Rzeźba starożytnej Grecji

Sztuka
starożytnej
Grecji
Spis treści
 ARCHITEKTURA ......................................
 RZEŹBA .......................................................
 MALARSTWO..............................................
Właściwa sztuka starożytnej Grecji powstała między XI w. a I w. p.n.e.
Okres XI - X w. p.n.e. to faza przejściowa do sztuki archaicznej (IX - połowa VI w. p.n.e.). Styl
archaiczny (VI w. p.n.e): to rozwój rzeźby szkoły egineckiej i dwuch stylów (dorycki - surowy i
joński o bardziej miękkim modelunku), oraz malarstwa wazowego czarnofigurowego i rzemiosła
artystycznego. Okres klasyczny (V-IV w. p.n.e.): rozwinęła się rzeźba oddająca ruch (Myron
Dyskobol), monumentalny majestat (posągi Zeusa i Ateny Fidiasza), rzeźba figuralna w brązie
(Woźnica delficki, Tyranobójcy). Monumentalne (monumentalizm) malarstwo ścienne (Polignot,
Mikon). Rozwój wazowego malarstwa czerwonofigurowego (styl swobodny). Ateny pod rządami
Peryklesa stają się głównym ośrodkiem sztuki greckiej, gdzie działali najwybitniejsi twórcy:
Fidiasz, Iktinos, Mnesikles, Apollodoros z Aten. Dokonała się synteza porządków doryckiego i
jońskiego, pojawiła się głowica koryncka (koryncki porządek), powstały nowe typy budowli
(buleuterion, teatr, odeon, gimnazjon). Poliklet opracował kanon postaci ludzkiej (Doryforos) i
zastosował kontrapost. Urbanistyka stworzyła nową wizję miasta (Hippodamos z Miletu). Pod
koniec okresu (koniec V w. p.n.e.) wyróżnić można tzw. styl mokrych szat (Nike zawiązująca
sandał, Pajonios Nike). Pojawia się akt kobiecy, miękki modelunek postaci, inne proporcje ciała.
Zapowiada to narodziny nowego stylu (najwięksi twórcy: Praksyteles, Skopas, Leochares, Lizyp).
Okres hellenizmu (330 - 30 p.n.e.): rzeźba o wysokim poziomie łączyła umiejętności techniczne z
kontrapostem, ruchem i naturalizmem. Okres rzymski to ostatnia faza sztuki greckiej. Nie
przyniosła ona większych osiągnięć (wyjątek portret rzymski), ale pozwoliła na upowszechnienie
osiągnięć sztuki greckiej w całym basenie Morza Śródziemnego i krajach ościennych.
Architektura
starożytnej Grecji
Budowlami dla Greków najważniejszymi były
świątynie.
Wznosiły się na podmurowaniu o
prostokątnym kształcie. Ozdabiała je
kolumnada biegnąca dookoła jednym albo
dwoma szeregami. Pomiędzy kolumnami
znajdowało się pomieszczenie zwane cellą,
gdzie zazwyczaj mięścił się posąg bóstwa.
Nad cellą leżał poziomo strop z kamiennych
belek. Końce belek tworzyły fryz. Z przodu
i z tyłu świątyni, pomiędzy fryzem a
dachem tworzyły się trójkątne tympanony
wypełnione kompozycją rzeźbiarską.
Budowle te charakteryzowały się
równowagą i harmonia wszystkich
elementów.
PARTENON
świątynia Ateny na Akropolu w Atenach
Partenon - plan i przekrój
W architekturze starożytnej Grecji
występowały trzy podstawowe
porządki:
 Dorycki porządek architektoniczny
 Joński porządek architektoniczny
 Koryncki porządek architektoniczny
Dorycki porządek architektoniczny
• w którym kolumna (trzon wraz
z głowicą) wsparta była
bezpośrednio (bez bazy) na
stylobacie. Trzon, zwężający się
ku górze, posiadał w połowie
lub 2/3 wybrzuszenie oraz był
pokryty równoległymi żłobkami
(kanelurami). Głowica
przybierała kształt poduszki, w
górnej części posiadała
kwadratową płytę (abacus).
Joński porządek architektoniczny
• odznacza się lekkością i
smukłością proporcji oraz
dużą liczbą elementów
zdobniczych. Kolumny
mają profilowaną bazę,
gęsto kanelowny
(żłobkowany ) trzon oraz
głowicę z kimationem i
wolutami (ślimacznicami).
Koryncki porządek architektoniczny
• ukształtował się najpóźniej i
różnił się od stylu jońskiego
odmienną proporcją
kolumny(smuklejsza) i
dekoracją głowicy. Głowica
koryncka składała się z trzonu
kalatosu ("koszyk") okolonego
dwoma rzędami liści akantu. O
górną część kalatosu opierały
się 4 woluty, na których
spoczywał abakus. Między
dużymi wolutami znajdowały
się mniejsze, a z nich wyrastała
palmeta.
Oprócz świątyń Grecy budowali także domy, teatry, stadiony,
biblioteki, gymnazjony.
Pierwsze biblioteki greckie
Rzeźba starożytnej
Grecji
Początki rzeźby greckiej sięgają IX wieku p.n.e.
Do najstarszych dzieł należą niewielkie figurki o
uproszczonych kształtach. Pierwsze figury
człowieka powstały w VI wieku p.n.e., w okresie
archaicznym. Należy do nich Kuros z wyspy
Melos Najdoskonalsze dzieła powstały w czasach
Peryklesa, w V wieku p.n.e. Okres ten nazywamy
klasycznym lub okresem doskonałości. W tym
czasie tworzyło wielu rzeźbiarzy, których dzieła
ukazują prawdziwy wygląd człowieka,
rzeczywisty kształt jego ciała zarówno w stanie
spoczynku, jak i w ruchu. Poliklet (ok. 450-415
p.n.e.), rzeźbiarz grecki, jeden z najwybitniejszych
kontynuatorów tradycji doryckiej. Opracował
matematyczny kanon proporcji ciała ludzkiego.
Stosował również w swoich dziełach zasadę
kontrapostu, (układ ciała w rzeźbie greckiej
polegający na oparciu ciężaru ciała na jednej
nodze, zrównoważeniu nachyleniem tułowia i
ugięciem drugiej nogi. Stosowany w celu
wzbogacenia kompozycji, uniknięcia frontalizmu.
Najsłynniejsi rzeźbiarze w
Starożytnej Grecji:
 Poliklet
 Myron
 Fidiasz
Poliklet (ok. 450-415 p.n.e.), rzeźbiarz grecki, jeden z
najwybitniejszych kontynuatorów tradycji doryckiej. Działał w
Olimpii, Atenach, Argos. Zdobył sławę mistrzowskim opanowaniem
techniki brązu i niezrównanym przedstawieniem aktu męskiego
(głównie atletów). Opracował matematyczny kanon proporcji ciała
ludzkiego obowiązujący do czasów Lizypa. Główne dzieła:
Amazonka (ok. 430 p.n.e.), Diadumenos (ok. 420 p.n.e.). Poliklet
wypracował zasady kontrapostu.
Doryforos
Amazonka
Diadumenos
Myron (V w. p.n.e.), najwybitniejszy rzeźbiarz grecki stylu
surowego. Działał na Sycylii, Eginie, Samos, w Jonii, Beocji i
Attyce (ok. 480-445 p.n.e.). Był mistrzem odlewu w brązie. Na
podstawie rzymskich kopii zrekonstruowano 2 zaginione
kompozycje Myrona: Dyskobola i grupę Atena z Marsjaszem. Był
twórcą rzeźb zwycięzców olimpijskich. W starożytności
największą sławą cieszyła się jego brązowa rzeźba Jałówka,
stojąca na ateńskim Akropolu. Po zdobyciu Grecji przez Rzymian
większość dzieł Myrona wywieziono do Rzymu.
Dyskobol
Atena i Marsjasz
Fidiasz (ok. 490 p.n.e. - ok. 420 p.n.e.) – rzeźbiarz grecki,
uważany za najwybitniejszego przedstawiciela greckiej
rzeźby starożytnej okresu klasycznego. Syn Charmidesa z
Aten, uczeń Hageladesa z Aten i Hegiasa z Argos. Przyjaciel
i doradca Peryklesa. Kierował pracami rzeźbiarskimi na
Akropolu ateńskim (447 p.n.e. - 432 p.n.e.); później działał
w Olimpii. Wywarł decydujący wpływ na rozwój greckiej
rzeźby monumentalnej.
Atena Partenos
Atena Lemnios
Zeus Olimpijski
W poczet wielkich artystów greckich zaliczamy również Lizypa i
Praksytelesa. Wiele osiągnięć rzeźbiarzy greckich było stosowanych także w
sztuce nowożytnej.
Herakles autorstwa
Lizypa
Afrodyta z Knidos
Praksytelesa
Malarstwo
starożytnej Grecji
Grecja zasłynęła malarstwem wazowym, wykonywanym na wazach (naczyniach
ceramicznych toczonych z gliny i wypalanych w specjalnych piecach). Naczynia te miały
zróżnicowane kształty, a posługiwano się nimi zarówno w gospodarstwie domowym, jak i
podczas obrządków religijnych i pogrzebowych. wszystkie zdobione były piękną dekoracją
malarską.
Czarnofigurowe malarstwo, ceramika
stylu czarnofigurowego, technika
zdobienia ceramiki stosowana w Grecji
w epoce archaicznej (około 620-530
p.n.e.), głównie w Attyce i Chalkis.
Charakteryzuje ją umieszczana na
czerwonym tle czarna dekoracja
figuralna z białymi, purpurowofioletowymi i brązowymi szczegółami.
Około 525 p.n.e. technikę
czarnofigurowego malarstwa wyparła
technika czerwonofigurowego malarstwa.
Charakteryzowała się odwrotnym niż w
malarstwie czarnofigurowym schematem
kompozycji, tzn. na czarnym tle
umieszczano czerwone figury. Czarne tło
uzyskiwano malując fragmenty naczynia
glinką zmieniającą kolor w czasie
wypalania. Dekoracja figuralna miała
kolor wypalonej gliny.
Wspaniali twórcy greccy stworzyli
dzieła, które stały się natchnieniem
inspirującym działalność wielu
pokoleń twórców.
BIBLIOGRAFIA:
http://edu.oeiizk.waw.pl/~sp172b_14/tajemnice_sztuki/
grecja.html
http://portalwiedzy.onet.pl
http://pl.wikipedia.org