„Wywiadówka inaczej”- praca konkursowa cykl scenariuszy spotkań z rodzicami. Autor: mgr Katarzyna Hudek nauczycielka nauczania zintegrowanego w Szkole Podstawowej im. J. Krasickiego w Godowie laureatka wojewódzkiego etapu konkursu „Wywiadówka inaczej” w kategorii klas I – III. Szkoła powinna być miejscem współpracy rodziców, wychowawców i pedagogów. Aby ta współpraca zaistniała zadaniem nauczycieli jest zachęcić do niej rodziców. Mając na uwadze ten cel, a także to jak wiele zagrożeń niesie dla dzieci życie w dzisiejszym świecie, wzięłam udział w konkursie „Wywiadówka inaczej” organizowanym przez MEN jesienią 2006r.Opracowałam cykl trzech spotkań z rodzicami z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej i metody warsztatowej. Tematyka tych spotkań dotyczy szeroko pojętego bezpieczeństwa dzieci w szkole i poza nią. Są to scenariusze przeznaczone do wykorzystania na spotkaniach z rodzicami klas I – III szkoły podstawowej. Teksty scenariuszy są ściśle skorelowane z prezentacjami multimedialnymi ,które znajdują się do pobrania. na stronie internetowej Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Wodzisławiu Śląskim. I. Temat spotkania:„Obcy na ulicy i w sieci”. Cel spotkania: uświadomienie zagrożenia płynącego z kontaktów z obcymi dorosłymi oraz sposobów przygotowania dzieci na takie sytuacje. Cele szczegółowe: - uświadomienie zagrożeń jakich rodzice obawiają się dla dziecka ze strony otaczającego je świata - zapoznanie z sytuacjami z jakimi może zetknąć się dziecko w czasie zabawy ,powrotu ze szkoły, samotnego pobytu w domu związanymi z obcymi dorosłymi - poznanie zasad zachowania się dziecka w sytuacjach spotkania z obcym dorosłym - zapoznanie z definicją nadużycia seksualnego i jego formami uświadomienie konieczności wsparcia i pomocy pokrzywdzonemu dziecku - poznanie sposobów pomocy pokrzywdzonemu dziecku - wskazanie zagrożeń płynących z niekontrolowanego „serfowania” w sieci przez dzieci - poznanie sposobów ochrony dzieci przed obcymi w sieci Środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna, karteczki samoprzylepne, plansza zawierająca „złote rady” dla rodziców oraz przydatne adresy internetowe Metody: „burza mózgów”, dyskusja, pokaz, rozmowa. - Przebieg spotkania. I. Część wstępna: 1.Powitanie zebranych rodziców. 2.Uświadomienie tematyki i celu spotkania – slajd nr 1 – temat Nauczyciel – wprowadzenie: Celem dzisiejszego spotkania jest uświadomienie sobie zagrożeń płynących z kontaktów naszych dzieci z obcymi dorosłymi. Łatwowierność i naiwność dziecka są często przyczynami kłopotów. Dlatego niezbędne jest wyrobienie w dziecku odruchu nieufności wobec osób nieznajomych. Należy zrobić wszystko ,aby nasze dzieci były bezpieczne na co dzień. Chcemy dzisiaj zapoznać się z sytuacjami w jakich może znaleźć się dziecko w związku ze spotkaniem z obcym dorosłym, a także dowiedzieć się czego w związku z tym powinniśmy uczyć nasze dzieci. Zapoznamy się również z pojęciem nadużycia seksualnego, jego objawami i sposobami pomocy pokrzywdzonemu dziecku. Dowiemy się również jakie niebezpieczeństwa niesie samodzielne i niekontrolowane „serfowanie” w sieci przez dzieci i jak je przed tym chronić. II. Część główna: 1.Nauczyciel wyświetla slajd nr2 i prosi rodziców, aby wypisali na karteczkach samoprzylepnych wszystkie zagrożenia jakich obawiają się dla dzieci ze strony otaczającego je świata. Nauczyciel przykleja karteczki na tablicy i odczytuje wypisane zagrożenia. Następnie inicjuje krótką dyskusję na ich temat. Efektem dyskusji powinno być stwierdzenie, że zagrożeń jest wiele i wiążą się one z różnymi sytuacjami życiowymi ,oraz że w związku z szerokim dostępem do internetu pojawiły się nowe zagrożenia. 2.Nauczyciel wprowadzenie: dzieci mogą spotkać obcych dorosłych w różnych miejscach, nawet w takich , które uważamy na ogół za bezpieczne. Niestety często my sami nie uświadamiamy sobie tego rodzaju zagrożenia. Uważamy że takie rzeczy zdarzają się tylko w filmach lub co najwyżej w wielkich miastach. Nie poruszamy z dziećmi tematu obcych, bo nie widzimy takiej potrzeby i dlatego dzieci nie są na takie spotkania przygotowane, nie wiedzą jak reagować. Oto kilka przykładowych sytuacji w jakich mogą znaleźć się nasze dzieci. Nauczyciel kolejno prezentuje slajdy nr 3,4,5,6.Każdy z nich przedstawia hipotetyczne spotkanie dziecka z obcym oraz sposób w jaki dziecko powinno zareagować. Podczas prezentacji każdego slajdu nauczyciel inicjuje rozmowę z rodzicami na jego temat. 3.Nauczyciel wprowadzenie: efektem spotkania z obcym dorosły może być nadużycie seksualne wobec dziecka. Aby o tym rozmawiać należy zapoznać się z pojęciem nadużycia seksualnego .Czym ono jest? Nauczyciel wyświetla slajd nr 7. Krótkie omówienie definicji. 4.Prezentacja slajdu nr 8 –na tym slajdzie przedstawione są formy nadużycia seksualnego. Nauczyciel rozmawia z rodzicami na temat poszczególnych form. 5. Następnie z pomocą slajdu nr 9 nauczyciel przedstawia rodzicom jakie są symptomy wystąpienia nadużycia seksualnego. Podkreśla, że również nauczyciele znają te symptomy i mogą zaobserwować je w szkole. Należy natychmiast reagować na sygnały wychowawcy i najlepiej wspólnie z nim podjąć odpowiednie kroki w celu ustalenia faktów, a następnie pomocy pokrzywdzonemu dziecku – prezentacja slajdu nr 10. 6.Prezentacja slajdu nr 11 jako tła do komentarza –Wiele zależy od Was – rodziców. Doceńmy szczerość dziecka , które nam zaufało i zwierzyło się ze swojego problemu. Nie wolno nam okazywać złości na dziecko, że nie zareagowało odpowiednio i np.: nie uciekało od razu. Dziecko trzeba wesprzeć. Powinno poczuć się bezpiecznie. Nie wolno okazywać paniki. Dziecko musi wiedzieć, że jesteśmy silni i możemy je chronić. Prezentacja slajdu 12 – jak pomóc pokrzywdzonemu dziecku – krótka dyskusja na temat sposobów pomocy i tego jak może czuć się rodzic w takiej sytuacji. 7.Czego uczyć swoje dziecko w związku z obcymi dorosłymi? – prezentacja slajdu nr13.Krótka rozmowa z rodzicami na temat treści slajdu i ich ewentualnych doświadczeń . 8.Prezentacja slajdu nr 14 –nauczyciel prosi rodziców o krótką refleksję na temat treści slajdu. 9.Nauczyciel - wprowadzenie: wiele dzieci nawet z młodszych klas potrafi samodzielnie posługiwać się komputerem i „serfować” w sieci. Jak wiemy internet nie jest bezpieczny zwłaszcza dla dzieci, które są ufne i nie potrafią przewidzieć skutków np. nadmiernej szczerości. My rodzice nie zawsze zdajemy sobie sprawę na jak wielkie niebezpieczeństwo naraża się dziecko samodzielnie poruszające się w internecie. Nie kontrolujemy jego poczynań z różnych przyczyn. Bywa tak, że dziecko pozostawione samo w domu ma dostęp do komputera, czasami nawet cieszymy się, że dziecko „grzecznie” bawi się komputerem, a my mamy czas dla siebie. Nie zadajemy sobie trudu , by sprawdzić jaka to zabawa. Aby ochronić dziecko przed wpływem obcych z sieci należy stosować się do następujących „złotych” rad: prezentacja slajdu nr 15 – wspólne z rodzicami omówienie każdej rady. Następnie nauczyciel rozdaje rodzicom plansze z powyższymi radami z komentarzem i prosi aby w domu przemyśleli to zagadnienie. 10.Następnie jako ciekawostkę nauczyciel przedstawia wyniki sondażu przeprowadzonego w klasie I na temat korzystania przez dzieci z internetu – slajd nr 16. Krótkie omówienie diagramu. III. Zakończenie spotkania: na zakończenie nauczyciel prezentuje slajd nr 17. Prosi rodziców o przemyślenie treści ostatniego slajdu. Dziękuje za aktywny udział w spotkaniu. Bibliografia: 1.I.Fechner-Sędzicka, E. Lachowska- Żarska:” Nauczyciel – rodzicom. Spotkania klasowe prowadzone metodą warsztatową w szkole podstawowej ”-Wyd. BEA-BLEJA – Toruń 2002r. 2.A.Nowak: „Spotkania z rodzicami. Jak uatrakcyjnić tradycyjną wywiadówkę .”-G&P Oficyna Wydawnicza-Poznań. 3.K.Koledyńska,H.Sitko–„Spotkania z rodzicami inaczej, ciekawiej, skuteczniej” – WSiP – Warszawa – 2004r 4.Komenda Wojewódzka Policji w Poznaniu: ”Bezpieczeństwo twojego dziecka”[w:]http://www.wielkopolska.policja.gov.pl 5.Kidprotect.pl/artykuły/:”Złote rady dla rodziców” [w:]http://kidprotect.pl II. Temat spotkania: „Agresja w szkole- w czym problem?” Cel zajęć: pozyskanie rodziców do wspólnych działań w celu walki z przejawami agresji wśród uczniów Cele szczegółowe: - poznanie pojęcia agresja - rozpoznawanie różnych rodzajów agresji - uświadomienie roli szkoły i domu w zapobieganiu i walce z agresją - ujednolicenie oczekiwań wychowawczych rodziców i nauczyciela. Środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna, karteczki samoprzylepne, pisaki, plansze pt.” Pozycja ucznia w grupie rówieśniczej”- drzewka pozycyjne, plansze pt.” Czym dziecko żyje tego się nauczy” Metody i techniki: „burza mózgów”, dyskusja, pokaz ,rozmowa, Przebieg spotkania. I. Część wstępna: 1.Powitanie i wprowadzenie do tematyki spotkania i jego celów: Nauczyciel – Na dzisiejszym spotkaniu dowiemy się co to jest agresja, jakie są jej przejawy i przyczyny. Jaką rolę spełniamy my rodzice i nauczyciele w kształtowaniu zachowań naszych dzieci. Mam nadzieję, że puentą dzisiejszych rozważań stanie się wniosek, że zarówno nauczyciele jak i rodzice dążą do tych samych celów. Czyż nie jest tak, że jako rodzice i nauczyciele chcielibyśmy , aby nasze dzieci przebywając w szkole czuły się bezpiecznie i nie stały się ofiarami przemocy. Jednocześnie z pewnością nie chcemy, aby były one agresorami stosującymi przemoc wobec rówieśników. Czy istnieje takie zagrożenie? Oczywiście tak. Jak słyszymy z różnych źródeł, zjawisko agresji jest problemem współczesnej szkoły. Ale czy na pewno jest to problem tylko szkoły? II. Część główna: 1.Nauczyciel prosi, aby w celu uściślenia pojęcia agresji rodzice wypisali na karteczkach samoprzylepnych własne skojarzenia z terminem „agresja”. Następnie nauczyciel przylepia karteczki na tablicy i odczytuje skojarzenia. 2.Następnie nauczyciel wyświetla slajd nr1,na którym znajdują się zdania ilustrujące różne zachowania .Prosi rodziców o zastanowienie i określenie, które z tych zachowań można nazwać agresją. Zdania: a)Piotrek wyśmiewa się z Asi. b)Tomek napisał na tablicy: „Ela jest głupia”. c)W czasie kłótni zdenerwowana Ewa rzuciła piórnikiem. d) Jacek popluł Julka. e)Marek uderzył Jurka butelką z herbatą. f)Kasia kopnęła Olę. Rodzice swobodnie wypowiadają się na temat podanych zachowań. 3.Nauczyciel wyświetla slajd nr3, na którym znajdują się powyższe zdania wraz z określeniem, które z tych zachowań są agresją. Okazuje się, że każde z nich jest przejawem agresji. 4.Slajd nr4 pokazuje definicję agresji – nauczyciel krótko omawia ją z rodzicami. 5.Następnie nauczyciel prezentuje slajd nr5,na którym określone są rodzaje przemocy i krótko je omawia. 6.Slajd nr 6 pokazuje wyniki wywiadu jaki przeprowadził nauczyciel z dziećmi na temat najczęściej występujących w klasie przejawów przemocy. Nie komentuje wyników. Powinny one stanowić materiał do przemyślenia dla rodziców. 7.Ponieważ rodzice uczniów szkół wiejskich często nie dostrzegają przejawów agresji w szkole gdyż stereotypowo przyjęło się, że jest to problem tylko miast, nauczyciel naświetla tą sprawę na przykładzie badań wykonanych na zlecenie Regionalnego Centrum Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi w roku 2002.Celem badań było określenie miejsca gdzie uczeń styka się z przemocą i porównanie natężenia występowania agresji w szkołach wiejskich i miejskich. Prezentacja pokazuje fragment wyników badań uświadamiający rodzicom, że w szkole wiejskiej również występuje przemoc wśród uczniów. Okazuje się, że szkoła wiejska wcale nie jest tak bezpieczna jak na ogół myślimy. A to oznacza, że jest to też nasz problem. Slajd nr7 pokazuje stopień występowania agresji w szkole miejskiej i wiejskiej z rozbiciem na obserwacje chłopców i dziewcząt – krótkie omówienie. Slajd nr 8 ilustruje najczęściej występujące przejawy agresji w szkole wiejskiej i miejskiej. Rodzice mogą skonfrontować te dane z wcześniej pokazanymi wynikami wywiadu w klasie. Slajd nr 9 jest podsumowaniem i określa występowanie agresji w szkole miejskiej i wiejskiej .Wynika z niego, że choć na wsi jest to nieco niższy procent niż w mieście , to i tak jest bardzo wysoki. 8.Slajd 10 prezentuje psychologiczny portret agresora – uświadamia rodzicom jakie zachowania dziecka wskazują na to, że może ono być agresorem 9.Slajd 11 prezentuje portret ofiary przemocy - pokazuje jakie zachowania dziecka mogą być symptomami, że jest ono ofiarą przemocy w szkole. 10.Nauczyciel prezentuje planszę pt. ”Pozycja ucznia w grupie rówieśniczej” –drzewko pozycyjne oraz wyjaśnia jak ją odczytywać. Dodaje komentarz: samopoczucie dziecka w szkole zależy nie tylko od jego osiągnięć czy niepowodzeń w nauce , ale także od jego aktualnej pozycji w grupie rówieśniczej – tej do której dąży(o której marzy).Zbyt duża rozbieżność między tym co jest, a marzeniem może być przyczyną zachowań agresywnych lub ich skutków. Następnie rozdaje rodzicom „drzewka pozycyjne” wypełnione przez ich dzieci na zajęciach z pedagogiem szkolnym. Powinny one stać się materiałem do przemyśleń dla rodziców i dostarczyć im informacji na temat ich dzieci. Jednocześnie prosi rodziców, aby nie omawiali z dziećmi „drzewek”, gdyż jest to informacja tylko dla nich. 11.Slajd 12 zawiera zadanie dla rodziców: ”Gdy masz kłopoty, ”pecha”, lub „zły dzień” – czego oczekuję od innych? Nauczyciel prosi rodziców ,by podali krótkie odpowiedzi na to pytanie. Nauczyciel notuje odpowiedzi na tablicy. 12.Slajd 13 prezentuje pytanie klucz: Jak walczyć z agresją? Nauczyciel zwraca uwagę, że udzielone przez rodziców odpowiedzi na poprzednie pytanie mogą stanowić szukaną odpowiedź III. Zakończenie spotkania. 1.Na zakończenie nauczyciel wyświetla slajd nr14 prezentujący hasło do przemyślenia przez rodziców :”Czym dziecko żyje , tego się nauczy”. Dziękując rodzicom za udział w spotkaniu nauczyciel rozdaje plansze dotyczące hasła końcowego, które ukierunkują ich przemyślenia i będą stanowiły podsumowanie spotkania. Bibliografia: 1.I.Fechner-Sędzicka,E. Lachowska - Żarska: ”Nauczyciele – rodzicom. Spotkania klasowe prowadzone metodą warsztatową w szkole podstawowej ”-Wyd. BEA-BLEJA – Toruń 2002r. 2.A.Nowak: „Spotkania z rodzicami. Jak uatrakcyjnić tradycyjną wywiadówkę -G&P Oficyna Wydawnicza-Poznań. 3.K.Koledyńska,H.Sitko–„Spotkania z rodzicami inaczej, ciekawiej, skuteczniej” – WSiP – Warszawa – 2004r. 4.G.Poraj:”Agresja w wiejskich szkołach”[w:] „Niebieska Linia”,nr5/2004 5.D.Lubiejewska-Skiba:”Agresja w szkole”- referat dla nauczycieli Załączniki: 1.Plansza pt. ”Czym dziecko żyje tego się nauczy” 2.Plansza przedstawiająca „Drzewko pozycyjne” III. Temat spotkania: „Rola komputera w życiu naszego dziecka. Czy należy się obawiać gier komputerowych?” Cel spotkania: Zapoznanie z zagrożeniami płynącymi z niekontrolowanego używania komputera przez dziecko. Cele szczegółowe: - zapoznanie z pozytywnymi i negatywnymi skutkami używania komputera - kształtowanie selektywnej postawy wobec gier komputerowych - uświadomienie wpływu gier komputerowych propagujących przemoc na kształtowanie osobowości dziecka - konsekwencje traktowania komputera jako jedynego środka wypełniania wolnego czasu dziecka - efekty uzależnienia od komputera Środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna, arkusze papieru, pisaki Metody: „burza mózgów” ,dyskusja, pokaz, rozmowa, pogadanka Przebieg spotkania. I. Część wstępna: 1.Powitanie zebranych rodziców. 2.Uświadomienie tematyki i celu spotkania – slajd nr 1 – temat Nauczyciel – wprowadzenie: Celem dzisiejszego spotkania jest wzbudzenie refleksji i przemyśleń na temat wpływu komputera na życie naszych dzieci. W szczególności spróbujemy zastanowić się nad tym, czy gry komputerowe stanowią czynnik zagrażający prawidłowemu rozwojowi psychiki naszego dziecka. W dzisiejszej rzeczywistości nie ma chyba człowieka , który nie dostrzegałby wpływu technicznych środków przekazu na młodych ludzi , zarówno w pozytywnym, jak i negatywnym aspekcie. Powszechność tych środków sprawia, że stanowią one środki oddziaływań wychowawczych. Jak nam wiadomo komputery stanowią dziś niejednokrotnie źródło problemów wychowawczych. Na naszym spotkaniu skoncentrujemy się na tych właśnie problemach, które są ściśle związane z upowszechnianiem i propagowaniem wśród dzieci postaw zaburzających ich osobowość. II. Część główna. 1.Nauczyciel prosi rodziców, aby utworzyli małe grupy i wypisali na arkuszach papieru wszystkie pozytywy i negatywy jakie dostrzegają w użytkowaniu komputera. Następnie rodzice prezentują swoje argumenty. Nauczyciel wyświetla slajd nr 2 – „plusy” używania komputera. Inicjuje krótką dyskusję na temat slajdu, w kontekście argumentów wypracowanych przez grupy. Potem prezentuje slajd nr3 – „minusy” używania komputera i również inicjuje krótką dyskusję opartą na porównaniu treści slajdu z argumentami przytoczonymi przez poszczególne grupy. 2.Nauczyciel wprowadzenie: Nasza dyskusja dowiodła, że komputer może być cenną pomocą wykorzystywaną przez dzieci, ale jednocześnie niesie ze sobą wiele niebezpieczeństw. Dla dzieci w młodszym wieku szkolnym największym zagrożeniem są nieodpowiednie gry komputerowe. Oto fragment takiej gry. Zwróćmy uwagę na treść. Prezentacja slajdu nr4. Następnie nauczyciel prezentuje slajd nr5 .Komentarz do niego: na tym slajdzie widzimy kolejny przykład gry komputerowej emanującej przemocą. Pomyślmy, czy nasze dzieci grają w te gry... Wciąż zastanawiamy się skąd u młodych ludzi tak mała wrażliwość na cierpienie i ból, dlaczego coraz więcej młodych jest zdolnych do zabójstwa i znęcania się nad innymi...Spójrzmy na następny slajd – slajd nr 6.Mamy tu znamienny cytat .Przemyślmy jego treść. Pamiętajmy, że dzieci w młodszym wieku szkolnym dopiero uczą się odróżniać prawdę od fikcji. Dlatego często myślą ,że tak jak bohaterowie gier mają więcej niż jedno życie. Bawią się naśladując sytuacje z gier i często dochodzi do tragedii, gdyż okazuje się , że człowiek żyje tylko raz. Liczne badania eksperymentalne pokazały, że dzieci naśladują widziane na ekranie zachowania agresywne: wykazały też wysoką korelację między oglądaniem scen przemocy w wieku lat ośmiu, a późniejszym posługiwaniem się przemocą w życiu dorosłym. Warto dodać, że korzystanie z gier nie jest zazwyczaj przez nikogo kontrolowane, gdyż na ogół rodzice nie umieją się nimi posługiwać. 3.Dlaczego gry „w zabijanie” mają tak duży wpływ na gracza? Prezentacja slajdu nr7 – czy na pewno zdajemy sobie sprawę z tego co dzieje się z dzieckiem grającym w „strzelanki”? Krótka dyskusja na temat treści slajdu. 4.Prezentacja slajdu nr 8 – oto skutki jakie powoduje granie w „strzelanki”...Czy zauważamy je u naszych dzieci ? W jakie gry grają nasze dzieci? Czy znamy ich nazwy? Wiemy jaka jest ich treść? Swobodne wypowiedzi rodziców na te tematy. 5.Nauczyciel nawiązuje do dalszej części tematu poprzez prezentację slajdu 9 – krótkie wprowadzenie – gry komputerowe to nie tylko gry prezentujące przemoc. Są też takie , które pomagają w nauce, kształtują przydatne umiejętności. Jednym słowem są też „dobre” gry komputerowe. Jakie to gry? – prezentacja slajdu nr10.Krótkie omówienie poszczególnych rodzajów gier i ich przeznaczenia. 6.Prezentacja slajdu nr 11 jako tła do komentarza –Wiele zależy od Was – rodziców. To przed Wami stoi zadanie ukształtowania świadomości dziecka tak, aby właściwie korzystało z wynalazków techniki. Trzeba interesować się treścią gier ,które tak „wciągają” nasze dzieci, kontrolować czas na to poświęcany, czasem pobawić się z dzieckiem w jego ulubioną grę. Musimy obserwować dziecko po odejściu od komputera, a także pokazywać inne sposoby spędzania wolnego czasu. To bardzo ważne ponieważ szybciej zauważymy niepokojące objawy . 7.Oto „złote rady dla rodziców” –prezentacja slajdu nr12.Krótka rozmowa z rodzicami na temat treści slajdu. III. Zakończenie spotkania: na zakończenie nauczyciel prezentuje slajd nr13.Nauczyciel prosi rodziców o przemyślenie treści ostatniego slajdu. Dziękuje za aktywny udział w spotkaniu Bibliografia: 1.I.Fechner-Sędzicka,E. Lachowska - Żarska:” Nauczyciele – rodzicom. Spotkania klasowe prowadzone metodą warsztatową w szkole podstawowej” -Wyd. BEA-BLEJA – Toruń 2002r. 2.A.Nowak: „Spotkania z rodzicami. Jak uatrakcyjnić tradycyjną wywiadówkę.” -G&P Oficyna Wydawnicza-Poznań. 3.K.Koledyńska,H.Sitko–„Spotkania z rodzicami inaczej, ciekawiej, skuteczniej” – WSiP – Warszawa – 2004r. 4.J.Dworczyńska : „O grach komputerowych”[w:]WIBN –Wielka Internetowa Biblioteka /http:/biblioteka. ipe. pl/ 5.M.Jakubiak:”Czy powinniśmy się obawiać gier komputerowych?” -praca dyplomowa pod kierunkiem prof. dr hab. J. Radziewicza – WSPS, Warszawa 1999 6.M.Braun-Gałkowska:”Gry komputerowe a psychika dziecka”[w:]http:/www.vulkan.edu.pl/eid/archiwum/1997/09 załącznik nr 1 do scenariusza nr2