Informacje o procesie Foresight (prezentacja pana Arkadiusza

MINISTERSTWO
NAUKI I INFORMATYZACJI
Informacje o procesie Foresight
w MNiI
Arkadiusz Machula - MNiI
Foresight:
obejmuje zespół działań umożliwiających
wielowymiarowe określenie przyszłych
kierunków rozwoju na podstawie
bieżącego stanu nauki, technologii i
świadomości społecznej oraz ich
wzajemnych powiązań.
Foresight:




Proces strategiczny mający na celu:
Usystematyzowanie debaty publicznej
dotyczącej przyszłych perspektyw i możliwości
powstałych dzięki rozwojowi nauki i technologii,
Wpływ na podejmowane bieżące decyzje i
działania odnoszące się do przyszłości,
Partnerski, przyszłościowy sposób docierania do
informacji w celu budowania średnio lub
długookresowej wizji rozwojowej, jej kierunków
i priorytetów,
Wypracowanie sposobu osiągania społecznej
akceptacji programów rządowych,
Wyróżniki współczesnego procesu foresight (1):
 Wskazywanie priorytetów inwestycyjnych w sferze badań i
rozwoju technologicznego poprzez odkrywanie potencjalnych
możliwości.
Wyznaczanie priorytetów - przy pomocy programów
horyzontalnych; wdrażanie - przy pomocy uszczegółowionych
programów sektorowych.
 Przedstawienie znaczenia badań naukowych dla rozwoju
gospodarki
Foresight demonstruje dostępne osiągnięcia technologiczne oraz
wspomaga szacowanie możliwości absorpcji tychże osiągnięć
przez gospodarkę.
Wyróżniki współczesnego procesu foresight (2):

Wprowadzanie nowych aktorów do realizacji procesu
foresight.
Do procesu aktualnie włączani są nie tylko eksperci, ale
także pracodawcy oraz przedstawiciele różnych
społeczności - ich obecność pomaga poznać inny od
eksperckiego punkt widzenia problemów.

Zmiana orientacji polityki naukowej i innowacyjnej
państwa.
Reorientacja z gospodarki tradycyjnej na Gospodarkę
Opartą na Wiedzy
Rola foresightu
• Zapewnia instrumenty dla przewidywania kierunków
rozwoju technologicznego i socjoekonomicznego,
• Stanowi podstawowe narzędzie w procesie
planowania strategicznego dla sektora publicznego i
prywatnego. (w UE wykorzystywany przy tworzeniu
dokumentów programowych dla FS i Funduszu
Spójności),
• Wprowadza społeczny dialog służący włączeniu
zainteresowanych grup społecznych do dyskusji i
współpracy z decydentami i naukowcami.
POZIOMY FORESIGHTU:
poziom ponadnarodowy
poziom narodowy
poziom regionalny i lokalny
poziom branżowy
Osie problemowe foresightu:
• rozpoznanie nauki i technologii problemy społeczne i gospodarcze,
• szanse i zagrożenia – zasoby;
Etapy foresightu:
• Określenie pól (obszarów) badań
• Określenie struktury pól badań
Narodowy Programu Foresight
dla Polski
• określenie kierunków badań naukowych i
prac rozwojowych,
• stworzenie dla nich preferencji w przydziale
środków budżetowych w perspektywie
wieloletniej,
• sformułowanie wyznaczników rozwoju
społeczno gospodarczego dla potrzeb NPR.
Pola dla Polski

ZDROWIE i ŻYCIE
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I
TELEKOMUNIKACYJNE
BEZPIECZEŃSTWO
ZDROWIE I ŻYCIE

Chemikalia i farmaceutyki
Bezpieczeństwo żywności
Technologie w medycynie (zastosowanie)
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ





Społeczeństwo (poziom życia)
Energia
Ekologia
Technologie na rzecz ochrony środowiska – pod kątem
możliwości odbudowy środowiska naturalnego
 Zasoby naturalne i nowe materiały
 Wzrost gospodarczy – z punktu widzenia dostępnych i
zmieniających się czynników wytwórczych i zmian
struktury przemysłu (rozwój przemysłów nowoczesnych i
modernizacja starych – utrzymać czy zamykać?)
 Infrastruktura (w tym głównie transport)
TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I
TELEKOMUNIKACYJNE
(SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE)

Infrastruktura
Sieci
Dostęp do informacji
ePolska w eEuropie
Edukacja
BEZPIECZEŃSTWO

Ekonomiczne zewnętrzne i wewnętrzne
Socjalne
Techniczno-technologiczne
Stabilność polityczna
Narodowy Program
Foresight
pole badawcze:
ZDROWIE I ŻYCIE
Projekt pilotażowy
Czynniki decydujące o wyborze
pola badawczego
ZDROWIE I ŻYCIE:
• duża skala i różnorodność problematyki,
• duże poparcie społeczne,
• zmiana struktury demograficznej
społeczeństwa,
• polskie tradycje w produkcji żywności
wysokiej jakości i szansa poprawy
konkurencyjnej pozycji Polski w tej
dziedzinie,
• akceptacja członków Grupy Inicjatywnej.
Metodyka pilotażowego
projektu foresight
• panelowa dyskusja ekspertów,
• wyznaczenie kluczowych technologii
przez poszczególne panele,
• wykorzystanie metody „scenariuszy”
podczas tworzenia raportów;
Technika dyskusji panelowej:
• Polega na prowadzeniu dialogu i uzgadnianiu
stanowisk pomiędzy członkami grupy
• Bierze w nich udział 15 do 20 ekspertów
• Panele mają charakter sektorowy oraz horyzontalny
Zalety:
• Odznacza się wysoką efektywnością – krótki czas
osiągnięcia wymiernych efektów
• Wyniki łatwo połączyć z innymi metodami
• Zwiększa liczbę osób zaangażowanych w projekt –
udział bierze wielu aktorów reprezentujących różne
interesy i grupy społeczne
Technika kluczowych technologii:
• polega na wyznaczeniu kluczowych technologii za
pomocą specjalnie do tego celu dobranych
kryteriów opracowanych przez ekspertów
głównego panelu tematycznego.
• umożliwia określenie priorytetów dla polityki
naukowej, naukowo technicznej i innowacyjnej
państwa
Zalety:
• pozwala na wyznaczenie rozwiązań i określenie
przyszłych potrzeb gospodarki i społeczeństwa.
• efektywna, przejrzysta – jasne kryteria wyboru
Technika tworzenia scenariuszy:
• wskazuje kierunki rozwoju, i pomaga
oszacować ich trafność
• sugeruje sposoby osiągnięcia wyznaczonych
celów
Zalety:
• zapewnia spójność wyników pomiędzy
poszczególnymi raportami,
• pomaga wskazać punkty zwrotne, kluczowe
decyzje których podjęcie jest niezbędne w
najbliższym czasie
Realizacja projektu pilotażowego (1):
• wybór ekspertów do głównego panelu tematycznego
na podstawie nominacji instytucji i organizacji
wytypowanych do zgłaszania kandydatur.
• główny panel tematyczny określi dziedziny
szczegółowe w obszarze ZDROWIE I ŻYCIE
przygotuje propozycje list ekspertów w
szczegółowych panelach tematycznych, które
przedstawione zostaną Komitetowi Sterującemu celem
ostatecznych korekt i zatwierdzenia
• główny panel tematyczny wytypuje także kluczowe
technologie – które następnie weryfikowane i
agregowane będą prze panele tematyczne
Realizacja projektu pilotażowego (2):
• Rozpoczęcie pracy szczegółowych paneli
tematycznych
• Rezultatem prac ekspertów w poszczególnych
panelach będzie przygotowanie raportów
cząstkowych.
• Konsultacje społeczne weryfikujące wybrane
kierunki badań i rozwoju technologii priorytetowe
dla Polski
• Kontynuacja NPF