Sylabus przedmiotu I Informacje ogólne 1. Nazwa modułu

Sylabus przedmiotu
I
Informacje ogólne
1. Nazwa modułu kształcenia: Współczesne teorie krytyczne
2. Kod modułu kształcenia: 08-FLDU-WTK
3. Rodzaj modułu kształcenia: obowiązkowy
4. Kierunek studiów: Filozofia – komunikacja społeczna
5. Poziom studiów: II
6. Rok studiów: I
7. Semestr: zimowy
8. Rodzaje zajęć i liczba godzin: 30W + 30K
9. Liczba punktów ECTS: 5
10. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy, adres e-mail wykładowcy (wykładowców) / prowadzących
zajęcia: dr Andrzej W. Nowak, [email protected]
11. Język wykładowy: polski
II
Informacje szczegółowe
1.
Cele modułu kształcenia
Wykład i ćwiczenia
C.1. Student/tka gruntownie poznaje podstawowe problemy wiążące się związaną z uprawianiem
humanistyki zaangażowanej politycznie i społecznie
C. 2. Poznaje w stopniu zaawansowanym podstawowe problemy związane z zadaniami i powinnościami
humanistyki zorientowanej krytycznie
C. 3
Nabiera rozwiniętej orientacji w zakresie klasycznych teorii krytycznych
C. 4.
Zyskuje zdolność charakterystyki dziedzictwa Oświecenia, jego wpływ na kształt współczesnej myśli
krytycznej i scharakteryzować jego dwuznaczności
C. 5.
Zyskuje zdolność charakterystyki czym jest filozofia uprawiana jako krytyka
C.6.
Poznaje specyfikę socjologii uprawianej jako krytyka i rozumie pojęcie wyobraźni socjologicznej.
C. 7.
Rozumie czym są ideologia i hegemonia – rozumie mechanizmy ich powstawania, potrafi krytycznie
wykryć ideologiczne i hegemoniczne praktyki społeczne, polityczne i kulturowe.
C. 8.
Nabiera umiejętności prowadzenia krytycznej analizy ze względu na usytuowanie: klasowe,
etnocentryczne, związane z płcią kulturową
C.9 Rozumie ograniczenia myślenia teoretycznego („rozumu scholastycznego – P. Bourdieu).ało, płeć,
seksualność
C. 10. Studentka/Student wykształcił/a w sobie zmysł praktyczny, roztropność (fronesis) zarówno jako
dyspozycje badawczą jak i umiejętność praktyczną.
C. 11. Nabrał umiejętności rozszerzania analizy krytycznej na obszar nauk ścisłych i techniki. Potrafi
krytycznie odnieść się do zjawisk z zakresu technonauki.
1
Efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych dla modułu kształcenia i
odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów
(UWAGA: nie dzielimy efektów kształcenia dla modułów (przedmiotów) na kategorie wiedzy, umiejętności i
kompetencji społecznych; każdy moduł (przedmiot) nie musi obejmować wszystkich trzech kategorii efektów
kształcenia; jeśli efektem kształcenia jest np. analiza wymagająca określonej wiedzy, to nie trzeba
oddzielnie definiować efektów kształcenia w kategorii wiedzy)
Symbol
efektów
kształcenia*
Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i
potwierdzeniu osiągnięcia efektów
kształcenia student potrafi:
Odniesienie do efektów
kształcenia dla kierunku
studiów#
WTK 01
Rozumie i potrafi posługiwać się w
praktyce wyobraźnią socjologiczną.
Potrafi w praktyce prowadzić odnoszącą
się do wyobraźni socjologicznej analizę
krytyczną
K_W05, H2A_W05
S2A _W06
WTK 02
Potrafi krytycznie odnieść się do
K_W03
przejawów racjonalności instrumentalnej.
Potrafi zrekonstruować negatywne
konsekwencje technokracji.
WTK 03
Rozumie czym jest wiedza usytuowania i H2A_W09, K_W13
potrafi stosować analizę usytuowaną w
praktyce
S2A _W04
WTK 04
Zna dorobek teorii krytycznych z
zakresu: teorii feministycznej, postkolonializmu i myśli postmarksowskiej.
Potrafi prowadzić krytykę z pozycji
feministycznych, postkolonialnych i
klasowych.
S2A_W04, K_W15
WTK 05
Potrafi wykrywać ideologiczne i
hegemoniczne strategie komunikacyjne.
Potrafi krytycznie dekonstruować i
podważać konsensus komunikacyjny
K_U08, H2A_U08, H2A_U09
WTK 06
Bierze udział w marszach,
demonstracjach, pikietach, akcjach
nieposłuszeństwa obywatelskiego lub
przynajmniej śledzi i dyskutuje o
odbywających się tego typu
wydarzeniach
K_K04, H2A_K05, H2A_K04,
K_K03
WTK 07.
Bierze zaangażowany udział w debatach
K_K05, H2A_K06,
publicznych, dyskutuje na aktualne
H2A_U01, H2A_U02, K_U01
tematy w internecie (w tym w blosferze)
H2A_U10, K_U10
* kod modułu kształcenia, np. KHT_01 (KHT-kod modułu „Kataliza Heterogeniczna” w USOS)
# efekty kształcenia dla kierunku studiów (np. K_W01, K_U01, ..)
W – wiedza; U – umiejętności; K – kompetencje społeczne (wyszczególnione tylko w symbolach kierunkowych
efektów kształcenia)
01, 02… – numer efektu kształcenia
UWAGA! Zaleca się, aby, w zależności od modułu, liczba efektów kształcenia zawierała się w przedziale: 5-10.
1. Treści kształcenia
2
Nazwa modułu kształcenia:
Symbol treści kształcenia*
Opis treści kształcenia
Socjologia krytyczna, dziedzictwo C.
Wrighta Millsa.
Teoria aktora-sieci. Dialektyka Oświecenia i
koncepcja racjonalności instrumentalnej.
Koncepcje wiedzy usytuowanej Donny
Harawy i koncepcja bell hooks.
Współczesne teorie feministyczne. Teoria
postkolonialna i teoria nowoczesnego
systemu-świata. Pierre Bourdieu i jego
filozoficzno-socjologiczna analiza klasowa
społeczeństwa.
Teoria hegemonii: A. Gramsci. Studia
kulturowe: S. Hall. Heurystyki poznawcze i
ich konsekwencje filozoficzne.
Analiza wydarzeń związanych z rewoltą
studencką tzw. Maj 1968, strategie oporu i
strajków w procesie edukacji (H. Cleaver)
Pojęcie fronesis i fronetyczne nauki
społeczne (Bent Flyvbjerg, Gadamer).
Badania interwencyjna i ich specyfika.
TK_01
TK_02
TK_03
TK_04
TK_05
TK_06
TK_07
Odniesienie do efektów
kształcenia modułu#
K_W05, H2A_W05
S2A _W06
K_W03
H2A_W09, K_W13
S2A _W04
S2A_W04, K_W15
K_U08, H2A_U08,
H2A_U09
H2A_U10, K_U10
K_K04, H2A_K05,
H2A_K04, K_K03
K_K05, H2A_K06,
H2A_U01, H2A_U02,
K_U01
* np. TK_01, TK_02, …
# np. KHT_01 – kod modułu kształcenia wg tabeli w pkt. II 3
2. Zalecana literatura:
1. George Caffentzis | Krytyka utowarowionej edukacji i wiedzy (Od Afryki do Maine), źródło: „Przegląd
anarchistyczny” Numer 13, jesień-zima 2011
2. Harry Cleaver | Praca w szkole i walka przeciwko pracy w szkole źródło: „Przegląd anarchistyczny”
Numer 13, jesień-zima 2011
3. Pierre Bourdieu, Moment krytyczny (fragment książki Homo Academicus),
4. źródło: "Krytyka Polityczna" Nr 6/04 „Czas zadymy”
5. Immanuel Kant, Odpowiedź na pytanie: czym jest Oświecenie?
6. Max Horkheimer, Teodor W. Adorno, Pojęcie Oświecenia, w: tychże Dialektyka oświecenia, przeł.
M. Łukasiewicz, Warszawa 1994, ss19-59 (lub nowsze wydanie);
7. Michel Foucault, Czym jest Oświecenie?, [w:] idem, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przeł.
D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa 2000
8. Zygmunt Bauman, Upadek prawodawców oraz Nadejście tłumaczy. źródło, : Prawodawcy i
tłumacze. Warszawa 1998
9. Charles Wright Mills, Obietnica, źródło: Charles Wright Mills, Wyobraźnia socjologiczna, PWN,
Warszawa 2007
10. Immanuel Wallerstein, Dziedzictwo socjologii, obietnica nauki społecznej, w tegoż Koniec świata
jaki znamy
11. Michael Burawoy, O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004 (tekt
uzupełniający)
12. Donna Haraway: Wiedze usytowane, www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0062haraway1988.pdf
13. bell hooks, Margines jako miejsce radykalnego otwarcia, przeł. Ewa Domańska, „Literatura na
świecie”, nr 01-02/2008 (438-439), s. 108-117.
3
14. rozdział: Postkolonializm i umowność historii w: Dipesh Chakrabarty, Prowincjonalizacja Europy:
myśl postkolonialna i różnica historyczna, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011
15. Michał Buchowski, 2008, Widmo orientalizmu w Europie. Od egzotycznego Innego do
napiętnowanego swojego, „Recykling Idei”, nr 10/ , 2008,.
16. Tekst uzupełniający: Monika Bobako, Konstruowanie odmienności klasowej jako urasawianie.
Przypadek polski po 1989 roku, www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0108Bobako2011.pdf
17. Film (obowiązkowy): Dunkles, rätselhaftes Österreich http://www.imdb.com/title/tt0109689/ ,
dostepny http://www.youtube.com/watch?v=3e5mivkXmsc&feature=related
18. teksty uzupełniające: Mariusz Turowski: - Filozofia, dżihad, nowoczesność: humanizm i oświecenie
od Francisa Bacona do Ismaila Bardhiego (i z powrotem do Joanny Rajkowskiej) oraz drugi tekst
tego autora: Europocentryzm – technologia i ontologia kolonizacji Kilka uwag o liberalizmie,
podboju, supremacji rasowej i niewolnictwie przez pryzmat tezy o indywidualizmie
posesywnym C. B. Macphersona , pismo „Nowa Krytyka” numer 26/27, dostępna tutaj:
http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article586.
19. Bruno Latour, Czy nie-ludzie zostaną zbawieni? Argument ekoteologiczny,
20. Bruno Latour, Rozwój głupcze! Czyli jak modernizować modernizację
21. Tekst uzupełniający: Bruno Latour, Dajcie mi laboratorium a poruszę świat, dostępne tu:
http://www.bruno-latour.fr/sites/default/files/downloads/12-GIVE-ME-A-LAB-POLONAIS_0.pdf
22. D.J. Greenwood i M. Levin Reforma nauk społecznych i uniwersytetów przez badania interwencyjne
,Metody badań jakościowych tom 1, Red. Denzin Norman K., Lincoln Yvonna S., Wydawnictwo
Naukowe PWN wydanie 2009
23. Rozdziały . Rationality, body, and intuition in human learning; oraz Empowering Aristotle; w: Bent
Flyvbjerg, Making Social Science Matter, Why Social Inquiry Fails and How it Can Succeed Again
24. M. Horkheimer/ H. Marcuse: Filozofia a teoria krytyczna, źródło: Szkoła Frankfurcka tom II część
druga, wybór Jerzy Łoziński, Warszawa 1987, Kolegium Otryckie
25. Tekst: rozdział pierwszy z Pierre Bourdieu, Medytacje Pascaliańskie
Informacja o przewidywanej możliwości wykorzystania e –learningu: część materiałów dostępna jest na
stronach internetowych, przesłana na konta emailowe przez wykładowcę, oraz online dostęne są
prezentacje udostępnione przez wykłądowce na stronie slideshare
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć, instrukcjami do laboratorium, itp.
Teksty i materiały są udostępnione przez wykładowcę w skompletowanym zestawie, oraz dodatkowe
materiały dostępne w bibliotece
I. Informacje dodatkowe
1. Odniesienie efektów kształcenia i treści kształcenia do sposobów prowadzenia zajęć i metod
oceniania
Nazwa modułu (przedmiotu):
Symbol efektu
kształcenia dla
modułu *
Symbol treści kształcenia
realizowanych w trakcie
zajęć#
WTK 01
TK_01
Sposoby prowadzenia zajęć
umożliwiające osiągnięcie
założonych efektów
kształcenia
Wykład, lektura tekstów,
dyskusja,
4
Metody oceniania
stopnia osiągnięcia
założonego efektu
kształcenia&
F, P,
WTK 02
TK_02
WTK 03
TK_03
WTK 04
TK_04
WTK 05
TK_05
WTK 06
TK_06
WTK 07.
TK_07
Wykład, lektura tekstów,
dyskusja,
Wykład, lektura tekstów,
dyskusja,
Wykład, lektura tekstów,
dyskusja,
Wykład, lektura tekstów,
dyskusja,
Wykład, lektura tekstów,
dyskusja,
Wykład, lektura tekstów,
dyskusja,
F, P,
F, P,
F, P,
F, P,
F, P,
F, P,
* np. KHT_01 – kod modułu kształcenia wg tabeli w pkt. II 3 i w pkt. II 4
# np. TK_01 – symbol treści kształcenia wg tabeli w pkt. II 4
& Proszę uwzględnić zarówno oceny formujące(F) jak i podsumowujące(P)
Zaleca się podanie przykładowych zadań (pytań) służących ocenie osiągnięcia opisanych efektów kształcenia.
Zagadnienia egzaminacyjne:
1.
Jak rozumiesz krytykę jako przemyślenie, podminowanie, przekształcenie własnego usytuowania?
2.
Scharakteryzuj figurę intelektualisty zaangażowanego w stabilnej nowoczesności (sprawiedliwy).
3.
Scharakteryzuj figurę intelektualisty zaangażowanego w drugiej nowoczesności (refleksyjnej,
ponowoczesności) (ostatni sprawiedliwy).
4.
Scharakteryzuj figurę intelektualisty nie zaangażowanego w stabilnej nowoczesności
(„egzystencjalista”, „poeta”)
5.
Scharakteryzuj figurę intelektualisty nie-zaangażowanego w drugiej nowoczesności (refleksyjnej,
ponowoczesności), (zombie, hobo-prof.)
6.
Jak uzasadnisz swoje zaangażowanie?
7.
Jak uzasadnisz własną izolację?
8.
Co to znaczy, że akademia jest pismocentryczna (drukocentryczna), jakie to ma konsekwencje
praktyczne?
9.
W jaki sposób można rozumieć zadanie intelektualistów, (filozofii) jako „uspójniacza” uniwersum
symbolicznego.
10.
Co jest „odmyślenie” nauk społecznych (Immanuel Wallerstein)?
11.
Co to jest państwocentryzm („nacjonalizm” metodologiczny), dlaczego jest on przeszkodą w
uprawianiu teorii krytycznej?
12.
Co to jest „metafizyka” państwa (Staniszkis), jak jest ona, jako intersubiektywnie ustanawiana
racjonalność, sprzężona z Oświeceniem?
13.
Co rozumiesz przez hasło „dialektyki Oświecenia”?
14.
Skrytykuj krytykę rozumu instrumentalnego.
15.
Przedstaw pojęcie „homo sacer” oraz jego krytykę.
16.
Scharakteryzuj pojęcie „homo nyama”*
17.
Co rozumiesz przez hasło: czy można filozofować po Auschwitz?
18.
Co rozumiesz przez hasło: czy można filozofować po Kongo Belgijskim?
19.
Wykluczenie „wkluczonych” versus wykluczenie „wykluczonych”?
5
20.
Jakie są asymetrie w kontekście nowoczesność/tradycja, np. w badaniach afrykanistycznych?
21.
Czym jest wezwanie do symetrii jako strategii w tworzeniu teorii?
22.
Co to jest „zwrot ontologiczny” we współczesnych studiach nad nauką i techniką („ontological turn”).
23.
Scharakteryzuj pojęcie „wyobraźnia socjologiczna”?
24.
Za co Mills krytykowała zbyt empiryczne nastawienie badawcze w socjologii?
25.
Za co Mills krytykowała zbyt teoretyczne/ systemowe uprawianie socjologii?
26.
Co to jest „solipsyzm metodologiczny”?
27.
Co to jest bioliberalizm?
28.
Jaka jest relacja pomiędzy socjalizmem a socjologią?
29.
Co oznacza, że nowoczesność rozwijała się przez eksternalizację kosztów własnego rozwoju?
30.
Scharakteryzuj podstawowe założenia teorii aktora-sieci.
31.
Co to znaczy, że zdaniem Latoura „nigdy nie byliśmy nowocześni”?
32.
Dlaczego „dwuizbowy parlament”, debata publiczna podzielona na ekspertów „od społeczeństwa” i
ekspertów „od nauki” może mieć negatywne skutki?
33.
Co to jest konstytucja nowoczesna (modernistyczna), B. Latour?
34.
Czym Twoim zdaniem mogłaby być wyobraźnia ontologiczna?*
35.
Co to jest władza porządkowania i władza brania pod uwagę (B. latour)
36.
Scharakteryzuj trajektorię dyskusji o naszej zbiorowości wg. Latoura w modelu jednoizbowym
(zakłopotanie, hierarchia, konsultacja, instytucjonalizacja).
37.
Pięć twierdzeń o ekskluzji (Sojak i Wincenty)
38.
Hegemonia „gorąca” i hegemonia „zimna”
39.
Czemu jesteśmy bezsilni?
40.
Jak rozumiesz metaforę „zaplutego karła reakcji”?
41.
Co to jest „poverty porn”? Podaj kilka przykładów narracji/pułapek w mówieniu o biedzie i
wykluczeniu.
42.
Co to jest „ramowanie” (framing)?
43.
Kiedy przemoc może otwierać dyskurs?
44.
W jaki sposób można uzasadnić użycie przemocy?
45.
Jakie jest niebezpieczeństwo w „rozciąganiu” kategorii przemocy?
46.
Opisz funkcje przemocy w kulturze.
47.
Co to jest fronesis?
48.
Scharakteryzuj w jaki sposób nabieramy doświadczenia (od laika do biegłego wykonawcy)
49.
Co to jest wiedza „tła” (tacit knowledge).
50.
Jak powiążesz kategorię usytowania, przemocy i fronesis?
2. Obciążenie pracą studenta (punkty ECTS)
Nazwa modułu (przedmiotu):
Forma aktywności
Średnia liczba godzin na zrealizowanie
6
aktywności *
Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem
30h w+30h ćw
Praca własna studenta# czytanie lektur
60
Praca własna studenta# przygotowanie do zaliczenia
30
SUMA GODZIN
150
SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS DLA
5
MODUŁU (PRZEDMIOTU)
* Godziny lekcyjne, czyli 1 godz. oznacza 45 min.
#
Praca własna studenta – przykładowe formy aktywności: (1) przygotowanie do zajęć, (2) opracowanie
wyników, (3) czytanie wskazanej literatury, (4) napisanie raportu z zajęć, (5) przygotowanie do egzaminu,…
3. Sumaryczne wskaźniki ilościowe
a) Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających
bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich
b) Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze
praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne i projektowe
4. Kryteria oceniania
5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, umiejętność całkowicie samodzielnej
analizy, samodzielnego formułowania formułowanie problemów, dokonywania rozstrzygnięć w ramach
poznanego aparatu pojęciowego
4.5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, zdarzają się pojedyncze błędy,
samodzielna analiza problemów i formułowanie rozstrzygnięć
4.0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, analiza problemów i formułowanie rozstrzygnięć
wymaga podania dodatkowych wskazówek
3.5 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, analiza i rozstrzyganie problemów
wymaga zwiększone kontroli wykładowcy
3.0 – satysfakcjonująca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale występują liczne błędy, brak
samodzielnej analizy i nieumiejętność formułowania i rozstrzygania problemów
2.0 – niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne
7