RACHUNKOWOŚĆ jest pojęciem wieloznacznym

Rachunkowość jednostki obejmuje:
1) przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,
2) prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych,
ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w
porządku chronologicznym i systematycznym,
3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą
inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i
pasywów,
4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku
finansowego,
5) sporządzanie sprawozdań finansowych,
6) gromadzenie
i
przechowywanie
dowodów
księgowych
oraz
pozostałej
dokumentacji
przewidzianej ustawą,
7) poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań
finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą
(art. 4, ust. 3).
Elementy rachunkowości finansowej
1.
Księgowość
-
gromadzenia
podsystem
i
rachunkowości,
rejestrowania
danych
służący
o
do
operacjach
gospodarczych, tworzący podstawową bazę danych dla
systemu informacyjnego rachunkowości  prowadzenie
ksiąg rachunkowych.
2.
Sprawozdawczość finansowa - ściśle określony normami
prawa
zestaw
informacji
wyjściowych
z
podsystemu
rachunkowości finansowej, emitowany poza przedsiębiorstwo
w określonej formie ("sztywna" stała struktura) i pod
określoną datą.
Niektórzy do rachunkowości finansowej zaliczają też ewidencyjny
rachunek kosztów. Jest to: ogół działań zmierzających do
odzwierciedlenia cyklu operacyjnego przedsiębiorstwa poprzez
grupowanie,
rozliczanie
i
interpretację
kosztów
własnych
działalności (według różnych przekrojów klasyfikacyjnych) dla
potrzeb wyceny produktu,
sprawozdawczości finansowej.
pomiary wyniku finansowego i
PRZEDMIOT RACHUNKOWOŚCI:
PROCES GOSPODARCZY
ZDARZENIE GOSPODARCZE
DOKUMENT
 księgowy, pozaksięgowy
 własny, obcy
 pierwotny (źródłowy), wtórny, itp.
KONTROLA
 formalna
 merytoryczna
 rachunkowa
DEKRETACJA
KSIĘGI RACHUNKOWE
PODMIOTY RACHUNKOWOŚCI (WG PRAWA
POLSKIEGO)
 spółki handlowe (w tym również w organizacji), spółki
cywilne,
 osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki
jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich
przychody netto ze sprzedaży i operacji finansowych za
poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej
równowartość w walucie polskiej 800.000 euro,
 jednostki organizacyjne działające na podstawie: prawa
bankowego, prawa o publicznym obrocie papierami
wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o
funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności
ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
 gminy, powiaty, województwa i ich związki,
 państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki
budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek
budżetowych, zakłady budżetowe, fundusze celowe,
 zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nie
posiadające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby
fizyczne, prowadzących na terytorium RP działalność
gospodarczą,
 inne jednostki, jeżeli otrzymują one na realizację zadań
zleconych dotacje lub subwencje z budżetu lub
funduszów celowych (art. 2 ustawy).
WYŁĄCZENIA PODMIOTOWE Z USTAWY O
RACHUNKOWOŚCI
 Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski,
 Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki
jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich
przychody netto ze sprzedaży i operacji finansowych za
poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w
walucie polskiej 800.000 euro (wg stanu na 30 września
danego roku).
 W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed
rozpoczęciem roku obrotowego są obowiązani do
zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w
sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.
 O ile w kolejnym roku poziom 800.000 euro zostanie
przekroczony, zwolniony uprzednio podmiot wraca do
prowadzenia ksiąg rachunkowych.
UŻYTKOWNICY INFORMACJI I PROBLEMY
INWESTORZY
 stopień ryzyka związany z inwestowaniem
kapitału,
 stopa zwrotu tego kapitału,
 ocena kierownictwa firmy.
PRACOWNICY
 stabilność i rentowność (miejsca prasy),
 zdolność finansowa do wypłaty wynagrodzeń.
POŻYCZKODAWCY
 stopień ryzyka związany z pożyczką,
 zwrot pożyczki wraz odsetkami.
KONTRAHENCI
 możliwość zapłaty należnych kwot z tytułu
obrotu gospodarczego,
 ocena możliwości przetrwania firmy na rynku.
PAŃSTWO I JEGO AGENDY
 dane do prowadzenia polityki finansowej
(ruch cen, stopy oprocentowania, wpływy
i wydatki budżetu itp.
 dane do prowadzenia polityki podatkowej,
 dane
statystyczne
(ustalanie
dochodu
narodowego itp.)
KIEROWNICTWO FIRMY
 kontrola, analiza i ocena rezultatów
działalności
(operacyjnej,
inwestycyjnej,
finansowej),
 analiza i ocena pracy ludzi,
 planowanie,
podejmowanie
decyzji
zarządczych itp.
Cykl
operacyjny
(uproszczony)
przedsiębiorstwa
wytwórczego
Kapitały

Środki
pieniężne
III SPRZEDAŻ
Produkty
I ZAKUP
II KONWERSJA
Zasoby
Cykl operacyjny przedsiębiorstwa handlowego
(uproszczony)
Kapitały

Środki
pieniężne
I ZAKUP
II SPRZEDAŻ
Zasoby
Rachunkowość - pieniężne ujęcie w/w cykli
PODSTAWOWE ZASADY RACHUNKOWOŚCI:
ZASADA
NADRZĘDNA:
TWORZENIE
PRAWDZIWEGO
I WIERNEGO
WIZERUNKU
FINANSOWEGO JEDNOSTKI (TRUE AND FAIR
VIEW).
POZOSTAŁE ZASADY I KONCEPCJE:
1. PODMIOTU GOSPODARCZEGO
2. PERIODYZACJI
3. POMIARU PIENIĘŻNEGO
4. KOSZTU HISTORYCZNEGO
5. BILANSOWA
6. KONTYNUACJI DZIAŁANIA
7. PEŁNEGO UJAWNIANIA
8. CIĄGŁOŚCI ZASAD RACHUNKOWOSCI
9. WSPÓŁMIERNOŚCI KOSZTÓW I PRZYCHODÓW
10.MEMORIAŁOWA VERSUS KASOWA
11.OSTROŻNEJ WYCENY
SPRAWOZDANIA FINANSOWE – zestawienie raportów
dotyczące danego okresu, prezentujące prawdziwy i wierny
wizerunek finansowy jednostki. Obejmuje :
 BILANS

jest
to
rachunek
majątkowo-kapitałowy,
zestawiany zwykle raz na 1 rok.
 RACHUNEK
ZYSKÓW
efektywności
gospodarowania,
I STRAT  rachunek
bazujący
na
zasadzie
memoriałowej (przychody, koszty),
 RACHUNEK
PRZEPŁYWÓW
PIENIĘŻNYCH

rachunek efektywności gospodarowania, bazujący na zasadzie
kasowej (wpływy i rozchody pieniężne), sporządzany jedynie
przez wybrane jednostki
 ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM 
ilustrujące zmiany zachodzące w kapitałach własnych firmy,
sporządzany jedynie przez wybrane jednostki
 INFORMACJA
DODATKOWA,
stanowiąca
uszczegółowienie w/w dokumentów (obowiązkowa dla
wszystkich jednostek).
BILANS
-
dwustronne
zestawienie
środków
gospodarczych (aktywa) i źródeł finansowania kapitałów (pasywa) na określony moment (dzień
bilansowy) i w określonej formie.
Inaczej:
bilans
retrospektywny
to
rachunek
podstawowy,
zwykle
majątkowo-kapitałowy,
tworzony najczęściej raz do roku.
Uporządkowanie danych bilansowych:
 według wzrastającej płynności (aktywa)
 według wzrastającej wymagalności (pasywa)
Zwykle tworzony metodą netto
AKTYWA
(środki
gospodarcze,
zasoby)
są
definiowane przez rachunkowość, jako
"...
kontrolowane
przez
jednostkę
zasoby
majątkowe o wiarygodnie określonej wartości,
powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które
spowodują w przyszłości wpływ do jednostki
korzyści ekonomicznych..." (art. 3, ust. 1, pkt. 8)
Aktywa są charakteryzowane przez trzy cechy:
a) można je wycenić, gdyż są one nabywane,
wytwarzane,
otrzymywane,
są
przydatne
i
wykorzystywane w działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa
b) są kontrolowane przez jednostkę tj. prawnym
właścicielem
lub
współwłaścicielem
jest
przedsiębiorstwo lub inne podmioty (wyjątek:
leasing kapitałowy)
c) Warunkiem wykazywania aktywów w księgach
rachunkowych jest przewidywanie, że przyniosą
one w przyszłości korzyści ekonomiczne; w
przeciwnym
przypadku
zasób
nie
będzie
stanowić składnika aktywów jednostki
d) Podział aktywów na trwałe i obrotowe  wg
kryterium
płynności
aktywów

czas
użytkowania jest u podstawy tego kryterium.
ZOBOWIĄZANIA to wynikający z przeszłych
zdarzeń
obowiązek
wykonania
świadczeń
o
wiarygodnie określonej wartości, które spowodują
wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych
aktywów jednostki.
Podstawowy podział zobowiązań w bilansie to:
rezerwy
na
zobowiązania,
zobowiązania
długoterminowe i zobowiązania krótkoterminowe
Podstawowa klasyfikacja
BILANS
AKTYWA
TRWAŁE
+
PASYWA
=
OBROTOWE
WŁASNE
OBCE
+
RZECZOWE
 środki trwałe
 środki trwałe
 w budowie
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE
 inwestycje
I PRAWNE
 prawa majątkowe
 koszty prac b+r
 inne
INWESTYCJE
DŁUGOTERM.
 nieruchomości
 wartości niem.
i prawne
 aktywa finans.
NALEŻNOŚCI
DŁUGOTERM.
RMC
DŁUGOTERM.
BILANS "X"




podstawowy
zapasowy
rezerwowe
 materiały
nie
 towary
podzielone
 produkty gotowe
zyski
 produkty w toku i
 wynik
półprodukty
finansowy
NALEŻNOŚCI
bieżącego
KRÓTKOTERMIN.
roku
ZAPASY
INWESTYCJE
KRÓTKOTERM.
 aktywa
pieniężne
 aktywa
finansowe
krótkoterm.
ROZLICZENIA
MIĘDZYOKRESOWE
KRÓTKOTERMIN.
ZOBOWIĄZANIA
ZOBOWIĄZANIA I I
REZERWY
NA
REZERWY NA
ZOBOWIĄZANIA
ZOBOWIĄZANIA
 rezerwy na
zobowiązania
 zobowiązania
długotermin.
 zobowiązania
krótkotermin.
ROZLICZENIA
MIĘDZYOKRE
SOWE
PODSTAWOWE DEFINICJE BILANSOWE
 Okres sprawozdawczy: okres, za który sporządza się
sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą
lub inne sprawozdanie sporządzone na podstawie ksiąg
rachunkowych (art. 3, ust. 1, pkt. 8)
 Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w
księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu
finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną (art.4,ust.2)
 Aktywa: kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o
wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku
przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ
korzyści ekonomicznych (art. 3, ust. 1, pkt. 12)
 Wartości niematerialne i prawne: nabyte przez jednostkę,
zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające
się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym
okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok,
przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, w tym:
autorskie prawa majątkowe, licencje, koncesje, prawa do
wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów
użytkowych, know-how (art. 3, ust. 1, pkt. 14)
 Środki trwałe: rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi,
o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności
dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i
przeznaczone na potrzeby jednostki, w tym: nieruchomości
(prawo wieczystego użytkowania gruntu, budowle i
budynki, spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu),
maszyny, urządzenia, środki transportu, ulepszenia w
środkach trwałych, inwentarz żywy (art. 3, ust. 1, pkt. 15)
 Zapis legalizujący leasing kapitałowy: aktywa to też obce
środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne na mocy
umowy,
zgodnie
z
którą
finansujący
oddaje
korzystającemu zasoby do odpłatnego użytkowania na czas
oznaczony,
jeżeli
umowa
spełnia
z
następujących
warunków:
1) przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po
zakończeniu okresu, na który została zawarta,
2) zawiera
prawo
do
nabycia
jej
przedmiotu
przez
korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została
zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia
nabycia,
3) okres na jaki została zawarta nie może być krótszy niż ¾
okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub
prawa majątkowego,
4) suma opłat, pomniejszonych o dyskonto ustalona w dniu
zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej
obowiązywania
przekracza
90%
wartości
rynkowej
przedmiotu umowy na ten dzień,
5) zawiera
przyrzeczenie finansującego
do zawarcia z
korzystającym kolejnej umowy o oddanie w odpłatne
użytkowanie tego samego przedmiotu lub przedłużenie
umowy dotychczasowej na warunkach korzystniejszych od
dotychczasowych,
6) przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem,
że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione
przez finansującego pokrywa korzystający,
7)
przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych
potrzeb korzystającego (art. 3, ust. 4)
 Środki trwałe w budowie: zaliczone do aktywów trwałych
środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub
ulepszenia już istniejącego środka trwałego (art. 3, ust. 1,
pkt. 16); zastąpiły one dotychczasowe inwestycje w
budowie
 Inwestycje: aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści
ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych
aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek,
dywidend lub innych pożytków (art. 3, ust. 1, pkt. 17)
 Zobowiązanie: wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek
wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości,
które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub
przyszłych aktywów jednostki (art. 3, ust. 1, pkt. 20)
 Instrument finansowy: kontrakt, który powoduje powstanie
aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania
finansowego lub instrumentu kapitałowego u drugiej ze
stron
pod
warunkiem,
że
z
kontraktu
wynikają
jednoznacznie skutki gospodarcze (art. 3, ust. 1, pkt. 23)
 Instrument kapitałowy to kontrakt, z którego wynika prawo
do majątku jednostki, pozostałego po zaspokojeniu lub
zabezpieczeniu wszystkich wierzycieli, bądź zobowiązanie
jednostki do wyemitowania lub dostarczenia własnych
instrumentów kapitałowych, jak udziały opcje na akcje lub
warranty (art. 3, ust. 1, pkt. 26)
 Aktywa finansowe obejmują aktywa pieniężne, instrumenty
kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, a także
wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów
pieniężnych
lub
prawo
do
wymiany
instrumentów
finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach
(art. 3, ust. 1, pkt. 24)
 Aktywa pieniężne obejmują aktywa w formie krajowych
środków płatniczych, walut obcych i dewiz, a także inne
aktywa finansowe, jak np. naliczone odsetki od aktywów
finansowych (art. 3, ust. 1, pkt. 25)
 Rzeczowe aktywa obrotowe: materiały nabyte w celu
zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone
przez jednostkę produkty gotowe (wyroby, usługi), zdatne
do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz
towary
nabyte
w
celu
odprzedaży
w
stanie
nieprzetworzonym (art. 3, ust. 1, pkt., 19)
 Aktywa
netto:
zobowiązania,
aktywa
jednostki
odpowiadające
pomniejszone
wartościowo
(funduszowi) własnemu (art. 3, ust. 1, pkt. 29)
o
kapitałowi
 Kapitały (fundusze) własne:
aktywów
wniesionych
pieniężna równowartość
przez
właścicieli
(kapitały
podstawowe) lub wypracowanych przez jednostkę (kapitały
rezerwowe)
 Zobowiązania: wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek
wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości,
które spowodują wykorzystanie już posiadanych aktywów
jednostki (art. 3, ust. 1, pkt. 20)
 Zobowiązania krótkoterminowe: ogół zobowiązań, z tytułu
dostaw i usług oraz ta część innych zobowiązań, które stają
się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego
(art. 3, ust. 1, pkt. 22)

Zobowiązanie finansowe to
zobowiązanie jednostki do
wydania aktywów finansowych lub wymiany instrumentu
finansowego z inną jednostką na niekorzystnych warunkach
(art. 3, ust. 1, pkt. 27)
 Zobowiązania
warunkowe:
obowiązek
wykonania
świadczeń, których powstanie zależy od zaistnienia
określonych zdarzeń (art. 3, ust. 1, pkt. 28)
 Rezerwa: zobowiązanie, której termin wymagalności lub
kwota nie są pewne(art. 3, ust. 1, pkt. 21)
PRZYKŁAD
W dniu 1 grudnia utworzono spółkę z o. o. do której
udziałowcy wnieśli wkłady w kwocie 100.000,i rozpoczęli
działalność
wytwórczą.
W trakcie
grudnia:
1) kupili z własnych środków budynek
50.000,-
2) kupili z własnych środków maszynę
20.000,-
3) nabyli surowce, wypłacili pensję,
zużyli energię, itp.
10.000,-
4) wytworzyli produkty i sprzedali je
uzyskując przychód
15.000,-
5) odbiorcy produktów:
a) zapłacili gotówką do kasy
5.000,-
b) zapłacili przelewem na rachunek bieżący 5.000,c) jeszcze nie zapłacili
5.000,-
Należy sporządzić bilans otwarcia (01.12) i bilans
zamknięcia (31.12) i przeanalizować zmiany majątku
i źródeł jego finansowania.
Bilans na 01.12. (otwarcia)
AKTYWA
PASYWA
Rachunek bieżący
Kapitał udziałowy
100.000,-
100.000,100.000,-
100.000,-
Bilans na 31.12. (zamknięcia)
AKTYWA
Środki trwałe
Należności
Rachunek bieżący
Kasa
PASYWA
70.000,- Kapitał udziałowy
5.000,- Wynik finansowy
100.000,5.000,-
25.000,- grudnia (ZYSK)
5.000,105.000,-
105.000,-
Zdarzenie gospodarcze (bilansowe) jest to każdy
fakt, proces, czynność itp., które zaistniały w
jednostce gospodarczej, zostały wycenione i
udokumentowane oraz wywarły wpływ na
wartość i strukturę aktywów, pasywów i wynik
finansowy w bilansie (zysk, stratę).
Cztery typy zdarzeń bilansowych:
A) STRUKTURALNE
1o Aktywa (+), Aktywa ( - ), suma bilansowa
bez zmian
2 o Pasywa (+), Pasywa ( - ), suma bilansowa
bez zmian
B) MAJĄTKOWO-KAPITAŁOWE
3 o Aktywa (+), Pasywa (+),suma bilansowa (+)
4 o Aktywa ( - ), Pasywa ( - ),suma bilansowa ( - )
Konto księgowe jest to:
 urządzenie ewidencyjne pozwalające rejestrować
zdarzenia gospodarcze,
 "pośrednik" w czasie, pomiędzy bilansem otwarcia
i bilansem zamknięcia (konto bilansowe)
 bilansujący się rachunek ekonomiczny dla danego
zasobu czy źródła finansowania
Nazwa
Debet (Dt), Wn
konta
Credit (Ct), Ma
OBCIĄŻENIE
zapisy po zapisy po
UZNANIE
KONTA
stronie
KONTA
stronie
Dt Ct
Obroty
Konta
Dt


Obroty
konta
Ct
Salda konta - różnica między obrotami Dt i Ct; gdy obroty
Dt > obroty Ct to saldo Dt i odwrotnie.
RODZAJE KONT:
1o BILANSOWE (AKTYWÓW, PASYWÓW)
2 o NIEBILANSOWE (WYNIKOWE)
3 o POZABILANSOWE
TAKŻE:
1 o SYNTETYCZNE
2 o ANALITYCZNE
Konto aktywów (majątkowe) np.
Dt
Materiały Ct
Materiały
Sp
Sp 25 000 4 000
+
6 000
+
31 000 4 000
+
- Sk
27 000 Sk
31 000 31 000


SP + Zwiększenie = SK + Zmniejszenie
Konto pasywów (kapitałowe) np.
Dt Zobowiązania Ct
Sp
+
+
Sk
+


K1
100 200,-
Zobowiązania fakt.
3 000 5 000 Sp
2 000 6 000
5 000 11 000
Sk 6 000
11 000 11 000
K2
100,200,-
ZASADA PODWÓJNEGO KSIĘGOWANIA:
każde zdarzenie gospodarcze jest ewidencjonowane na
dwóch kontach i po ich przeciwnych stronach.
Bilans na dzień 01.01.
AKTYWA
PASYWA
Środki trwałe
50 000,- Kapitał udziałowy
50 000,-
Materiały
25 000.- Kapitał zapasowy
40 000,-
Produkty gotowe
10 000,- Kredyty bankowe
10 000,-
Należności
od
7 000,- Zobowiązania
odbiorców
wobec dostawców
R-k bieżący
5 000,-
12 000,-
Kasa
1 000,105 000,-
105 000,-
Zdarzenia gospodarcze stycznia:
1. Uregulowano należność wpłatą na rachunek
5 000,-
bieżący (TYP 1)
2. Spłacono
zobowiązania
z
przyznanego
3 000,-
kredytu (TYP 2)
3. Zakupiono materiały (faktura) (TYP 3)
6 000,-
4. Spłacono zobowiązania z rachunku bieżącego
2 000,-
(TYP 4)
Jak powyższe zdarzenia wpłyną na bilans ?
Sp
50 000,25 000,-
+
_
Sk
_
_
50 000,- ŚRODKI TRWAŁE
_
31 000,- MATERIAŁY
10 000,- WYROBY GOTOWE
6 000,- (3
10 000,-
_
_
7 000,-
_
5 000,-(1
12 000,1 000,105 000,-
5 000,-(1
_
2 000,-(4
_
11 000,-
7 000,-
POZYCJA BILANSU
2 000,- NALEŻNOŚCI
15 000,- RACHUNEK BIEŻĄCY
1 000,- KASA
109 000,- 
50 000,-
_
_
50 000,- KAPITAŁ UDZIAŁOWY
40 000,-
_
_
40 000,- KAPIATAŁ ZAPASOWY
_
13 000,- KREDYTY BANKOWE
10 000,-
3000,-(2
5 000,-
6 000,-(3
3 000,-(2
2 000,-(4
105 000,-
9 000,-
5 000,-
ZOBOWIĄZANIA
6 000,- FAKTUROWE
109 000,- 
Na uwagę zasługuje "podwójny aspekt" ewidencji
każdego zdarzenia gospodarczego tj. dane pojawiają
się w dwóch różnych miejscach. Z niego wynika
ZASADA PODWÓJNEGO KSIĘGOWANIA.
I.
DZIELENIE KONT KSIĘGOWYCH
1O Podział poziomy  konta syntetyczne
i analityczne (księgi pomocnicze)
2 O Podział pionowy  konta podstawowe
i korygujące
KOREKTY BŁĘDÓW NA KONTACH
KSIĘGOWYCH
Przekreślenie błędnego zapisu oraz dokonanie zapisu
II.
1)
prawidłowego (wraz z podpisem osoby korygującej).
2)
Zapisy korygujące (STORNO), spełniające zasady
podwójnego księgowania:
-
STORNO
CZARNE
zapis
korygujący
po
przeciwnych stronach konta z błędnym zapisem
-
STORNO CZERWONE - zapis korygujący
w postaci liczby ujemnej, po tej samej stronie
konta, po której wystąpił błąd.
PRZYKŁAD:
Na
początek
okresu
salda
wybranych
kont
przedstawiały się następująco:
TOWARY
3 000,-
w tym:
Towar "A"
1 000,-
Towar "B"
500,-
Towar "C"
1 500,-
ZOBOWIĄZANIA
4 000,-
w tym:
DOSTAWCA "M"
2 000,-
DOSTAWCA "K"
1 500,-
DOSTAWCA "P"
500,-
operacje:
1. zakup towaru "b" u dostawcy "k" 700,2. spłacono zobowiązanie wobec dostawcy "m" (z rku bieżącego) 500,3. zakupiono towar "c"
u dostawcy "r"
300,4. zwrócono dostawcy "k" towar
"b" jako niezgodny z umową
300,-
DOKUMENTY (DOWODY) KSIĘGOWE
 Są to dokumenty potwierdzające dokonanie operacji gospodarczych,
stanowiące podstawę dokonania ewidencji tych operacji w księgach
rachunkowych, a także dokonywania kontroli sprawozdań
finansowych
 Dokument księgowy musi zawierać co najmniej dane:
- określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego
- określenie stron dokonujących operacji
- opis operacji i jej wartości i ilości (w jedn. naturalnych)
- data dokonania operacji, data sporządzenia dowodu (gdy
inna)
- podpisy wystawcy oraz osoby od której przyjęto lub której
wydano składnik aktywów
- wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach
rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za
te wskazania (art. 21 ust. 1).
 Dokumenty są dzielone na:
- własne i obce (wg wystawcy)
- zewnętrzne i wewnętrzne (wg przeznaczenia)
- źródłowe i wtórne (wg etapów sporządzania)
- dyspozycyjne i wykonawcze (wg celu wystawienia)
- gotówkowe i bezgotówkowe (wg treści operacji).
 Obieg dokumentów - przechodzenie ich przez różne komórki
organizacyjne od momentu wpływu do jednostki lub ich
sporządzenia do chwili zarejestrowania i złożenia w archiwum.
 Kontrola dokumentów : formalna, merytoryczna i rachunkowa
 Dekretowanie dokumentów - określanie sposobu ich zaksięgowania
tj. określenie kont na którym zostanie dokonana ewidencja
Rachunek zysków i strat
Raport
zawierający
rachunek
efektywności
gospodarowania, bazujący na memoriale. Powstaje
w wyniku zestawienia i porównania ze sobą, za
dany okres:
 Przychodów ze sprzedaży produktów, usług,
finansowych itp.
 Kosztów
ponoszonych
z prowadzoną
działalnością
w
związku
(operacyjnych,
finansowych).
Przychody
–
kwoty
należne
firmie
z
tytułu
sprzedaży produktów, usług lub realizacji innych
form działalności, w postaci otrzymanej gotówki
(środki
pieniężne)
lub
przyrzeczenia
zapłaty
(należności).
Koszty – celowe, wyrażone w pieniądzu zużycie
zasobów (rzeczowych, ludzkich, niematerialnych
itp.) oraz rozmaite płatności (podatki, czynsze, itp.)
wynikające z działalności gospodarczej, prowadzące
do osiągnięcia przychodów.
Przychody - koszty = Wynik działalności
(ZYSK, STRATA)
Bilans
Rachunek zysków i strat
Każdy przychód potencjalnie powiększa kapitały własne,
natomiast każdy poniesiony koszt potencjalnie zmniejsza
kapitały własne = wkłady finansowe właścicieli.
Zatem:
Wkład finansowy właścicieli + Przychody - Koszty
+ Zyski nadzwyczajne (losowe) - Straty nadzwyczajne
- Podatki i inne zmniejszenia zysku = kapitały własne
Równanie rachunkowości (podstawowe)
Aktywa = kapitały własne + kapitały obce
Równanie (rozszerzone)
Aktywa = (Wkład finansowy właścicieli + Przychody
- Koszty + Zysk nadzwyczajne - Straty nadzwyczajne
-
Podatki) + Kapitały obce
Po przekształceniu
Aktywa = kapitały własne + zysk/- strata + kapitały obce
Przychody i zyski – uprawdopodobnione powstanie w
okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o
wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia
wartości aktywów lub zmniejszenia wartości
zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału
własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny
sposób niż wniesienie środków przez udziałowców (art.
3, ust. 1, pkt 30)
Koszty i straty – uprawdopodobnione zmniejszenie w
okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o
wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia
wartości aktywów lub zwiększenia wartości zobowiązań
lub rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału
własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny
sposób niż wycofanie środków przez udziałowców (art.
3, ust. 1, pkt 31)
Rachunek zysków i strat może być rozpatrywany według
ogólnego schematu lub według różnych rodzajów działalności
(segmentowo). Działalność organizacji gospodarczej dzielimy na:
1. działalność operacyjną
2. zdarzenia finansowe
działalność
gospodarczą
3. wyniki nadzwyczajne (trudne do przewidzenia)
DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA
.
PODSTAWOWA
POZOSTAŁA
(statutowa)
(incydentalna)
wytwórcza
usługowa
handlowa
.
sprzedaż środka trwałego,
aktualizacja wartości zapasów
pozostałe przychody operacyjne
pozostałe koszty operacyjne
przychody ze sprzedaży
wyrobów, usług, towarów
koszty podstawowej działalności operacyjnej, w tym na:
1. koszty według układu rodzajowego (amortyzacja, zużycie
materiałów i energii, usługi obce, wynagrodzenia. Ubezpieczenia
społeczne i inne świadczenia, podatki i opłaty, pozostałe koszty
rodzajowe)
2. koszty według układu kalkulacyjnego (koszty własne
sprzedaży, koszty ogólne)
UKŁAD RODZAJOWY KOSZTÓW
Obejmuje koszty podstawowej działalności operacyjnej tj:
 AMORTYZACJA
 ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII
 USŁUGI OBCE
 WYNAGRODZENIA
 UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA
 PODATKI I OPŁATY
 POZOSTAŁE KOSZTY
Układ rodzajowy jest przeznaczony do tworzenia sprawozdań
finansowych dla odbiorców poza firmą, gdyż nie wiąże tak
pogrupowanych kosztów z przedmiotem działania firmy
(produktem, usługą). Nie narusza to tajemnicy handlowej
firmy.
UKŁAD KALKULACYJNY KOSZTÓW
Koszty podstawowej działalności operacyjnej są dzielone na
dwie kategorie:
 KOSZTY PRODUKTU (tworzące wartość produktu)
 KOSZTY OKRESU (nie tworzące wartości produktu,
odnoszone na wynik finansowy okresu)
ZDARZENIA FINANSOWE
tj. inwestowanie, lokowanie “wolnych” nadwyżek
środków pieniężnych, pozyskiwanie źródeł
finansowania
Przychody
Koszty
finansowe
finansowe
dywidendy , odsetki
oprocentowanie
dodatnie różnice kursowe
ujemne różnice kursowe
zyski ze zbycia/aktualizacja
straty ze zbycia/aktual.
wartości inwestycji
wartości inwestycji
WYNIKI NADZWYCZAJNE
tj. skutki zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza
działalnością operacyjną
Zyski
Straty
nadzwyczajne
nadzwyczajne
PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY
1. Moment sprzedaży to postawienie do dyspozycji lub
przekazanie odbiorcy wraz z zafakturowaniem. Moment
dokonania sprzedaży to moment uzyskania przychodu brutto,
2. Kwota uzyskanego przychodu brutto może być korygowana o:
RABAT
ze względu na rozmiary sprzedaży
lub jej częstotliwość
SKONTO
z tytułu szybkiego terminu
płatności lub wpłaty gotówkowej
BONIFIKATĘ
z tytułu sprzedaży produktu
niższego gatunku
PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT):
a) POWSZECHNY
b) WIELOFAZOWY
tj.
dotyczy sprzedaży wszystkich
towarów, produktów i usług poza
zwolnionymi ustawowo
tj. obciąża sprzedaż we wszystkich
fazach obrotu
c)OBLICZANY OD SPRZEDAŻY NETTO
d) POTRĄCALNY
tj. opodatkowaniu podlega
jedynie wartość dodana
tj. rozliczeniu z budżetem
podlega
różnica
między
podatkiem
należnym a naliczonym
PRZYCHODY I KOSZTY ROZLICZANE W
CZASIE
 ROZLICZENIA
PRZYCHODÓW
MIĘDZYOKRESOWE
np.
zaliczkowe
wpłaty
od
kontrahentów, otrzymane dotacje, dopłaty do inwestycji
otrzymane darowizny podlegające amortyzacji itp. 
element pasywów.
 ROZLICZENIA
MIĘDZYOKRESOWE
CZYNNE KOSZTÓW (RMC) tj. rzeczywiste koszty
rozliczane w przyszłych okresach  element aktywów
bilansu.
 ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE BIERNE
KOSZTÓW (RMB) tj. planowane koszty rozliczone
w przyszłych okresach  element pasywów bilansu.
ZDARZENIA
GOSPODARCZE
WYNIKOWE
tj.
zdarzenia które z jednej strony wpływają na aktywa lub
pasywa bilansu, a z drugiej prowadzą do powstania przychodu
lub kosztu.
aktywa
pasywa
koszty
przychody
zdarzenie 1
+
+
-
zdarzenie 2
+
zdarzenie 3
-
+
zdarzenie 4
+
+
 zdarzenie 1 - np. sumy uzyskane lub należne za sprzedane
produkty, towary lub usługi, otrzymane odsetki od
udzielonych
pożyczek,
przyznane
odszkodowania
ubezpieczeniowe, otrzymane darowizny itp.
 zdarzenie 2 - np. odpisanie przedawnionych zobowiązań,
odpisanie niewykorzystanych rezerw itp.
 zdarzenie 3 - np. poniesione koszty działalności (zużyte
materiały lub środki trwałe, wartość sprzedanych towarów w
cenach nabycia, zapłacone odsetki od kredytów lub
pożyczek, opłacone kary, przekazane darowizny, szkody
powstałe wskutek zdarzeń losowych itp.
 zdarzenie 4 - naliczone wynagrodzenia pracownicze,
otrzymane faktury za usługi obce, naliczone składki
ubezpieczeń itp.
PRZYKŁAD:
Bilans na dzień 1.01....
AKTYWA
PASYWA
Środki trwałe
500000,- Kapitał udziałowy 350000,-
Produkty gotowe
Należności
Kasa
Rachunek bieżący
Suma
300000,- Kapitał zapasowy
10000,- Kredyty bankowe
40000,100000,950000,- Suma
400000,200000,-
950000,-
Operacje gospodarcze okresu:
1. Wydano odbiorcy wyroby gotowe o wartości według
kosztów wytworzenia
200000,2. Sprzedano powyższe wyroby za
280000,3. Sprzedano za gotówkę środek trwały:
 wartość bilansowa środka
60000, wartość według ceny sprzedaży
70000,4. Otrzymano wyciągi bankowe dotyczące:
 naliczenia odsetek od kredytu
4000, naliczeniu odsetek od stanu konta
1000,5. Wskutek pożaru uległ zniszczeniu środek trwały o wartości
bilansowej
80000,6. Otrzymano wpłatę na rachunek bankowy tytułem
odszkodowania za zniszczony środek trwały
70000,7. Opłacono gotówką koszty ogólne (płace, rachunki, czynsz
dzierżawny itp.)
50000,8. Należność od odbiorcy uległa przedawnieniu 10000,9. Naliczono podatek dochodowy (19%)
...........
Należy: zaksięgować powyższe operacje gospodarcze oraz
zestawić rachunek zysków i strat (kalkulacyjny) i bilans
końcowy
PRZYKŁAD
NA PODSTAWIE PODANYCH INFORMACJI:
a)
USTALIĆ W SPOSÓB POZAKSIĘGOWY KOSZT WŁASNY
SPRZEDAŻY,
b)
USTALIĆ
W
SPOSÓB
POZA
KSIĘGOWY
WYNIK
FINANSOWY,
c)
NANIEŚĆ OBROTY NA KONTA I USTALIĆ WYNIK
FINANSOWY W SPOSÓB KSIĘGOWY,
d)
SPORZĄDZIĆ SPRAWOZDANIE “RACHUNEK ZYSKÓW
I STRAT” W WERSJI PORÓWNAWCZEJ A NASTĘPNIE –
KALKULACYJNEJ.
- KOSZTY WG RODZAJÓW
490.000,-
- STRATY NADZWYCZAJNE
35.000,-
- ZYSKI NADWZYCZAJNE
28.000,-
- PRZYCHODY NETTO ZE
SPRZEDAŻY WYROBÓW
- PRZYCHODY FINANSOWE
- KOSZTY FINANSOWE
700.000,100.000.70.000,-
WYROBY GOTOWE (ST. POCZĄTKOWY)
250.000,-
WYROBY GOTOWE (STAN KOŃCOWY)
210.000,-
KOSZTY WYTWORZENIA SPRZEDANYCH WYROBÓW ?
RACHUNKI PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
ZYSK
*
kategoria księgowa, często „papierowa”,
*
bazuje na zasadzie memoriałowej, nie - kasowej,
*
jest efektem nadwyżki przychodów nad kosztami,
*
zatem zysk nie musi ilustrować przepływu pieniądza,
*
przydatny dla sprawozdawczości, lecz nie dla
zarządzania
*
służy do oceny rentowności firmy.
Rentowność oznacza wynik finansowy uzyskany przez firmę z
działalności gospodarczej i jest efektem porównania
przychodów i kosztów; może wystąpić jako zyskowność
(wynik dodatni) lub deficytowość (wynik ujemny)
NADWYŻKA PIENIĘŻNA





kategoria rzeczywista, obiektywna,
ilustruje ruch gotówki w firmie,
jest efektem porównania wpływów i rozchodów pieniężnych
przydatna dla zarządzania finansami firmy,
służy do oceny płynności finansowej firmy.
Płynność finansowa oznacza zdolność firmy do spłaty
bieżącego zadłużenia (zobowiązania krótkoterminowe) i
wypracowania nadwyżki pieniężnej np. na cele inwestycyjne
TYPOWE PYTANIA W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA
FINANSAMI FIRMY
1. Które z rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej
dostarczają najwięcej, a które najmniej środków
pieniężnych?
2. Jeżeli firma wygospodarowała zysk, to dlaczego ma kłopoty
z gotówką?
3. Dlaczego w przypadku strat z tytułu działalności
gospodarczej spółka osiąga wpływy pieniężne i z jakiego
tytułu?
4. Czy nabywano lokaty długoterminowe i inne aktywa
przynoszące w przyszłości zyski?
5. Czy finansowano działalność gospodarczą metodą
zaciągania kredytów lub emisji akcji? itp.
ŹRÓDŁA WPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH
 zysk netto
 amortyzacja
 sprzedaż środka trwałego lub lokaty kapitałowej
 emisja akcji lub obligacji
 zaciągnięcie kredytu
 wzrost stanu zobowiązań za dany okres itp.
ŹRÓDŁA ROZCHODÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH
 zakup środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej
 zakup akcji lub obligacji obcych
 wypłata dywidendy
 zapłacenie podatku
 wzrost stanu zapasów w danym okresie
 wzrost stanu należności w danym okresie itp.
PRZYKŁAD:
1. Salda końcowe kont: „Kasa” i „Rachunek bieżący” =>
wzrost o 90000 zł w porównaniu z saldami początkowymi
2. Przychody ze sprzedaży w danym okresie 2000000 zł
3. Saldo końcowe konta „Należności z tytułu dostaw” =>
wzrost o 120000 zł w porównaniu ze stanem początkowym
4. Wydatki ogółem na zakup zużytych w danym okresie
składników aktywów => 1900000 zł
5. Saldo końcowe konta „Zobowiązania z tytułu dostaw” =>
wzrost o 160000 zł w porównaniu z saldem początkowym
6. Inne wpływy i wydatki pieniężne:
 zakup działki => 60000 zł
 wypłata dywidend => 80000 zł
 zapłata podatków => 60000 zł
 wpływy z emisji obligacji => 150000 zł
ROZWIĄZANIE:
Środki pieniężne otrzymane
1. sprzedaż
2000000 ,2. (-) należności
120000 ,3. (+) wpływy z emisji obligacji 150000 ,razem wpływy
2030000 ,Środki pieniężne wydane
1. Zakup aktywów
1900000,2. (-) wzrost zobowiązań
160000,3. (+) zakup działki
60000,4. (+) wypłata dywidend
80000,5. (+) zapłata podatków
60000,razem wydatki
1940000,Wzrost stanu środków pieniężnych (=nadwyżka pieniężna)
2030000 - 1940000 = 90000,Ta kwota oznacza wzrost stanu środków pieniężnych w kasie i
na rachunku bieżącym
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
Według Międzynarodowego Standardu Rachunkowości
nr 7 sprawozdanie to (ang. cash-flow statement) ma na celu:
...stworzenie bazy informacyjnej dla szacowania możliwości
generowania przez firmę środków pieniężnych, jak też
sposobów ich wydatkowania...
Środki pieniężne to gotówka w kasie i banku, depozyty płatne
na żądanie oraz krótkoterminowe inwestycje, łatwo
wymienialne na środki pieniężne, nieznacznie narażone na
ryzyko zmiany wartości
RAMOWY UKŁAD SPRAWOZDANIA
A. Działalność operacyjna
- wpływy
- wydatki
- strumień operacyjny netto
B. Działalność inwestycyjna
- wpływy
- wydatki
- strumień inwestycyjny netto
C. Działalność finansowa
- wpływy
- wydatki
- strumień finansowy netto
D. Razem strumień środków pieniężnych netto(+/-A+/-B+/-C)
E. Stan początkowy środków pieniężnych +/- D = ich stan
końcowy
DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA: przepływy środków
pieniężnych z jej tytułu informują o tych operacjach
gospodarczych, które determinują osiąganie zysku lub straty
netto firmy; obejmuje to wszystko, co jest przedmiotem
rachunku zysków i strat. Są to przykładowo:
WPŁYWY:
 ze sprzedaży produktów, usług, materiałów i towarów
 z tytułu amortyzacji
 z tytułu odpłatnego użyczenia innym podmiotom
gospodarczym praw własności (np. czynsz dzierżawny), z
tytułu opłat, prowizji itp.
 inkaso należności z tytułu dostaw
 odszkodowania od spółek ubezpieczeniowych
 zwrot nadpłaconych podatków
WYDATKI:
 na zakup materiałów, towarów i usług
 z tytułu wynagrodzeń i innych opłat związanych z
zatrudnieniem
 na spłatę zobowiązań z tytułu dostaw
 z tytułu poniesionych opłat ubezpieczeniowych
 z tytułu zapłaconych podatków
 inne drobne płatności o charakterze operacyjnym (rachunki,
doraźne zakupy materiałów itp.)
STRUMIEŃ OPERACYJNY NETTO (+/-)
DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA: przepływy środków
pieniężnych, związane z nabywaniem i sprzedażą aktywów
trwałych i inwestycji krótkoterminowych. Są to przykładowo:
WPŁYWY:
 ze
sprzedaży
środków
trwałych
lub
wartości
niematerialnych i prawnych
 ze sprzedaży długoterminowych i krótkoterminowych
aktywów finansowych (udziałów, akcji, papierów dłużnych
itp.)
 z tytułu zwrotu pożyczek długoterminowych udzielonych
innym podmiotom
WYDATKI:
 z tytułu nabycia środków trwałych lub wartości
niematerialnych i prawnych
 z tytułu nabycia długoterminowych i krótkoterminowych
aktywów finansowych (udziałów, obligacji, akcji itp.)
 z tytułu pożyczek długoterminowych udzielonych innym
podmiotom
STRUMIEŃ INWESTYCYJNY NETTO (+/-)
DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA: przepływy środków
zarówno otrzymywanych od inwestorów, pożyczkodawców
lub kredytodawców, jak też im przekazywanych. Są to
przykładowo:
WPŁYWY:
 z emisji akcji lub obligacji
 z zaciągniętych pożyczek lub kredytów (długoterminowych
lub krótkoterminowych)
 z wystawionych weksli
 z otrzymanych pożyczek hipotecznych itp. zadłużenia
 z tytułu rat otrzymanych w leasingu kapitałowym
WYDATKI:
 na wykup obligacji lub własnych akcji
 z tytułu spłaty pożyczek lub kredytów
 z tytułu wykupu weksli
 z tytułu spłaty pożyczek hipotecznych
 z tytułu płaconych dywidend
 z tytułu płaconych rat w leasingu kapitałowym itp
STRUMIEŃ FINANSOWY NETTO (+/-)
METODY OPRACOWYWANIA RACHUNKU
PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
I.
Metoda bezpośrednia, za pomocą której są ujawniane
główne kategorie otrzymanych i zapłaconych środków
pieniężnych.
Informacje
na
temat
przepływów
pieniężnych można otrzymać z zapisów księgowych oraz
poprzez skorygowanie sprzedaży i kosztu własnego
sprzedaży, odsetek otrzymanych i przekazanych, innych
pozycji rachunku zysków i strat m.in. o zmiany stanu
zapasów, należności, zobowiązań
II.
Metoda pośrednia, za pomocą której zysk lub stratę
netto koryguje się o skutki transakcji, mających
bezgotówkowy charakter, o bierne i czynne rozliczenia
międzyokresowe
prowadzące
do
przepływów
pieniężnych z działalności operacyjnej oraz o przychody
lub koszty związane z przepływami pieniężnymi z
działalności inwestycyjnej lub finansowej.
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
(metoda bezpośrednia)
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Wpływy
1. Sprzedaż
2. Inne wpływy z działalności operacyjnej
II. Wydatki
1. Dostawy i usługi
2. Wynagrodzenia netto
3. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia
4. Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym
5. Inne wydatki operacyjne
III. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej (I – II)
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
I. Wpływy
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz
rzeczowych aktywów trwałych
2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości
niematerialne i prawne
3. Z aktywów finansowych, w tym:
a) w jednostkach powiązanych,
b) w pozostałych jednostkach
- zbycie aktywów finansowych
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych
4. Inne wpływy inwestycyjne
II. Wydatki
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz
rzeczowych aktywów trwałych
2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i
prawne
3. Na aktywa finansowe, w tym:
a) w jednostkach powiązanych,
b) w pozostałych jednostkach
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe
4. Inne wydatki inwestycyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I – II)
C. Przepływy pieniężne z działalności finansowej
I. Wpływy
1. Wpływy netto z wydania udziałów (akcji) i innych
instrumentów
2. Kredyty i pożyczki
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
4. Inne wpływy finansowe
II. Wydatki
1. Nabycie udziałów (akcji) własnych
2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
3. Inne wydatki z tytułu podziału zysku
4. Spłaty kredytów i pożyczek
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych
7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
8. Odsetki
9. Inne wydatki finansowe
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I – II)
D. Przepływy netto razem (A.III +/- B.III +/- C.III)
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym z tytułu
różnic kursowych
F. Środki pieniężne na początek okresu
G. Środki pieniężne na koniec okresu (F +/- D)
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
(metoda pośrednia)
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I.
Zysk (strata) netto
II. Korekty razem
1. Amortyzacja
2. Zyski (straty) z różnic kursowych
3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej
5. Zmiana stanu rezerw
6. Zmiana stanu zapasów
7. Zmiana stanu należności
8. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, bez pożyczek
i kredytów
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
10.Inne korekty
III. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej (I – II)
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
I. Wpływy
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych
aktywów trwałych
2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości
niematerialne i prawne
3. Z aktywów finansowych, w tym:
a) w jednostkach powiązanych,
b) w pozostałych jednostkach
- zbycie aktywów finansowych
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych
4. Inne wpływy inwestycyjne
II. Wydatki
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz
rzeczowych aktywów trwałych
2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i
prawne
3. Na aktywa finansowe, w tym:
a) w jednostkach powiązanych,
b) w pozostałych jednostkach
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe
4. Inne wydatki inwestycyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I – II)
C. Przepływy pieniężne z działalności finansowej
I. Wpływy
1. Wpływy netto z wydania udziałów (akcji) i innych
instrumentów
2. Kredyty i pożyczki
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
4. Inne wpływy finansowe
II. Wydatki
1. Nabycie udziałów (akcji) własnych
2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
3. Inne wydatki z tytułu podziału zysku
4. Spłaty kredytów i pożyczek
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych
7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
8. Odsetki
9. Inne wydatki finansowe
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I – II)
D. Przepływy netto razem (A.III +/- B.III +/- C.III)
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym z tytułu
różnic kursowych
F. Środki pieniężne na początek okresu
G. Środki pieniężne na koniec okresu (F +/- D)
ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU)
WŁASNYM
I. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO)
- korekty błędów podstawowych
I a. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO), po korektach
1. Kapitał (fundusz) podstawowy na początek okresu
1.1. Zmiany kapitału (funduszu) podstawowego
a) zwiększenie (z tytułu)
- wydania udziałów (emisji akcji)
b) zmniejszenie (z tytułu)
- umorzenia udziałów (akcji)
1.2. Kapitał (fundusz) podstawowy na koniec okresu
2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na początek okresu
2.1. Zamiana należnych wpłat na kapitał podstawowy
a) zwiększenie (z tytułu)
b) zmniejszenie (z tytułu)
2.2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na koniec okresu
3. Udziały (akcje) własne na początek okresu
a) zwiększenie
b) zmniejszenie
3.1.Udziały (akcje) własne na koniec okresu
4. Kapitał (fundusz) zapasowy na początek okresu
4.1. Zmiany kapitału (funduszu) własnego
a) zwiększenie (z tytułu)
- z emisji akcji powyżej wartości nominalnej
- z podziału zysku (ustawowo)
- z podziału zysku (ponad ustawową minimalną wartość)
b) zmniejszenie (z tytułu)
- pokrycia straty
4.2. Stan kapitału (funduszu) zapasowego na koniec okresu
5. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na początek okresu
5.1. Zmiany kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny
a) zwiększenie (z tytułu)
b) zmniejszenie (z tytułu)
- zbycia środków trwałych
5.2. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na koniec okresu
6. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na początek okresu
6.1. Zmiany pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych
a) zwiększenie (z tytułu)
b) zmniejszenie (z tytułu)
6.2. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na koniec okresu
7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na początek okresu
7.1. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu
- korekty błędów podstawowych
7.2. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
a) zwiększenie (z tytułu)
- podziału zysku z lat ubiegłych
b) zmniejszenie (z tytułu)
7.3. Zysk z lat ubiegłych na koniec okresu
7.4. Strata z lat ubiegłych na początek okresu
- korekty błędów podstawowych
7.5. Strata z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
a) zwiększenie (z tytułu)
- przeniesienia straty z lat ubiegłych do pokrycia
b) zmniejszenie (z tytułu)
7.6. Strata z lat ubiegłych na koniec okresu
7.7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na koniec okresu
8. Wynik netto
a) zysk netto
b) strata netto
c) odpisy z zysku
II. Kapitał (fundusz) własny na koniec okresu (BZ)
III. Kapitał (fundusz) własny, po uwzględnieniu proponowanego
podziału zysku (pokrycia straty).
Podsumowanie
PROBLEM WYCENY W RACHUNKOWOŚCI
 Przedmiotem rachunkowości jest proces pomnażania
wartości zasobów (reprodukcja zasobów) w toku
prowadzonej
działalności
gospodarczej.
Jedynie
właściwa wycena majątku zapewnia jego odtworzenie.
 Istnieje
w
rachunkowości
“swoista”
sprzeczność
pomiędzy maksymalizacją bieżącego zysku (osiąganą
m.in. poprzez “zawyżanie” przychodów lub “zaniżanie”
kosztów) a pełnym odtwarzaniem zużytych aktywów w
dłuższym horyzoncie czasu.
Przykład:
Spółka eksploatuje maszynę o wartości 16 000,- i rocznej
amortyzacji (zużyciu) 2.000,-. Po 8 latach spółka gromadzi
16 000,- na odtworzenie zużytej maszyny. Jednak zakładając
70% wzrost cen w tym okresie powinna zgromadzić 16 000 x
1,7 = 27 200,-. Różnica tj. 27 200,- - 16 000 = 11 200,stanowiło “papierowy” zysk bieżący, podzielony w ciągu 8
lat, a spółka nie ma środków, pieniężnych na odtworzenie
aktywu.
Aktualizacja
wyceny
majątku
spółki
jest
zatem
konieczna, gdyż:
1) zużycie “starych” aktywów nie zapewnia możliwości
ich odtworzenia,
2) “historyczne”
złotówki
nie
są
porównywalne
z “aktualnymi” złotówkami,
3) w kosztach bieżącej działalności są zestawiane
i wykazywane “stare” i “nowe” złotówki,
4) zobowiązania podatkowe liczone od fikcyjnych
zysków brutto.
Metody pomiaru wartości, stosowane w rachunkowości:
1) cena (koszt) historyczna (ang. historical cost)
2) cena (koszt) odtworzeniowa (ang. current cost)
3) cena (koszt) realizacji (ang. realisable value)
4) cena (koszt) bieżąca (ang. present value)
1. Metoda
ceny
historycznej
(tradycyjna
w rachunkowości) oparta o koncepcję nominalizmu
pieniężnego, stosowana w prawie bilansowym i
podatkowym;
zakłada,
pasywów odbywa
iż
wycena
się po cenach
aktywów
i
aktualnych
w momencie ich nabywania lub wytwarzania.
2. Metoda ceny odtworzenia zakłada wycenę według
aktualnych cen (kosztów) nabycia (wytwarzania),
wycena pasywów – wg kwot wymaganych dla
bieżącej likwidacji.
3. Metoda ceny realizacji polega na wycenie wg
aktualnej ceny ich sprzedaży netto (aktywa) lub wg
kwot, które będą wymagane w momencie likwidacji
zobowiązań.
4. Metoda ceny bieżącej każe wykazywać aktywa w
wysokości
aktualnej
(zdyskontowanej)
wartości
przyszłych wpływów netto z ich sprzedaży, a pasywa
(zobowiązania)
w
wysokości
zdyskontowanej
wartości przyszłych wydatków związanych z ich
likwidacją.
Rachunkowość finansowa  metoda 1)
Rachunkowość zarządcza metody” 2), 3) i 4)
Przykład:
- koszt historyczny
- koszt odtworzenia (bieżący)
- koszt realizacji netto
Firma kupiła 100 szt. materiału po 100 PLN. Gdyby
chciała dzisiaj kupić analogiczny materiał, musiałaby
zapłacić po 105 PLN. Cena sprzedaży wyniosłaby 110
PLN/jedn. Zaś koszty sprzedaży – po 15 PLN /jedn.
Zatem:
1) koszt historyczny = 100,- x 100 = 10 000,2) koszt odtworzenia
= 105,- x 1000 = 10 500,-
3) koszt realizacji netto= (110,- – 15,-) x 100 = 9 500,Który koszt jest istotny dla celów decyzyjnych?
1)
Gdy koszt odtworzenia > koszt realizacji netto 
koszt realizacji netto.
2)
Gdy koszt odtworzenia < koszt realizacji netto 
koszt odtworzenia.
Problem wpływu cen na możliwość odtworzenia
zaangażowanego majątku to koncepcja zachowania
kapitału. Są trzy wersje:
1) koncepcja zachowania kapitału nominalnego,
2) koncepcja zachowania kapitału realnego,
3) koncepcja zachowania kapitału rzeczowego.
Koncepcja zachowania kapitału nominalnego
 zakłada stabilną i stałą siłę nabywczą pieniądza.
 osiągnięty zysk netto oznacza realny przyrost
kapitałów własnych
 przychody odtworzyły zużyte aktywa.
 ceny (koszty) historyczne są jednocześnie cenami
rzeczywistymi, bieżącymi.
 w stabilnych warunkach gospodarczych i przy
stałej wartości pieniądza idea zachowania kapitału
nominalnego odzwierciedla rzeczywisty stan i
zmiany wartości majątku firmy.
 pozwala na ustalenie wyniku działalności oraz
jednocześnie na zachowanie majątku w ujęciu
finansowym i rzeczowym.
Koncepcja zachowania kapitału realnego
 zakłada wzrost cen i spadek siły nabywczej
pieniądza
 nominalny zysk mógłby być stratą, gdyż jego
kwota odzwierciedla stopień zmniejszenia siły
nabywczej pieniądza.
 jednostka “zachowa” swój kapitał, gdy przyrost
jego wartości – na bazie zmian ogólnego poziomu
cen – “zmieści” się w wyliczonej nominalnej
wartości zysku (tj. zysk “koryguje” wartość
kapitału, zgodnie z indeksem zmian poziomu cen).
 zysk realny netto – gdy korekta wartości kapitału
własnego jest niższa od zysku nominalnego netto.
Koncepcja
zachowania
kapitału
rzeczowego
(substancji majątkowej)
 zakłada, że kapitał własny jest zachowany, jeżeli na
koniec okresu jednostka dysponuje takim samym
zestawem aktywów, jak na początku okresu.
 Nie chodzi o zachowanie formy pieniężnej kapitału
własnego lecz substancji rzeczowej tego kapitału tj.
aktywów netto (ang. net assets),
 Jest to zatem rachunek cen (kosztów) bieżących,
opisanych uprzednio, gdyż aktywa netto na koniec
okresu są wycenione po aktualnie obowiązujących
cenach (kosztach)  aktywa netto muszą być
nabyte (po ich zużyciu) po aktualnych, bieżących
cenach, aby odtworzyć majątek.
Koncepcja zachowania kapitału (przykład)
- Stan początkowy aktywów (2szt.)
- Stan końcowy aktywów (21 szt.)
- Indeks zmian ogólnego poziomu cen
wzrósł
100,110,10%
a) Koncepcja zachowania kapitału nominalnego
Bilans końcowy
AKTYWA
PASYWA
Majątek
110,- Kapitał podstawowy
Zysk


110,-
100,10,110,-
b) Koncepcja zachowania kapitału realnego
Bilans końcowy
AKTYWA
PASYWA
Majątek
110,- Kapitał podstawowy
100,-

110,-

110,-
c) Koncepcja zachowania kapitału rzeczowego
Bilans końcowy
AKTYWA
PASYWA
Majątek
110,- Kapitał podstawowy
104,80,Zysk
5,20,

110,110,00-