wstęp - BIP - Urząd Gminy Postomino

WSTĘP
Przedstawiamy opracowanie o stanie przyrody gminy Postomino, jego zasobach i
walorach.
Przeprowadzona dzięki wspólnym
działaniom
Wojewody,
Gminy oraz
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie,
inwentaryzacja przyrodnicza dała zasób informacji, które pomogą przy podejmowaniu
szeregu decyzji ważnych dla funkcjonowania miasta w zakresie zagadnień społecznych,
ekonomicznych, kulturowych i gospodarczych, a także w skutecznej ochronie zasobów
przyrodniczych.
Podjęte działania są zgodne z przyjętą przez Sejm RP uchwałą w sprawie
ekologicznej polityki państwa, która zakłada jako naczelną zasadę w planowaniu i realizacji
działań gospodarczych uwzględnienie potrzeb zachowania w jak najlepszym stanie
środowiska przyrodniczego, bez czego byt i kondycja człowieka są zagrożone.
Ochrona przyrody to powinność wynikająca z międzynarodowych zobowiązań Polski,
która jest sygnatariuszem szeregu aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody na swoim
terytorium. Niezwykle pilne staje się przyjęcie takiego kierunku rozwoju, który umożliwi
gospodarowanie przy pełnym poszanowaniu posiadanych walorów przyrody i przy
zminimalizowanym zagrożeniu dla środowiska naturalnego. Dużą rolę w tych działaniach
odgrywa polityka przestrzenna realizowana na szczeblu gmin. Uzyskana bowiem w wyniku
reform możliwość samodzielnego działania i gospodarowania władz samorządowych kładzie
na ich braki dużą odpowiedzialność w realizacji polityki ekologicznej państwa.
Zasadniczą trudnością przy realizacji zapisów ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym
i o ochronie przyrody jest niewystarczające rozpoznanie zasobów przyrodniczych danego
obszaru, brak informacji o lokalizacji cennych siedlisk, stanowisk chronionych i zagrożonych
wyginięciem stanowisk roślin i zwierząt. Obszary najbardziej wartościowe przyrodniczo, a
więc tereny podmokłe, doliny rzeczne, lasy, łąki i wody, stanowią wszak zasoby
nieodnawialne, które łatwo stracić. Ich zachowanie zależeć będzie od polityki władz
samorządowych i postawy mieszkańców.
Posiadane wartości przyrody w umiejętny sposób można wykorzystać do promocji
gminy jako miejsca interesującego, rozwijając jednocześnie aktywną działalność na polu
1
turystyki i rekreacji, podnosząc tym samym znacznie jakość życia jej mieszkańców.
CEL, ZAKRES I METODA
Celem niniejszego opracowania jest dostarczenie władzom lokalnym, wojewodzie i
innym służbom syntetycznej informacji o walorach przyrodniczych miasta. Wiedza ta
pozwoli na świadome kształtowanie ładu przestrzennego gminy, uniknięcie pomyłek i
potknięć planistycznych oraz kolizji i konfliktów pomiędzy służbami ochrony przyrody i
organizacjami ekologicznymi a planistami i lokalnym społeczeństwem reprezentowanym
przez administrację samorządową.
Świadomość walorów, jakimi dysponuje gmina na gruncie zasobów przyrody, jej
osobliwości i wartość ma pomóc w sporządzeniu studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego oraz służyć w bieżącej pracy jako materiał wyjściowy
przy podejmowaniu ważnych decyzji gospodarczych.
Opracowanie
niniejsze
zawiera
szereg informacji
otrzymanych
w
efekcie
przeprowadzonej w latach 2001/2002 inwentaryzacji przyrodniczej. Podstawą do jego
wykonania były operaty szczegółowe sporządzone przez zespoły specjalistów. Zasady
wykonania tych operatów określa instrukcja zatwierdzona przez Wojewódzkiego
Konserwatora
Przyrody
w
Szczecinie
pt.
„Założenia
metodyczne
inwentaryzacji
przyrodniczej gmin”.
Prace objęły trzy płaszczyzny tematyczne:
 inwentaryzację flory i roślinności,
 inwentaryzację fauny,
 inwentaryzację przyrody nieożywionej.
Wyniki inwentaryzacji szczegółowych przedstawiono w formie tekstowej i graficznej na
mapach w skali 1: 10 000. Walory wykazane w tych opracowaniach zobrazowano na mapie
w skali 1: 25 000 dokonując jednocześnie syntezy całości.
W szczególności naniesiono miejsca występowania rzadkich i chronionych gatunków roślin i
zwierząt. Zaznaczono również obszary ważne dla bytu różnych grup zwierząt i wartościowe
fragmenty szaty roślinnej.
Wyłoniono w ten sposób strefy florystyczne i faunistyczne zajmujące nieraz znaczne obszary
i komunikujące się miedzy sobą tzw. korytarzami ekologicznymi. Powstała w efekcie mapa
wartości przyrodniczych wiążąca zasadnicze grupy zagadnień.
W oparciu o opisy zawarte w operatach szczegółowych, konsultacje z ich
2
wykonawcami oraz z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody, wyznaczono obiekty
powierzchniowe i punktowe o szczególnych walorach, proponując dla nich kwalifikację
ochronną dopuszczoną w Ustawie z 16 października 1991r o ochronie przyrody, tzn.- parki
krajobrazowe, rezerwaty, użytki ekologiczne, obszary chronionego krajobrazu, zespoły
przyrodniczo - krajobrazowe, pomniki przyrody.
Wskazano miejsca, gdzie znajdują się pojedyncze obiekty już objęte ochroną, tj. stanowiska
zwierząt, drzewa pomnikowe, parki i głazy oraz obiekty zaproponowane do ochrony, które
przedstawiają dużą wartość przyrodniczą.
Wykazano ponadto cenne obszary, dla których nie przedstawiono propozycji formalnego
objęcia ochroną, ale które z mocy prawa powinny być chronione jako miejsca rozrodu i
regularnego przebywania gatunków chronionych i należy je uwzględnić w planach
zagospodarowania przestrzennego miasta.
Zawartość mapy „Waloryzacja przyrodnicza” w syntetyczny sposób przedstawia legenda
zamieszczona na planszy (ANEKS).
Wszystkie kategorie powierzchniowych obiektów chronionych podzielono na:
 istniejące, tj. te, dla których istnieją formalne akty prawne powołujące je,
 przewidziane do ochrony, tj. te, dla których istnieje złożony formalnie projekt i te,
które proponujemy w niniejszym opracowaniu.
Jako osobną część opracowania, w ANEKSIE, zamieszczono wykazy:

Listę gatunków roślin z terenu gminy

Fitosocjologiczny wykaz zbiorowisk roślinnych

Listę gatunków zwierząt z terenu gminy
Opracowanie uzupełniają inne wykazy, dokumentacja fotograficzna i wybrane akty prawne
dotyczące ochrony przyrody oraz mapa w skali 1 : 25 000 "Gmina Postomino. Waloryzacja
Przyrodnicza".
Wykaz skrótów zastosowanych w tekście:
UE - użytek ekologiczny
OCHK - obszar chronionego krajobrazu
ZPK - zespół przyrodniczo - krajobrazowy
PP - pomnik przyrody
OC - obszar cenny
ESOCH - Ekologiczna Sieć Obszarów Chronionych
A1, B6 itp. - określenia lokalizacji na mapie „Waloryzacja przyrodnicza” zawarte w tabelach.
3
Ilekroć w opracowaniu wspomina się Ustawę o ochronie przyrody, to mówi się o
Ustawie z dnia 16 października 1991r o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114 poz.492).
Dla przewidzianych obiektów chronionych przedstawiono wskazania konserwatorskie
mające nadać kierunek zagospodarowania tych miejsc lub wskazać istniejące zagrożenia.
Podstawowe wskazania ochronne zawierają akty prawne dotyczące ochrony przyrody
(ustawy i rozporządzenia, ANEKS), które są wystarczającym zabezpieczeniem zachowania
wartości przyrodniczych, pod warunkiem oczywiście pełnego poszanowania ustaleń
wspomnianych aktów. Szczegółowe wytyczne będące pewnym uzupełnieniem, bądź
wyjaśnieniem istniejących przepisów, podano w miarę potrzeby przy opisach konkretnych
obiektów.
W opracowaniu wykorzystano informacje zawarte w operatach szczegółowych, w
zasobach Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody i w zasobach własnych Biura.
Projekt całości został skonsultowany z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody.
UWAGA!
Dla potrzeb studium nie jest konieczne uszczegółowienie informacji przyrodniczych o
prezentowanych obiektach, stąd też pewne skróty i uproszczenia. W razie konieczności
uzyskania bardziej precyzyjnych informacji należy zgłosić się do Wojewódzkiego
Konserwatora Przyrody posiadającego pełną dokumentację inwentaryzacyjną.
Cytowana w opracowaniu literatura dotyczy spisów piśmiennictwa zamieszczonych w
poszczególnych operatach szczegółowych. Na końcach rozdziałów podano jedynie pozycje nie
ujęte w tych spisach.
4
I. CZĘŚĆ OGÓLNA
1. Charakterystyka społeczno gospodarcza obszaru gminy
Gmina Postomino położona jest w północno-wschodniej części powiatu Sławno, w
północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Sąsiaduje od wschodu – z
gminą Ustka, położoną na terenie województwa pomorskiego, od południa – z gminą Sławno,
zaś od zachodu – z gminą Darłowo.
Teren gminy zajmuje powierzchnię młodoglacjalną, urozmaiconą pod względem
urzeźbienia, a mimo to w przeszłości silnie rozwinęły się tu funkcje rolnicze. Pozostałością
tego stanu rzeczy jest występowanie dużych kompleksów użytków rolnych, nawet na
terenach, gdzie występują dość słabe i słabe gleby i gdzie dość duże nachylenie stoków
utrudnia wykonywanie prac agrotechnicznych. Do dawnych funkcji w ostatnich latach
dołączyła funkcja turystyczna, której rozwój wiąże się z atrakcyjnością krajobrazu gminy, a
przede wszystkim z sąsiedztwem morza. Na terenie gminy realizowane są też inne funkcje –
rybacka (morze i j. Wicko) oraz specjalne, związane z obecnością poligonu wojskowego.
Powierzchnia gminy Postomino wynosi 226,2 km² i dzieli się na 28 sołectw. Liczba
mieszkańców wynosiła w styczniu 2002 7064 (7007 - koniec roku 1994). Największymi
jednostkami osadniczymi są: Postomino (606 osoby) i Pieńkowo (676 osób). Gmina pełni
funkcje usługowe na najniższym szczeblu organizacyjnym.
Gęstość zaludnienia w gminie Postomino wynosi 31 osób/km² i jest znacznie niższa,
niż przeciętna w województwie zachodniopomorskim (76 osób/km²).
a) struktura użytkowania gruntów
W gminie tej ponad połowa gruntów znajduje się pod rolniczym wykorzystaniem.
Struktura użytkowania gruntów kształtuje się następująco: *
Rodzaj użytkowania gruntu
Użytki rolne
W tym: grunty orne
Powierzchnia
(w ha)
w%
13982
61,5
10556
46,5
5
Łąki
2082
9,2
Pastwiska
1285
5,7
Sady
46
0,2
Lasy
4776
21,0
Grunty zabudowane i zurbanizowane
461
2,0
Wody płynące, stojące i rowy
1188
5,2
Tereny różne
2330
10,3
22 724
100,00
Ogółem
b) gospodarka
Gmina Postomino charakteryzuje się dominacją rolnictwa, usług: turystycznych,
administracyjnych i specjalnych oraz handlu. Na terenie gminy w maju 1995 funkcjonowało
130 placówek handlu, gastronomii i rzemiosła, w tym: 74 – handlu, 33 – gastronomii i 23
rzemiosła. Szacunkowa liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym wynosi ponad 3900, zaś
liczba ludności zawodowo czynnej – ok. 3500. Wśród pracujących ok. 22,5% pracuje w
przemyśle, 21,9% w oświacie i wychowaniu, a w rolnictwie 19,5%. Dane te nie obejmują
osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, zatrudniających 1-5 osób. Według
stanu na koniec roku 1994 liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych wynosiła 301,
w tym 252 należących do sektora prywatnego.
c) infrastruktura techniczna gminy
Przez teren gminy przebiega w kierunku wschód - zachód centralnie do obszaru (przez
Postomino) droga krajowa regionalna R 203 relacji Ustka – Darłowo. Droga ta zabezpiecza
regionalne i sąsiedzkie związki gminy. Posiada na całym przebiegu parametry IV kl.
technicznej i jest w dobrym stanie technicznym.
Na terenie gminy przebiegają również drogi wojewódzkie. Jest to 18 odcinków dróg
kl. V technicznej i sieć tych dróg przebiegających generalnie z kier północnego na południe
jest podstawowym łącznikiem z drogą krajową międzyregionalną Nr 6 i zabezpiecza poprzez
odcinki W 106. W 114 z W 116 i W 115, W 117, W 118 powiązania gminy w skali
międzyregionalnej. Sieć tych dróg prawidłowo obsługuje teren gminy realizując powiązania
lokalne. Drogi wojewódzkie są relatywnie w średnim i złym stanie.
6
d) sieć wodociągowa
Na terenie gminy Postomino 15 miejscowości (ok. 50%) zaopatrywana jest w wodę z
sieci wodociągowej komunalnej w 100%. Są to miejscowości:
- Postomino, Pieńkowo, Chudaczewo.
- Staniewice, Wilkowice.
- Złakowo, Marszewo, Górsko.
- Łącko, Naćmierz, Jezierzany, Rusinowo (w realizacji), Korlino (w realizacji).
- Pałowo, Pałówko.
- Kanin.
Są to wodociągi grupowe ze stacją wodociągową w: Postominie, Staniewicach, Złakowie,
Łącku, Pałowie i Kaninie.
Osiem miejscowości zaopatrywanych jest w wodę ze studni indywidualnych o głębokości ok.
10 m. W okresie letnim odczuwalny jest brak wody. Są to miejscowości :Bylica, Dzierżęcin,
Karsino, Masłowice, Nosalin, Pieńkówko, Wszędzień.
Pozostałe miejscowości: Ronino, Mazów, Pieszcz, Tyn zaopatrywane są w wodę z ujęć
głębinowych użytkowanych przez Zakłady Rolne, Kółka Rolnicze i osoby prywatne. Woda
doprowadzona jest do części zabudowań (50-80%).
e) gospodarka ściekowa
Na terenie gminy Postomino jest 7 oczyszczalni ścieków, w tym 6 komunalnych i 1
technologiczna.
- Jarosławiec – dla potrzeb całej miejscowości – docelowo może przyjąć ścieki z Rusinowa,
Jezierzan i Łącka,
- Pieńkowo – Postomino – dla potrzeb obu tych miejscowości, po rozbudowie do docelowej
przepustowości przejąć może ścieki z Chudaczewa Marszewa i Górska (łącznie z terenem
specjalnym),
- Złakowo – tylko część miejscowości,
- Kłośnik – dla dwóch budynków wielorodzinnych i Zakładu Ceramiki,
- Staniewice – dla obiektów socjalnych fermy drobiu,
- Królewo – dla części miejscowości,w trakcie realizacji dla całości,
- Królewo – oczyszczalnia technologiczna dla gorzelni – nieczynna.
7
f) zaopatrzenie w gaz
Gmina nie posiada gazu przewodowego. Część obiektów korzysta z gazu bezprzewodowego
propan-butan.
* Dane statystyczne według rocznika statystycznego województwa zachodniopomorskiego na dzień
31.12.2000 r. tom II.
* Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Postomina 1995.
2. Położenie oraz regionalizacja fizyczno-geograficzna i przyrodnicza
Gmina Postomino położona jest w północno - wschodniej części województwa
zachodniopomorskiego.
a) regionalizacja fizyczno-geograficzna
Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski (Kondracki 1988) gmina
Postomino położona jest w obrębie następujących jednostek:
Prowincja:
Niż Środkowoeuropejski
Podprowincja:
Pobrzeże Południowobałtyckie
Makroregion:
Pobrzeże Koszalińskie
mezoregion
Wybrzeże Słowińskie
makroregion
Równina Sławieńska
Wybrzeże Słowińskie ma powierzchnię bardzo urozmaiconą, znajdującą się w strefie
wzajemnego oddziaływania lądu i morza. Strefę brzegową tworzą tu zarówno strome klify,
jak i systemy barierowo-wydmowe. Za nimi występują wzgórza moreny spiętrzonej, o
wysokości względnej 15-20 m, nieczynne fragmenty dolin fluwioglacjalnych i rzecznych oraz
jeziora przybrzeżne z towarzyszącymi im równinami akumulacji biogenicznej.
Powierzchnia Równiny Sławieńskiej jest mało urozmaicona i wznosi się do rzędnych
40-60 m n.p.m. Wyjątkiem jest północna jej część ze wzgórzami morenowymi sięgającymi 72
8
m n.p.m. (Wzgórza Barzowickie), o bardzo urozmaiconej rzeźbie, które w rejonie Marszewa i
Złakowa osiągają wysokość względną ok. 55 m.
b) regionalizacja geobotaniczna
Według regionalizacji geobotanicznej Matuszkiewicza J. M. (1993), gmina Postomino
położona jest w następujących jednostkach:
Obszar Europejskich Lasów Liściastych i Mieszanych
Prowincja Środkowoeuropejska
Podprowincja Południowobałtycka
Dział Pomorski
Kraina Brzeg Bałtyku
Okręg Środkowy
Podokręg Ustrzański
Kraina Pobrzeża Południowobałtyckiego (=Słowińskiego)
Okręg Słupski
Podokręg Darłowski
Wykazane jednostki regionalne podziału geobotanicznego wymienionego wyżej
autora obejmują obszary o jednorodnym potencjalnym krajobrazie roślinnym czyli są
jednorodne w odniesieniu do potencjalnych fitokompleksów krajobrazowych (Matuszkiewicz
J. M. 1978). Inaczej - są to obszary jednorodne pod względem lokalnych serii zonacyjnych
potencjalnych zbiorowisk roślinnych. I tak o specyfice potencjalnych krajobrazów roślinnych
Krainy Brzeg Bałtyku decydują zbiorowiska związane z bezpośrednim oddziaływaniem
morza, a więc przede wszystkim bory nadmorskie. Z kolei Kraina Pobrzeża Słowińskiego
odznacza się dominacją krajobrazu pomorskich buczyn, a o specyfice geobotanicznej tej
krainy decyduje występowanie atlantyckiego zbiorowiska lasu brzozowo-dębowego.
Zgodnie z wcześniejszym podziałem geobotanicznym Polski Szafera (1972) teren
gminy wchodzi w skład dwóch krain: Brzeg Bałtyku i Pobrzeże Bałtyckie, poddziału - Pas
Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich, w Dziale Bałtyckim Prowincji NiżowoWyżynnej, Środkowoeuropejskiej.
9
c) regionalizacja zoogeograficzna
Położenie geograficzne gminy Postomino determinuje jej przynależność do
określonego regionu
zoogeograficznego świata. Według
Umińskiego
(1974) oraz
Udvardy’ego (1978) Polska położona jest w granicach zoogeograficznego
Regionu:
palearktycznego
Prowincji:
środkowo-europejskiej
Konsekwencją tego jest występowanie na jej terenie gatunków zaliczonych do
europejskiego typu fauny, charakteryzującej się szerokim rozmieszczeniem, ze znikomą
ilością gatunków endemicznych. Według wymienionych autorów region palearktyczny leży
przeważnie w strefie klimatu umiarkowanego i zimnego, a jego faunę można określić jako
zubożałą faunę tropikalną.
3. Budowa geologiczna obszaru gminy
Obszar gminy Postomino znajduje się w strefie położonej na obrzeżeniu jednostki
tektonicznej zwanej synklinorium brzeżnym, wskutek czego podłoże prekambryjskie znajduje
się na głębokości około 3,5 km, a wszystkie zasadnicze jednostki stratygraficzne paleozoiku i
mezozoiku są w relacji do otaczającego przemieszczone i częściowo zredukowane erozyjnie.
Szczególnie dotyczy to utworów kredowych, których strop został także zniszczony przez
egzaracyjną działalność kolejnych lądolodów (J.E. Mojski 1984). Na większości obszaru
gminy, na osadach kredowych zalegają utwory trzeciorzędowe, lokalnie również częściowo,
lub całkowicie zegzarowane (M. Uniejewska, M. Nosek, 1986, 1987). Powierzchnia utworów
starszych od czwartorzędu (podczwartorzędowa) jest bardzo urozmaicona. Tę pierwotnie
położoną na rzędnej co najmniej 30 m p.p.m. (najwyżej – koło Masłowic, Tyna) rozcinają
dziś liczne, o niewyrównanym dnie i nieregularnym kształcie obniżenia, z których
największe, o przebiegu północno zachodnim – południowo wschodnim (północno wschodni
skraj j. Wicko – Marszewo) i północno – południowy (Jarosławiec – Sulimice) sięgają
rzędnych ok. 135 m p.p.m. (Górsko – 134,2 m p.p.m.). Są one dziełem niszczącej
(egzaracyjnej) działalności kolejnych lądolodów, które w plejstocenie nasunęły się na obszar
Pomorza. Szczególnie aktywne pod tym względem były zlodowacenia środkowopolskie
(Odry i Warty).
10
Osady czwartorzędowe są reprezentowane przez gliny zwałowe, piaski i żwiry
glacjalne, piaski, żwiry i mułki glacifluwialne i glacilimniczne, żwiry, piaski i namuły
fluwialne, gytie, mułki i inne utwory limniczne, torfy i inne utwory bagienne. Należą one do
różnych pięter plejstocenu, najstarsze najprawdopodobniej do jednego ze zlodowaceń
południowopolskich, jednak podstawowa masa osadów czwartorzędowych jest efektem
działalności zlodowaceń Odry i Warty, a przede wszystkim zlodowacenia północnopolskiego
(bałtyckiego), którego pobyt na tym obszarze zakończył się zaledwie kilkanaście tysięcy lat
temu. Warto dodać, że w osadach czwartorzędowych, zwłaszcza w glinach tkwią liczne bloki
(porwaki) osadów trzeciorzędowych.
Miąższość osadów czwartorzędowych na obszarze gminy zmienia się znacznie od
około 147 m w okolicy Górska (130 m koło Jarosławca, 120 m koło Postomina) do ok. 43 m
w rejonie elewacji podłoża obejmującej okolice Złakowa.
4. Gleby
Obszar gminy Postomino cechuje się umiarkowanym urozmaiceniem warunków
glebowych, lecz ich pełna analiza jest niemożliwa, bowiem nie cała jej powierzchnia została
poddana kartowaniu z uwzględnieniem reguł systematyki zaproponowanych w latach
siedemdziesiątych przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Pozostała część gminy to
tereny leśne, na których gleby są systematyzowane przede wszystkim według siedlisk.
Warunki tworzenia gleb zdominowane są przez czynniki strefowe (głównie: klimat)
oraz czynniki niestrefowe, to jest przede wszystkim zróżnicowanie litologiczne i chemiczne
skał macierzystych, lokalnie uwarunkowane cechy hydrogeologiczne i działalność człowieka.
W konsekwencji wyróżnia się: gleby strefowe, pozastrefowe, śródstrefowe i niestrefowe.
GLEBY STREFOWE - zajmują największą część gminy. Związane są z oddziaływaniem
klimatu umiarkowanego na osady glacjalne i glacifluwialne, które dominują wśród osadów
budujących powierzchnię gminy i są to :

Gleby brunatnoziemne

Gleby bielicoziemne
Gleby śródstrefowe -w znacznej mierze ich obecność decyduje o zróżnicowaniu pokrywy
glebowej gminy. Zaliczamy do nich gleby bagienne i mady, a także inne gleby, o genezie
których decyduje odrębność cech hydrogeologicznych skały macierzystej i stała, bądź
okresowa dostawa materiału skalnego w różnej postaci. Są to :

Mady rzeczne
11

Gleby torfowisk niskich

Gleby torfowisk wysokich
GLEBY NIESTREFOWE - na terenie gminy zajmują znikomo małe powierzchnie głównie :

Gleby obszarów leśnych,
Grunty orne zajmują przede wszystkim gleby brunatne i pseudobielicowe, które
powstały na podłożu kwaśnych glin piaszczystych i piasków gliniastych. Gleby użytków
zielonych są bardziej zróżnicowane. W sąsiedztwie j. Wicko i w dolinie rzeki Klasztornej
występują torfy niskie, a na pozostałym obszarze przeważają gleby murszowo-mineralne,
mady i czarne ziemie. Pod względem bonitacyjnym wśród gruntów ornych przeważają grunty
kompleksu 2 i 4 (pszennego i żytniego bardzo dobrego), które zajmują 58,0% powierzchni
gruntów ornych. Znaczną powierzchnię zajmują również gleby kompleksu 8 – zbożowopastewnego. Są to, w przewadze gleby klas IVa i IVb, jednak nadmiernie uwilgotnione,
zakwaszone i w niskiej kulturze. Użytki zielone w 80% zaliczono do kompleksu 2z –
średniego, charakteryzującego się okresowo niewłaściwym ich uwilgotnieniem.
5. Hydrologia
Na układ hydrologiczny składają się akweny wód stojących (bezodpływowych
zbiorników wodnych) i płynących (rzeczek, strumieni i jezior przepływowych).
Zasadnicze elementy sieci hydrograficznej obszaru gminy Postomino powstały w
przedziale mniej więcej 16 300 - 10 250 lat temu. Wody roztopowe lądolodu vistuliańskiego
ukształtowały sieć dolinną, zaś stopniowe zanikanie wieloletniej zmarzliny odpreparowało
liczne obniżenia, co dało pierwszy impuls do jej modyfikacji. Wytapianie brył martwego lodu
przyczyniło się walnie do powstania licznych jezior, których liczba, kształt i zasięg
dynamicznie zmieniały się później, w holocenie. Odrębnie kształtowała się północna część
gminy. Na warunki hydrologiczne wpłynęła tu przede wszystkim transgresja litorynowa.
Położenie współczesnej linii brzegowej oraz relacje pomiędzy wodami morskimi i lądowymi
w strefie brzegowej Bałtyku są jej skutkiem.
Przez teren gminy biegną dwa wododziały I rzędu. Pierwszy z nich oddziela wąską,
skrajną strefę bezpośrednio przylegającą do linii brzegowej Bałtyku oraz zlewnię j. Wicko,
drugi z nich stanowi północną granicę zlewni Wieprzy i biegnie ciągiem kulminacji
czołowomorenowych od Barzowic, w kierunku Postomina.
Północna część gminy ma wyjątkowo ubogą sieć hydrograficzną. Do jeziora Wicko z
rejonu moren spiętrzonych, wykorzystując rynnę subglacjalną dopływa potok Klasztorna, do
12
którego z okolic Marszewa dopływa Struga Marszewska (Marszewka). Niecałe 0,5 km dalej
na zachód uchodzi do Wicka inny niewielki ciek Świdnik. Jezioro Wicko z Bałtykiem łączy
krótki ciek – Głownica . Od zachodu zasila go Główny Rów.
Główną rzeką przepływającą przez teren gminy jest Wieprza. Równolegle do niej,
wykorzystując szerokie, płaskie obniżenie płynie jej prawobrzeżny dopływ Stobnica, która
odprowadza wody spływające spod wału moren spiętrzonych (moren wyciśnięcia). Do
Wieprzy odprowadzają swe wody w okolicach Pieszcza i Tyna, kolejne dwa prawobrzeżne
dopływy: Moszczeniczka z Zieloną Strugą i Niemętem oraz Pijawica.
Cechy hydrologiczne rzek dolnej części zlewni Wieprzy, jak i prawdopodobnie
niewielkich cieków płynących w północnej części gminy, są dość charakterystyczne dla
wszystkich rzek spływających po północnym skłonie Pojezierza Pomorskiego i dają się ująć
w następujących stwierdzeniach:
-
zdecydowana przewaga zasilania podziemnego (70-75%, według J.L. Paszczyka
1975) nad powierzchniowym,
-
znaczna zasobność w wodę, wyrażająca się średnim odpływem jednostkowym z
wielolecia przekraczającym 8 dm³/s/km² (w strefie nadmorskiej nieco mniejszym),
-
znaczny stopień wyrównania odpływu w ciągu całego roku, uwarunkowany przede
wszystkim przewagą zasilania gruntowego i obecnością jezior przepływowych, a
także zagłębień bezodpływowych i znaczną lesistością zlewni (por. Z. Pasławski
1962a, b),
-
mała amplituda wahań stanów wód (poniżej 3,0 m).
Największym jeziorem na terenie gminy Postomino jest Wicko, lecz ze względu na
położenie na obszarze poligonu wojskowego jego cechy limnologiczne nie są systematycznie
badane. Należy sądzić, że podobnie jak inne jeziora tego typu (Gardno, Jamno, czy Łebsko)
ma ono rytm wahań stanów dość silnie skorelowany z wahaniami stanu morza. Stany
maksymalne prawdopodobnie, z zasady nie przekraczają stanu przeciętnego z wielolecia o
więcej niż 1,5 m. Jest to związane z okresem silnych sztormów i wlewami wód morskich.
Oprócz wymienionych w tabeli trzech jezior mających powierzchnię większą od 1 ha,
na terenie gminy znajduje się wiele niewielkich, okrągłych, bądź owalnych jeziorek
zajmujących dna niewielkich zagłębień bezodpływowych, a także zbiorniki częściowo
przekształcone antropogenicznie, jak jeziora-stawy w zagłębieniu położonym na południowy
wschód od j. Marszewo, czy nieliczne zbiorniki w zagłębieniach po eksploatacji kruszywa,
iłów zastoiskowych lub torfu.
13
Nazwa jeziora
Pieńkowo
Wicko
Marszewo
Powierzchnia
Głębokość max
5,3
-
1031,0
6,1
20,0
20,0
6. Klimat
Zgodnie z podziałem Polski na krainy klimatyczne dokonanym przez E. Romera
(1949) obszar gminy Postomino leży na granicy dwóch typów klimatu: bałtyckiego i
pojeziernego, zaś według klasyfikacji agroklimatycznej R. Gumińskiego (1948) teren ten
zaliczony został do dzielnic I – szczecińskiej i IV – pomorskiej; granicę pomiędzy nimi
poprowadził kulminacjami wzniesień czołowomorenowych Dzierżęcin - Złakowo. A. Woś
(1996) zaliczył teren gminy do regionów: II – Środkowonadmorskiego i VIII Wschodniopomorskiegonu.
Klimat obszaru gminy Postomino kształtują masy powietrza napływające znad
Atlantyku, których cechy ulegają modyfikacji za sprawą sąsiedztwa Bałtyku i deniwelacji
terenu na granicy z lądem. Do jego cech charakterystycznych można zaliczyć stosunkowo
łagodne zimy, opóźnione i chłodne wiosny, dość chłodne lata oraz długie, ciepłe jesienie.
Przeciętna roczna temperatura wynosi ok. 7,5ºC, przy przeciętnej temperaturze miesiąca
najcieplejszego (lipca) ok. 17,0ºC, a najchłodniejszego (stycznia) – ok. -1,0ºC. Przeciętnie w
ciągu roku notuje się zaledwie 2 dni upalne. W północnej, sąsiadującej z morzem części
gminy notuje się także mniej dni gorących (z temperaturą maksymalną pow. 25ºC) – 15, niż
w południowo-wschodniej części, gdzie ich liczba sięga zazwyczaj 20.
Pierwsze przymrozki pojawiają się w południowo-wschodniej części gminy ok. 25
października, zaś nad morzem – 1 listopada i z tego względu okres bezprzymrozkowy w
północnej części gminy trwa 190 dni i jest o 10 dni dłuższy, niż w jej części południowowschodniej. Pokrywa śnieżna utrzymuje się w północnej części gminy 45 dni, a w
południowo-wschodniej o 5 dni dłużej, a okres jej zalegania dzieli się zwykle na kilka części.
Okres wegetacyjny trwa ponad 190 dni; zwykle mieści się pomiędzy 25 kwietnia a 30
października.
Przeciętna roczna suma opadów w północnej i środkowej części gminy nie przekracza
700 mm, ale w kierunku południowo-wschodnim wzrasta do ok. 800 mm. Notuje się też
przeciętnie 15-20 dni z burzą.
14
Na terenie gminy dominuje wiatr wiejący z zachodu i północnego zachodu. Jego
przeciętna roczna prędkość wynosi 5,3 m/s. Najbardziej wietrzny jest listopad. Szczególne
znaczenie ma wiatr wiejący z prędkością powyżej 14 m/s, który decydująco wpływa na
destrukcję strefy brzegowej.
Oddalenie od morza, rzeźba terenu, występowanie terenów podmokłych oraz pokrycie
szatą roślinną wpływają na topoklimatyczne zróżnicowanie terenu gminy Postomino.
Szczególne znaczenie ma topoklimat plaży nadmorskiej i topoklimat mierzei. Topoklimat
plaży charakteryzuje się dużą wymianą mas powietrza i dużą prędkością wiatru, co wpływa
na zmniejszenie amplitud termicznych, wzrost i wyrównany przebieg wilgotności powietrza,
występowanie aerozolu morskiego i mas powietrza pozbawionych lądowych alergenów. W
okresie letnim specyficzne dla tej strefy jest występowanie wiatrów dobowych: bryzy
morskiej wiejącej podczas dnia i bryzy lądowej, wiejącej nocą. Tereny plażowe są
uprzywilejowane pod względem nasłonecznienia. Strefa występowania topoklimatu plaży jest
niezwykle atrakcyjna z punktu widzenia balneologicznego co przyciąga turystów i
wczasowiczów.
Zróżnicowanie rzeźby gminy kształtuje także niekorzystne cechy topoklimatyczne.
Odnosi się to do terenu całej gminy, gdzie wszystkie obniżenia o kształcie kolistym, czy
wydłużonym narażone są, zwłaszcza późnym latem, jesienią i zimą na nocne spływy
schłodzonych mas powietrza, co sprzyja tworzeniu zastoisk zimnego powietrza i mgieł.
Dotyczy to w szczególny sposób strefy nadmorskiej. Zjawisko to może być lokalnie
łagodzone przez obecność lasów.
15