym istnieje obowiązek korekty podatku naliczonego odliczonego według współczynnika sprzedaży w zależności od rodzaju nabywanych towarów i usług może sięgać nawet 10 lat, 61 Odliczenie częściowe W przypadku projektów realizowanych w ramach RPO WP, jeżeli beneficjent nie będzie w stanie w jednoznaczny sposób przyporządkować naliczonego VAT do grupy wskazanej w ppkt C), VAT nie będzie uznany za wydatek kwalifikowalny. Dodatkowo, beneficjent będzie związany podpisanym przez siebie oświadczeniem, w okresie od dnia złożenia do IP/IW wniosku o dofinansowanie projektu w ramach RPO WP, przez okres realizacji projektu oraz przez okres trwałości projektu, tj. do upływu 5 lat od końcowej daty okresu kwalifikowania wydatków dla projektu określonej w umowie o dofinansowanie. Należy podkreślić, iż każdy stan faktyczny w kontekście projektów RPO WP wymagać będzie zawsze indywidualnego rozpatrzenia w kontekście zagadnienia kwalifikowalności wydatków. Zgodnie bowiem z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości podatnik, który wykorzystuje towary do prowadzenia działalności gospodarczej uprawniony jest do odliczenia VAT, przy zachowaniu obowiązujących zasad odliczeń, nawet jeśli towary te wykorzystywane są w prowadzonej działalności w bardzo niewielkim zakresie. 62 Odliczenie częściowe W przypadku rozliczeń podatku od towarów i usług należy brać pod uwagę nie tylko określenie prawa do odliczenia VAT w momencie nabycia majątku, lecz prawo to powinno być rozpatrywane z punktu widzenia sposobu wykorzystania majątku w okresie eksploatacji do dnia upływu 3 lat od daty zamknięcia PO IiŚ. Jest to związane z tym, iż każda zmiana przeznaczenia majątku, która pośrednio wiąże się z powstaniem prawa do odliczeń, powoduje prawo dokonania korekty kwoty podatku odliczonego (patrz art. 91 Ustawy o VAT) - w tym przypadku za dany okres realizacji projektu w ramach PO IiŚ. 63 Kwalifikowalność VAT - Sektor transportu Opodatkowaniu VAT podlega jedynie co do zasady odpłatne świadczenie usług. W związku z tym beneficjent realizujący projekt w ramach RPO WP, którego przedmiotem jest budowa infrastruktury drogowej, nie będzie mógł odliczyć VAT zawartego w cenie zakupionych towarów i usług. Użytkownicy tej infrastruktury korzystają bowiem z niej, co do zasady, nieodpłatnie. Dla takich podmiotów VAT będzie stanowił wydatek kwalifikowalny. W przypadku np. prowadzenia działalności w postaci odpłatnego udostępniania autostrad, działalność taka podlega opodatkowaniu VAT, co może oznaczać, iż w takim przypadku VAT nie będzie mógł być wydatkiem 64 kwalifikowalnym. Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska Gmina realizuje projekt z zakresu budowy kanalizacji, a po zrealizowaniu przedsięwzięcia będzie jego operatorem i będzie pobierać opłaty od użytkowników indywidualnych. W tym przypadku VAT nie może być wydatkiem kwalifikowalnym. Gmina realizuje projekt np. z zakresu budowy kanalizacji. Po zrealizowaniu przedsięwzięcia składniki majątku sfinansowanego ze środków pochodzących z RPO WP są przekazywane: 65 Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska – a) aportem do należącej do gminy spółki komunalnej (podatnik VAT), która będzie operatorem przedsięwzięcia i która będzie pobierać opłaty od użytkowników indywidualnych za korzystanie z wybudowanej kanalizacji; • Zgodnie z art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT do działalności gospodarczej, której prowadzenie przesądza o statusie podatnika VAT, zalicza się czynności polegające m.in. na wykorzystaniu towarów w sposób ciągły do działalności zarobkowej. Oznacza to, że wykorzystanie składników majątku trwałego jako aportu, co do zasady jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Jednakże, na mocy §8 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia w sprawie wykonania przepisów ustawy o VAT zwalnia się od podatku wkłady niepieniężne (aporty) wnoszone do spółek prawa handlowego i cywilnego. Zgodnie z art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT, wykonywanie dostaw zwolnionych od podatku nie daje prawa do odliczeń i zwrotu podatku naliczonego. Biorąc powyższe pod uwagę, w przedmiotowym przypadku VAT poniesiony przez gminę w związku z budową infrastruktury będzie wydatkiem kwalifikującym się do wsparcia w ramach RPO WP. 66 Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska – b) na podstawie umowy dzierżawy gminnej spółce komunalnej lub zakładowi budżetowemu; • Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Umowa dzierŻawy zaliczana jest na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy do świadczenia usług, lub na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, stanowi dostawę towarów, o ile spełnione są warunki określone w tym przepisie. Przepis ten określa, iż dzierżawę (najem, leasing) uznaje się za dostawę towarów pod warunkiem, iż umowa nie przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty zostanie przeniesione prawo własności. Zatem, jeżeli umowa dzierżawy nie zawiera takiego warunku tego typu czynność stanowi świadczenie usług. W związku z powyższym w tej sytuacji podatnikowi VAT przysługuje prawo do odliczenia VAT związanego z inwestycją i VAT nie może być wydatkiem kwalifikowalnym. 67 Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska – c) na podstawie umowy użyczenia spółce komunalnej lub zakładowi budżetowemu; • Umowa użyczenia ma charakter nieodpłatny. Z tego względu, przy tej formie zagospodarowania majątku trwałego gminy każdy stan faktyczny powinien być analizowany oddzielnie pod kątem przepisu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT oraz postanowień: – art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, który stanowi, że opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług, – art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, który m. in. stanowi, iż nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług. 68 Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska • Brak prawa do obniżenia podatku należnego może być związany np. z nabyciem składników majątku od osoby fizycznej nie będącej podatnikiem VAT, która w związku z tym nie jest upoważniona do wystawiania faktur. Brak prawa do odliczeń może także mieć miejsce, gdy składniki majątku mają związek z czynnościami, które nie podlegają opodatkowaniu. W tym ostatnim przypadku należy zwrócić uwagę na wyżej cytowany art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, który do działalności gospodarczej włączającej w obszar opodatkowania VAT zalicza czynności wykorzystywania towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły do celów zarobkowych. 69 Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska • W związku z powyższym należy przyjąć, iż tylko w przypadku niektórych umów użyczenia, gdzie będzie pewność spełnienia takich warunków jak: – podatnik (gmina) od samego początku nie przewiduje odpłatnego udostępnienia składników majątkowych (np. poprzez ich najem, dzierżawę, wniesienie aportem) i działalność podatnika w zakresie składników majątkowych wytworzonych w związku z realizacją projektu FS lub EFRR nie jest związana z pobieraniem przez niego określonej formy wynagrodzenia, – faktyczny użytkownik majątku użyczonego przez gminę (np. zakład budżetowy lub spółka komunalna) nie będzie go wykorzystywał do wykonywania czynności odpłatnych w imieniu gminy, nie będzie służyło gminie prawo do odliczeń przy nabyciu składników majątkowych, a tym samym, VAT będzie mógł stanowić wydatek kwalifikowalny. 70 Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska – d) najpierw (np. na okres 5 lat) na zasadzie umowy użyczenia, a następnie gmina sygnalizuje zmianę wykorzystania posiadanych składników majątku poprzez wniesienie ich aportem do spółki; • wykorzystanie towarów w sposób ciągły do działalności zarobkowej, zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, jest zaliczane do działalności gospodarczej podatnika i obejmuje to także przekazywanie składników majątku w formie aportu. Jeżeli gmina zakłada wykorzystanie tych składników poprzez wniesienie ich aportem (nawet w późniejszym okresie, po kilku latach udostępniania majątku na zasadzie umowy użyczenia), składniki tego majątku będą niewątpliwie związane z działalnością gospodarczą podatnika w rozumieniu ustawy o VAT. 71 Kwalifikowalność VAT - sektor środowiska • W sytuacji czasowego, nieodpłatnego wykorzystania tego majątku na cele nie związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (umowa użyczenia), będzie miał zastosowanie przepis art. 8 ust. 2 ustawy o VAT gdzie wymieniono przypadki nieodpłatnego świadczenia usług, które są traktowane jako odpłatne świadczenie usług. W tego typu sytuacjach nieodpłatne świadczenie usług będzie podlegało opodatkowaniu i podatnikowi będzie przysługiwało prawo do zmniejszenia podatku należnego o podatek naliczony, a co za tym idzie VAT nie będzie mógł zostać uznany za wydatek kwalifikowalny. 72
