Opisy przedmiotów - studia zaoczne: 08.0-6FP-A1-E ETYKA 30 W Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Tadeusz Kamiński Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu : Próba zaprezentowania niektórych poglądów, stanowisk i argumentów o charakterze etycznym, mogących skłaniać do podejmowania i pogłębiania osobistej refleksji w tej dziedzinie. Podstawowe treści kursu: 1. Moralność a etyka – zagadnienia wstępne. 2. Intelektualizm etyczny Sokratesa. 3. Dobro, wartość a stanowisko absolutystyczne w etyce. 4. Absolutyzm metafizyczny w etyce Platona. 5. Etyka deontologiczna I. Kanta. 6. Etyka I. Kanta c.d. 7. Utylitaryzm w etyce. 8. Godność jako wartość naczelna w etyce. 9. Tolerancja jako znacząca wartość na gruncie etyki. 10. Tolerancja c.d. 11. Prawda jako kategoria filozoficznoetyczna. 12. Pryncypializm a sytuacjonizm etyczny. 13. Idea walki bez gwałtu Mahatmy Gandhiego. Literatura podstawowa: Ajdukiewicz K., Zagadnienia i kierunki filozofii, Warszawa 1983. Chwedeńczuk B., Spór o naturę prawdy, Warszawa 1984. Copleston Fr., Historia filozofii, przeł. B. Chwedeńczuk, t.1-8, Warszawa 1982-1989. Gandhi M.K., All Men are Brothers, UNESCO 1958. Ingarden R., Książeczka o człowieku, Warszawa 1978. Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 1984. Kielanowski T., Rozmyślania o przemijaniu, Warszawa 1973 Klimowicz E., Utylitaryzm w etyce, Warszawa 1974. Kotarbiński T., Pisma etyczne, Wrocław 1992. Krąpiec M. A., Ja – Człowiek, Warszawa Lublin 1995. Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej (od Talesa do Platona), Warszawa 1971 Krońska I., Sokrates, Warszawa 1968. Kroński T., Kant, Warszawa 1966. Legutko R., Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Warszawa 1996Niemczuk A., Filozofia Dobra. Przed powstaniem aksjologii, Lublin 1994. Mill J.S., Utylitaryzm, tłum M. Ossowska, Warszawa 1959. Ossowska M., Podstawy nauki o moralności, Warszawa 1966. Ossowska M., Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1985. Pawłowska – Lazari I., Etyka Gandhiego, Warszawa 1965. Pawłowska – Lazari I., Etyka. Pisma wybrane, Wrocław 1992. Pawłowska Lazari I., Trzy pojęcia tolerancji, „Studia Filozoficzne” 1984, nr 4. Stevenson L., Haberman D. L., Dziesięć koncepcji natury ludzkiej, Wrocław 2001 Szawarski Z., Godność i odpowiedzialność, „Studia Filozoficzne” 1983, nr 8. Szawarski Z., Rozmowy o etyce, Warszawa 1987. Szewczyk K., Wychować człowieka mądrego. Zarys etyki nauczycielskiej, Warszawa 1998. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, T. 1-3, Warszawa 1978. Tatarkiewicz W., O bezwzględności dobra, /w:/ tenże, Droga do filozofii, t. 1, Warszawa 1971. Wiśniewski R., Wybrane pojęcia i problemy etyki, Toruń 1994. 114 Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1983. Żuk- Łapińska L., Problem tolerancji, Warszawa 1991. 03.6-6FP-A2-HS HISTORIA SZTUKI 30 W Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Stanisław Piekarski Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Zapoznanie studentów z głównymi problemami sztuki zarówno dawnej, jak i współczesnej. Nauczenie studentów rozpoznawania stylów i kierunków artystycznych w architekturze, rzeźbie i malarstwie. Przedstawienie możliwości i sposobów wykorzystania sztuki do realizacji zadań wychowawczych i edukacyjno-poznawczych. Podstawowe treści kursu: Historia sztuki jako nauka. Artystyczne i pozaartystyczne funkcje sztuki. Sztuka pradziejowa (paleolit, mezolit i neolit). Sztuka Mezopotamii i starożytnego Egiptu. Sztuka antycznej Gracji. Sztuka antycznego Rzymu. Sztuka Afryki, Ameryki Południowej, Ameryki Północnej i Australii. Sztuka wczesnochrześcijańska. Sztuka bizantyjska. Sztuka karolińska i ottońska. Literatura podstawowa: Ałpatow M., Historia sztuki, t. I-IV, Warszawa 1968. Białostocki J., Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2000. Dzieje architektury w Polsce, praca zbiorowa pod red. J. Marcinek, Kraków 2000. Koch W., Style w architekturze, Warszawa 1996. Kryszałowicz-Kozakowska S., Stolot F., Historia malarstwa polskiego, Kraków 2000. Leksykon malarstwa, red. P. Szubert i P. Trzeciak, Warszawa 1992. Mała encyklopedia kultury antycznej, Warszawa 1983. Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1978. Nuttgens P., Dzieje architektury, Warszawa 1998. Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002. Sztuka świata, t I-X, Warszawa 1994. 08.3-6FP-A3-HP HISTORIA POLSKI NA TLE DZIEJÓW POWSZECHNYCH 30 W Forma zaliczenia: egzamin Odpowiedzialny za kurs: prof. AŚ dr hab. Andrzej Felchner Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Podstawowym celem kursu jest przypomnienie słuchaczom najważniejszych faktów z przeszłości Polski na tle dziejów powszechnych (z historii: politycznej, społecznogospodarczej, sztuki, oświaty), znaczne poszerzenie wiadomości wyniesionych z liceum, przedstawienie informacji historycznych połączonych w ciąg przyczynowo-skutkowy, ukazanie najnowszych osiągnięć nauk historycznych z odniesieniem do przykładów z literatury pięknej, przedstawienie najważniejszych informacji z przeszłości regionu – „małej ojczyzny” i powiązanie ich z dziejami ojczystymi. Podstawowe treści kursu: Początki państwa polskiego na tle historii Europy i Słowiańszczyzny. Przemiany na ziemiach polskich w okresie rozbicia dzielnicowego na tle zmian w Europie. Odbudowa zjednoczonego państwa i ukształtowanie się monarchii stanowej 115 na tle sytuacji w innych państwach. Powstanie państwa polsko-litewskiego. Polska w dobie Renesansu i jej miejsce w Europie. Rzeczpospolita pod panowaniem królów z dynastii Wazów. Kryzys państwa polskiego w XVII-XVIII w., kształtowanie się niepomyślnej dla naszego kraju sytuacji międzynarodowej. Próby reform i rozbiory, ziemie polskie w dobie Oświecenia. Naród bez państwa, romantyzm i pozytywizm, dwie koncepcje i ich wpływ na bieg dziejów. Ziemie polskie w latach I wojny światowej, różne drogi do odzyskania niepodległości. II Rzeczypospolita, blaski i cienie. Sytuacja międzynarodowa w połowie XX w. i jej wpływ na losy Polski. Polska i Polacy w latach II wojny światowej. Przemiany po II wojnie światowej w Europie i na naszych ziemiach. Kryzys narzuconego systemu i narodziny III Rzeczypospolitej. Literatura podstawowa: Podręczniki: Chwalba A., Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000. Roszkowski W (Albert A.), Historia Polski 1914-2001, Warszawa 2003. Samsonowicz H., Tazbir J., Łepkowski T., Nałęcz T., Polska. Losy państwa i narodu, Warszawa 1992. Opracowania: Czubiński A., Historia Polski XX wieku, Poznań 2000. Davies N., Boże igrzysko. Historia Polski, kilka wydań. Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989. Skodlarski J., Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa 2000. Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej, t. I – do roku 1795, t. II – 1795-1945, Warszawa 1996. 15.4-6FP-A4-IN INFORMACJA NAUKOWA Z ELEMENTAMI BIBLIOTEKOZNAWSTWA I NAUK POMOCNICZYCH 18 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Tadeusz Szperna Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Wykształcenie u studentów umiejętności budowy i organizacji własnego warsztatu naukowego oraz zapoznanie ich z typowymi dla polonistów narzędziami pracy z położeniem nacisku na wszechstronną znajomość źródeł informacji. Podstawowe treści kursu: Zagadnienia terminologiczne (znaczenie terminów: informacja, dokumentacja, informacja naukowa, informologia, informatologia, technologia informacyjna); wybrane problemy teoretyczne nauki o informacji (m. in. prawo rozproszenia i starzenia się informacji, bariery informacyjne); struktura, funkcje i zadania systemów informacyjno-wyszukiwawczych; źródła informacji naukowej (kryteria podziału dokumentów, opracowania dokumentacyjne, wydawnictwa informacyjne); metodyka i technika sporządzania opracowań dokumentacyjnych; wyszukiwanie informacji w zautomatyzowanych systemach informacyjnych; bibliografia jako jedno z podstawowych źródeł informacji - terminologia, kryteria podziału, kompozycja, podstawowe zagadnienia opisu bibliograficznego; bibliografia ogólna na warsztacie historyka literatury polskiej: metoda Bibliografii polskiej Karola Estreichera, bibliografie ogólne bieżące: Przewodnik Bibliograficzny, Bibliografia Zawartości Czasopism i inne; bibliografia literacka polska: Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut, Polska bibliografia literacka (PBL), bibliografie historii literatury i krytyki literackiej, bibliografie osobowe historyków literatury 116 polskiej; biblioteka jako ważny rodzaj placówki informacyjnej - podstawowe elementy struktury organizacyjnej biblioteki (zbiory, lokal, personel, warsztat informacyjny, czytelnicy), klasyfikacja bibliotek, kategorie materiałów bibliotecznych, rodzaje katalogów; książnica jako warsztat pracy polonisty - praktyczne korzystanie z zasobów bibliotecznych, ogólne zasady organizacji kwerendy, praca z książką, czasopismem, rękopisem. Literatura podstawowa: Batorowska H., Czubała B., Wybrane zagadnienia nauki o informacji i technologii informacyjnej. Kraków 1997. Czachowska J., Rozwój bibliografii literackiej w Polsce, Wrocław 1979. Czachowska J., Loth R., Bibliografia i biblioteka w pracy polonisty, Wrocław 1977. Czachowska J., Loth R., Przewodnik polonisty. Bibliografie, słowniki, biblioteki, muzea literackie., Wrocław 1989. Dembowska M., Metoda "Bibliografii polskiej" Karola Estreichera, wyd 3, Warszawa 2000. Fercz J., Niemczykowa A., Podstawy nauki o książce, bibliotece i informacji naukowej, Warszawa 1991. Mendykowa A., Podstawy bibliografii, wyd. 2, Warszawa 1986. Starnawski J., Warsztat bibliograficzny historyka literatury polskiej (na tle dyscyplin pokrewnych), wyd. 3, Warszawa 1983. 15.4-6FP-A5-IB INFORMACJA BIBLIOTECZNA 2 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie Odpowiedzialny za kurs: mgr Urszula Franas-Mirowska Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Rys historyczny bibliotek naukowych. Zapoznanie studentów ze strukturą i sposobem funkcjonowania biblioteki naukowej. Wyrobienie umiejętności swobodnego korzystania ze zbiorów biblioteki. Zapoznanie z podstawowymi źródłami informacji bibliotecznej i bibliograficznej. Wprowadzenie w możliwości wykorzystania elektronicznych nośników informacji Podstawowe treści kursu: Połączenie zajęć z wiedzy o bibliotece z treściami dotyczącymi podstaw informacji naukowej łączy w sobie wszystkie elementy dotyczące szeroko pojętej wiedzy o bibliotece i informacji naukowej. Taka konstrukcja programu pozwala na uzyskanie celu nadrzędnego jakim jest kształcenie użytkowników naszej biblioteki. Student po odbyciu dwugodzinnego kursu posiada następujące umiejętności: zna zasady korzystania z biblioteki, posiada umiejętność rozpoznawania z autopsji różnego rodzaju dokumentów, potrafi prowadzić indywidualne poszukiwania w różnego typu katalogach kartkowych i katalogu komputerowym, prawidłowo odczytuje opisy bibliograficzne książek, czasopism i dokumentów pochodnych, posiada umiejętność rozpoznania bibliografii spośród innych źródeł informacyjnych, umie posługiwać się polską ogólną bieżącą bibliografią narodową (Przewodnik Bibliograficzny, Bibliografia Zawartości Czasopism, Bibliografia Wydawnictw Ciągłych, Polonica Zagraniczne. Bibliografia). Literatura podstawowa: Andrzejewska J., Bibliotekarstwo szkolne. Teoria i praktyka, t. 1: Organizacja biblioteki, Warszawa 1996. Bibliotekarstwo, red. Z. Żmigrodzki, Warszawa 1998. Bibliotekarstwo naukowe z uwzględnieniem dokumentacji naukowo-technicznej, red. 117 A. Łysakowski, Warszawa 1956. Chociewicz K., Przysposobienie czytelnicze i informacyjne w szkole średniej. Dubowik H., Dzieje książki i biblioteki w zarysie, Warszawa 1982. Encyklopedia Wiedzy o Książce, Wrocław 1971. Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego, Wrocław 1976. 09.3-6FP-A8-KŻS KULTURA ŻYWEGO SŁOWA 18 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: mgr Lucyna Jakubczyk Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Zapoznanie z zasadami poprawnej wymowy. Wykorzystanie aparatu głosowego i techniki oddychania w sztuce mówienia. Zapoznanie z zasadami interpretacji tekstów i artystycznego mówienia. Podstawowe treści kursu: Co to jest kultura żywego słowa - z historii przedmiotu. Uroda polszczyzny - nasz skarb narodowy. Proces mówienia. Czynności narządu głosowego. Instrument głosowo-wymawianiowy: budowa, funkcje, konserwacja. Oddychanie w sztuce mówienia - ćwiczenia. Prawidłowa emisja głosu - ćwiczenia. Usprawnianie narządów mowy. Dykcja - wymowa poprawna, prawidła wymowy, błędy wymowy. Najczęstsze błędy wymowy - korekta. Ekspresja (środki wyrazu): iloczas, siła, wysokość, barwa, wyrazistość słowa, wyrazistość frazy, pauza artystyczna . Technika interpretacyjna: budowa tekstu, rozumienie tekstu, akcent wyrazowy, akcent logiczny, kadencja, antykadencja, linia intonacyjna, dobór środków wyrazu - ćwiczenia z tekstem. Sztuka żywego słowa: technika, artyzm, kultura, warsztat, intuicja - pokazowa prezentacja recytacji. Deklamacja, recytacja, mowa artystyczna, występy publiczne, pozasłowne środki wyrazu - ćwiczenia. Literatura podstawowa: Podręczniki Kochanowski W., Koszucka O., Listkiewicz Z., Sekrety żywego słowa. Kram J., Zarys kultury żywego słowa. Krzyżanowski J., Sztuka słowa, rozdz. Słowo utrwalone, Warszawa 1984. Mikuta M., Kultura żywego słowa, Warszawa 1964. Nyczek T., Pełnym głosem, Kraków 1980. (Rozdz.: Z lotu ptaka). Opracowania Bąk P., Czytanie i recytacja w klasach początkowych, Warszawa 1984. Bąk P., Nauka czytania i recytacji w wyższych klasach szkoły podstawowej, Warszawa 1987. Karczmarczuk B., Wymowa polska z ćwiczeniami, Lublin 1987. Kochanowicz J., Podstawy recytacji i mowy scenicznej, Warszawa 1961. Lubaś W., Urbańczyk S., Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Warszawa 1990. Meissner C., ABC recytatora, Warszawa 1963. Sachajska E., Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1981 (i wyd. nast.) Toczyska B., Kama makaka ma (wprawki dykcyjne), Gdańsk 1992. Toczyska B., Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk 1994. 15.0-6FP-A9-WTK WSPÓŁCZESNE TECHNIKI KOMUNIKACYJNE I MULTIMEDIALNE 36 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną 118 Odpowiedzialny za kurs: mgr Grzegorz Stanecki Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Kształtowanie umiejętności komunikowania się w aspekcie nowych możliwości technicznych z wykorzystaniem elementarnej obsługi komputera i nawigacji po światowych zasobach sieci Internet. Podstawowe treści kursu: 1. Pojęcie komunikacji i multimedialności. (definicja, rodzaje komunikacji, szczeble komunikacji – piramida McQuaila, modele komunikacji- transmisyjny, ekspresyjny rozgłosu, recepcyjny, multimedia, multimedialność, hipermedialność, hipertekstualność, linearność, współczesna istotność komunikacji, umiejętności zdobywania, tworzenia i przekazywania informacji). 2. Pismo i druk. Część historyczna: najwcześniejsze formy komunikacji, petrogramy, petroglify, pismo obrazkowe, ideogramy, fenicki sylabariusz, greckie pismo alfabetyczne, papier T’ sai Luna, chiński druk, czcionki Gutenberga, druk reliefowy, płaski, wklęsły, prasa pospieszna, rotacyjna maszyna linotypowa, offset, druk laserowy, narzędzia pisarskie. Część problemowa: pismo a przekaz ustny, pismo jako sacrum- od egipskich hieroglifów do podpisu elektronicznego pod ustawą, praca zakonnego kopisty a wspólczesnego drukarza, list papierowy a telefoniczny sms, kultura kaligrafii, elitarność pisma a analfabetyzm, książki online pisane i czytane przez Internautów, sieciowe biblioteki). 3. Prasa. Część historyczna: chińskie Tipao, rzymskie Acta Diurna Populi, średniowieczne prymitywy prasowe, listy kupieckie, nowelant, gazety drukowane, Merkuriusz Polski, początki prasy publicystycznej The Weekly Review, Spectator, prasa polityczna, partyjna, rozrywkowa, komercyjna, agencje prasowe, cenzura, gwarancje wolności prasy. Część problemowa: felieton wg K. Mroziewicza, wywiad prasowy wg. Moniki Olejnik, scanning, skimming, layout, lead- jego rodzaje i znaczenie, prasa jako IV władzadziennikarstwo śledcze, prasa informacyjna a tabloids, spinning, spin doctor, dobra i zła infografika, makieta pisma, prasa regionalna a społeczeństwo obywatelskie, czy gazety upodabniają się do innych mediów, przyszłość prasy papierowej a prasa on- line, prasa specjalistyczna, nowatorska, ambitna, podziemna, prasa a rynek reklam). 4. Fotografia. Część historyczna: artificiale scribere, camera obscura, D. Barbaro – wypukła soczewka, E. Danti prototyp lustrzanki, J. Kepler- teoria teleobiektywu, dagerotypia, fotografia, talbotypia, proces kolodionowy, suchy papier fotograficzny, film ceuloidowy, amatorskie aparaty małobrazkowe, teleobiektyw, barwna fotografia, obiektyw szerokokątny, lampa błyskowa, zoom , polaroid, fotografia cyfrowa.. Część problemowa: fotografia a fotografika,relacja podmiotowa zdjęć-ja i inni, czasowa – kiedyś i dziś , przestrzena ja i świat, fotogeniczność natury, fotografia portretowa- Annie Leibowitz, immaterialność fotografii cyfrowej, magia „łapania czasu”, fotografia prasowa, fotoreportaż, analiza zdjęcia, światło, kontrast, głębia, kolor, związek fotografii z prasą, filmem i malarstwem, fotografia okolicznościowa, World Press Photo, Hulton Archive. Praca samodzielna: znalezienie spośród różnych zdjęć (Z Internetu np. www. fototapeta.art.pl, z prasy , z własnych albumów) fotografii, która jest dla danego studenta szczególna i odpowiedzenie na pytania: dlaczego wybrałem to zdjęcie?, co komunikuje wprost a co na metapoziomie?, jaki rodzaj uczuć, emocji wybrane zdjęcie we mnie rodzi?, jak brzmi tytuł albo jak ewentualnie bym je zatytułował?, czy zdjęciu należy się jakieś dopowiedzenie lub komentarz? ). 5. Film. 119 Część historyczna: zjawisko bezwładności wzroku i bodźce podprogowe, taumatrop, fenakistiskop, stroboskop, Simon von Stampfer, Coleman Sellers- kinematoskop, T. Edisonpraktinoskop, E. J. Marez- fuzja fotograficzna, L. i A. Lumiere – Wyjście robotników z fabryki, Przyjazd pociągu na stację La Ciotat, Oblany ogrodnik, film niemy, udźwiękowiony, z mówionymi dialogami- Śpiewak jazzbandu, film animowany, stereo, kolor, panorama, Oscar, Złota Palma, Montaż, film ideowy, komputer w kinie – Jurrasic Park. Część problemowa: technika audiwizualna, uniwersalna atrakcyjność, gatunki filmowe, film kinowy, TV i video, kino plenerowe, niezależne, trójwymiarowe, nowe kino, dogma, pieniądze w filmie Cenzura, autocenzura, kolaudacja.) Praca samodzielna: Poprawna recenzja filmu: który polecam, podczas którego opuściłem kino, na który zaprosiłbym swoich dziadków, na którym byłem kilka razy, filmu dla zakochanych itd. ). 6. Radio. Część historyczna: G. Marconi, klucz telegraficzny Morce’a, dioda, trioda, pierwsze stacje radiowe, transmisja na falach FM, złoty wiek radia, Wojna światów, płyta winylowa, radio tranzystorowe, stereo, system Dolby, DAB, walkman, CD, Mp3, radio cyfrowe. Część problemowa: powtarzalność i ponadczasowość zapisu, radio a totalitaryzmy, radio a sztuka, różnorodność przekazu, duża dostępność i popularność, radio dla młodych pokoleń, piractwo muzyczne, Cb- radio, audiofilia, wady i zalety Radia Maryja, Radiostacji, słownictwo radiowe, język wiadomości. Praca samodzielna: Wysłuchanie informacyjnych serwisów poszczególnych stacji radiowych i omówienie ich pod względem treści i budowy. Analiza i dyskusja na temat audycji radiowej Marii Blimel Zawód na czasie. Odwiedziny Radia Łódź.) 7. Telewizja. Część historyczna: telewizja jako wynalazek techniczny- lampa oscyloskopowa, kineskop, lampa Brauna. Początki TV światowej i polskiej, transmisje telewizyjne, TV na żywo, kablowa, satelitarna, wynalazek magnetowidu i pilota. Część problemowa: TV dla mas a telewizja elitarna - początki nadawania w Polsce, kino a TV, KRRiT, społeczna kontrola treści telewizyjnych, propagandowy charakter TV, hegemonia TV wśród innych mediów, surfing i zapping, globalizacja TV a potrzeba indywidualności, kultura obrazkowa, kino domowe, magnetowidy, kamery a indywidualizacja odbioru, sztuka informacji, dysonans poznawczy, TV jako jedyny element kultury środowiska wychowującego, kulturotwórcza i edukacyjna rola telewizji, oddziaływanie TV na dzieci i młodzież, życie bez telewizji – błogosławieństwo czy strata?). 8. Nowe media, media telematyczne i komputery. Część historyczna: abakus, logarytm Napiera, kalkulator B. Pascala, maszyna różniczkowa Ch. Babbage’a, maszyna Turinga, bit Shannona, binarność, tranzystor, układ scalony, mikroprocesor, Cerf i Kahn założenia ogólnoświatowej sieci, Tim Berns Lee- protokoły www, telefonia komórkowa, teletext i videotext. Część problemowa: komputer- liczydło czy sztuczna inteligencja, system analogowy a cyfrowy, Internet a autorstwo przekazu, WAP, SMS, MMS w telefonii komórkowej, globalna wioska, komputer jako metamedium, wady i zalety szybkiego rozwoju technologii w branży teleinformacyjnej, społeczeństwo informacyjne. Praca samodzielna: Zanajomienie się z elementarną obsługą środowiska MS Windows, MS Word.. Umiejętność korzystania z wielu różnorakich nośników informacji- dyskietka, CDRom, DVD, twardy dysk. Założenie i praktyczne korzystanie z własnych kont pocztowych w ramach poczty elektronicznej. Swobodna nawigacja w Internecie- portale internetowe, komunikatory IRC, GG, przeglądarki internetowe, „czat”, e- book. Wykorzystanie autonomicznych programów komputerowych do samokształcenia i zdobywania wiedzy). 120 Część samodzielna: zaznajomienie się z elementami obsługi programu Internet Explorer, nawigacją po światowych zasobach sieci, posługiwaniem się wyszukiwarkami internetowymi, komunikatorami, portalami. Zaawansowane metody poszukiwania danych. Zakładanie własnego konta e-mailowego, korzystanie z usług poczty elektronicznej, IRC, „czatowanie”. Część problemowa: wolność i demokracja w Internecie, „mariaż” przekazów internetowych z radiem, prasą, telewizją i z technologiami komunikacyjnymi (WAP). Autorskie, przestępczość w sieci, kazus Napstera, piractwo domenowe, internet a dobra osobiste, generacja Y, emotikony i akronimy, wykorzystanie internetu w celach edukacyjnych, interklasa. 9. Perswazyjne, estetyczne, edukacyjne, komunikacyjne aspekty reklamy. Historia reklamy, różne perspektywy postrzegania reklamy, wiarygodność reklamy, reklama społeczna, postrzeganie reklam przez dzieci, język reklamy, od globalizacji do konsumeryzmu. Masowość i granice reklamy. Skandalizujące reklamy Oliviera Toscaniego i Terry Richardsona. 10. Praktyczne zastosowanie programu Microsoft Word. Edycja dokumentów. Stosowanie nagłówków, wstawianie tabel, autokształty, numerowanie stron, wstawianie przypisów, tworzenie spisu treści, bibliografia, tworzenie folderów i dokumentów, zapisywanie na innych nośnikach (dyskietka). 11. Teorie oddziaływań mediów na człowieka: model kontrkulturowy. Kultura wysoka, masowa, popkultura. Świat kultury światem wartości.. Wpływ mediów na człowieka. Typy oddziaływań Dysonans poznawczy wg Festingera. Pedagogika mass mediów. 12. Praktyczne zastosowanie programów multimedialnych. Korzystanie przykładowych propozycji programów multimedialnych takich jak Encyklopedia człowieka, Encyklopedia przyrody, Historia świata, Jak to działa ( Optimus Pascal), Encyklopedia popularna A – Zet, Encyklopedia królów Polski (Polskie Media Amercom), programy językowe (Europlus). 13. Komunikacyjne aspekty i teorie oddziaływań gier komputerowych. Gra i jej typy definicyjne. Gry video, gry telewizyjne, gry komputerowe i przeznaczone na konsole. Gry agonalne i mimetyczne. Teoria magicznego pocisku, katharsis, habituacji, sugestii, spirali milczenia, racjonalizacji, frustracji. Amerykański system oznakowania gier komputerowych ESRB. 14. Społeczeństwo informacyjne. Pojęcie społeczeństwa informacyjnego. Poglądy T. Umesamo i Y. Masudy. Informacja jako symbol statusu wg Umberto Eco. Składowe społeczeństwa informacyjnego wg Dennisa McQuaila. Poglądy Daniela Bella i Jeana Baudrillarda. Prawo Gordona Moore’a Stare i nowe media. 15. Sztuka wystąpień publicznych. Przygotowanie materiału. Pomoce wizualne: tablica szkolna, biała tablica, plansze, tablica magnetyczna, filcowa, foliogramy, rzutnik pisma, rzutnik przeźroczy. Kompozycja tekstu prasowego a wypowiedzi ustnej. Styl book, postawa prelegencka, prezentacja wypowiedzi improwizowanej. Oddychanie Literatura podstawowa: Anderson J., Wilkins R., Żegnaj telewizorku, Warszawa 2000. Bauer Z., Mass media, Studium Dziennikarskie Akademii Pedagogicznej w Krakowie, http://www.media.gimnazjum.com.pl , (02.09.2002). Braun-Gałkowska M., Ulfik I., Zabawa w zabijanie, Burszta W.J., Wirtualizacja kultury i co z tego wynika, [w:] Religia i kultura w globalizującym się świecie, red. M. Kempny, G.Woroniecka, Kraków 1999. 121 Dobek-Ostrowska B., Podstawy komunikacji społecznej, Wrocław 1999. Gajda J., Dominująca rola mass mediów i hipermediów w kulturze i edukacji, [w:] Edukacja medialna, red. zbiorowa, Toruń 2002. Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe, Warszawa 2001. Goban-Klas T., Zarys historii i rozwoju mediów, Kraków 2001. Godzic W., Kicz w Internecie - czyli stara estetyka i nowe medium [w:] Niedyskretny urok kiczu, red. G. Stachówna, Kraków1997. Golka M., Świat reklamy, Warszawa 1994. Gwóźdź A., O życiu obrazów w kinie na przełomie wieków, [w:] W świecie mediów, red. E. Nurczyńska-Fidelska, Kraków 2001. Internet- fenomen społeczeństwa informacyjnego, pod red. Ks. T. Zasępy, Częstochowa 2001. Izdebska J., Rodzina, dziecko, telewizja, Białystok 1996. Juszczyk S., Człowiek w świecie mediów- szanse i zagrożenia, Katowice 2000. Kenny P., Panie przewodniczący, Panie, Panowie...( Przewodnik po sztuce i technice wystąpień publicznych), Wrocław 1995. Kluszczyński R.W., Artystyczno- kulturowe znaczenie Internetu, [w:] W świecie mediów, red. E. Nurczyńska- Fidelska, Kraków 2001. Kłoskowska A., Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa 1983. Kossowski P., Dziecko i reklama telewizyjna, Warszawa 1999. Lepa A. bp, Pedagogika mass mediów, Łódź 2000. Skwierawski F., Telewizja w Polsce [w:] Prasa, radio i telewizja w Polsce. Zarys dziejów, red. zbiorowa, Warszawa 1999. Zacher L.W., Telewizja jako społecznie ryzykowna forma przekazu informacji i wartości, [w:] Transformacja telewizji w Polsce, pod redakcją W. Dudek, Katowice 1996. 09.3-6FP-A10-DREI DIALEKTYKA, RETORYKA I ERYSTYKA 20 W Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Elżbieta Sztankóné Stryjniak Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Poznanie zasad i opanowanie umiejętności prowadzenia dyskursu oraz komponowania wypowiedzi (przemówienia, odczytu, referatu itp.). Podstawowe treści kursu: Podstawowe pojęcia z zakresu dialektyki, erystyki i retoryki. Geneza i historia rozwoju tych dyscyplin od starożytności do współczesności. Zasady prowadzenia dyskusji (uzasadniania, argumentacji, przekonywania) oraz komponowania wypowiedzi. Literatura podstawowa Arystoteles, Poetyka. Retoryka, przeł. i oprac. H. Podbielski, Warszawa 1988 Burke, K., Tradycyjne zasady retoryki, „Pamiętnik Literacki” 1977, z. 2 Curtius E. R., Topika i topoi, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 1 Korolko, M., Przekonuj i daj się przekonać, Piotrków Trybunalski 2003 Korolko, M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990 Lausberg, H., Retoryka literacka, Bydgoszcz 2002 Lichański, J. Z., Retoryka, Warszawa 2000 Pisarek, W., Retoryka dziennikarska, Kraków 1975 Perelman, Ch., Imperium retoryki, Warszawa 2002 Schopenhauer, A., Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, Kraków 1983 122 Ziomek, J., Retoryka opisowa, Wrocław 1990, 2000. 09.3-6FP-A10-DREII DIALEKTYKA, RETORYKA I ERYSTYKA 20 W Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Elżbieta Sztankóné Stryjniak Warunki wpisania: zaliczenie kursu DREI Cele kursu: Poznanie zasad i opanowanie umiejętności prowadzenia dyskursu oraz komponowania wypowiedzi (przemówienia, odczytu, referatu itp.). Podstawowe treści kursu: Podstawowe pojęcia z zakresu dialektyki, erystyki i retoryki. Geneza i historia rozwoju tych dyscyplin od starożytności do współczesności. Zasady prowadzenia dyskusji (uzasadniania, argumentacji, przekonywania) oraz komponowania wypowiedzi. Literatura podstawowa Arystoteles, Poetyka. Retoryka, przeł. i oprac. H. Podbielski, Warszawa 1988 Burke, K., Tradycyjne zasady retoryki, „Pamiętnik Literacki” 1977, z. 2 Curtius E. R., Topika i topoi, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 1 Korolko, M., Przekonuj i daj się przekonać, Piotrków Trybunalski 2003 Korolko, M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990 Lausberg, H., Retoryka literacka, Bydgoszcz 2002 Lichański, J. Z., Retoryka, Warszawa 2000 Pisarek, W., Retoryka dziennikarska, Kraków 1975 Perelman, Ch., Imperium retoryki, Warszawa 2002 Schopenhauer, A., Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, Kraków 1983 Ziomek, J., Retoryka opisowa, Wrocław 1990, 2000. 08.1-6FP-A11-F FILOZOFIA 60 W Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Tadeusz Kamiński Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Przybliżenie studentom wybranych, filozoficznych koncepcji człowieka, mogących sprzyjać poszerzeniu ich zainteresowań humanistycznych oraz samodzielnym poszukiwaniom. Próba zaprezentowania niektórych stanowisk, poglądów i argumentów o charakterze etycznym, skłaniających do podejmowania i pogłębiania osobistej refleksji. Podstawowe treści kursu: 1. Istota, specyfika i zakres problemowy filozofii oraz jej miejsce na tle nauk szczegółowych – uwagi wprowadzające. 2.. Przedmiot, cel badań i niektóre dylematy antropologii filozoficznej. 3. Platońska koncepcja człowieka w świetle analizy dialogu „Timajos”. 4. Wizja człowieka w innych dialogach Platona. 5. Arystotelesowska koncepcja człowieka. 6. Człowiek w teocentryzmie św. Augustyna. 7. Platońskie i arystotelesowskie inspiracje w antropologii chrześcijańskiej. 8. Antropologia chrześcijańska c.d. 9. Radykalny dualizm kartezjański; człowiek - maszyną „zasiedloną” przez duszę. 10. Pascalowska koncepcja człowieka. 11. Empiryzm Johna Locke’a. 12. Kantowska teoria poznana (wybrane zagadnienia). 13. Kantowska teoria poznania c.d. 14. Wątki antropologiczne w filozofii B. Russella. 15. Antropologia B. Russella c.d. 16. Człowiek na 123 gruncie egzystencjalizmu „ateistycznego” J. P. Sartre’a. 17. Moralność a etyka – zagadnienia wstępne. 18. Dobro, wartość a stanowisko absolutystyczne w etyce. 19. Absolutyzm metafizyczny w etyce Platona. 20. Intelektualizm etyczny Sokratesa. 21. Etyka deontologiczna I. Kanta. 22. Etyka Kanta c.d. 23. Godność jako wartość naczelna w etyce. 24. Problem tolerancji i jej granic. 25. Prawda jako kategoria filozoficzno-etyczna. 26. Pryncypializm a sytuacjonizm etyczny. Literatura podstawowa: Ajdukiewicz K., Zagadnienia i kierunki filozofii, Warszawa 1983. Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Warszawa 1968. Arystoteles, O duszy, Warszawa 1988. Augustyn A., Wyznania, Warszawa 1964. Bocheński J.M., O moralności, etyce i mądrości, „Kultura”, Paryż 1991, nr 7-8. Chwedeńczuk B., Spór o naturę prawdy, Warszawa 1984. Copleston Fr., Historia filozofii, przeł. B. Chwedeńczuk, t.VI, Warszawa 1989. Coreth E., Czym jest antropologia filozoficzna?,„Studia Filozoficzne”1983, nr 4. Galarewicz J., Na ścieżkach prawdy, Warszawa 1982. Gilson E., Duch filozofii chrześcijańskiej, Warszawa 1958. Gilson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1966. Gilson, Tomizm, Warszawa 1960. Gromczyński W., Człowiek, świat rzeczy, Bóg w filozofii Sartre’a, Warszawa 1969. Kant I., Krytyka czystego rozumu, Warszawa 1957. Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 1984. Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, Warszawa 1960. Kasia A., Św. Augustyn, Warszawa 1960. Kowalczyk S., Bóg w myśli współczesnej, Wrocław 1979. Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej (od Talesa do Platona),Warszawa 1971. Krońska, Sokrates, Warszawa 1968. Kroński T., Kant, Warszawa 1966. Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989. Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989. Leśniak K., Platon, Warszawa 1968. Locke J., Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Warszawa 1955. Niemczuk A., Filozofia Dobra. Przed powstaniem aksjologii, Lublin 1994. Ogonowski Z., Locke, Warszawa 1972. Ossowska M., Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1985. Pascal B., Myśli, Warszawa 1983. Pawłowska – Lazari I., Etyka. Pisma wybrane, Wrocław 1992. Pawłowska – Lazari I., Trzy pojęcia tolerancji, „Studia Filozoficzne” 1984, nr 4 Peursen C. A., Antropologia filozoficzna, Warszawa 1971. Płużański T., Pascal, Warszawa 1967. Płużański T., Przyjaciel mądrości, Warszawa 1993. Russell B., Szkice niepopularne, Warszawa 1995. Russell B., A Free Man’s Worship /w:/ The Basic Writings of Bertrand Russell, ed. by R. E. Egner and L. E. Denonn, London 1961. Russell B., What I Believe, Tamże, s. 364-375. Salij J. OP, Rozmowy ze świętym Augustynem, Poznań 1997. Sartre J. P., Egzystencjalizm jest humanizmem, Warszawa 1970. Stevenson L., Haberman D. L, Dziesięć koncepcji natury ludzkiej, Wrocław 2001. Stępień A., Elementy filozofii, Warszawa 1982. 124 Szawarski Z., Godność i odpowiedzialność,„Studia Filozoficzne” 1983, nr 8. Szewczyk K., Wychować człowieka mądrego. Zarys etyki nauczycielskiej, Warszawa 1998.Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna, t. 6 („Człowiek”), Poznań 1956. Tischner J., Nieszczęsny dar wolności, Kraków 1993. Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1983. Wiśniewski R., Wybrane pojęcia i problemy etyki, Toruń 1994. Wiśniewski R, Wybrane pojęcia i problemy etyki, Toruń 1994. Żuk – Łapińska L., Problem tolerancji, Warszawa 1991. 09.1-6FP-A13-JNI JĘZYKI NOWOŻYTNE (ANGIELSKI) 60 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: mgr Waldemar Paraszewski Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: - kształtowanie właściwej samooceny - kształtowanie podstawy gotowości do samodzielnego uczenia się - rozwijanie zdolności integrowania zdobytej wiedzy - ugruntowanie i rozwijanie wiadomości i umiejętności - rozwijanie kompetencji komunikacyjnej i lingwistycznej - wykorzystywanie języka obcego jako narzędzia poznania - sprawność rozumienia mowy ze słuchu (rozumienie ogólnego sensu wypowiedzi, wyodrębnianie żądanej informacji, rozumienie logicznej struktury wypowiedzi itd.) -sprawność mówienia (dobór struktur morfosyntaktycznych i jednostek leksykalnych adekwatnych do sytuacji komunikacyjnej, odpowiedni wybór formy i stylu wypowiedzi, wykorzystywanie technik kompensacyjnych i stosowanie w wypowiedzi środków paralingwistycznych itd.) - sprawność czytania (doskonalenia mechanizmów antycypacyjnych treści komunikatu, kształtowanie umiejętności związanych z interpretacją czytanego komunikatu, wykształcenia asocjacji między znakiem graficznym a dźwiękiem itd.) - sprawność pisania (tworzenie zróżnicowanych pod względem formy komunikatów pisemnych na zadany temat, stosowanie środków językowych adekwatnych do określonej formy wypowiedzi, stosowanie zróżnicowanego repertuaru środków językowych itd.) Podstawowe treści kursu: Student potrafi poprowadzić swobodną konwersację na temat przyjaciół, rodziny i znanych postaci, po przeczytaniu tekstu potrafi zweryfikować swoje pierwotne przewidywania, potrafi napisać e-mail, w którym przedstawia krótko swoja osobę i zainteresowania, tworzy poprawne zdania w formie pytającej w różnych czasach i prawidłowo na nie odpowiada, potrafi poprowadzić swobodną rozmowę na temat wydarzeń dnia wczorajszego, opisuje swoje samopoczucie w chwili obecnej, pisze artykuł na temat sposobów spędzania wolnego czasu oraz recenzje, właściwie stosuje przysłówki częstotliwości oraz poprawnie stosuje czasy teraźniejsze, relacjonuje partnerowi zdarzenia opisujące nawiązanie znajomości dwóch osób, na podstawie przeczytanych wypowiedzi poprawnie odpowiada na zadane pytania, dopisuje krótkie zakończenie do podanej historii, poprawnie stosuje słownictwo dotyczące związków uczuciowych dwojga ludzi. Poprawnie stosuje czasy Present Perfect i Past Simple, prowadzi dyskusje na temat spraw wywołujących emocje, poprawnie identyfikuje temat usłyszanych wypowiedzi, udziela poprawnych odpowiedzi na pytania szczegółowe do przeczytanego tekstu, poprawnie stosuje czasy Past Simple, Past Cont., i Present Perfect. 125 Literatura podstawowa: Sue Kay and Voungham Jones, Inside Out-Intermediate. Guy Wellman, Wordbuilder. L.G.Alexander, Longman English Grammar. Oxford Collocations Dictionary for Students of English. R. Murphy, English Grammar in Use. 09.1-6FP-A13-JNII JĘZYKI NOWOŻYTNE (ANGIELSKI) 60 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: mgr Waldemar Paraszewski Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.1-6FP-A13-JNI Cele kursu: - kształtowanie właściwej samooceny - kształtowanie podstawy gotowości do samodzielnego uczenia się - rozwijanie zdolności integrowania zdobytej wiedzy - ugruntowanie i rozwijanie wiadomości i umiejętności - rozwijanie kompetencji komunikacyjnej i lingwistycznej - wykorzystywanie języka obcego jako narzędzie poznania - sprawność rozumienia mowy ze słuchu (rozumienie ogólnego sensu wypowiedzi, wyodrębnianie żądanej informacji, rozumienie logicznej struktury wypowiedzi itd.) - sprawność mówienia (dobór struktur morfosyntaktycznych i jednostek leksykalnych adekwatnych do sytuacji komunikacyjnej, odpowiedni wybór formy i stylu wypowiedzi, wykorzystywanie technik kompensacyjnych i stosowanie w wypowiedzi środków paralingwistycznych itd.) - sprawność czytania (doskonalenia mechanizmów antycypacyjnych treści komunikatu, kształtowanie umiejętności związanych z interpretacją czytanego komunikatu, wykształcenia asocjacji między znakiem graficznym a dźwiękiem itd.) - sprawność pisania (tworzenie zróżnicowanych pod względem formy komunikatów pisemnych na zadany temat, stosowanie środków językowych adekwatnych do określonej formy wypowiedzi, stosowanie zróżnicowanego repertuaru środków językowych itd.) Podstawowe treści kursu: Student prowadzi dyskusje na temat cech dobrego rodzica i dziecka, odnajduje w tekście synonimy podanych słów, poprawnie tworzy zdania przydawkowe, poprawnie wyraża przeszłość przy pomocy konstrukcji used to, prowadzi rozmowę na temat skandali z życia znanych ludzi, znajduje różnice między dialogiem przez telefon a podanym zapisem rozmowy, na podstawie przeczytanego listu udziela poprawnych odpowiedzi na zadane pytania o podmiot, redaguje wiadomość radiową na podstawie podanych informacji, poprawnie stosuje formy nieregularne czasowników na bazie podanych wzorców poprawnie tworzy zdania w stronie biernej, opowiada o obchodach wybranego święta, rozmawia o cechach dobrego przyjęcia, na podstawie podanego wzorca potrafi zredagować proste teksty będące pisemnym zaproszeniem oraz udzielać na nie różnych odpowiedzi, odróżnia i w miarę poprawnie stosuje odpowiednie konstrukcje i czasy przy wyrażaniu przyszłości, opowiada o przyjacielu poznanym w niezwykłych okolicznościach, odnajduje i poprawia błędy w podanych pytaniach, poprawnie stosuje większość poznanych słów i zwrotów. Literatura podstawowa: Sue Kay and Voungham Jones, Inside Out-Intermediate 126 Guy Wellman, Wordbuilder L.G.Alexander, Longman English Grammar Oxford Collocations Dictionary for Students of English R. Murphy, English Grammar in Use 09.1-6FP-A13-JNIII JĘZYKI NOWOŻYTNE (ANGIELSKI) 60 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną + egzamin Odpowiedzialny za kurs: mgr Waldemar Paraszewski Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.1-6FP-A13-JNII Cele kursu: - kształtowanie właściwej samooceny - kształtowanie podstawy gotowości do samodzielnego uczenia się - rozwijanie zdolności integrowania zdobytej wiedzy - ugruntowanie i rozwijanie wiadomości i umiejętności - rozwijanie kompetencji komunikacyjnej i lingwistycznej - wykorzystywanie języka obcego jako narzędzie poznania - sprawność rozumienia mowy ze słuchu (rozumienie ogólnego sensu wypowiedzi, wyodrębnianie żądanej informacji, rozumienie logicznej struktury wypowiedzi itd.) - sprawność mówienia (dobór struktur morfosyntaktycznych i jednostek leksykalnych adekwatnych do sytuacji komunikacyjnej, odpowiedni wybór formy i stylu wypowiedzi, wykorzystywanie technik kompensacyjnych i stosowanie w wypowiedzi środków paralingwistycznych itd.) - sprawność czytania (doskonalenia mechanizmów antycypacyjnych treści komunikatu, kształtowanie umiejętności związanych z interpretacją czytanego komunikatu, wykształcenia asocjacji między znakiem graficznym a dźwiękiem itd.) - sprawność pisania (tworzenie zróżnicowanych pod względem formy komunikatów pisemnych na zadany temat, stosowanie środków językowych adekwatnych do określonej formy wypowiedzi, stosowanie zróżnicowanego repertuaru środków językowych itd.) Podstawowe treści kursu: Student prowadzi rozmowę na temat swoich krewnych, na podstawie dialogu identyfikuje przyczyny niepokoju poszczególnych rozmówców, rozumie i w podstawowym zakresie stosuje mowę zależną, poprawnie stosuje will do wyrażania przyszłości, rozmawia z partnerem o powiedzeniach i przysłowiach w różnych językach, prowadzi dialog o punktualności, na podstawie wysłuchanego programu radiowego porównuje swoje opinie zawarte w kwestionariuszu z opiniami wyrażonymi przez biorących udział w dyskusji, potrafi napisać prosty list motywacyjny przy ubieganiu się o pracę, w miarę poprawnie stosuje czasowniki modalne przy wyrażaniu przymusu, zakazu i pozwolenia, prowadzi z partnerem dialog na temat odbytych podróży oraz przyczyn podróżowania, poprawnie redaguje treść pozdrowień z odwiedzanego miejsca zapisanych na kartce pocztowej, posługuje się odpowiednimi zwrotami określającymi położenie odwiedzanych miejsc, poprawnie stosuje would przy wyrażaniu sytuacji nierealnych z wykorzystaniem drugiego okresu warunkowego, prowadzi rozmowę z partnerem na temat posiłków i jedzenia, prawidłowo przyporządkowuje prezentowane dane liczbowe do odpowiednich fragmentów ankiety, odróżnia rzeczowniki policzalne od niepoliczalnych oraz w miarę poprawnie stosuje je ze zwrotami a few, a little i some. Literatura podstawowa: Sue Kay and Voungham Jones, Inside Out-Intermediate 127 Guy Wellman, Wordbuilder L.G.Alexander, Longman English Grammar Oxford Collocations Dictionary for Students of English R.Murphy, English Grammar in Use 09.1-6FP-A13-JNI JĘZYKI NOWOŻYTNE (NIEMIECKI) 60 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Joanna Harazińska Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: I. Cel komunikacyjny: przygotowanie studentów do brania udziału w wymianie informacji w języku niemieckim oraz do występowania w określonych rolach komunikacyjnych (mówienie, słyszenie, pisanie i ciche czytanie) opanowanie umiejętności konwersacji w sytuacjach życia codziennego i towarzyskich (rodzina, ulica, impreza, podróże itp.) oraz w środowisku naukowym (literatura, sztuka); wyrobienie umiejętności korzystania ze źródeł drukowanych, katalogu, słownika, instrukcji, gazety; przygotowanie studentów do samodzielnej analizy publicystyki niemieckojęzycznej pod względem treści i formy. II. Cel ogólny, wychowawczy: poprzez rozwijanie umiejętności językowych – sprzyjanie w kształtowaniu osobowości i kultury studentów oraz wzbogacanie ich wiedzy o życiu i kulturze narodów niemieckiego obszaru językowego. Podstawowe treści kursu: Sprawdzenie i utrwalenie ogólnych wiadomości z języka niemieckiego wyniesionych ze szkoły średniej. Ćwiczenia konwersacji i wypowiedzi na tematy życia codziennego. Powtórzenie podstawowych zagadnień tematycznych, a zwłaszcza: Imperativ Possesivpronomen, Personalpronomen, Substantiv – Deklination, Pronomen. Ćwiczenia słuchania ze zrozumieniem (nagrania). Literatura podstawowa: Czochralski J., Namowicz E., Rieck W., Scharmach-Skoza H., „Akademicki podręcznik języka niemieckiego” Bęza S., „Deutsch deine Chance” „Kulturchronik” - miesięcznik „Kafka” – Czasopismo dla Europy Środkowej słowniki, leksykony nagrania tekstów, piosenek, dialogów 09.1-6FP-A13-JNII JĘZYKI NOWOŻYTNE (NIEMIECKI) 60 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Joanna Harazińska Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.1-6FP-A13-JNI Cele kursu: I. Cel komunikacyjny – przygotowanie studentów do brania udziału w wymianie informacji w języku niemieckim oraz do występowania w określonych rolach komunikacyjnych (mówienie, słyszenie, pisanie i ciche czytanie) 128 opanowanie umiejętności konwersacji w sytuacjach życia codziennego i towarzyskich (rodzina, ulica, impreza, podróże itp.) oraz w środowisku naukowym (literatura, sztuka); wyrobienie umiejętności korzystania ze źródeł drukowanych, katalogu, słownika, instrukcji, gazety; przygotowanie studentów do samodzielnej analizy publicystyki niemieckojęzycznej pod względem treści i formy. II. Cel ogólny, wychowawczy: poprzez rozwijanie umiejętności językowych – sprzyjanie w kształtowaniu osobowości i kultury studentów oraz wzbogacanie ich wiedzy o życiu i kulturze narodów niemieckiego obszaru językowego. Podstawowe treści kursu: Dalsze doskonalenie umiejętności słuchania ze zrozumieniem (nagrania) oraz rozwijanie spontanicznej konwersacji z użyciem ćwiczonych form gramatycznych. Formułowanie pytań oraz dłuższych wypowiedzi. Literatura podstawowa: Czochralski J., Namowicz E., Rieck W., Scharmach-Skoza H., „Akademicki podręcznik języka niemieckiego” Bęza S., „Deutsch deine Chance” „Kulturchronik” - miesięcznik, „Kafka”- Czasopismo dla Europy Środkowej słowniki, leksykony nagrania tekstów, piosenek, dialogów 09.1-6FP-A13-JNIII JĘZYKI NOWOŻYTNE (NIEMIECKI) 60 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną + egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Joanna Harazińska Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.1-6FP-A13-JNII Cele kursu: I.Cel komunikacyjny – przygotowanie studentów do brania udziału w wymianie informacji w języku niemieckim oraz do występowania w określonych rolach komunikacyjnych (mówienie, słyszenie, pisanie i ciche czytanie) opanowanie umiejętności konwersacji w sytuacjach życia codziennego i towarzyskich (rodzina, ulica, impreza, podróże itp.) oraz w środowisku naukowym (literatura, sztuka); wyrobienie umiejętności korzystania ze źródeł drukowanych, katalogu, słownika, instrukcji, gazety; przygotowanie studentów do samodzielnej analizy publicystyki niemieckojęzycznej pod względem treści i formy. II. Cel ogólny, wychowawczy - poprzez rozwijanie umiejętności językowych – sprzyjanie w kształtowaniu osobowości i kultury studentów oraz wzbogacanie ich wiedzy o życiu i kulturze narodów niemieckiego obszaru językowego. Podstawowe treści kursu: Przypomnienie i ćwiczenia trudniejszych form gramatycznych jak imiesłowy, strona bierna, czasy. Formułowanie szerszych wypowiedzi i konwersacji na tematy aktualne z życia codziennego oraz w oparciu o teksty typu – baśnie, opowiadania, informacje prasowe. 129 Literatura podstawowa: Czochralski J., Namowicz E., Rieck W., Scharmach-Skoza H., „Akademicki podręcznik języka niemieckiego” Bęza S, „Deutsch deine Chance” „Kulturchronik” – miesięcznik, „Kafka” – Czasopismo dla Europy Środkowej słowniki, leksykony nagrania tekstów, piosenek, dialogów 09.6-6FP-A14-Ł1 ŁACINA 30 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: mgr M. Kalle Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: rozwijanie wrażliwości językowej oraz umiejętności jasnego i precyzyjnego formułowania myśli zapoznanie z gramatyką, leksyką i frazeologią języka łacińskiego w zakresie umożliwienia tłumaczenia i analizy tekstów oryginalnych, sentencji i zwrotów kształtowanie umiejętności poprawnego czytania tekstu łacińskiego z uwzględnieniem zasad wymowy, iloczasu i akcentu rozpoznanie budowy słowotwórczej i fleksyjnej wyrazy łacińskiego kształtowanie umiejętności samodzielnego tłumaczenia tekstu łacińskiego przy pomocy słownika rozpoznawanie i określanie odmiennych części mowy (deklinacji I, II; koniugacja I - IV; czasy: praesens, imperfectum, futunem I, perfectum, plusquarnperfectum, futurum II activi) poznanie konstrukcji składniowych: accusativus cum infinitivo, dativus possessivus poznanie participum perfecti passivi i participium futuri activi pamięciowe opanowanie 100 zwrotów łacińskich używanych współcześnie poznanie elementów kultury Starożytnego Rzymu kształtowanie umiejętności poprawnego czytania i tłumaczenia oryginalnego tekstu łacińskiego (Cicero, Liviun, Nepos, Cezar) rozpoznawanie i określanie odmiennych części mowy (deklinacja III, IV, V) próby pisania po łacinie swojego curriculum vitae poznanie i umiejętne stosowanie strony biernej w zdaniu i w formie osobowej czasownika poznawanie rodzajów stopniowania przymiotników pamięciowe opanowanie 50 przysłów łacińskich i powiedzeń słownych ludzi oraz fragmentu prozy łacińskiej poznanie dorobku antyku rzymskiego i greckiego, roli i miejsca kultury i tradycji antycznej w wielu dziedzinach życia współczesnego kształtowanie umiejętności poprawnego czytania, tłumaczenia i analizy gramatyczno – logicznej oryginalnego tekstu łacińskiego (Nepos, Cicero, Cezar, Sa Ustiusz, Liwiusz) poprawne tłumaczenie konstrukcji składniowych (accusativus cum infinitivo, accusativus duplex, nominativus duplex) zastosowanie umiejętne coniuntivua w języku łacińskim poznanie i stosowanie zasady consecutio temporum budowa i rozpoznawanie zdań celowych, dopełnieniowych, pytających poznanie rodzajów stopniowania przysłówków 130 kształtowanie umiejętności poprawnego czytania, tłumaczenia i analizy gramatyczno – logicznej oryginalnego tekstu łacińskiego czytanie tekstów poetyckich według iloczasowych miar wierszowych (heksametr, dystych elegijny, wiersz asklepiadejski): Horacy, Wergiliusz, Owidiusz poznanie i umiejętne stosowanie i tłumaczenie konstrukcji skłądniowych: ablativus absolutus, dativus auctoris, nowinativus cum infinitivo, coniugatio periphrastica poznanie i umiejętne stosowanie gerundium rozpoznawanie i umiejętne tłumaczenie verbum deponens i semideponens pamięciowe opanowanie 50 sentencji łacińskich i fragmentu poezji łacińskiej Podstawowe treści kursu: Poznanie kultury antycznej jako podstawy tożsamości kulturowej współczesnej Europy. Zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami historii kultury starożytnej Grecji i Rzymu oraz dostrzeganie związków tej kultury i języka łacińskiego z kulturą i językami współczesnymi. Ułatwienie zrozumienia terminologii współczesnej opartej na językach obcych. Rozwijanie wrażliwości językowej i estetycznej oraz doskonalenie umiejętności jasnego i precyzyjnego formułowania myśli. Opanowanie języka łacińskiego w stopniu umożliwiającym samodzielne tłumaczenie tekstu łacińskiego i rozumienie go w warstwie leksykalnej i składniowej. Kształtowanie umiejętności poprawnego czytania, analizy i interpretacji oryginalnych tekstów łacińskich (Cezar, Nepos, Cyceron, Horacy, Owidiusz, Wergiliusz). Poznanie leksyki łacińskiej w celu umożliwienia zrozumienia etymologii wielu wyrazów używanych we współczesnej polszczyźnie i językach nowożytnych. Znaczenie dziedzictwa antyku dla kultury polskiej. Znajomość sentencji łacińskich oraz zwrotów i wyrażeń łacińskich używanych współcześnie. Literatura podstawowa: Podręczniki Winniczuk L., Jurewicz O., Język łaciński dla lektorów szkół wyższych. Warszawa 1996. Wilczyński S., Zarych T. Rudieminta Latinitatis. Wrocław 1998. Opracowania Kumaniecki K., Słownik polsko-łaciński. Warszawa I957 {i wyd. nast.). Wielewski M., Gramatyka opisowa języka łacińskiego. Winniczuk L., Mały słownik kultury antycznej. Warszawa 1976. 09.6-6FP-A14-Ł2 ŁACINA 30 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: mgr M. Kalle Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: rozwijanie wrażliwości językowej oraz umiejętności jasnego i precyzyjnego formułowania myśli zapoznanie z gramatyką, leksyką i frazeologią języka łacińskiego w zakresie umożliwienia tłumaczenia i analizy tekstów oryginalnych, sentencji i zwrotów kształtowanie umiejętności poprawnego czytania tekstu łacińskiego z uwzględnieniem zasad wymowy, iloczasu i akcentu rozpoznanie budowy słowotwórczej i fleksyjnej wyrazy łacińskiego kształtowanie umiejętności samodzielnego tłumaczenia tekstu łacińskiego przy pomocy słownika 131 rozpoznawanie i określanie odmiennych części mowy (deklinacji I, II; koniugacja I - IV; czasy: praesens, imperfectum, futunem I, perfectum, plusquarnperfectum, futurum II activi) poznanie konstrukcji składniowych: accusativus cum infinitivo, dativus possessivus poznanie participum perfecti passivi i participium futuri activi pamięciowe opanowanie 100 zwrotów łacińskich używanych współcześnie poznanie elementów kultury Starożytnego Rzymu kształtowanie umiejętności poprawnego czytania i tłumaczenia oryginalnego tekstu łacińskiego (Cicero, Liviun, Nepos, Cezar) rozpoznawanie i określanie odmiennych części mowy (deklinacja III, IV, V) próby pisania po łacinie swojego curriculum vitae poznanie i umiejętne stosowanie strony biernej w zdaniu i w formie osobowej czasownika poznawanie rodzajów stopniowania przymiotników pamięciowe opanowanie 50 przysłów łacińskich i powiedzeń słownych ludzi oraz fragmentu prozy łacińskiej poznanie dorobku antyku rzymskiego i greckiego, roli i miejsca kultury i tradycji antycznej w wielu dziedzinach życia współczesnego kształtowanie umiejętności poprawnego czytania, tłumaczenia i analizy gramatyczno – logicznej oryginalnego tekstu łacińskiego (Nepos, Cicero, Cezar, Sa Ustiusz, Liwiusz) poprawne tłumaczenie konstrukcji składniowych (accusativus cum infinitivo, accusativus duplex, nominativus duplex) zastosowanie umiejętne coniuntivua w języku łacińskim poznanie i stosowanie zasady consecutio temporum budowa i rozpoznawanie zdań celowych, dopełnieniowych, pytających poznanie rodzajów stopniowania przysłówków kształtowanie umiejętności poprawnego czytania, tłumaczenia i analizy gramatyczno – logicznej oryginalnego tekstu łacińskiego czytanie tekstów poetyckich według iloczasowych miar wierszowych (heksametr, dystych elegijny, wiersz asklepiadejski): Horacy, Wergiliusz, Owidiusz poznanie i umiejętne stosowanie i tłumaczenie konstrukcji skłądniowych: ablativus absolutus, dativus auctoris, nowinativus cum infinitivo, coniugatio periphrastica poznanie i umiejętne stosowanie gerundium rozpoznawanie i umiejętne tłumaczenie verbum deponens i semideponens pamięciowe opanowanie 50 sentencji łacińskich i fragmentu poezji łacińskiej Podstawowe treści kursu: Poznanie kultury antycznej jako podstawy tożsamości kulturowej współczesnej Europy. Zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami historii kultury starożytnej Grecji i Rzymu oraz dostrzeganie związków tej kultury i języka łacińskiego z kulturą i językami współczesnymi. Ułatwienie zrozumienia terminologii współczesnej opartej na językach obcych. Rozwijanie wrażliwości językowej i estetycznej oraz doskonalenie umiejętności jasnego i precyzyjnego formułowania myśli. Opanowanie języka łacińskiego w stopniu umożliwiającym samodzielne tłumaczenie tekstu łacińskiego i rozumienie go w warstwie leksykalnej i składniowej. Kształtowanie umiejętności poprawnego czytania, analizy i interpretacji oryginalnych tekstów łacińskich (Cezar, Nepos, Cyceron, Horacy, Owidiusz, Wergiliusz). Poznanie leksyki łacińskiej w celu umożliwienia zrozumienia etymologii wielu wyrazów używanych we współczesnej polszczyźnie i językach nowożytnych. Znaczenie dziedzictwa antyku dla kultury polskiej. Znajomość sentencji łacińskich oraz zwrotów i wyrażeń łacińskich używanych współcześnie. 132 Literatura podstawowa: Podręczniki Winniczuk L., Jurewicz O., Język łaciński dla lektorów szkół wyższych. Warszawa 1996. Wilczyński S., Zarych T. Rudieminta Latinitatis. Wrocław 1998. Opracowania Kumaniecki K., Słownik polsko-łaciński. Warszawa I957 {i wyd. nast.). Wielewski M., Gramatyka opisowa języka łacińskiego. Winniczuk L., Mały słownik kultury antycznej. Warszawa 1976. 09.2-6FP-BC16-LPS LITERATURA STAROPOLSKA 20 W+ 30 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną z ćwiczeń + egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Wojciech Piotrowski Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Celem kursu jest poznanie twórczości pisarzy polskich od pierwszych tekstów z czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego, po końcowe lata okresu saskiego. W tych ramach czasowych mieszczą się utwory pisane w języku łacińskim oraz języku polskim i reprezentują kulturę związaną zarówno z życiem religijnym (Kościołem), jak i życiem świeckim (dworskim, szlacheckim, mieszczańskim). Celem przedmiotu jest pełne, wyczerpujące zapoznanie z dorobkiem literackim ośmiu wieków literatury i kultury. Podstawowe treści kursu: Najnowsze koncepcje dotyczące źródeł i początków piśmiennictwa średniowiecznego w Polsce; charakterystyka specyfiki polskiego średniowiecza; rola Kościoła i ośrodków świeckich w kształtowaniu kultury średniowiecza w Polsce; antyk w kulturze polskiego średniowiecza; periodyzacja literatury staropolskiej; nurty w literaturze średniowiecza polskiego; rozwój gatunków literackich; piśmiennictwo polskie od czasów Mieszka I do Bogurodzicy; Bogurodzica w kręgu badań historycznoliterackich historia tekstu i jego problematyka; kroniki średniowieczne i ich problematyka; hagiografia polska: św. Wojciech, św. Stanisław w hagiografii i literaturze liturgicznej; średniowieczna proza polska; piśmiennictwo łacińskie w średniowieczu polskim; patrologia - informacje podstawowe, rola w zachowaniu ciągłości kultury polskiej (proza filozoficzno - teologiczna, hymnografia, wybrane motywy; kwestia "literackości", alegoryzm średniowiecza; specyfika symboliki, tematy, motywy, informacje o najnowszych publikacjach o literaturze i kulturze średniowiecza, poezja polska u progu renesansu; twórczość Biernata z Lublina i Jana z Koszyczek; publicystyka renesansu w Polsce - Modrzewski - Orzechowski - Solikowski; karnawalizacja literatury; Rej i Orzechowski - dwa oblicza polskiego renesansu; Jan Kochanowski - wyjątek pośród szarości; antropologia humanistyczna "Pieśni" Jana Kochanowskiego; filozofia Fraszek Jan Kochanowskiego, konwencje i biografia: Psałterz Dawidowy w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego; Treny Jan Kochanowskiego; Dworzanin Łukasza Górnickiego; parenetyczny i humanistyczny nurt literatury renesansowej; homiletyka potrydencka Piotra Skargi; sowizdrzalskie utopie i parodie; zmiana poglądu na świat: wpływ Platona i Arystotelesa na filozofię renesansu; wpływy Cycerona; Erazjanizm w renesansie; wpływy reformacji na kształtowanie się postaw człowieka oraz rozwój kultury i literatury; rodzime źródła polskiego renesansu; drukarstwo; Akademia Krakowska; pisarze polityczni i publicystyka polityczna polskiego renesansu; język polski w literaturze i życiu publicznym (nowe zjawiska literackie, rozwój nowego systemu wersyfikacyjnego; "bonae litterarae", funkcje artystyczne i społeczne tekstu literackiego. Współczesny stan badań nad epoką renesansu, perspektywy badawcze w Polsce i Europie. 133 Barok - pojęcie, chronologia epoki, stan badań nad barokiem w Polsce i Europie; nowe prądy i wzorce w literaturze i kulturze baroku; manieryzm na tle baroku (powiązania między literaturą a innymi dziedzinami sztuki); emulacja wzorów antycznych, sarmatyzm - odmiana polskiego baroku; kultura europejska w okresie postreformacji; dwa nurty literatury mieszczańskiej na przełomie XVI i XVII wieku; literatura czasu baroku a kontrreformacja; ruchy społeczne i religijne XVII wieku; barok w literaturze i sztuce - gongoryzm, manieryzm, konceptyzm; literatura polsko - łacińska; polska poezja religijna i świecka czasów średniowiecza; Mikołaj Sęp - Szarzyński i polski manieryzm; Daniel Naborowski i jego poezja; barok - jego wielorakie piękno; pamiętnikarstwo wieku XVII w Polsce (Pamiętniki Jana Paska); Godfred, czyli Jerozolima wyzwolona T. Tasso; twórczość Samuela Twardowskiego na tle twórczości XVII wieku w Europie i w Polsce. Motywy ziemiańskie i rycerskie w literaturze baroku w Polsce (twórczość W. Potockiego); Morsztynowie w literaturze polskiej XVII wieku; twórczość mistyczno - medytacyjna czasu baroku (K. Bolesławiusz, J. Baka); barokowy konceptyzm, mitologia- genologia - topika; staropolskie światy sielanki; satyryczny obraz Rzeczpospolitej w twórczości Opalińskiego; literatura czasów saskich w Polsce; poetyka baroku i charakterystyczne gatunki literatury; nowe syntezy i monograficzne prace o twórcach literatury XVII wieku; dramat i teatr okresu baroku; nowe funkcje języka polskiego i ich upowszechnienie (kultura literacka, twórczość popularna, instytucje życia publicznego a piśmiennictwo); wzory osobowe, obraz świata przekształcenia w literaturze baroku; bohater epicki, religijność barokowa, relacje wobec natury, dobra i zła w świecie, alegoryzm. Literatura podstawowa: Abramowska J., Ład i fortuna. O tragedii renesansowej w Polsce, Wrocław 1974. Bachtin M., Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przeł. A. i A. Goreniowie, oprac. S. Balbus, Kraków 1975. Backvis C., Szkice o kulturze staropolskiej, wybór i oprac. A. Biernacki, Warszawa 1975. (Przeczytać: Łaciński poeta Polski humanistycznej Andrzej Krzycki... i 2 inne rozprawy o kulturze renesansu). Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku. Materiały z konferencji naukowej 25-29 sierpnia 1987 r. w Krakowie, red. M. Stępień, S. Urbańczyk, Warszawa-Kraków 1992. (Przeczytać rozprawy A. Borowskiego, J. Pelca i J. Tazbira). Błoński J., Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, wyd. 2. uzupełnione, Kraków 1996. Można też korzystać z wyd. 1. (Kraków 1967). Borowski A., Renesans, Warszawa 1992. Curtius K. R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. i oprac. A. Borowski, Kraków 1997. (Odczytać 5 wybranych rozdziałów). Człowiek średniowiecza, red. J. Le Goff, przeł. M. Radoiycka-Paoletti, Warszawa – Gdańsk 1996. Czyż A., Ja i Bóg. Poezja metafizyczna późnego baroku, Wrocław 1988. Czyż A., Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Warszawa 1995. (Przeczytać 2 rozprawy z cz. III: Wyobraźnia barokowa). Delumeau J., Cywilizacja odrodzenia, Warszawa 1987 (lub wyd. nast.). (Przeczytać: rozdz. III, IV, X, XI, XV). Hernas Cz., Barok, wyd. 5. zmienione i rozszerzone, Warszawa 1973. Klimowicz M., Oświecenie, wyd. 6, Warszawa 1998. Michałowska T., Średniowiecze, Warszawa 1995. (Przeczytać zwłaszcza: Część pierwszą: Piśmiennictwo łacińskie w Polsce do końca XII wieku, rozdz. V (s. 72-94), VIII (s. 103-144). Część drugą: Twórczość w języku polskim, rozdz. I-VII (s. 265-318). Część trzecią: Twórczość w języku narodowym. Poezja, rozdz. 11.2.A-B (s. 382-410), 3 (s. 448-457); 134 111.2-3 (s. 470-527); IV (s. 528-568). Część czwartą: Proza, rozdz. 1-111 (s. 569-657). Pisarze staropolscy. Sylwetki, t. 1-2, red. S. Grzeszczuk, Warszawa 1991-1997. (Przeczytać: t. 1. – sylwetki Filipa Kallimacha, Biernata z Lublina, Andrzeja Krzyckiego, Stanisława Gąsiorka z Bochni, Jana Dantyszka, Klemensa Janickiego, Marcina Bielskiego, Mikołaja Reja, Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Stanisława Orzechowskiego; t. 2. – sylwetki Łukasza Górnickiego, Marcina Kromera, Jana Kochanowskiego, Mikołaja z Wilkowiecka, Piotra Skargi, Sebastiana Klonowica, Szymona Szymonowica, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Jana z Kijan, Jana Rybińskiego, Stanisława Żółkiewskiego, Kaspra Miaskowskiego, Kaspra Twardowskiego i Jana Jurkowskiego). Ziomek J., Renesans, Warszawa 1973 i wyd. nast. 09.2-6FP-BC16-LPO LITERATURA POLSKA (OŚWIECENIE) 10 W + 15 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Wojciech Piotrowski Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC16-LPS (literatura staropolska) Cele kursu: Celem kursu jest poznanie zagadnień literatury i kultury polskiej od 1730 r. (prekursorzy oświecenia) przez literaturę i kulturę czasów stanisławowskich (1744 - 1798) po literaturę klasycyzmu postanisławowskiego (do 1830 r.) Podstawowe treści kursu: Główne prądy ideowe Europy czasu oświecenia: racjonalizm, empiryzm; problemy religii; deizm; problemy etyki; utylitaryzm; idea postępu cywilizacyjnego; Russoizm; krytyka cywilizacji; zagadnienia "powrotu do źródeł"; periodyzacja, ewolucja, trwałe wartości polskiego oświecenia (polskie oświecenie na tle klasycyzmu i "wiek świateł" w Europie Zachodniej; podstawy filozoficzne polskiego oświecenia; charakterystyka okresów i prądów literackich oświecenia w Polsce na tle kultury i literatury europejskiej; twórczość prekursorów oświecenia w Polsce; założenia filozoficzne i estetyczne programów literackich w XVIII wieku - klasycyzm, sentymentalizm, rokoko założenia i cechy prądów; ośrodki kulturalne w Polsce między 1764 - 1830 (Warszawa, Puławy, Nieśwież, Białystok, Łańcut, Wilno, Krzemieniec, Lwów); okresy klasycyzmu stanisławowskiego i klasycyzmu postanisławowskiego; prasa oświeceniowa w Polsce ("Monitor", "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne", "Wiadomości Brukowe" i inne periodyki); rola poezji w oświeceniu (Krasicki, Naruszewicz, Trembecki, Węgierski, Szymanowski, poeci rokoka, poeci sentymentalizmu); narodziny nowożytnej powieści - próba określenia poglądu na świat wyrażonego w powieściach: powieści Ignacego Krasickiego Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Historia, Pan Podstoli, powieści Mikołaja Dymitra Krajewskiego w kręgu wpływów powieści europejskiej i polskiej; powieść sentymentalna w literaturze polskiej: L. Kropiński, M. Wirtemberska, F. Bernatowicz, powieściopisarstwo J.U. Niemcewicza; dramat i teatr czasów oświecenia w Polsce - cechy charakterystyczne; komedie Franciszka Zabłockiego na tle komediopisarstwa czasów stanisławowskich; teatr Wojciecha Bogusławskiego; tragedia w czasach klasycyzmu postanisławowskiego; twórczość poetycka pokolenia stanisławowskiego i postanisławowskiego, ośrodki kulturalne w Polsce stanisławowskiej i postanisławowskiej (ich rola w kulturze polskiej; najnowsze syntezy i monografie prac dotyczące oświecenia w Europie o Polsce. Literatura podstawowa: Borowy W., O poezji polskiej w wieku XVII, wyd. 2, Warszawa 1978. (Krasicki, Trembecki, Karpiński, Kniaźnin). 135 Chaunu P., Cywilizacja wieku oświecenia, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1989 (wybór, zwłaszcza rozdziały VII i VIII). Cieński A., Pamiętnikarstwo polskie XVIII wieku, Wrocław 1987. Dworak T., Ignacy Krasicki, Warszawa 1987. Europejskie źródła myśli estetyczno-literackiej polskiego oświecenia; antologia wypowiedzi pisarzy niemieckojęzycznych i angielskich 1674-1810, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1997. Goliński Z., Ignacy Krasicki, Warszawa 1979. Hazard P., Myśl europejska w XVIII wieku. Od Monteskiusza do Lessinga, tłum. H. Suwała, Warszawa 1972. (Przeczytać rozdz.: Rozum, oświecenie; Encyklopedia; Natura a dobroć: optymizm; Diderot; Deizmy: Voltaire). 09.2-6FP-BC16-LPR LITERATURA POLSKA (ROMANTYZM) 10 W + 15 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną z ćwiczeń + egzamin Odpowiedzialny za kurs: prof. dr hab. Marian Śliwiński Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC16-LPO (literatura oświecenia) Cele kursu: Celem nauczania przedmiotu,” Literatura romantyzmu”, jest pogłębienie wiedzy studentów o literaturze polskiego romantyzmu i zapoznanie ich z najnowszymi studiami naukowymi dotyczącymi tego okresu historycznoliterackiego, a także wzbogacenie umiejętności słuchaczy w zakresie analizy i interpretacji zjawisk literackich na tle kultury. Podstawowe treści kursu: Geneza i inspiracje polskiego romantyzmu na tle europejskiego sentymentalizmu, preromantyzmu i romantyzmu – J.J. Rousseau, R. Chateaubriand,A. de Lamartine, A. de Musset, S. Gessner, J. W. Goethe, F. Schiller, J.G. Herder, J. Macpherson, W. Scott, W. Wordsworth, G.G. Byron, Problematyka przełomu romantycznego i zagadnienie periodyzacji prądu w Polsce. Myśl filozoficzna epoki: system przyrody, historiozofia w klasycznej filozofii niemieckiej i estetyka- F. W. J. Schelling, I. Kant, J.G. Fichte, G.F.W. Hegel i krytyka A. Cieszkowskiego, myśl konserwatywna F. Schlegla i J. Gorresa, mesjanizm i heroizm w ideologii romantycznej: C.H. Saint-Simon i jego szkoła, Pierre Leroux, Felicite Lamennais, Thomas Carlyle, J. Hoene-Wroński, A. Cieszkowski, A. Mickiewicz, A. Towiański. Koncepcja literatury narodowej (K. Brodziński) i poezji romantycznej. Adam Mickiewicz na tle tzw. walki romantyków z klasykami, jego rola w kształtowaniu nowych form literackich w liryce, epice i dramacie (ballada, cykl poetycki, cykl dramatyczny, fragment romantyczny).Lud jako bohater literacki, wierzenia, legendy i mity w twórczości literackiej. Rola „ukraińskiej szkoły” w poezji polskiej (twórczość A. Malczewskiego, S. Goszczyńskiego i J. B. Zaleskiego), zainteresowania słowianofilskie (krytyka kultury Zoriana Dołęgi Chodakowskiego i jej wpływ na popowstaniową grupę literacką „Ziewonii”). Twórczość komediowa A. Fredry. Działalność krytycznoliteracka i teoria romantyzmu Maurycego Mochnackiego. Powstanie listopadowe w literaturze romantyzmu: poezja okolicznościowa, wzorzec patrioty: Ordon, Emilia Plater, gen. Sowiński, problematyka powstania i jego polityczne konsekwencje w twórczości literackiej A. Mickiewicza i J. Słowackiego, wpływ na kształt polskiego romantyzmu. Stosunki społeczno-polityczne na emigracji po roku 1830 i życie literackie: Prasa i publicystyka oraz formy poetyckopublicystyczne emigracji popowstaniowej. Hotel Lambert, Joachim Lelewel, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Gromady Ludu Polskiego, S. Worcell, wiersze A. Goreckiego i utwory wielkich romantyków odbiciem sytuacji i dylematów kulturowych Wielkiej Emigracji. Teoria i krytyka literatury w wykładach paryskich A. Mickiewicza. Dramat romantyczny, jego poetyka, filozofia i dyskursywność na tle problematyki teatralnej, krytyki 136 literackiej, procesu historycznoliterackiego oraz historiozofii – A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński, C. Norwid. Rozwój form liryki i epiki romantycznej, od okresu przedlistopadowego po twórczość Norwida: pieśń, oda, psalm, modlitwa, sonet, wiersze i dzieła mistyczne, tomik poezji romantycznej, proza poetycka, powieść poetycka, epopeja, poemat dygresyjny, list, pamiętnik, nowela, opowiadanie. Rozwój form powieściowych; powieści obyczajowe, historyczne, współczesne, gawęda szlachecka – J.I. Kraszewski, I. Chodźko, H. Rzewuski, J. Korzeniowski, N. Żmichowska, T.T. Jeż, Z. Kaczkowski. Stosunki społeczno-polityczne i kulturalne oraz poezja w kraju po roku 1830; S. Goszczyński, Ryszard Berwiński, Gustaw Ehrenberg, Kornel Ujejski, Teofil Lenartowicz, Władysław Syrokomla. Rola romantyzmu w życiu narodu polskiego, cechy polskiego romantyzmu i styl literatury romantycznej kształtujące tradycję i kulturę współczesną oraz wartości uniwersalne. Literatura podstawowa: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 3. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863, t.1-3, Kraków 1975-1992. Problemy polskiego romantyzmu. Seria 1-3, Wrocław 1971-1982. Siwicka D., Romantyzm 1822- 1863, Warszawa 1997. Słownik Literatury Polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991. Straszewska M., Romantyzm, Warszawa 1977. Witkowska A., Przybylski R., Romantyzm, wyd. 2, Warszawa 1997. 09.2-6FP-BC16-LPP HISTORIA LITERATUY POLSKIEJ (POZYTYWIZM) 10 W + 15 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną z ćwiczeń + egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Maria Obrusznik-Partyka Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC16-LPR (literatura romantyzmu) Cele kursu: Zapoznanie z najważniejszymi kierunkami artystycznymi w sztuce i w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku. Pozytywistyczne ideały i postawy, kryptoromantyzm pozytywistyczny, nowi bohaterowie literaccy, główne schematy fabularne i typy analizy psychologicznej, gatunki literackie epoki, wpływ form dziennikarsko-artystycznych (list z podróży, felieton, kronika literacka, reportaż) na prozę drugiej połowy XIX wieku. Podstawowe treści kursu: Nazwa okresu oraz wieloznaczność pojęcia „pozytywizm”, problemy periodyzacji, aktualny stan badań nad epoką. Pozytywizm w filozofii i nauce. Kierunki artystyczne w malarstwie i literaturze europejskiej w II połowie XIX wieku: realizm, naturalizm i jego program i zdobycze artystyczne w literaturze francuskiej; impresjonizm w malarstwie i w literaturze; parnasizm w poezji francuskiej. Geneza i tło polskiego pozytywizmu: tendencje prepozytywistyczne w życiu społeczno-kulturalnym i w literaturze polskiej (zwłaszcza w Wielkopolsce i w Galicji); program społeczno-gospodarczy i polityczny tzw. pozytywizmu warszawskiego. Kultura literacka epoki: rozwój prasy, geografia i periodyzacja czasopiśmiennictwa, konkursy literackie, odczyty, zinstytucjonalizowane formy życia kulturalnego. Publicystyka – główne wątki, stanowiska i polemiki. Program literacki „młodych” (antyromantyzm, utylitaryzm społeczny); literatura tendencyjna (realizmu „dydaktycznego”). Próba teorii prozy narracyjnej w publicystyce E. Orzeszkowej i B. Prusa. Problematyka i kształt artystyczny nowelistyki czołowych realistów epoki. Proza powieściowa o tematyce współczesnej, problematyka i kształt artystyczny; poetyka stosowana polskiej powieści dojrzałego realizmu. Powieść historyczna, jej odmiany gatunkowe i przedstawiciele; powieściopisarstwo historyczne H. Sienkiewicza na tle dotychczasowego rozwoju polskiej powieści historycznej oraz w związku z prozą historyczną 137 epoki pozytywizmu. Poezja w drugiej połowie XIX wieku; żywotność poetyki romantycznej; nasilenie elementów dydaktycznych i refleksyjnych, obrazki i nowele wierszowane, epika wierszowana; liryka deklamacyjna i śpiewana; główne tematy i wzorce osobowości; twórczość „przedburzowców”; nurt rewolucyjny; neoklasycyzm (parnasizm). Dramat pozytywistyczny i jego przemiany: pogranicze komedii i farsy, komedia społeczna, dramaty i komedie historyczne, sztuka z tezą; wpływy mieszczańskiego dramatu francuskiego; konkursy literackie i ich rola w kształtowaniu polskiego dramatu pozytywistycznego. Życie teatralne w Królestwie i w Galicji; wybitni aktorzy scen polskich; wpływ krytyki pozytywistycznej na rozwój teatrów; adaptacje teatralne powieści i nowel. Recepcja naturalizmu francuskiego w Polsce; naturalizm wielkich realistów; naturalizm drugiego pokolenia pozytywistów. Schyłkowa faza epoki: ujawnianie się sprzeczności w filozoficznych podstawach programu pozytywistycznego; zapowiedzi przełomu modernistycznego na płaszczyźnie filozoficznej i estetycznej. Dziedzictwo pozytywizmu w tradycji i kulturze. Literatura podstawowa: Bobrowska B., Konopnicka na szlakach romantyków, Warszawa 1997. Borkowska G., Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996. Bujnicki T., Sienkiewicz i historia. Studia, Warszawa 1981. Detko J., Warszawa naturalistów, Warszawa 1980. Frybes S., W krainie groteski. Problemy satyry galicyjskiej II poł. XIX wieku, Wrocław 1979. Henryk Sienkiewicz. Twórczość i recepcja światowa, red. A. Piorunowa i K. Wyka, Kraków 1968. (Przeczytać: K. Wyka, O sztuce pisarskiej Sienkiewicza; B. Zakrzewski, Sienkiewicz dla maluczkich; J. Krzyżanowski, “Trylogia” – powieść ludowa; J. Trznadlowski, Uwagi o poetyce “Trylogii” – historycznej powieści przygody). Ihnatowicz E., Literatura polska drugiej połowy XIX wieku (1864-1914), Warszawa 2000. Jakubowski J. Z., Zapomniane ogniwo. Studium o Adolfie Dygasińskim, Warszawa 1967. Kłosińska K., Powieść o “wieku nerwowym”, Katowice 1988. Kmiecik Z., Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864-1885), Warszawa 1971. Kulczycka-Saloni J., Życie literackie Warszawy w latach 1864-1892, Warszawa 1970. Literatura polska lat 1876-1902 a inspiracja Zoli. Studia, Warszawa 1974. Labuda A. W., Studium o “Antku” Prusa. Recepcja, konstrukcja, konteksty, Wrocław 1982. “Lalka” i inne. Studia w stulecie polskiej powieści realistycznej, red. J. Bachórz i M. Głowiński, Warszawa 1992. Markiewicz H., Literatura i historia, Kraków 1994. (Przeczytać: Spór o przełom pozytywistyczny); Pozytywizm. Warszawa 1999. Martuszewska A., Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu 1875-1895, Wrocław 1977; Pozytywistyczne parabole, Gdańsk 1997. Mazur A., Parnasizm w poezji polskiej drugiej połowy XIX i początku XX wieku, Opole 1993. Mocarska-Tycowa Z., Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów, Toruń 1990. Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy, red. A. Z. Makowiecki, Warszawa 1992. Problematyka religijna w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, red. S. Fita, Lublin 1993. Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985, BN S. I, nr 249. Prus. Z dziejów recepcji twórczości, wybór tekstów, oprac. i wstęp E. Pieścikowski, Warszawa 1988. Sosnowski J., Śmierć czarownicy!, Warszawa 1993. Szweykowski Z., Twórczość Bolesława Prusa, Warszawa 1972. 138 Tomkowski J., Mój pozytywizm, Warszawa 1993. W świecie Elizy Orzeszkowej, red. H. Bursztyńska, Kraków 1990. Z domu niewoli. Sytuacja polityczna a kultura literacka w drugiej połowie XIX wieku, studia pod red. J. Maciejewskiego, Wrocław 1988 (tu: A. Martuszewska, Pozytywistyczna mowa ezopowa w kontekście literackich kategorii dotyczących milczenia i przemilczania). 09.2-6FP-BC16-LPMP HISTORIA LITERATURY POLSKIEJ (MŁODA POLSKA) 10 W + 15 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Izabela Kiełtyk - Zaborowska Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC16-LPP (literatura pozytywizmu) Cele kursu: Zapoznanie studentów z problemami życia literackiego i artystycznego okresu Młodej Polski oraz z twórczością najwybitniejszych twórców epoki. Podstawowe treści kursu: Problem przełomu modernistycznego. Chronologia i nazwa epoki. Światopogląd filozoficzny (A. Schopenhauer, F. Nietzsche, H. Bergson). Recepcja literatury i sztuki europejskiej. Życie literackie i artystyczne w okresie Młodej Polski - ośrodki życia literackiego, czasopisma literackie, instytucje literackie i artystyczne. Poezja Młodej Polski. Główne motywy w twórczości: K. Przerwy–Tetmajera, J. Kasprowicza, L. Staffa, T. Micińskiego, B. Leśmiana. Realizm, naturalizm, symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm. Klasycyzm, franciszkanizm i poetyka codzienności. Twórczość satyryczna. Dramat Młodej Polski. Odmiany i modele dramatu: realistyczno-naturalistyczny, realistyczno-symboliczny, symboliczno-alegoryczny, historyczny. Elementy groteski w dramacie. Dramat ekspresjonistyczny. Twórczość S. Wyspiańskiego. Teatr w okresie Młodej Polski - ośrodki teatralne, wybitni ludzie teatru, krytyka teatralna, teatr ludowy. Proza: naturalizm i realizm w prozie przełomu wieków, powieść o artystach, proza nowatorska (W. Berent, K. Irzykowski), powieść historyczna, powieść o tematyce wiejskiej. Groteska w prozie młodopolskiej. Krytyka literacka i jej funkcje. Dyskusje literackie i artystyczne (S. Brzozowski, A. Górski, I Matuszewski, K. Irzykowski). Dziedzictwo literatury i kultury Młodej Polski. Literatura podstawowa: Gutowski W., Nagie dusze i maski, Kraków 1992. Krzyżanowski J., Neoromantyzm, Warszawa 1980. Literatura polska. Młoda Polska, Warszawa 1991. Podraza-Kwiatkowska M., Literatura Młodej Polski, Warszawa 1992; Symbolizm i symbolika Młodej Polski, Kraków 1975 lub Kraków 1994; Somnambulicy – dekadenci – herosi, Kraków 1985. Wyka K., Młoda Polska, t. 1-2, Kraków 1977. Wyka K., Reymont czyli ucieczka do życia, Warszawa 1979. Literatura zalecana: Głowiński M., Powieść młodopolska. Studium z poetyki historycznej, Wrocław 1969; Mity przebrane. Kraków 1994. Hutnikiewicz A., Młoda Polska. Warszawa 1994 i wyd. nast.; Stefan Żeromski. Warszawa 1991. Kwiatkowski J., U podstaw liryki Leopolda Staffa, Warszawa 1966. Lipski J.J., Twórczość Jana Kasprowicza w latach 1878-1891, Warszawa 1967; Twórczość Jana Kasprowicza w latach 1891-1906, Warszawa 1975. Łempicka A., Wyspiański – pisarz dramatyczny. Idee i formy, Kraków 1973. Makowiecki A. Z., Młodopolski portret artysty, Warszawa 1971. 139 Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1970. Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Literatura Młodej Polski, t. 1-4, Warszawa 1968 -1977. Rzeuska M., “Chłopi” Reymonta, Warszawa 1950. Słodkowski M., “Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego, Wrocław 1972. Stala M., Pejzaż człowieka. (Młodopolskie myśli i wyobrażenia o duszy, duchu i ciele), Kraków 1994. Stulecie Młodej Polski, studia pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1995. Walas T., Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890-1905), Kraków 1986. Weiss T., Cyganeria Młodej Polski, Kraków 1970. Ziejka F., W kręgu mitów polskich, Kraków 1977. Zimand R., Dekadentyzm warszawski, Warszawa 1964. 09.2-6FP-BC16-LPD HISTORIA LITERATURY POLSKIEJ (DWUDZIESTOLECIE) 20 W + 20 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną z ćwiczeń + egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Maria Obrusznik-Partyka Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC16-LPMP (literatura Młodej Polski) Cele kursu: Zapoznanie studentów z najważniejszymi kierunkami w literaturze i sztuce w Polsce w okresie międzywojennym oraz z twórczością najwybitniejszych pisarzy. Podstawowe treści kursu: Periodyzacja okresu. Poezja: nowe kierunki w literaturze i sztuce europejskiej (dadaizm, futuryzm, kubizm, ekspresjonizm, nadrealizm, malarstwo abstrakcyjne); ugrupowania literackie w Polsce – manifesty i programy, stosunek do tradycji młodopolskiej, model poezji skamandryckiej, futuryzm polski i formizm, Awangarda Krakowska i jej program, nurt rewolucyjny, Druga Awangarda i inne ugrupowania międzywojnia, autentyzm. Proza: główne drogi rozwoju prozy polskiej (od pacyfizmu do autentyzmu i „nowej rzeczywistości”), powieść psychologiczna, proza awangardowa kreacjonistyczna (B. Schulz, W. Gombrowicz). Kierunki rozwoju i przedstawiciele dramatu międzywojennego. Teoria „czystej formy” S. I. Witkiewicza. Życie literackie w epoce. Czasopisma literackie. Ważniejsze ośrodki życia literackiego i kulturalnego. Indywidualności krytyki literackiej w dwudziestoleciu literackim. Literatura podstawowa: Chruszczyński A., U schyłku międzywojnia, Warszawa 1987. Chruszczyński A., Intensywizm i autentyzm, Bydgoszcz 1998. Hutnikiewicz A., Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX stulecia, Warszawa 1974. Kowalczykowa A., Programy i spory literackie w dwudziestoleciu 1918-1939, Warszawa 1981. Kwiatkowski J., Literatura dwudziestolecia, Warszawa 1990. Literatura zalecana: Błoński J., Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Kraków 1994. Czapliński P., Poetyka manifestu literackiego 1918-1939, Warszawa 1997. Drewnowski T., Rzecz russowska. O pisarstwie Marii Dąbrowskiej, Kraków 1987. Dwudziestolecie 1919-1939, red. L. Eustachiewicz, Warszawa 1982. Głowiński M., Poetyka Tuwima a polska tradycja literacka, Warszawa 1971. Julian Przyboś. Życie i dzieło poetyckie, red. S. Frycie, Rzeszów 1976. Kryszak J., Katasfrofizm ocalający. Z problematyki poezji tzw. drugiej awangardy, 140 Warszawa 1978. Literatura polska 1918-1975, t. 1. 1918-1932, Warszawa 1975. Poeci dwudziestolecia międzywojennego. Sylwetki, red. B. Faron, t. 1-2, Warszawa 1982. Prozaicy dwudziestolecia. Sylwetki, red. B. Faron, Warszawa 1974. Sławiński J., Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław 1965. Studia o Stanisławie Witkiewiczu, Wrocław 1972. Speina J., Bankructwo realności. Proza Brunona Schulza, Warszawa 1974. Stala M., Na marginesach rzeczywistości. O paradoksach przedstawiania w twórczości B. Schulza, Warszawa 1995. Studia o Leśmianie, red. J. Trznadel, Warszawa 1971. 09.2-6FP- BC17-WLP LITERATURA WSPÓŁCZESNA 36 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Agnieszka Skolasińska Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC16-LPD (literatura dwudziestolecia międzywojennego) Cele kursu: Poznanie wpływu polityki na literaturę w okresie 1939-1980. Najwybitniejsze dzieła. Powojenne przemiany poezji, prozy i dramatu. Stan wojenny i powstanie III Rzeczpospolitej a przemiany literatury. Rozpoznanie zjawiska postmodernizmu w literaturze polskiej. Podstawowe treści kursu: Literatura okresu wojny i okupacji. Literatura w Polsce w pierwszych latach powojennych. Teoria i praktyka realizmu socjalistycznego. Panorama literatury emigracyjnej. Główne ośrodki życia literackiego. Postacie: Czesław Miłosz, Gustaw Herling-Grudziński, Witold Gombrowicz, twórczość Sławomira Mrożka. Dekada lat 70. i przełom sierpniowy 1980 roku. Współczesność: Słabnące znaczenie literatury wobec inwazji literatury eseistycznej oraz przekazu audiowizualnego, a przede wszystkim ze względu na pozbawienie literatury jej funkcji i zadań politycznie opozycyjnych, które przejęły wolne i niecenzurowane media. Ciągła obecność pisarska Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej i Czesława Miłosza. Proza najnowsza: Andrzej Stasiuk, Jerzy Pilch, Manuela Gretkowska, Olga Tokarczuk. Wymiana generacji przez odejście w milczenie i zapomnienie, kameralizacja życia literackiego oraz odbioru dzieł literackich, regionalizacja czasopiśmiennictwa, brak centralnych ośrodków skupienia. Literatura podstawowa: Błoński J., Kilka myśli co nie nowe. Szkice z literatury z lat 1961-1984, Kraków 1985; Zmiana warty. Warszawa 1961. Barańczak S., Nieufni i zadufani. Czapliński P., Śliwiński P., Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji, Kraków 1999. Drewnowski T., Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim. Studium, Warszawa 1977. Próba scalenia. Obiegi, wzorce, style, Warszawa. 1997; Rzecz rusowska. O pisarstwie Marii Dąbrowskiej. Studium, Warszawa 1987; Walka o oddech. O pisarstwie Tadeusza Różewicza. Studium, Warszawa 1990. Jastrzębski. Z., Powieść jako autokreacja, Kraków 1984. Jastrzębski Z., Gra w Gombrowicza, Warszawa 1982. Kijowski A., Granice literatury. Wybór szkiców krytycznych i historycznych, red. T. Burek, t. 1-2, Kraków 1991. 141 Kwiatkowski J., Klucze do wyobraźni. Szkice o poetach współczesnych, Kraków 1973. Sławiński J., Teksty i teksty, Warszawa 1990. Wyka K., Rzecz wyobraźni, Warszawa 1977. 09.2-6FP- BC17-WLPI LITERATURA WSPÓŁCZESNA 30 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Agnieszka Skolasińska Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC16-LPD (literatura dwudziestolecia międzywojennego) Cele kursu: Poznanie wpływu polityki na literaturę w okresie 1939-1980. Najwybitniejsze dzieła. Powojenne przemiany poezji, prozy i dramatu. Stan wojenny i powstanie III Rzeczpospolitej a przemiany literatury. Rozpoznanie zjawiska postmodernizmu w literaturze polskiej. Podstawowe treści kursu: Literatura okresu wojny i okupacji. Literatura w Polsce w pierwszych latach powojennych. Teoria i praktyka realizmu socjalistycznego. Panorama literatury emigracyjnej. Główne ośrodki życia literackiego. Postacie: Czesław Miłosz, Gustaw Herling-Grudziński, Witold Gombrowicz, twórczość Sławomira Mrożka. Dekada lat 70. i przełom sierpniowy 1980 roku. Współczesność: Słabnące znaczenie literatury wobec inwazji literatury eseistycznej oraz przekazu audiowizualnego, a przede wszystkim ze względu na pozbawienie literatury jej funkcji i zadań politycznie opozycyjnych, które przejęły wolne i niecenzurowane media. Ciągła obecność pisarska Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej i Czesława Miłosza. Proza najnowsza: Andrzej Stasiuk, Jerzy Pilch, Manuela Gretkowska, Olga Tokarczuk. Wymiana generacji przez odejście w milczenie i zapomnienie, kameralizacja życia literackiego oraz odbioru dzieł literackich, regionalizacja czasopiśmiennictwa, brak centralnych ośrodków skupienia. Literatura podstawowa: Błoński J., Kilka myśli co nie nowe. Szkice z literatury z lat 1961-1984, Kraków 1985; Zmiana warty. Warszawa 1961. Barańczak S., Nieufni i zadufani. Czapliński P., Śliwiński P., Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji, Kraków 1999. Drewnowski T., Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim. Studium, Warszawa 1977. Próba scalenia. Obiegi, wzorce, style, Warszawa. 1997; Rzecz rusowska. O pisarstwie Marii Dąbrowskiej. Studium, Warszawa 1987; Walka o oddech. O pisarstwie Tadeusza Różewicza. Studium, Warszawa 1990. Jastrzębski. Z., Powieść jako autokreacja, Kraków 1984. Jastrzębski Z., Gra w Gombrowicza, Warszawa 1982. Kijowski A., Granice literatury. Wybór szkiców krytycznych i historycznych, red. T. Burek, t. 1-2, Kraków 1991. Kwiatkowski J., Klucze do wyobraźni. Szkice o poetach współczesnych, Kraków 1973. Sławiński J., Teksty i teksty, Warszawa 1990. Wyka K., Rzecz wyobraźni, Warszawa 1977. 09.2-6FP-BC18-LPI LITERATURA POWSZECHNA 30 ĆW 142 Forma zaliczenia: egzamin Odpowiedzialny za kurs: prof. zw. dr hab. Bogusław Mucha Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Zapoznanie studentów z podstawowymi problemami literatury starożytnej, średniowiecznej oraz literatury epoki odrodzenia, baroku i oświecenia. Podstawowe treści kursu: L i t e r a t u r a s t a r o ż y t n a: tło historyczne; periodyzacja literatury greckiej; poematy homeryckie; rozkwit tragedii (Sofokles, Eurypides); periodyzacja literatury rzymskiej; złoty wiek poezji (Wergiliusz. Horacy, Owidiusz). L i t e r a t u r a ś r e d n i o w i e c z n a: tło historyczne; granice chronologiczne; charakter kultury; myśl filozoficzna; religijny wzór osobowy człowieka; poezja łacińsko-kościelna i świecka; epika heroiczna; romanse rycerskie; poezja miłosna; narodowe warianty europejskiego średniowiecza. L i t e r a t u r a O d r o d z e n i a: tło historyczne i kulturowe; zasięg chronologiczny; ruch umysłowy (humanizm); nowy model życia i osobowości ludzkiej; odrodzenie tradycji antycznej; sztuka poetycka; publicystyka filozoficzna; modele renesansu w poszczególnych krajach. L i t e r a t u r a b a r o k u: problemy terminologiczne; elementy uniwersalne i narodowe; tradycje antyku i średniowiecza; rola religii (kontrreformacja); wpływ instytucji świeckich; synkretyzm kulturowy baroku; gatunki literackie; najwybitniejsi przedstawiciele. L i t e r a t u r a O ś w i e c e n i a: tło historyczno-społeczne; ruch umysłowy; gatunki literackie; nowe techniki narracyjne; prądy literackie Oświecenia. Najwybitniejsi przedstawiciele i ich dzieła. Literatura podstawowa: Cytowska M., Szelest H., Literatura grecka i rzymska w zarysie, Warszawa 1981. Dzieje literatur europejskich. Pod redakcją Wł. Floryana, t. I-III, Warszawa 1977-1991. Historia literatury światowej w dziesięciu tomach, (praca zbiorowa), tom I. Starożytność, Bochnia-Kraków-Warszawa br. (2003); tom II (część pierwsza i druga), Średniowiecze, (2004), tom III. Renesans, (2004); tom IV Barok (2005), tom V. Oświecenie (2005). Nawrocki W., Wykłady o europejskiej literaturze na Zachodzie i w Polsce. Antyk. Biblia, Piotrków Trybunalski 1998. Nawrocki W., Wykłady o literaturze europejskiej na Zachodzie i w Polsce. Średniowiecze, Piotrków Trybunalski 1998. Nawrocki W., Wykłady o europejskiej literaturze na Zachodzie i w Polsce. Renesans, Piotrków Trybunalski 1998. Nawrocki W., Wykłady o europejskiej literaturze na Zachodzie i w Polsce. Barok, Piotrków Trybunalski 1998. Nawrocki W., Wykłady o europejskiej literaturze na Zachodzie i w Polsce. Oświecenie, Piotrków Trybunalski 1998. 09.2-6FP-BC18-LPII LITERATURA POWSZECHNA 30 ĆW Forma zaliczenia: egzamin Odpowiedzialny za kurs: prof. zw. dr hab. Bogusław Mucha Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC18-LPI Cele kursu: Zapoznanie studentów z głównymi tendencjami w literaturze XIX i XX wieku. 143 Podstawowe treści kursu: L i t e r a t u r a r o m a n t y z m u: tło społeczno-polityczne; tradycje i nowatorstwo; historyzm i ludowość; narodowe warianty romantyzmu; najwybitniejsi przedstawiciele i ich dzieła. L i t e r a t u r a r e a l i z m u i n a t u r a l i z m u: prekursorzy, program, przedstawiciele. L i t e r a t u r a m o d e r n i z m u: geneza; poszukiwanie nowych form artystycznych; dominujące style (symbolizm, postimpresjonizm, dekadentyzm). L i t e r a t u r a p o r o k u 1 9 1 8: kryzys cywilizacji; poszukiwanie trwałych wartości społecznych i moralnych; poezja, proza i dramat okresu międzywojennego we Francji, Anglii, Niemczech; powojenna literatura Zachodu i jej przedstawiciele w prozie, poezji i dramacie. Bilans literatury XX wieku. Literatura podstawowa: Albérés R., Bilans literatury XX wieku, Warszawa 1958. Dzieje literatur europejskich. Pod redakcją Wł. Floryana, t. I-III, Warszawa 1977-1991. Heistein J., Historia literatury francuskiej, Wrocław 1997. Heistein J., Literatura francuska XX wieku, Warszawa 1991. Historia literatury światowej w dziesięciu tomach (praca zbiorowa), t. VI Romantyzm, Bochnia-Kraków-Warszawa br. (2005). Historia literatury światowej w dziesięciu tomach, jw., t. VII Pozytywizm. Realizm. Naturalizm, (2006). Mroczkowski P., Historia literatury angielskiej, Wrocław 1986. Szewczyk W., Literatura niemiecka XX wieku, Katowice 1962. Szyrocki M., Historia literatury niemieckiej, Wrocław 1971. Zbierski H., Historia literatury angielskiej, Poznań 2002. 09.2-6FP-BC18-LPIV LITERATURA POWSZECHNA(LITERATURA ROSYJSKA LUB UKRAIŃSKA) 15 W + 20 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną + egzamin Odpowiedzialny za kurs: prof. zw. dr hab. Bogusław Mucha Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC18-LPIII Cele kursu: Zapoznanie studentów z głównymi tendencjami rozwojowymi literatury rosyjskiej lub ukraińskiej. Podstawowe treści kursu: Literatura rosyjska: Literatura staroruska /okres Rusi Kijowskiej; okres rozbicia dzielnicowego; okres Rusi Moskiewskiej/; literatura barokowa XVII wieku; klasycyzm w Rosji; sentymentalizm /A. Radiszczew, M. Karamzin/; preromantyzm /K. Batiuszkow, W. Żukowski/; romantyzm /poezja dekabrystów, A. Puszkin, M. Lermontow, i inni pisarze romantyczni/; proza lat 30. /M. Gogol/. Wczesny realizm /szkoła naturalna/; literatura lat 60-70 XIX w. / krytyka literacka; rozwój dramatu; nurt obywatelski i "czystej" poezji; klasycy prozy realistycznej: Turgieniew, Dostojewski, Tołstoj/; literatura na przełomie XIX i XX w.; /programy poetyckie: symbolizm, akmeizm, futuryzm; rozwój prozy dramatu /Czechow, Gorki/; lata dwudzieste /poezja, proza, dramat/; lata trzydzieste; realizm socjalistyczny; główne kierunki rozwoju prozy, poezji i dramatu; literatura lat wojny i powojennego dziesięciolecia; literatura po roku 1956 /główne tendencje rozwojowe/. Literatura ukraińska: Początki piśmiennictwa /okres państwa kijowskiego/; zabytki południoworuskie okresu rozbicia dzielnicowego i niewoli tatarskiej: wiek XIII-XV/; piśmiennictwo w XVI stuleciu i pierwszej połowie XVII w.; druga połowa XVII w. – wiek XVIII; wiek XIX; odrodzenie narodowe; klasycyzm i romantyzm /T. Szewczenko/. Realizm /rozwój prozy, poezji i dramatu/; przełom XIX i XX wieku; poeci "Młodej Muzy"; proza 144 modernistyczna; twórczość I. Franki i innych pisarzy; literatura ukraińska po roku 1917; ukraińska literatura radziecka doby realizmu socjalistycznego; ukraińska literatura poza granicami ZSRR; współczesna literatura ukraińska. Literatura podstawowa: Literatura rosyjska: Historia literatury rosyjskiej, red. M. Jakóbiec, t. I-II, Warszawa 1976. Historia literatury rosyjskiej XX wieku, red. A. Drawicz, Warszawa 1997. Literatura rosyjska w zarysie, red. Z. Barasiński i A. Semczuk, Warszawa 1975, wyd. II, 1976. Mucha B., Historia literatury rosyjskiej. Zarys, Wrocław 1989 /reprint: Piotrków Trybunalski 2000/; wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002. Porębina G., Poręba S., Historia literatury rosyjskiej 1917-1991, Katowice 1994. Literatura ukraińska: Jakóbiec M., Literatura ukraińska /w:/ Dzieje literatur europejskich, red. W. Floryan, t. III, część pierwsza, Warszawa 1989. Łepki B., Zarys literatury ukraińskiej. Podręcznik informacyjny, Warszawa-Kraków 1930. Łużny H., Zarys dziejów literatury ukraińskiej /w:/ Ukraina, teraźniejszość i przeszłość, Kraków 1970. Mucha B., Zarys literatury ukraińskiej i białoruskiej, Piotrków Trybunalski 2000. 09.2-6FP-BC19-LDD LITERATURA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY 10 W + 18 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Wioletta Bojda Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Zapoznanie z rozwojem literatury dla dzieci i młodzieży od jej początków do czasów współczesnych. Analiza i interpretacja utworów dla dzieci i młodzieży obecnych w przedszkolnym i szkolnym kanonie lektur stanowiących podstawę edukacji literackiej dzieci i młodzieży w instytucjonalnych formach wychowania i kształcenia. Podstawowe treści kursu: Pojęcie literatury dla dzieci i młodzieży (literatura dla dzieci i młodzieży, literatura dziecięco-młodzieżowa, literatura o dzieciach, twórczość dzieci – folklor dziecięcy, folklor słowny dzieci, twórczość poetycka dzieci, lektury szkolne dzieci); Sztuka dla dzieci i młodzieży i jej rodzaje (sztuka literacka, sztuka filmowa, sztuka teatralna, sztuka radiowo-telewizyjna, sztuka muzyczna, sztuka plastyczna); Periodyzacja literatury dla dzieci i młodzieży (cechy specyficzne literatury “dziecięcomłodzieżowej” w poszczególnych okresach literackich i jej związki z literaturą piękną); Genologiczna analiza twórczości literackiej dla dzieci i młodzieży: 1. Baśń i jej ewolucja (charakterystyka baśni magicznej na podstawie najstarszego zbioru baśni Tysiąca i jednej nocy; różne rodzaje baśni: magiczna, ludowa, literacka i odmiany paragatunkowe: powieść fantastyczna, fantasy; psychoanalityczne interpretacje baśni spisanych przez Charlesa Perraulta i braci Grimm; wyznaczniki baśni literackiej na podstawie baśni J. Andersena; baśniowa opowieść dydaktyczna na przykładzie książki C. Collodiego – Pinokio. Przygody drewnianego pajaca; sposoby wykorzystywania konwencji baśniowej – problemy egzystencjalne młodocianego uczestnika życia w Alicji w krainie Czarów i Alicji po drugiej stronie lustra L. Carrola, dyskusja związana z rolą wyobraźni w Przygodach Piotrusia Pana M. Barrie’ ego, alegorie osobowości zebrane w Kubusiu Puchatku, Chatce Kubusia Puchatka A. A. Milnego i cyklicznej opowieści o Muminkach T. Jansson; fantasy jako baśń 145 współczesna – mityzacja rzeczywistości, metaforyczna ilustracja odwiecznej walki dobra ze złem na przykładzie twórczości J. R. R. Tolkiena; cykl powieściowy J. Rowling o Harrym Potterze jako kompilacja wcześniejszych gatunków: baśni, powieści baśniowej, powieści awanturniczej podporządkowana kompozycji gry komputerowej). 2. Twórczość poetycka i jej odmiany (bajka ezopowa, dydaktyczna, zwierzęca; analiza poezji kierowanej w stronę dzieci na przykładzie twórczości wybranych poetów –S. Jachowicza, M. Konopnickiej, szkoły poetyckiej Brzechwy i Tuwima, twórczości współczesnych poetów: W. Chotomskiej, L. J.Kerna, D. Wawiłow, D. Gellner i innych). 3. Twórczość prozatorska dla dzieci i młodzieży i jej analiza na podstawie wybranych tekstów literackich (proza społeczno-obyczajowa, proza historyczna, proza biograficzna, proza fantastyczno-naukowa, podróżniczo-przygodowa, sensacyjno-kryminalna, przyrodnicza; konwencje i techniki przedstawienia stosowane w twórczośći dla dzieci i młodzieży – proza realistyczna, fantastyczna, satyryczna, groteska; poszukiwania formalne w prozie “dziecięcomłodzieżowej” – zjawisko synkretyzmu, autotematyzmu, parabolizmu, fantazjotwórstwa, obecność rozmaitych odmian narracji). 4. Twórczość sceniczna dla dzieci i młodzieży i jej przedstawiciele. 5. Film dla dzieci (animowany, lalkowy, rysunkowy, wycinankowy, fabularny). Literatura podstawowa: Białek J. Z., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918-1939, Warszawa 1979 (i nast. wyd.). Frycie S., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945-1970, t. I, t. II, Piotrków Trybunalski 1978, 1982. Frycie S., Ziółkowska-Sobecka M., Leksykon literatury dla dzieci i młodzieży, Piotrków Trybunalski 1999. Kaniowska-Lewańska I., Literatura dla dzieci i młodzieży po roku 1864, Warszawa 1973 (i nast. wyd.). Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1918, Warszawa 1975 (i nast. wyd.). Kultura literacka w przedszkolu. Antologia, cz. I-II, red. S. Frycie, I. Kaniowska-Lewańska, Warszawa 1988. Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania, red. A. Przecławska. Warszawa 1978. Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży, red. K. Kuliczkowska, B. Tylicka. Warszawa 1979 (i nast. wyd.). Pacławski J., Kątny M., Literatury dla dzieci i młodzieży, Kielce 1995. Skotnicka G., Literatura dla dzieci i młodzieży u progu nowego wieku. Gdańsk 2000. Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, WrocławWarszawa- Kraków 2002. Opracowania: Z. Adamczykowa, Literatura dla dzieci. Funkcje-Kategorie-Gatunki. Warszawa 2001. J. Cieślikowski, Literatura osobna, Warszawa 1985. Lektury odległe i bliskie. Antologia literatury dla dzieci i młodzieży i jej przedstawiciele, Piotrków Trybunalski 1996. R. Waksmund, Od litertury dla dzieci do literatury dziecięcej, Wrocław 2000. 09.2-6FP-BC21-LR LITERATURA REGIONALNA 10 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną 146 Odpowiedzialny za kurs: dr Zdzisława Pieczyńska-Gąsior Warunki wpisania: zaliczenie literatury ludowej Cele kursu: Rozwijanie wiedzy o literaturze regionalnej w powiązaniu z literaturą narodową i kulturalnymi tradycjami Ziemi Piotrkowskiej. Wskazanie na wartości omawianej literatury w kształtowaniu świadomości regionalnej i tożsamości jednostki; określenie jej znaczenia społecznego, historycznego i współczesnego. Kształcenie postaw poszanowania dla tożsamości kulturowej wspólnoty lokalnej. Podstawowe treści kursu: - Charakterystyka piotrkowskiego regionu kulturowego – wartości autonomiczne oraz zaadoptowane. - Tradycje literackie Ziemi Piotrkowskiej w przeszłości historycznej. - Ziemia Piotrkowska w życiu i twórczości wybitnych pisarzy polskich. - Związki pisarzy piotrkowskich z łódzkim środowiskiem literackim. - Kulturotwórcza rola lokalnego środowiska literackiego. - Wkład pisarzy piotrkowskich do współczesnej kultury literackiej. - Rola prasy w popularyzowaniu literatury regionalnej i upowszechnianiu czytelnictwa. - Znaczenie amatorskiego ruchu teatralnego dla rozwoju zainteresowań literackich w środowisku piotrkowskim. - Elementy oryginalne i nacechowane regionalnie w dorobku twórczym pisarzy piotrkowskich. - Warsztat artystyczny współczesnych poetów Ziemi Piotrkowskiej. - Główne motywy, toposy i wątki tematyczne w omawianej literaturze. - Sylwetki twórcze najwybitniejszych współczesnych pisarzy Ziemi Piotrkowskiej. Literatura podstawowa: S. Frycie, Nieobecni w zbiorowej pamięci. Szkice literackie o życiu kulturalnym Piotrkowa i zapomnianych poetach Ziemi Piotrkowskiej XIX i XX wieku, Piotrków Trybunalski 1966. Z. Pieczyńska-Gąsior, Twórczość współczesnych poetów piotrkowskich na tle poezji polskiej lat 1945-1990, Piotrków Trybunalski. Teraźniejszość i przeszłość kultury w Piotrkowskiem, pod. Red. S. Fryciego, Piotrków Trybunalski 1996. Tradycje kulturalne Piotrkowa i Ziemi Piotrkowskiej. Zbiór rozpraw i artykułów, pod red. S. Fryciego, Piotrków Trybunalski 1992. 09.2-6FP-BC22-TDL TEORIA DZIEŁA LITERACKIEGO (POETYKA) 30 W + 30 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Danuta Bruska Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Celem kursu jest opanowanie podstawowych pojęć z zakresu poetyki, poznanie instrumentów analizy i interpretacji dzieła literackiego oraz wykształcenie umiejętności posługiwania się nimi w badaniach konkretnych utworów literackich. Przyswojenie teorii dzieła literackiego ma przygotowywać do krytycznego odbioru tekstów literackich i krytycznoliterackich. Celem kursu jest opanowanie ogólnych zagadnień teorii dzieła literackiego, podstaw stylistyki i wersyfikacji, opanowanie wiedzy z zakresu genologii oraz poznanie budowy dzieła literackiego. 147 Podstawowe treści kursu: Wprowadzenie: poetyka jako dziedzina teoretycznoliteracka. Działy poetyki. Literackość – cechy specyficzne literatury. Ontologia literatury. Kompozycja dzieła literackiego jako układ związków porządkujących składniki świata przedstawionego. Kompozycja zamknięta i otwarta. Temat, motyw, wątek, fabuła. Genologia: Wyznaczniki rodzajowe i gatunki epiki, liryki oraz dramatu. Dramat a teatr. Stylistyka: Wprowadzenie w zagadnienia stylistyki. Organizacja warstwy brzmieniowej utworu. Leksykalne środki stylistyczne. Słowotwórcze i fleksyjne środki stylistyczne. Tropy stylistyczne. Składniowe środki stylistyczne. Stylizacja językowa. Wersyfikacja: prozodia polska – akcent, intonacja. Rytmika. Klauzula. Średniówka. Polskie systemy wersyfikacyjne. Strofika. Literatura podstawowa: Podręczniki: Genologia polska. Wybór tekstów, wybór, oprac. i wstęp E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983. Głowiński M., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Zarys teorii literatury, wyd. najnowsze. Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska. Zarys, Warszawa 1964 (i wyd. następne). Literatura. Teoria. Metodologia, red. D. Ulicka, Warszawa. Markiewicz H., Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1976. Wellek R., Warren A., Teoria literatury, przekł., pod red. i z posłowiem M. Żurowskiego, Warszawa 1970 (i wyd. następne). Opracowania: Autor – Podmiot literacki – Bohater, red. A. Martuszewska i J. Sławiński, Wrocław 1983. Bartoszyński K., Problem konstrukcji czasu w utworach epickich, /w:/ Problemy teorii literatury, wyboru prac dokonał H. Markiewicz. Seria 2, Wrocław 1976; wyd. 2 poszerzone, Wrocław 1987. Brach J., O znakach literackich i znakach teatralnych, „Studia Estetyczne” t. 2, Warszawa 1965 (lub /w:/ Wprowadzenie do nauki o teatrze. (Materiały), wybór i oprac. J. Degler, t. 1. Dramat – teatr, Wrocław 1974; wyd. 2 uzupełnione, Wrocław 1976. Budzyk K., Struktura językowa prozy powieściowej, /w:/ Stylistyka teoretyczna w Polsce, red. K. Budzyk, Warszawa 1946 lub /w:/ Problemy teorii literatury w Polsce międzywojennej, wyboru dokonał H. Markiewicz, Wrocław 1982. Hugo F., Struktura nowoczesnej liryki. Od połowy XIX do połowy XX wieku, przeł. i opatrzyła wstępem E. Feliksiak, Warszawa 1978. Humphrey R., Strumień świadomości – techniki, przeł. S. Amsterdamski, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 4. Kulawik A., Wprowadzenie do teorii wiersza, Warszawa 1988. Markiewicz H., Czas i przestrzeń w utworach narracyjnych, „Ruch Literacki” 1983, z. 1 lub /w:/ H. Markiewicz H., Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984. Okopień-Sławińska A., Sztuka monologu wewnętrznego („Jak być kochaną” Kazimierza Brandysa), /w:/ Nowela. Opowiadanie. Gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, red. K. Bartoszyński, M. Jasińska–Wojtkowiak, S. Sawicki, wyd. 2. poszerzone, Wrocław 1979. 09.2-6FP-BC23-TPH TEORIA PROCESU HISTORYCZNOLITERACKIEGO 30 W Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Stanisław Dróżdż Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Teoria procesu historycznoliterackiego zajmuje się literaturą jako systemem norm żyjących w historii i dąży do określenia prawidłowości, którym podlega ewolucja 148 literatury. Ustala zasady kształtowania się procesu historycznoliterackiego w obrębie okresów literackich, prądów, tradycji i konwencji literackich. Ujmuje zagadnienia socjologii literatury oraz badania nad komunikacją literacką. Znaczące miejsce w kursie zajmuje metodologia badań literackich. Podstawowe treści kursu: Charakter prawidłowości rządzących ewolucją literacką. Okres literacki. Prąd literacki. Poetyka prądu literackiego (sformułowana i immanentna). Główne orientacje metodologiczne w badaniach literackich: narodziny poetyki-Arystoteles i Platon; Poetyka kartezjańska; Poetyka Kanta i Hegla; Estetyka pozytywizmu – Taine; Metoda filologiczno - historyczna; Przełom antypozytywistyczny w nauce o literaturze; Fenomenologia literatury – Ingarden; Hermeneutyka i psychoanaliza; Realizm – Lukács: Formalizam rosyjski – Propp, Tynianow: Strukturalizm – de Saussure, Jacobson; Semiotyka – Moris, Mukařowský, Lévi-Strauss, Łotman, Barthes; Myślenie dialogowe – Bachtin; Marksizm, Socjologiczna orientacja w badaniach literackich; Intertekstualność; Poststrukturalizm i dekonstrukcja – Derrida). Literatura podstawowa: Eustachiewicz L., Obraz współczesnych prądów literackich, Warszawa 1978. Kapuścik J., Podgórski W. J., Granica i pogranicza. Próby podziału literatury, Warszawa 1983. Markiewicz H., Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984 (rozdz. X: Proces literacki w świetle strukturalizmu i marksizmu). Okopień-Sławińska A., Rola konwencji w procesie historycznoliterackim, /w:/ Proces historyczny w literaturze i sztuce. Materiały konferencji naukowej, maj 1965, red. M. Janion, A. Piotrunowa, Warszawa 1967. Publiczność literacka, red. S. Żółkiewski i M. Hopfinger, Wrocław 1982. Tynianow J., O ewolucji literackiej, /w:/ J. Tynianow, Fakt literacki, wybór, Warszawa 1978. 09.2-6FP-BC24-ADL ANALIZA DZIEŁA LITERACKIEGO 30 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Danuta Bruska Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.2-6FP-BC22-TDL (teoria dzieła literackiego (poetyka)) Cele kursu: Celem kursu jest opanowanie umiejętności analizy i interpretacji utworów literackich oraz poznanie różnych strategii analitycznych i podejść badawczych wobec dzieła literackiego. Zajęcia zmierzają do doskonalenia umiejętności opisu analitycznego tekstu, funkcjonalnego stosowania pojęć teoretycznoliterackich, odkrywania zasady porządkującej całość literacką, sytuowania utworu w kontekście, interpretacji i wartościowania dzieła literackiego. Podstawowe treści kursu: Teoretyczne podstawy „sztuki interpretacji” dzieła literackiego (pozom opisu i analizy warstw utworu, poziom interpretacji, poziom wartościowania i oceny). Interpretacja semantyczna. Interpretacja aksjologiczna. Eksplikacja tekstu. Rodzaje kontekstów interpretacyjnych. Kontekst macierzysty utworu. Kontekst kultury literackiej interpretatora. Tradycja literacka. Intertekstualność. Interpretacja historycznoliteracka i interpretacja krytycznoliteracka. Zróżnicowanie metodologiczne stylów „sztuki interpretacji”, np. interpretacja lingwistyczna, socjologiczna, hermeneutyczna, strukturalna, psychoanalityczna. 149 Literatura podstawowa: Kostkiewiczowa T., Sławiński J., Ćwiczenia z poetyki opisowej, Warszawa 1961. Lekcje czytania. Eksplikacje literackie, cz. 1, red. W. Dynak i A. W. Labuda, Warszawa 1991; cz. 2, Wrocław 1993. Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop, J. Sławiński, Kraków 1966 (i wyd. nast.). Markiewicz H., Interpretacja semantyczna dzieł literackich, /w:/ Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984. Nowela, opowiadanie, gawęda, red. H. Markiewicz, cz. 1-2, Wrocław 1973. Sławiński J., Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego, /w:/ Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976. 09.3-6FP-BC25-JSCS JĘZYK STARO-CERKIEWNO-SŁOWIAŃSKI 20 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Marek Grynkiewicz Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.3-6FP-BC28-GO (gramatyka opisowa języka polskiego) Cele kursu: Zaznajomienie studentów z gramatyką najstarszego literackiego języka słowiańskiego oraz z alfabetami wczesnosłowiańskimi. Wprowadzenie studentów w problematykę historycznojęzykową. Podstawowe treści kursu: Wiadomości ogólne o języku staro-cerkiewno-słowiańskim (działalność Cyryla i Metodego, pismo staro-cerkiewno-słowiańskie: głagolica i cyrylica, zabytki języka scs., język scs. na tle innych języków słowiańskich, stosunek języka scs. do języka prasłowiańskiego). System fonetyczny języka scs. System samogłoskowy (sonanty, tzw. jery). Zasób spółgłosek. Procesy fonetyczne w języku scs. (palatalizacje spółgłosek tylnojęzykowych; palatalizacje w grupach spółgłoskowych oraz poprzez „jotę”; metateza grup nagłosowych ort-, olt- oraz śródgłosowych tort, tolt, tert, telt; zmiany w zakresie samogłosek jerowych). System fleksyjny języka scs.: fleksja imienna (podział rzeczowników na deklinacje wg dawnych przedsłowiańskich przyrostków tematycznych; odmiana zaimków; dwojaka odmiana przymiotników); fleksja werbalna (podział czasowników na koniugacje; odmiana czasowników w czasie teraźniejszym; czasy przeszłe proste i złożone; czas przyszły; tryb rozkazujący; imiesłowy). Wybrane zagadnienia ze słowotwórstwa języka scs. Literatura podstawowa: Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym, Warszawa 1981. Brajerski T., Język staro-cerkiewno-słowiański, wyd. 2, Lublin 1966. Friedlerówna T., Łapicz Cz., Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 2003. Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984. Stieber Z., Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, wyd. 2, Warszawa 1979. Strutyński J., Podstawowe wiadomości z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, wyd. 5, Kraków 1996. 15.0-6FP-F36-E EDYTORSTWO 18 ĆW 150 Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Tadeusz Szperna Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Zapoznanie studentów z podstawami edytorstwa naukowego, współczesnym rynkiem wydawniczym oraz podstawowymi zagadnieniami prawa autorskiego. Podstawowe treści kursu: Edytorstwo – tekstologia: pojęcie dyscyplin, terminologia, rozwój, zadania; autor – edytor – wydawca; najważniejsze zadania edytora; obranie właściwej podstawy tekstowej; podstawowe problemy pracy tekstologicznej (jeden lub kilka druków autentycznych, autografy, kopie, dochodzenie autorstwa, datowanie itp.), praca nad ustaleniem tekstu (m.in.: pisownia, interpunkcja, transliteracja, transkrypcja, zagadnienie koniektur i emendacji); konwencje i normy edytorskie; warsztat pracy redaktora tekstów naukowych; redagowanie tekstów naukowych; podział i rodzaje publikacji naukowych; kształtowanie wydań różnego typu; współczesny system publikacji naukowych w Polsce i zagranicą; współczesny rynek wydawniczy; prawo autorskie – historia i współczesność. Literatura podstawowa: Górski K, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Warszawa 1978. Marszałek L, Edytorstwo publikacji naukowych, Warszawa 1986. Mincer F, Wybrane zagadnienia wydawnicze: edytorstwo naukowe i ruch wydawniczy, Bydgoszcz 1985. Starnawski J, Praca wydawcy naukowego, Wrocław 1979. Trzynadlowski J, Autor, dzieło, wydawca, Wrocław 1979. Trzynadlowski J, Edytorstwo. Tekst, język, opracowanie, wyd. 3. Warszawa 1983. 03.0-6FP-F37-ZRT ZESPÓŁ RECYTATORSKO-TEATRALNY 18 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: mgr Lucyna Jakubczyk Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Rozbudzanie i pogłębianie zainteresowań teatrem i sztuką żywego słowa. Poznanie historii i teorii teatru. Poznawanie współczesnych znaków teatralnych. Przygotowywanie - w grupie - inscenizacji teatralnej. (praca nad opracowaniem scenariusza, inscenizacją, scenografią, reżyserią, opracowaniem dźwiękowym). Podstawowe treści kursu: Historia teatru od prawieków do XX wieku. Poznawanie znaków teatralnych – wykorzystywanie ich w praktyce. Elementy strukturalne teatru: aktor, widz, przedmiot gry, autor, reżyser, inscenizator, scenograf, kompozytor, muzyk, choreograf, technik. Scenariusz teatralny. Poznawanie pracy reżysera, inscenizatora i scenografa. Wykorzystanie muzyki i dźwięków w teatrze. Wykorzystanie dramy do pracy nad inscenizacją. Sztuka teatralna XX wieku. Różnorodność gatunków scenicznych. Ewolucja sztuki teatralnej, prognozy futurologiczne. Słowo - jako środek wyrazu scenicznego. Praca nad rolą teatralną - elementarny warsztat aktorski. Teatr TV - specyfika; oglądanie wybranych spektakli i omawianie ich. Prasa teatralna (Dialog, Didaskalia, Pamiętnik teatralny, Ruch teatralny, Teatr, Scena). Odbiorca sztuki teatralnej: badacz, krytyk, widz aktywny. Problemy krytyki teatralnej. 151 Literatura podstawowa: Podręczniki Berthold M., Historia teatru, Warszawa 1980. Kijowski A., Teoria teatru. Rekonesans, Kraków 1985. Kosiński J., Kształt teatru, Warszawa 1972. Nicoll A., Dzieje teatru, Warszawa 1962. Aslan O., Aktor XX wieku, Warszawa 1978. Bab J., Teatr współczesny. Od Meinigenczyków do Piscatora, Warszawa 1959. Bablet D., Rewolucje sceniczne XX wieku, Warszawa 1980. Murray E., O aktorach i grze teatralnej, Kraków1991. Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 1988. Opracowania Braun K., Przestrzeń teatralna, Warszawa, 1982. Cybulski B., Muzyka w teatrze, „Scena” 1973 nr3 – 11; 1974, nr 2, 3. Hausbrandt A., Elementy wiedzy o teatrze, Warszawa 1990. Hubner Z., Sztuka reżyserii, Warszawa 1982. Strzelecki Z., Konwencje scenograficzne od antyku do współczesności, Warszawa 1973. Strzelecki Z., Kierunki scenografii współczesnej, Warszawa 1970. Szydłowski R., Teatr w Polsce, Warszawa 1972. Gawrońska B., Teatr instrumentalny, „Dialog” 1972 nr 10. Helman A. (red.), Współczesne problemy krytyki artystycznej, Wrocław 1973. Kowzan T., Różnorodność i granice sztuki widowiskowej, „Dialog”1969, nr 11. Kudliński T., Vademecum teatromana, Warszawa 1976. Kuszewski S., Widowisko telewizyjne, Warszawa 1971. Lipiński J., Mimika i gest, „Dialog” 1970, nr10. Świontek S., O konwencji teatralnej, [w:] Problemy socjologii literatury, Wrocław – Warszawa 1971. Wieczorkiewicz B., Sztuka mówienia. Wiadomości teoretyczne – ćwiczenia. Słowniczek poprawnej wymow, Warszawa 1963. Wysocka S., Teatr przyszłości, Warszawa 1973. Ziomek J., Aktor w systemie znaków, „Dialog” 1967 nr 9. 09.3-6FP-BC26-GH GRAMATYKA HISTORYCZNA JĘZYKA POLSKIEGO 15 W + 30 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną z ćwiczeń + egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Elżbieta Sztankóné Stryjniak Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.3-6FP-BC25-JSCS (język staro-cerkiewnosłowiański) Cele kursu: Poznanie genezy języka polskiego oraz ewolucji jego systemu. Zdobycie umiejętności prowadzenia analizy filologicznej tekstów z okresu staropolskiego i średniopolskiego. Podstawowe treści kursu: Przedmiotem opisu jest ewolucja systemu języka przedstawiona w ujęciu genetycznym, to znaczy, na tle zjawisk charakterystycznych dla języka praindoeuropejskiego i prasłowiańskiego. Opis uwzględnia istotę zmian językowych – warunki ich zachodzenia, chronologię oraz konsekwencje dla systemu językowego. Podstawę metodologiczną stanowi analiza filologiczna tekstów z elementami komparatystyki. Ujęcie diachroniczne, uwzględniające procesy i tendencje rozwojowe polszczyzny, jest uzupełniane synchronicznymi zestawieniami i podsumowaniami kolejnych stadiów ewolucyjnych języka. 152 Tematyka wykładów obejmuje chronologicznie usystematyzowany przebieg zmian językowych, stwarzając podstawy teoretyczne do analizy filologicznej kolejnych zabytków języka polskiego, realizowanej w trakcie ćwiczeń. Literatura podstawowa: Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, Warszawa 2000. Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927. Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2001. Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1965. Koneczna H., Charakterystyka fonetyczna języka polskiego na tle innych języków słowiańskich, Warszawa 1965. Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984. Słownik staropolski, Kraków 1998. Stieber Z., Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 1973, 1979. Taszycki W., Najdawniejsze zabytki języka polskiego, Wrocław 1975. Vrtel-Wierczyński S., Wybór tekstów staropolskich. Czasy najdawniejsze do roku 1543, Warszawa 1963. Wydra W., Rzepka W. R., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1995. 09.3-6FP-BC27-HJP HISTORIA JĘZYKA POLSKIEGO 25 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: prof. dr hab. Barbara Czopek-Kopciuch Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.3-6FP-BC26-GH (gramatyka historyczna języka polskiego) Cele kursu: Zapoznanie studentów z warunkami rozwoju polszczyzny na przestrzeni wieków oraz wpływem czynników pozajęzykowych na rozwój języka i kształtowanie się normy języka ogólnego. Podstawowe treści kursu: Przedmiot i zakres historii języka polskiego. Miejsce języka polskiego wśród innych języków. Wpływ czynników społeczno-politycznych na rozwój polszczyzny. Wpływ kościoła na rozwój polszczyzny. Wpływ nauki i oświaty na rozwój języka polskiego. Kształtowanie się normy języka polskiego na przestrzeni wieków. Rozwój polskiej grafii i ortografii. Kontakty polszczyzny z innymi językami. Literatura podstawowa: Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, wyd. 2, Warszawa 1974. Lehr-Spławiński T., Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978. Materiały do studiowania historii języka polskiego, wyboru dokonał G. Majkowski, Piotrków Trybunalski 2000. Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. W. Taszycki, Wrocław 1967. Taszycki W., Wybór tekstów staropolskich XVI-XVIII wieku, wyd. 3, Warszawa 1969. Urbańczyk S., Rozwój ortografii polskiej, „Język Polski” XXXV, 1955, s. 81-93. Vrtel-Wierczyński S., Wybór tekstów staropolskich. Czasy najdawniejsze do roku 1543, wyd. 4, Warszawa 1969. Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995. Uwaga: Literaturę uzupełniającą każdorazowo ustala prowadzący kurs. 153 09.3-6FP-BC28-GO GRAMATYKA OPISOWA JĘZYKA POLSKIEGO 30 W + 50 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną + egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Marek Grynkiewicz Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Język jako system; zapoznanie z podsystemem fonologicznym. Mowa a pismo. Zapoznanie z podsystemem morfologicznym i z funkcjonowaniem reguł składniowych polszczyzny. Podstawowe treści kursu: Wykłady: Wprowadzenie. Język jako dwuklasowy system znaków; język (kompetencja) a mowa (użycie). Miejsce gramatyki w języku. Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne. Działy gramatyki. Funkcje tekstów. Norma - błąd językowy. Kryteria poprawności językowej. Przedmiot, zakres i metody badawcze fonetyki. Asymilacje spółgłosek: pod względem dźwięczności, miejsca i sposobu artykulacji. Realizacje spółgłosek zmiękczonych i samogłosek nosowych. Różnice regionalne w wymowie połączeń głoskowych. Redukcje grup spółgłoskowych. Cechy prozodyczne polszczyzny (zwłaszcza akcent). Polski system fonologiczny. Głoska a fonem, pojęcie cechy dystynktywnej. Warianty fonemów. Rodzaje opozycji fonologicznych w polszczyźnie. Morfologia: przedmiot, zakres. Morfemy i ich klasyfikacja. Morfem – morf. Allomorfizm, rodzaje alternacji morfologicznych. Wyraz: słownikowy (leksem), tekstowy, gramatyczny. Znaczenie wyrazów: strukturalne, realne, etymologiczne. Polisemia. Fleksja a słowotwórstwo, kategorie pograniczne. 1. S ł o w o t w ó r s t w o - pojęcia podstawowe: podstawa słowotwórcza, temat słowotwórczy Zjawisko leksykalizacji wyrazów. Rodzaje i funkcje formantów. Wyrazy proste i złożone; rodzaje wyrazów złożonych. Zestawienia słowotwórcze. Skrótowce i ich rodzaje. Kategoria i typ słowotwórczy. Gniazdo słowotwórcze. 2. F l e k s j a – formy syntetyczne, analityczne, aglutynacyjne. Temat fleksyjny i końcówka (flektyw), tematy oboczne. Paradygmat fleksyjny. Zjawiska supletywizmu i synkretyzmu w fleksji. Deklinacja a koniugacja. Kategorie imienne i werbalne. Rodzaj, przypadek, liczba rzeczowników. Końcówki wielofunkcyjne i wspólnofunkcyjne w odmianie rzeczownikowej. Dublety fleksyjne. Klasy deklinacyjne (szeregi) rzeczowników. Cechy charakterystyczne odmiany przymiotnikowej, jej zakres. Liczebniki- charakterystyka ogólna, odmiana liczebników głównych i zbiorowych. Zaimki – cechy definicyjne, role językowe, podziały. Odmiana zaimków osobowych. Czasownik – formy określone (finitywne) i nieokreślone (bezokolicznik, imiesłów nieodmienny). Czasowniki niefleksyjne. Budowa tematów czasownikowych. Kategorie fleksyjne czasowników: aspekt, osoba, czas, tryb, (strona) – funkcje językowe, wykładniki formalne (budowa). Podziały czasowników na gromady koniugacyjne. Kryteria podziału wyrazów na części mowy. Konwersja. Ćwiczenia: Budowa i funkcje narządów mowy. Samogłoski a spółgłoski. Opis i klasyfikacja spółgłosek. Opis i klasyfikacja samogłosek. Alfabet fonetyczny. Ćwiczenia w pisowni fonetycznej 154 Analiza słowotwórcza derywatów. Kategorie słowotwórcze rzeczowników, przymiotników, czasowników, przysłówków. Podział wyrazów na temat i końcówkę, oboczności tematowe. Paradygmat fleksyjny rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków. Rzeczowniki o odmianie osobliwej. Odmiana niektórych czasowników nieregularnych. Składnia – przedmiot badań, miejsce w systemie językowym. Wypowiedzenie, zdanie, oznajmienie, zawiadomienie. Pojęcie predykacji. Grupa syntaktyczna a zdanie. Rodzaje grup syntaktycznych. Akomodacja składniowa i jej rodzaje. Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami. Pojęcie konotacji, konotacja czasownika jako czynnik zdaniotwórczy. Zdanie minimalne – rozbudowane. Schematy składniowe polszczyzny. Struktura semantyczna wypowiedzeń, problemy referencji i modalności. Zdanie złożone: definicje, granice, mechanizmy tworzenia; parataksa i hipotaksa. Klasyfikacje zdań złożonych (wg Z. Klemensiewicza i K. Polańskiego). Składnik syntaktyczny. Analiza wypowiedzeń pojedynczych, graficzne sposoby ukazywania ich budowy. Tradycyjny opis budowy zdania pojedynczego a składnia predykatywno – argumentowa. Analiza zdań wieloczłonowych, graficzne przedstawianie ich budowy. Literatura podstawowa: Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998. Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980. Wierzchowska B., Opis fonetyczny języka polskiego, Warszawa 1967. Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego, wyd. dowolne. Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1996. Jodłowski S., Podstawy polskiej składni, wyd. dowolne. Klemensiewicz Z., Zarys składni polskiej, wyd. dowolne. Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1985. Polecane opracowania o charakterze ogólnym: Gramatyka współczesnego języka polskiego, Warszawa 1984 (i wyd. nast.): t. I. Składnia, red. Z. Topolińska, t. II. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, t. III. Fonologia, red. L. Dutkiewicz, I. Rawicka. Gramatyka opisowa języka polskiego z ćwiczeniami, red. B. Wieczorkiewicz i W. Doroszewski, wyd. dowolne. Klemensiewicz Z., Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, wyd. dowolne. Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1996 (i wyd. następne). Strutyński J., Gramatyka polska, Kraków 2002. Wróbel H., Gramatyka języka polskiego, Kraków 2001 (i wyd. następne). Encyklopedie: Encyklopedia języka polskiego, wyd. 3. poprawione i uzupełnione, red. S. Urbańczyk i M. Kucała, Wrocław-Warszawa-Kraków 1999. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993, 1999. Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993. 09.3-6FP-BC29-L LEKSYKOLOGIA I LEKSYKOGRAFIA 10 W + 10 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: prof. dr hab. Felicja Wysocka Warunki wpisania: bez warunku 155 Cele kursu: Celem tych zajęć jest zaznajomienie studentów filologii polskiej z najważniejszymi problemami związanymi z wymienionymi wyżej działami językoznawstwa stosowanego, jako niezastąpionych źródeł informacji o słownictwie polskim w jego rozwoju historycznym, w tym w obrębie samych leksemów, jak również udokumentowanych przez słowniki zjawisk z zakresu fonetyki, fonologii, fleksji, słowotwórstwa, składni, rekcji czasowników, stylistyki, frekwencji, zasobu słownictwa rodzimego, zapożyczeń, oraz tendencji rozwojowych polskiej leksyki. Podstawowe treści kursu: Zaznajomienie studentów z najważniejszymi problemami leksykografii i leksykologii jako głównymi działami językoznawstwa stosowanego, niezastąpionego źródła informacji o słownictwie jako budulcu języka omówienie bibliografii: a. P. Grzegorczyka, Index Lexicorum Poloniae (1967), b. Z. Bukowcowej, Bibliografii gramatyki historycznej i historii języka polskiego, Cz. IV (2003) i ewentualnych kolejnych uzupełnień bibliografii słowników (wykład, na ćwiczeniach analiza wybranych fragmentów),oraz następujących słowników (wykład, ćwiczenia): 1. słowników języka ogólnonarodowego: a. Słownika języka polskiego S. B. Lindego (1807- 1814), b. Słownika języka polskiego tzw. wileńskiego (1861), c. Słownika języka polskiego tzw. warszawskiego (1900-1927), d. Słownika języka polskiego, wyd. pod red. T. Lehra-Spławińskiego (1938-1939), e. Słownika języka polskiego, wyd. pod red. W. Doroszewskiego (1958-1969), 2. słowników historycznych retrospektywnych (wykład, ćwiczenia): a. Słownika staropolskiego, wyd. pod red. S. Urbańczyka (1953-2003), b. Słownika polszczyzny XVI wieku (1966-2002), c. Słownika języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, wyd. pod red. K. Siekierskiej (1996-2001), 3. słowników języka autorów (wykład, ćwiczenia): a. Słownika polszczyzny Jana Kochanowskiego, wyd. pod red. M. Kucały (1994-1998), b. Słownika języka Jana Chryzostoma Paska, wyd. pod red. H. Konecznej (1965-1973), c. Słownika języka Adama Mickiewicza, wyd. pod red. K. Górskiego i S. Hrabca (19621983). Omówienie w ramach historii polskiej leksykografii słowników historycznych źródłowych, w tym: 1. słowników zabytkowych starszych, wchodzących w zakres źródeł Słownika staropolskiego (wykład, ćwiczenia): a. słownika tzw. trydenckiego, b. mamotrektów, c. słownika Jana Stanki, oraz podobnych drobniejszych. 2. słowników zabytkowych młodszych: a. Słownika Bartłomieja z Bydgoszczy, b. Zielników (herbarzy) Falimirza, Siennika, Spiczyńskiego, c. Jana Mączyńskiego, Lexicon Latino-Polonicum (1564), d. Grzegorza Knapskiego, Thesaurus Polono-Latino-Graecum (1621), e. Michała Abrahama Troca, Mownik polsko-francusko-niemiecki (1764). 3. Omówienie słowników gwarowych (wykład, ćwiczenia): a. Słownika gwar polskich, wyd. pod red. Jana Karłowicza (1900-1911), b. Słownika gwar polskich, wyd. pod red. Jerzego Reichana (1977-1998), oraz wybranych cząstkowych słowników gwarowych. 156 4. Omówienie słowników problemowych (wykład, ćwiczenia): ortograficznych, ortoepicznych, słowników synonimów, homonimów, form homonimicznych, rymów, frekwencyjnych, słowników à tergo. 5. Omówienie słowników etymologicznych (wykład, ćwiczenia): a. Aleksandra Brücknera, Słownik etymologiczny języka polskiego (1927), b. Franciszka Sławskiego, Słownik etymologiczny języka polskiego (1952-1982), c. Andrzeja Bańkowskiego, Słownik etymologiczny języka polskiego (2000). 6. Omówienie słowników nazw własnych (wykład, ćwiczenia): a. Słownika staropolskich nazw osobowych, wyd. pod red. Witolda Taszyckiego) (19651987), b. Kazimierza Rymuta, Nazwiska Polaków (1991), c. Marii Malec, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego (1995), d. Marii Bobowskiej-Kowalskiej, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Nazwy heraldyczne (1995), e. Kazimierza Rymuta, Nazwy miejscowe Polski (1996), f. Stanisława Rosponda, Słownik etymologiczny nazw miast i gmin PRL (1984), oraz wybranych innych cząstkowych. Leksykologia: omówienie wybranych prac z zakresu słownictwa z różnych kategorii gramatycznych, w tym prace J. Bala, E. Belcarzowej, L. Bednarczuka, B. Falińskiej, Z. Klemensiewicza, E. Klicha, A. Koronczewskiego, J. Reczka, J. Strutyńskiego, W. Twardzika in. oraz na podstawie wybranych prac wprowadzenie omówienie najważniejszych elementów z zakresu paleografii i hermeneutyki. Literatura podstawowa: Zalecana lektura pomocnicza: Doroszewski W., Z zagadnień leksykografii polskiej, Warszawa 1954, Tenże, Elementy leksykologii i semiotyki, Warszawa 1970 (tu rozdz. II: Leksykografia a leksykologia; rozdz. III: Założenia teoretyczne pracy leksykograficznej; rozdz. IX: O słownikowych definicjach znaczeń wyrazów), Urbańczyk S., Słowniki i encyklopedie. Ich rodzaje i użyteczność. Wyd. III poszerzone, Kraków-Katowice 1991, Tenże, Język. Myślenie. Działanie, Warszawa 1982 (tu w cz. III: Zagadnienia semantyki, leksykologii i składni, rozdz.: Rozwój leksykologii jako nauki XX wieku), Wstępy do Słowników: Staropolskiego, Polszczyzny XVI wieku, Języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, do Słownika języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego t. I i t. XI (Suplement), do S. Reczka, Podręcznego słownika dawnej polszczyzny. Dowolna lektura uzupełniająca: Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998 (tu Część piąta. Rozdz. pierwszy: Leksykografia). Buttler D., Iglikowska T., Kurkowska H., Satkiewicz H., Polskie terminy z zakresu leksykologii i leksykografii, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, z. XX, Wrocław 1961, s. 147-162. Grochowski M., Zarys leksykologii i leksykografii, Toruń 1982. Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy, Warszawa 1997 (tu artykuł M. Białoskórskiej, Zanikanie leksemów pochodzenia prasłowiańskiego w historii języka polskiego; B. Walczaka, Słownictwo obcego pochodzenia na warsztacie badacza). Miodunka W., Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989 (tu rozdz. 2: Leksykologia a leksykografia - geneza myśli leksykologicznej). 157 Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, Gdańsk 1999 (tu artykuł L. Moszyńskiego, Początki słowiańskiego słownictwa religijnego; T. Czarneckiego, Najstarsze polskie słownictwo o rodowodzie niemieckim; M. Karpluk, O staropolskiej terminologii chrześcijańskiej). 09.3-6FP-BC30-D DIALEKTOLOGIA Z ELEMENTAMI SOCJOLINGWISTYKI 18 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Agnieszka Klimas Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.3-6FP-BC25-JSCS (język staro-cerkiewnosłowiański) Cele kursu: Zaznajomienie studentów z problematyką społecznych uwarunkowań użycia języka oraz zróżnicowania języka polskiego. Przekazanie studentom wiedzy na temat głównych odmian współczesnej polszczyzny. Zapoznanie studentów z cechami dialektów i gwar polskich. Podstawowe treści kursu: Wielopoziomowe zróżnicowanie polszczyzny etnicznej (gwary a język ogólny, język pisany a język mówiony, język oficjalny a język nieoficjalny, funkcjonalne style typowe – spór o potoczność, socjolekty). Dialektologia - przedmiot, metody badań, historia oraz podstawowe pojęcia tej dyscypliny językoznawczej (dialekt, gwara, narzecze, cecha gwarowa, cecha dialektalna, gwara przejściowa, gwara mieszana, archaizmy i innowacje w dialektach, interferencja językowa, dyferencjacja językowa, dialektyzm, regionalizm i in.). Zróżnicowanie dialektalne polszczyzny. Gwary a język ogólnonarodowy. Zasadnicze cechy systemowe głównych polskich dialektów etnicznych. Integracja gwar z językiem literackim. Socjolingwistyczne aspekty wzajemnego oddziaływania języka literackiego i dialektów (przełączanie kodu językowego). Współczesna polszczyzna mówiona na wsi. Dialektologia miejska. Socjolingwistyka jako metoda badawcza. Odmiany zawodowe i środowiskowe polszczyzny – socjolekty (profesjolekt, żargon, slang i in.). Komunikacja językowa. Społeczne uwarunkowania zachowań językowych. Teoria interakcji. Literatura podstawowa: Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, wyd. 3, Wrocław 1999 (wybrane hasła). Dejna K., Atlas polskich innowacji dialektalnych, Warszawa – Łódź 1994. Dejna K., Dialekty polskie, wyd. 2, Wrocław 1993. Nitsch K., Dialekty języka polskiego, Kraków – Wrocław 1957 lub /w:/ tegoż, Wybór pism polonistycznych, t. IV, Wrocław 1957. Nitsch K., Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 2, Warszawa 1960. Urbańczyk S., Zarys dialektologii polskiej, wyd. 2, Warszawa 1962. Wilkoń A., Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice 1987. Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001 (wyd.1: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński). 09.3-6FP-BC31-KJI KULTURA JĘZYKA POLSKIEGO 10 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Marek Grynkiewicz 158 Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.3-6FP-BC28-GO (gramatyka opisowa języka polskiego) Cele kursu: Zapoznanie studentów z podstawowymi warunkami poprawności językowej oraz uwrażliwienie ich na piękno słowa. Podstawowe treści kursu: Kultura języka i poprawność językowa – definicje. Podstawowe pojęcia kultury języka: norma językowa i jej zróżnicowanie, system języka, uzus, błąd językowy, błąd a innowacja, puryzm językowy. Odmiany współczesnej polszczyzny a poprawność językowa. Kryteria poprawności językowej. Rodzaje błędów językowych: fonetyczne, fleksyjne, słowotwórcze, składniowe, leksykalne, frazeologiczne, stylistyczne. Mechanizm powstawania błędów. Instytucje i organizacje zajmujące się kulturą języka. Wydawnictwa z zakresu poprawności i kultury języka polskiego. Metody pracy nad kulturą języka. Zasady poprawnej wymowy. Najczęstsze błędy fonetyczne oraz błędy ortograficzne o podłożu fonetycznym. Zagadnienia poprawności gramatycznej (błędy fleksyjne w odmianie rzeczowników, przymiotników, zaimków, liczebników i czasowników oraz błędy w odmianie nazw własnych; błędy słowotwórcze; błędy w zakresie składni). Zagadnienia poprawności leksykalnej, frazeologicznej i stylistycznej (pleonazmy i tautologie, błędy znaczeniowe, szablon leksykalny, wyrazy modne, elementy obce w słownictwie, mechanizm błędów frazeologicznych, stylistyczne zróżnicowanie słownictwa). Literatura podstawowa: Bartmińska I., Bartmiński J., Słownik wymowy i odmiany nazwisk obcych, Olsztyn 1992. Bąba S., Innowacje frazeologiczne współczesnej polszczyzny, Poznań 1989. Bąba S., Walczak B., Na końcu języka. Poradnik leksykalno-gramatyczny, Warszawa – Poznań 1992. Bugajski M., Językoznawstwo normatywne, Warszawa 1993. Bugajski M., Pół wieku kultury języka w Polsce (1945-1995), Warszawa 1999. Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., Kultura języka polskiego, t. 1. Zagadnienia poprawności gramatycznej, t. 2. Zagadnienia poprawności leksykalnej, Warszawa 1986. Lubaś W., Urbańczyk S., Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Kraków 1990. Markowski A., Polszczyzna znana i nieznana, Warszawa 1993. Miodek J., Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 1999. Pisarek W., Słownik języka niby-polskiego, czyli błędy językowe w prasie, Wrocław 1978. Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, red. J. Podracki, Warszawa 1991. Słownik poprawnej polszczyzny, red. W. Doroszewski i H. Kurkowska, Warszawa 1973 (i wyd. nast.). Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, Warszawa 1981. Zgółkowie H. i T., Językowy savoir-vivre, Poznań 1993. 09.3-6FP-BC31-KJII KULTURA JĘZYKA POLSKIEGO 10 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Marek Grynkiewicz Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.3-6FP-BC31-KJI 159 Cele kursu: Zapoznanie studentów z podstawowymi warunkami poprawności językowej oraz uwrażliwienie ich na piękno słowa. Podstawowe treści kursu: Kultura języka i poprawność językowa – definicje. Podstawowe pojęcia kultury języka: norma językowa i jej zróżnicowanie, system języka, uzus, błąd językowy, błąd a innowacja, puryzm językowy. Odmiany współczesnej polszczyzny a poprawność językowa. Kryteria poprawności językowej. Rodzaje błędów językowych: fonetyczne, fleksyjne, słowotwórcze, składniowe, leksykalne, frazeologiczne, stylistyczne. Mechanizm powstawania błędów. Instytucje i organizacje zajmujące się kulturą języka. Wydawnictwa z zakresu poprawności i kultury języka polskiego. Metody pracy nad kulturą języka. Zasady poprawnej wymowy. Najczęstsze błędy fonetyczne oraz błędy ortograficzne o podłożu fonetycznym. Zagadnienia poprawności gramatycznej (błędy fleksyjne w odmianie rzeczowników, przymiotników, zaimków, liczebników i czasowników oraz błędy w odmianie nazw własnych; błędy słowotwórcze; błędy w zakresie składni). Zagadnienia poprawności leksykalnej, frazeologicznej i stylistycznej (pleonazmy i tautologie, błędy znaczeniowe, szablon leksykalny, wyrazy modne, elementy obce w słownictwie, mechanizm błędów frazeologicznych, stylistyczne zróżnicowanie słownictwa). Literatura podstawowa: Bartmińska I., Bartmiński J., Słownik wymowy i odmiany nazwisk obcych, Olsztyn 1992. Bąba S., Innowacje frazeologiczne współczesnej polszczyzny, Poznań 1989. Bąba S., Walczak B., Na końcu języka. Poradnik leksykalno-gramatyczny, Warszawa – Poznań 1992. Bugajski M., Językoznawstwo normatywne, Warszawa 1993. Bugajski M., Pół wieku kultury języka w Polsce (1945-1995), Warszawa 1999. Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., Kultura języka polskiego, t. 1. Zagadnienia poprawności gramatycznej, t. 2. Zagadnienia poprawności leksykalnej, Warszawa 1986. Lubaś W., Urbańczyk S., Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Kraków 1990. Markowski A., Polszczyzna znana i nieznana, Warszawa 1993. Miodek J., Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 1999. Pisarek W., Słownik języka niby-polskiego, czyli błędy językowe w prasie, Wrocław 1978. Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, red. J. Podracki, Warszawa 1991. Słownik poprawnej polszczyzny, red. W. Doroszewski i H. Kurkowska, Warszawa 1973 (i wyd. nast.). Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, Warszawa 1981. Zgółkowie H. i T., Językowy savoir-vivre, Poznań 1993. 09.3-6FP-BC32-WKJ WSPÓŁCZESNE KIERUNKI JĘZYKOZNAWSTWA 30 W Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Marek Grynkiewicz Warunki wpisania: zaliczenie kursów 09.3-6FP-BC28-GO, 09.3-6FP-BC26-GH, 09.3-6FPBC27-HJP (gramatyka współczesnego języka polskiego, gramatyka historyczna języka polskiego i historia języka polskiego) Cele kursu: Student zapoznaje się z najnowszymi kierunkami współczesnego językoznawstwa. Zna założenia teoretyczne i potrafi zastosować daną teorię w badaniach 160 językoznawczych językoznawczą. i interdyscyplinarnych. Umiejętnie posługuje się terminologią Podstawowe treści kursu: Podstawowe paradygmaty, teorie i szkoły współczesnego językoznawstwa. Podstawowe założenia strukturalizmu, przedstawiciele, wykorzystanie strukturalizmu w badaniach, Generatywne modele języka. Funkcjonalizm i jego zastosowanie. Lingwistyka tekstu. Tekst a dyskurs. Socjolingwistyka. Psycholingwistyka. Pragmatyka językowa: akty mowy, implikatury konwersacyjne. Nowa retoryka i jej zastosowanie w reklamie i propagandzie. Językoznawstwo kognitywne. Lingwistyka kulturowa: językowy obraz świata (JOS), stereotypy językowe. Uniwersalia językowe. Literatura podstawowa: Anusiewicz J., Lingwistyka kulturowa, Wrocław 1995. Beaugrande R., Dressler W., Wstęp do lingwistyki tekstu, tłum. A. Szwedek, Warszawa 1990. Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998. Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t.2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993. Lenartowicz B., Główne pojęcia i kierunki w praktyce językoznawczej, /w:/ Prace z pragmatyki, semantyki i metodologii semiotyki, red. J. Pelc, Wrocław 1991. Maćkiewicz J., Słowo o słowie, Gdańsk 1999. Uwagi: Pełną listę lektur oraz szczegółowe wymagania dotyczące trybu zaliczenia przedmiotu ustala prowadzący. 14.7-6FP-D9-HK HISTORIA KULTURY (ze szczególnym uwzględnieniem kultury polskiej) 24 W Forma zaliczenia: egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Stanisław Piekarski Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Poznanie dziejów kultury europejskiej od rewolucji neolitycznej i starożytności grecko-rzymskiej po schyłek XVII wieku. Określenie wielkości wyzwania i riposty kulturowej w okresie nowożytnym: od racjonalizmu do modernizmu i jego dekonstrukcji w fazie postmodernistycznej. Podstawowe treści kursu: Kultury Bliskiego Wschodu a problem formowania się kultury europejskiej. Świat Greków, Rzym, chrześcijaństwo i zmierzch formacji starożytnej, napór barbarzyńców oraz ich akulturacja. Średniowiecze; problemy akulturacji i jej efekty w ewolucji formacji kulturowych i językach. Renesans: humanizm i nowe idee antropologiczne oraz polityczne (Petrarca, Macchiavelli); Reformacja i Trydent - odrodzenie religijności; utopie renesansowe. Barok jako świadectwo kryzysu renesansowej idei harmonii: sztuka, filozofia, wiedza przyrodnicza. Polska sarmacka; wzorce człowieka barokowego, kody retoryczne, kultura wysoka i popularna, komunikacja społeczna. Oświecenie: krytyka i apologia; racjonalistyczne utopie i ograniczenia, nowa koncepcja człowieka i ideały Rewolucji Francuskiej, nadzieje i rozczarowania. Romantyzm jako nowa epoka w rozumieniu jednostki i jej zadań, romantyczny historyzm i romantyczna ludowość. Kultura polska na tle instytucji naukowych i kulturalnych XIX i XX wieku; jej specyficzny charakter; idee pozytywistyczne i modernizm; tradycja i awangarda, doświadczenie wojny i okupacji, totalitaryzm i opozycja; wolność i co z nią począć w kulturze, globalizacja i tożsamość kulturowa w epoce postmodernizmu. Kultura w programach Unii Europejskiej; tożsamość, współpraca, jedność w różnorodności. 161 Literatura podstawowa: Hauser A., Społeczna historia sztuki i literatury, t.1, tłum. J. Ruszczycówna, Warszawa. Michałowska T., Średniowiecze, Warszawa l995, s. 15-55; 161-311, 382-555. Nawrocki W., Barok, Warszawa l998 (skrypt). Nawrocki W., Wprowadzenie do dziejów kultury, cz. I, Piotrków Trybunalski 2004. Nawrocki W., Wprowadzenie do dziejów kultury, cz. II, Piotrków Trybunalski 2004. Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce. Rozkwit - upadek – relikty, Warszawa l995. Ziomek J., Renesans, Warszawa l995, s. 13-76, 166-329. 14.7-6FP-D10-TK TEORIA KULTURY 18 W Forma zaliczenia: egzamin Odpowiedzialny za kurs: dr Stanisław Piekarski Warunki wpisania: zaliczenie kursu 14.7-6FP-D9-HK (historia kultury) Cele kursu: Zasadniczym celem kursu jest rozumienie istoty kultury oraz poznanie jej składników: dobra, znaki, zachowania - ich wzorce i normy. Podstawowe treści kursu: Treść wykładu obejmuje przegląd najważniejszych stanowisk badawczych: ewolucjonizm, historyzm, relatywizm, funkcjonalizm, teoria wzorów osobowych, semiotyka i strukturalizm, fenomenologia, psychoanaliza. Rozważane będzie zagadnienie jedności i wielości kultur, jej konfiguracji i amalgamacji, tradycji i dyfuzji. Zostaną wprowadzone pojęcia znaku i symbolu, kultury symbolicznej i jej aksjologii, rytuału, wspólnoty i zmiany, przestrzeni i czasu kultury, wzoru kulturowego i jego zastosowania w badaniu dziejów kultury. Rozważane będą problemy: tożsamości, rozwoju i postępu, migracje i ich kulturowe następstwa, konflikt kulturowy, starcie kultur wg Hutingtona, ambicje uniwersalne chrześcijaństwa i islamu. Literatura podstawowa: Kłoskowska A., Teoria kultury, Warszawa l981. Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury: systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej, Warszawa l997. Olszewska- Dyoniziak B., Człowiek - kultura – osobowość, Kraków l991. Strinati D., Wprowadzenie do kultury popularnej, Poznań l998. 14.7-6FP-D11-WKM WSTĘP DO KULTURY MASOWEJ 12 W + 12 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Stanisław Piekarski Warunki wpisania: zaliczenie kursu 14.7-6FP-D10-TK (teoria kultury) Cele kursu: Celem jest analiza fenomenu kultury masowej. Ma ona dopomóc w zrozumieniu procesów masowej produkcji kultury popularnej określającej wyobraźnię i zachowania współczesnego człowieka. Narzucających mu bierne istnienie poza kulturą tradycyjną i elitarną w kręgu wspólnoty symbolicznej, która jest produktem przemysłowym bez wyraźnych znaków tożsamości. Podstawowe treści kursu: Podstawowe treści kursu obejmują zagadnienia dyskursu nad kulturą masową oraz jej wersjami globalnymi: Orwell, van der Haag i Hoggart, Walter Benjamin i Adorno. Dotyczą również semiologicznej i strukturalistycznej analizy dzieła 162 kultury masowej na przykładzie Umberto Eco i jego studium o Jamesie Bondzie; Rolanda Barthesa teorii mitu jako formy kultury popularnej z uwzględnieniem roli ideologii; marksizmu i teorii kultury masowej: Gramsci, teoretycy realizmu socjalistycznego jako totalitarnej wersji kultury masowej: ideologia, teoria dominacji, teoria gwałtu symbolicznego Bourdieu oraz koncepcja Althussera o kulturze i socjalizacji jako narzędziach Państwa. Feminizm: feministyczna analiza kultury masowej, symboliczne unicestwienie kobiety (Tuchmann), ortodoksja patriarchalna, kobiety i reklama, kulturowa rola płci i fałsze oraz zakłamania kultury masowej (koncepcja Modleski), wzorce kultury wysokiej (męskość) oraz masowej (kobiecość i bierność, mężczyzna patrzy, kobieta jest oglądana). Postmodernizm i kultura masowa: zanik rozgraniczeń między stylami kultur, kres wielkich narracji, synkretyzm, konsumeryzm, nasycenie medialne, "galaktyka obrazkowa" (Postmann), "zabawić się na śmierć", erozja tożsamości zbiorowych i prywatnych, sytuacja w Polsce, globalizacja i efekt tożsamościowy. Literatura podstawowa: Kultura masowa, wybór, przekład, przedmowa Cz. Miłosz, Kraków 2002. Postman B., Zabawić się na śmierć, tłum. L. Niedzielski, Warszawa 2002. Strinati D., Wprowadzenie do kultury popularnej, tłum. W. Burszta, Poznań l998. 14.7-6FP-D12-AITK ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTU KULTURY 36 ĆW (dla studentów IV i V roku ) Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Konrad Ludwicki Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Pożądanym celem kursu jest osiągnięcie intelektualnej sprawności w dokonywaniu analizy tekstu kultury ze zrozumieniem sfery jego sensów oraz umiejętności analizy sposobów symbolicznego wyrażania właściwych dla niego znaczeń. Podstawowe treści kursu: Program kursu obejmuje praktyczne ćwiczenia z semiologii dnia codziennego (stare i nowe znaczenia ukryte w odczytywanej rzeczywistości), z symboliki chrześcijańskiej (znaki krzyża, gesty, liczby, barwy, zwierzęta, rośliny, postacie biblijne, personifikacje), toposy bohatera, władcy, idealnego krajobrazu i in.. Literatura podstawowa: Curtius E. R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tł. A. Borowski. Kraków 1997, s. 175-90, 191-208. Eco U., Semiologia życia codziennego, tłum. J. Ugniewska, P. Salwa, Warszawa l996. Forstner D., OSP, Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska i in, Warszawa l990. 09.2-6FP-D13-WL WARSZTATY LITERACKIE 30 ĆW (dla studentów IV i V roku) Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Odpowiedzialny za kurs: dr Danuta Mucha Warunki wpisania: bez warunków Cele kursu: Praktyczna umiejętność formułowania myśli poprzez poezję, prozę, dramat, krytykę literacką, przekład. 163 Podstawowe treści kursu: Wartość słowa i twórczej myśli w realizacji własnej koncepcji literackiej wypowiedzi. Literatura podstawowa: Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop, J. Sławiński, Kraków 1966. Nowela. Opowiadanie. Gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, red. K. Bartoszyński, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, Warszawa, wyd. dowolne. Porozmawiajmy o eseju, /w:/ Szkice literackie i artystyczne, t. 2, Kraków 1956. Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1937. Sławińska I., Sceniczny gest poety, Kraków 1960. Wojtasiewicz O., Wstęp do teorii tłumaczenia, Wrocław 1957. Życzyński M., Teoria dramatu, Cieszyn 1922. 09.0-6FP-E33-W WYKŁADY MONOGRAFICZNE 18 W Forma zaliczenia: zaliczenie Odpowiedzialny za kurs: prof. zw. dr hab. Bogusław Mucha Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Celem wykładów monograficznych jest zapoznanie studentów z metodologią badań naukowych z zakresu literaturoznawstwa, językoznawstwa, historii kultury polskiej oraz dydaktyki literatury i języka polskiego oraz zaprezentowanie własnych aktualnie prowadzonych przez samodzielnych pracowników naukowych badań. Podstawowe treści kursu: Tematyka wykładów monograficznych obejmuje wybrane zagadnienia z literatury polskiej, literatury powszechnej, literatury dla dzieci i młodzieży, historii kultury polskiej, językoznawstwa oraz dydaktyki literatury i języka polskiego. Przed każdym cyklem kursu osoba prowadząca podaje szczegółowe zagadnienia omawianie na wykładzie. Oto przykładowe tematy realizowane w ramach kursu: Jerzy Liebert i Władysław Broniewski – poeci iluminacji – prof. dr hab. Andrzej Chruszczyński; Piękno i wiedza. Pozytywiści wobec kultury Wschodu - prof. dr hab. Wiesław Olkusz; Adam Mickiewicz i Rosjanie - prof. dr hab. Bogusław Mucha. Literatura podstawowa: Szczegółową literaturę podmiotową i przedmiotową każdorazowo podaje prowadzący przed rozpoczęciem cyklu wykładów. 09.0-6FP-E35-SI SEMINARIUM MAGISTERSKIE 36 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie Odpowiedzialny za kurs: prof. zw. dr hab. Bogusław Mucha Warunki wpisania: bez warunku Cele kursu: Przygotowanie rozpraw magisterskich odpowiadających kryteriom prac naukowych. Podstawowe treści kursu: Omówienie struktury seminariów magisterskich. Ocena propozycji tematycznych studentów. Analiza proponowanych przez promotora tematów prac magisterskich. Deklaracje podjętego tematu. Jak pisać pracę magisterską? /część I/: warsztat bibliograficzny historyka literatury powszechnej i polskiej; analiza monografii 164 bibliograficznych. Zebranie bibliografii podmiotowej i przedmiotowej do poszczególnych tematów /na zaliczenie semestru zimowego/. Jak pisać pracę magisterską? /część II/: biblioteki, katalogi, technika sporządzania przypisów i notatek; techniki gromadzenia informacji; konstrukcja pracy magisterskiej; lektura fragmentów najlepszych prac magisterskich z poprzednich lat; przygotowanie konspektu oraz /ewentualnie/ jednego rozdziału /roboczego/ pracy magisterskiej na zaliczenie letniego semestru. Literatura podstawowa: Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut” / tomy dotyczące XIX wieku/. Bibliografia zawartości czasopism literackich. Boć J., Jak pisać pracę magisterską, Wrocław 1994. Gambarelli G., Łucki Z., Jak przygotować pracę dyplomową lub doktorską, Kraków 1995. Ładoński W., Urban S., Jak napisać dobrą pracę magisterską, Wrocław 1994. Starnawski J., Warsztat bibliograficzny historyka literatury polskiej, Warszawa 1982 /rozdział III, V, VIII, IX/. Święcicki M., Wskazówki dla piszących prace dyplomowe i magisterskie, Poznań 1965. Woźniak K., O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, Warszawa 1998. Zbroińska B., Pisz pracę licencjacką i magisterską: praktyczne wskazówki dla studenta, Kielce 2002. 09.0-6FP-E35-SII SEMINARIUM MAGISTERSKIE 45 ĆW Forma zaliczenia: egzamin magisterski Odpowiedzialny za kurs: prof. dr hab. Bogusław Mucha Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.0-6FP-E35-SI Cele kursu: Przygotowanie rozpraw magisterskich odpowiadających kryteriom prac naukowych. Zakończenie pracy nad rozprawami magisterskimi; przygotowanie studentów do egzaminu magisterskiego. Podstawowe treści kursu: Korekta bibliografii oraz konspektów. Odczytanie i dyskusja nad poszczególnymi rozdziałami prezentowanymi przez studentów. Zatwierdzenie ulepszonych wersji rozdziałów. Indywidualna praca z magistrantami. Pogłębienie wiedzy z literatury powszechnej pod kątem wymagań egzaminu magisterskiego. Finalizowanie prac magisterskich; adiustacja tekstów po wydruku komputerowym; podanie literatury przedmiotu do egzaminu magisterskiego. Literatura podstawowa: Heistein J., Historia literatury francuskiej, Wrocław 1997. Historia literatury rosyjskie, red. M. Jakóbiec, t. I-II, Warszawa 1976. Miłosz Cz., Historia literatury polskiej do roku 1939, Kraków 1993. Szyrocki M., Historia literatury niemieckiej, t. I-II, Warszawa 1969-1972. Zbierski H., Historia literatury angielskiej, Poznań 2002. 09.0-6FP-E35-SI SEMINARIUM MAGISTERSKIE 36 ĆW Forma zaliczenia: zaliczenie Odpowiedzialny za kurs: prof. dr hab. Barbara Czopek-Kopciuch 165 Warunki wpisania: zaliczenie kursów: 09.3-6FP-BC28-GO (gramatyka współczesnego języka polskiego), 09.3-6FP-BC26-GH (gramatyka historyczna języka polskiego), 09.3-6FPBC27-HJP (historia języka polskiego) Cele kursu: Zapoznanie się z funkcjonowaniem i historią oraz budową nazw własnych. Porównanie z funkcjonowaniem i strukturą apelatywów. Nazwy własne jako źródło wiedzy o historii kraju i człowieka. Wyrobienie zdolności zbierania bibliografii do tematu, zapoznanie z metodologią badań onomastycznych. Pogłębianie wiedzy dotyczącej nazw własnych w konfrontacji z wyrazami pospolitymi. Proces kształtowania się nazwiska w świetle materiałów z ksiąg parafialnych regionu piotrkowskiego. Podstawowe treści kursu: Pojęcie nazwy własnej i funkcjonowanie nazw własnych w języku. Przegląd poszczególnych kategorii nazw własnych. Typologie nazw własnych. Nazwy własne a wyrazy pospolite. System wartości kulturowych odbitych w nazwach własnych. Zaproponowanie tematów prac magisterskich i gromadzenie bibliografii. Proces kształtowania się nazwiska polskiego. Rola i znaczenie ksiąg parafialnych w badaniach onomastycznych. Gromadzenie materiału do prac magisterskich i wstępne analizy. Sporządzanie konspektów prac magisterskich. Literatura podstawowa: Górnowicz H., Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988. Jakus-Borkowa E., Nazewnictwo polskie, Opole 1987. Malec M., Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Warszawa 2003. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E.Rzetelska-Feleszko, Warszawa-Kraków 1998. Rospond S., Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984. Rymut K., Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t.I-II, Kraków 1999, 2001. Taszycki W., Rozprawy i studia polonistyczne, t.I-IV, Wrocław 1958-1968. Uwaga: Literaturę uzupełniającą każdorazowo ustala prowadzący kurs. 09.0-6FP-E35-SII SEMINARIUM MAGISTERSKIE 45 ĆW Forma zaliczenia: egzamin magisterski Odpowiedzialny za kurs: prof. dr hab. Barbara Czopek-Kopciuch Warunki wpisania: zaliczenie kursu 09.0-6FP-E35-SI Cele kursu: Analiza materiału stanowiącego podstawę prac magisterskich. Wspólne dyskusje nad trudniejszymi zagadnieniami metodologicznymi i problemami dotyczącymi funkcjonowania nazw własnych w regionie. Indywidualne konsultacje. Czuwanie nad całością konstrukcji pracy magisterskiej, właściwą stroną formalną. Przygotowanie do egzaminu magisterskiego. Podstawowe treści kursu: Analiza konkretnego materiału stanowiącego podstawę prac magisterskich. Sposoby klasyfikowania materiału. Odbicie cech dialektalnych w gromadzonym materiale. Odbicie rozwoju języka w badanych nazwach własnych. Konstruowanie poszczególnych rozdziałów prac. Indywidualne konsultacje dotyczące konstrukcji poszczególnych prac. Powtórzenie materiału dotyczącego specyfiki badań onomastycznych, poszczególnych kategorii nazw własnych (ich cech charakterystycznych), funkcjonowania nazw własnych w języku, stosunku między nazwami własnymi a apelatywami. 166 Literatura podstawowa: Górnowicz H., Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988. Jakus-Borkowa E., Nazewnictwo polskie, Opole 1987. Malec M., Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Warszawa 2003. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E.Rzetelska-Feleszko, Warszawa-Kraków 1998. Rospond S., Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984. Rymut K., Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t.I-II, Kraków 1999, 2001. Taszycki W., Rozprawy i studia polonistyczne, t.I-IV, Wrocław 1958-1968. Uwaga: Literaturę uzupełniającą każdorazowo ustala prowadzący kurs. 167