Opakowanie, jego cele i funkcje w marketingu

x601. Opakowanie - jego
cele i funkcje
Dynamicznie rozwijający się marketing i lansowane przez niego strategie w dużym stopniu
wpływają na podaż towarów i zmieniają sposób udostępniania ich konsumentom. W tych
działaniach ogromna rola przypada opakowaniom. Obecnie zdecydowana większość
wszystkich towarów sprzedawanych w sieci detalicznej wymaga opakowania. Realizowane
strategie marketingowe starają się w maksymalnym stopniu wykorzystywać opakowania do
celów promocji
i reklamy. Pierwotna funkcja opakowania, czyli owijanie, okrywanie jako element
zabezpieczenia produktu przed zniszczeniem w czasie transportowania lub przechowywania
przestała być dziś funkcją podstawową. „Opakowanie, owijanie produktu już dawno przestało
być tylko ochronną powłoką zapobiegającą uszkodzeniom w czasie przechowywania i
transportu"1. Obecnie opakowanie nabiera coraz większego znaczenia. Staje się ważnym, o ile
nie pierwszoplanowym elementem strategii produktu.
Współczesne opakowanie:
- jest to wyrób posiadający odpowiednią konstrukcję,
1
Anna Batko, Marketing dla studentów kierunków ekonomicznych, Kielce 2000
- ma za zadanie ochronę produktu opakowanego przed szkodliwym oddziaływaniem
czynników zewnętrznych (lub szkodliwym oddziaływaniem produktu)
- umożliwia przemieszczenie produktów w czasie magazynowania, transportu, sprzedaży i
użytkowania
- informuje użytkownika o zawartości i sposobie użycia produktu
- oddziałuje na kupującego dzięki swej estetyce, posiada walory ekonomiczne.
Opakowanie jest wyrobem, który stanowi dodatkową warstwę zewnętrzną określonego
towaru, mając chronić go, ułatwić przemieszczanie, magazynowanie, jak i sprzedaż i
użytkowanie oraz ma oddziaływanie na wyobrażenie nabywcy.
Philip Kotler definiuje opakowanie jako „zespół czynności projektowania i produkcji
pojemników lub opakowań dla produktu"2.
Profesor Bradley przedstawia opakowanie w następujący sposób: „opakowanie chroni to, co
sprzedaje i sprzedaje to, co chroni".
Opakowanie spełnia obecnie wiele ważnych funkcji:
1. ochronną,
2. manipulacyjną (dystrybucyjna, transportowa),
3. informacyjną (sprzedażowa, edukacyjna),
4. promocyjną (estetyczna, reklamowa, sprzedażowa),
5. użytkową.
Funkcja ochronna - opakowanie chroni przed zniszczeniem, zanieczyszczeniem, wstrząsami
w transporcie, skutkiem wpływu czynników atmosferycznych. . Nie bez znaczenia jest w
dzisiejszej "proekologicznej" rzeczywistości aspekt " braku toksyczności opakowań" zarówno
na etapie produkcji jak i utylizacji.
Funkcja użytkowa - opakowanie powinno być niedrogie, bezpieczne, ułatwiające porcjowanie
towaru i jego transport, posiadać odpowiedni kształt, ułatwiający składowanie, oraz
zapewniać dostęp do produktu w każdej fazie dystrybucji .
Funkcja informacyjna - na opakowaniu powinny znajdować się informacje o produkcie :
waga, rozmiar, sposób używania, opis, termin ważności, komponenty oraz o sposobie
transportowania, szczególnie: szkło, aerozole.
Funkcja promocyjna- może spełniać rolę reklamy, wskazywać na specjalną ofertę, promować
inne produkty będące w ofercie producenta, umożliwia eksponowanie produktu. Jest
wizytówką produktu.
Funkcja estetyczna - opakowanie powinno wyróżniać produktu od konkurencji, pomagać w
identyfikacji marki, przyciągać wzrok klienta oraz pełnić rolę reklamy w czasie transportu.
Inne funkcje - opakowanie powinno wskazywać na specjalne oferty lub promocje. Ponadto
czasem opakowanie ma tworzyć wrażenie, że jego zawartość jest większa niż jest w
rzeczywistości, np. pasty do zębów, jogurty.
Aby opakowanie realizowało wszystkie swoje funkcje należy szczegółowo ustalić jego
rozmiar i kształt, materiał, z którego ma być zrobione, jego kolorystykę i grafikę. Ma to duże
znaczenie szczególnie przy produktach wygodnego i częstego zakupu. Świadczy o tym stale
wzrastająca ilość produktów sprzedawanych w systemie samoobsługi. W supermarkecie
prowadzącym asortyment 15 000 produktów, nabywca przechodzi obok około 300
przedmiotów na minutę. Wiedząc , że 53% zakupów ma miejsce pod wpływem impulsu
,dobre opakowanie działa jak pięciosekundowa reklama. Tak więc w tym kontekście
opakowanie w sprzedaży spełnia takie funkcje jak : przyciąga uwagę, opisuje cechy produktu,
wzbudza zaufanie, wywołuje korzystne wrażenie.
Philip Kotler, Marketing. Analiza planowanie, wdrażanie i kontrola, Warszawa Wydawnictwo Gebethner &
Ska 1994
2
Opakowanie poprzez spełniane funkcje jest zintegrowane z produktem, jak również samo jest
wyrobem. Szczególnego znaczenia nabiera przy zakupie prezentów.
Cele opakowania jako instrumentu marketingu firmy:
- kreuje image produktu i wizerunek produktu,
- umożliwia szybką identyfikację marki,
- przekazuje informacje o jakości, jego zastosowaniu i sposobie użytkowania,
- stanowi czynnik różnicujący i pozycjonujący produkt na rynku,
- ułatwia procesy dystrybucji, jest nośnikiem znaków informacyjnych i manipulacyjnych,
kodów kreskowych, znormalizowane wymiary ułatwiają procesy transportu i
magazynowania,
- innowacyjność opakowań, nowa szata graficzna tworzy nowy obraz produktu.
Innowacja w opakowaniu zwiększa korzyści płynące dla klientów, oraz zyski dla
producentów. Taka sytuacja staje się możliwa w przypadku, gdy np. opakowanie staje się
wygodniejsze w praktycznym użyciu. Zamożny klient jest w stanie zapłacić więcej, gdy w
zamian za to otrzyma solidniejsze, lepsze jakościowo, o większym prestiżu opakowanie.
Opakowanie często wspiera inne działania promocyjne. Są to :
- oferty oszczędnościowe: np. obniżka ceny – informacja na opakowaniu, specjalne
etykiety– aby zwrócić uwagę konsumenta,
- zakup okazyjny: cena bez zmian, ale opakowanie zawiera większą ilość produktu,
opakowanie bonusowe (2 w cenie 1) – produkt oferowany jest gratis,
- opakowanie z kuponami: kupony upoważniają do zakupu produktu danej firmy lub
otrzymania ulg zakupowych, kuponem może być część opakowania – etykieta, kod kreskowy,
które należy wyciąć i zebrać określoną ilość aby skorzystać z zakupu,
- opakowanie z premią: natychmiastowe wynagrodzenie nabywcy, podarunek w środku lub
na zewnątrz opakowania, podarunek jest od producenta marki lub jest związany z
zastosowaniem produktu,
- opakowanie do ponownego wykorzystania: stanowi dodatkową korzyść, może służyć
różnym celom, np. do dekoracji – wartość estetyczna.
Informacje na opakowaniu.
Podstawowe cele realizowane przy pomocy informacji na opakowaniu:
- identyfikacja produktu i producenta,
- informacja o jakości produktu (np. bez cukru, skład 100%, wartość odżywcza, gwarancja
firmy),
- przedstawienie walorów, zalet produktu w sposób odróżniający go od innych (np. nagrody,
polecany przez instytucje, inf. ekologiczne),
- podanie dokładniej instrukcji użytkowania (jeśli jest to niezbędne).
Informacja na opakowaniu jest najważniejsza przed pierwszym zakupem produktu.
Zaakceptowanie produktu przy zakupie wiąże się zazwyczaj z lojalnością klienta. Zmiana
preferencji u klienta związana jest z:
- zmianą ceny
- zmianą gustu, mody
- korzystniejsze opakowanie – funkcjonalność lub atrakcyjność.
Na opakowaniach jednostkowych powinny znaleźć się następujące informacje:
1.znaki zasadnicze: umożliwiają identyfikację wyrobu i wytwórcy
- nazwa wyrobu – np. cukier
- znak firmowy – np. nazwa zakładu wytwarzającego, pakującego, adres
- zastosowanie wyrobu – np. napój orzeźwiający, środek owadobójczy
2.znaki informacyjne:
- gatunek
- znak jakości Q
- znak bezpieczeństwa B
- znak zgodności z normą PN
- numer serii produkcji
- kraj pochodzenia wyrobu
- termin przydatności do spożycia
- ilość
- skład
- sposób użycia
3.znaki niebezpieczeństwa:
- wskazują na niebezpieczne dla ludzi i otoczenia cechy wyrobu, np. materiały wybuchowe,
materiały ciekłe, materiały palne, materiały promieniotwórcze, materiały wyłącznie dla
zwierząt.
4.znaki manipulacyjne:
- wskazują na konieczność określonego sposobu obchodzenia się z wyrobem w czasie
przemieszczania i użytkowania, np. tu otwierać
5. znaki bezpieczeństwa B:
- znak B należy do PCBiC, jest obligatoryjny, wydawany dla grup wyrobów, które są
określone przez prezesa PCBiC.
6. znaki zgodności z polską normą PN: na rynku dóbr przemysłowych, nie jest obligatoryjny,
ma charakter promocyjny, świadczy o gwarancji jakości wyrobu, nadawany jest firmom przez
PKN.
Znak CE – jest znakiem obligatoryjnym w Unii Europejskiej, który informuje, że jakość
wyrobu jest zgodna z wymaganiami odpowiedniej dyrektywy UE i są spełnione wszystkie
procedury związane ze sprawdzeniem czy zostały te wymagania spełnione.
Znak ekologiczny ISO: 14000 dotyczący systemu i wyrobu
Europejski znak jakości – keymark.
Znak ekologiczny – konserwacja przez napromieniowanie np. przyprawy, pieczywo.
Klient czytając informacje zawarte na opakowaniu zwraca szczególną uwagę na:
- datę ważności (36%)
- informację o składzie (9%)
- zdrowa żywność (6%)
Wg ustawy producenci nie mogą używać na opakowaniach następujących informacji: zdrowy,
bezpieczny, specjalne właściwości.
Podział opakowań:
Opakowania są dostosowane do rodzaju sprzedawanego towarów i zależne od warunków ich
przechowywania. Inne będą dla produktów, o krótkim okresie do spożycia, inne dla tych o
długim okresie przydatności, a jeszcze inne dla produktów mrożonych, czy
przechowywanych w warunkach temperatury pokojowej. Możemy wyróżnić opakowania
między innymi: papierowe, kartonowe, kartonowe do napojów, foliowe, z folii aluminiowej,
metalowe, plastikowe, szklane.
1. ze względu na zagadnienia styku opakowań z towarami wyróżniamy:
- opakowania bezpośrednie (wewnętrzne)-opakowania te bezpośrednie stykają się z
towarami, stanowią podstawową ochronę towarów przed wpływami zewnętrznymi.
- - pośrednie (zewnętrzne)-służą do ochrony towarów w opakowaniach bezpośrednich,
odgrywają ważna rolę w czasie transportu i w przechowywaniu, chronią towar przed
uszkodzeniami mechanicznymi, przed kradzieżą.
- 2. w zależności od przeznaczenia wyróżniamy:
- - jednostkowe-zawierają określona ilość towarów sprzedawanych w handlu detalicznym.
- - zbiorcze-stosowane jako opakowania ochronne
- - transportowe-mogą być zarówno opakowania bezpośrednie jak i pośrednie.
3. ze względu na trwałość wyróżniamy:
- opakowania trwałe
- opakowanie nietrwałe
4. ze względu na właściwości wyróżniamy:
- opakowania jednorazowe użytku
- opakowania wielokrotnego użytku: zwrotne i bezzwrotne.
5. ze względu na stopień przystosowania opakowań do cech i właściwości towaru
wyróżniamy:
- opakowania uniwersalne-wykorzystywane do towarów różnych branż
- opakowania specjalne-mają ściśle określone przeznaczenie
6. ze względu na materiały, z których są produkowane opakowania wyróżniamy opakowania:
- drewniane-są to najczęściej opakowania transportowe
- metalowe-zaliczamy: puszki, beczki, wiadra, kanistry, pudełka, pojemniki, skrzynie, tuby.
- papierowe
- szklane-zaliczamy: butelki, słoiki, słoje, balony, ampułki, fiołki.
- z tworzyw sztucznych- np. płatów folii, torebek, worków, opakowań grubościennych z
tkanin-są worki produkowane z juty, lnu, konopi i wiskozy
- ceramiczne.
Jakość opakowań:
Jakość – ogół właściwości obiektu, wiążących się z jego zdolnością do zaspokojenia potrzeb
stwierdzonych i oczekiwanych. Obiektem może być np. działanie, proces, wyrób, organizacja,
system, osoba lub dowolna ich kombinacja.
Jakość – stopień, w jakim zbiór inherentnych właściwości (istniejący sam w sobie,
szczególnie jako stała właściwość) spełnia wymagania.
Wymaganie – potrzeba lub oczekiwanie, które zostało ustalone, przyjęte zwyczajowo lub jest
obowiązkowe.
Na jakość opakowań składają się następujące cechy:
1. parametry przyrodniczo-techniczne
- wymiary
- wytrzymałość techniczna
- przenikalność pary wodnej
- przenikalność zapachów
- przenikalność tłuszczu
- przenikalność światła
- odporność na działanie kwasów, zasad
- podatność na barwienie
2. parametry estetyczne
- barwa
- kształt
- grafika, liternictwo
- relacja we wzajemnym rozłożeniu wzorów i napisów
3. parametry ergonomiczne
- łatwość otwierania, wyjmowania zawartości
- łatwość przenoszenia, transportu (zgodność z szeregiem wymiarowym)
4.
-
parametry ekologiczne
zdolność do całkowitego rozkładu
podatność na recycling
możliwość wielokrotnego użycia
2. Projektowanie opakowań.
Przy projektowaniu opakowań należy uwzględnić prawidłowości percepcji:
- zdolność reagowania na bodźce znane lub często działające,
- zdolność wyróżnienia z tła elementów kontrastujących, odmiennych pod względem
formy, barwy, stopnia jasności,
- spostrzeganie grup przedmiotów łatwiejsze, niż przedmiotów pojedynczych,
- zrozumiałość (stopień spopularyzowania)
Przesłanki psychiczne, emocjonalne warunkujące decyzje o zakupie:
- pamięć – stopień skomplikowania informacji
- skojarzenia – przyjemne okoliczności
- wyobrażenia.
Etapy projektowania opakowań:
1. praca koncepcyjna – identyfikacja typów opakowań, które spełniają wymagania
2. badanie typów opakowań – koszty, dostępność materiałów, funkcja ochronna,
dostosowanie do linii opakowaniowych
3. produkcja prototypowa, opinie, projektowanie szaty graficznej
4. przystosowanie linii opakowaniowych , instalacja maszyn, urządzeń
5. produkcja.
Firma projektując nowe opakowanie wykonuje działania w następujących obszarach:
1) techniczny
- rozwiązania konstrukcyjne uwzględniające aspekty ergonomiczne i użytkowe opakowań
- wybór materiału chroniącego produkt, bezpiecznego dla środowiska i dla człowieka
2) marketingowy
- określenie demograficznego i psychograficznego układu rynku docelowego
- zwrócenie uwagi konsumenta, graficzna identyfikacja produktu przez zastosowanie
odpowiedniej barwy, grafiki, fotografii, kształtu ściśle dostosowanego do rodzaju i charakteru
produktu
- informowanie o produkcie, podkreślenie cech uznanych przez konsumenta za ważniejsze,
informacje obligatoryjne (np. przy produktach spożywczych, chemicznych, lekach)
- wykorzystanie środków promocji (sprzedaży) związanych z opakowaniem
- powiązanie opakowania z kampanią reklamową poprzez eksponowanie marki (stylu
firmowego) i hasła reklamowego utrwalającego u nabywcy wizerunek produktu i firmy
- opakowania produktów konkurencyjnych, analiza mocnych i słabych stron konkurencji
(ich szata graficznej).
Proces oddziaływania opakowania na konsumenta można przedstawić w sposób graficzny
następująco:
Opakowanie Konsument
Oddziaływanie
WzrokoweEmocjonalne
 kształt, barwa, pamięć, wyobrażenie,
grafika, liternictwo,skojarzenia referencje
 informacja o towarze
Środki promocyjno-informacyjne wykorzystywane na opakowaniach: kształt, barwa, grafika,
liternictwo.
Liternictwo
Napisy na opakowaniach powinny być:
- zrozumiałe dla konsumenta,
- komunikatywne,
- przedstawione w sposób widoczny i czytelny,
- przekazywać jak najwięcej informacji w jak najkrótszym tekście,
- odpowiednio skonstruowane.
Regułą jest aby w sloganach i krótkich tekstach reklamowych w jednym wierszu była tylko
jedna myśl!
Okrągłe kształty pisma sugerują spokój, rozmarzenie, sympatię
Kanciaste kształty pisma dostojność, poważny nastrój
Stare kroje czcionek tradycja
Dłuższy tekst nie może być pisany dużymi literami, tylko najważniejsze informacje.
Kształt:
I – manipulacja, łatwość przenoszenia, opakowania wielokrotnego wykorzystania, użycia
(butelka na wodę)
II – prezentacja produktu, wyróżnienia kształtu opakowań (kosmetyki, perfumy)
Barwa:
- może budzić skojarzenia o charakterze psychologicznym
- wywołuje reakcje o charakterze fizjologicznym (czerwień – bicie serca, biel – spokój)
- może wiec zachęcać i zniechęcać
- może być narzucana przez produkt
Elementem opakowania o dużej sile sugestii jest kolor. Wywołuje on u nabywców określone
skojarzenia. Kolory czarny, srebrny i złoty dają wrażenie elegancji, natomiast niebieski
czystości3. Kolory na opakowaniach zachęcające do zakupu to: czerwony, czerwony +
pomarańczowy, zielony, pastelowy niebieski i zielony.
Barwa jest najważniejszym środkiem promocyjno-informacyjnym, ma wpływ na ocenę
jakości produktu .
Istotą postępowania konsumentów na rynku jest powstawanie i zaspokojenie potrzeby:
 analiza ofert dóbr i usług
 konfrontacja cen z możliwościami dochodowymi
 decyzja pod wpływem czynników zewnętrznych i impulsów wewnętrznych
 akceptacja swojej decyzji (odczucie po zakupie, ma duże znaczenie dla podejmowania
dalszych decyzji)
Opakowania są zarówno czynnikiem zewnętrznym, jak i impulsem wewnętrznym (aspekt
psychologiczny), tak więc nie powinno przedstawiać produktu w sposób fałszywy.
Osiągnięcie sukcesu w promocji danej marki uzależnione jest od stopnia zintegrowania
wszystkich kanałów komunikacyjnych oraz działań promocyjnych. Dlaczego jest to tak
3
Henryk Mruk, Strategia produktu, Warszawa PWN 1999
ważne doskonale tłumaczy jedna z definicji marki, mówiąca że marka jest swoistym
narzędziem, dostarczającym konsumentom funkcjonalnej i emocjonalnej charakterystyki
produktu, umożliwiającej natychmiastowe przywołanie z pamięci określonych informacji i
przyspieszenie decyzji zakupu. W takim rozumieniu marka jest niczym innym jak sumą
skojarzeń myślowych, jakie wywołuje w otoczeniu. Z punktu widzenia tej definicji
kluczowym zagadnieniem staje się takie skonstruowanie komunikatu promocyjnego, aby
wszystkie narzędzia komunikacji, również opakowanie i reklama, niosły ten sam przekaz.
Opracowanie opakowania powinno zatem leżeć u podstaw projektowania całego przekazu
reklamowego. Dobry projekt, niosący w sobie nie tylko walory estetyczne ale będący częścią
strategii komunikacji gwarantuje osiągnięcie dużo lepszych, a przede wszystkim
długofalowych, efektów. Niestety same kampanie promocyjne, nawet te najbardziej
intensywne, mają ograniczony czasowo zasięg oddziaływania i stymulują sprzedaż
impulsowo. Dlatego też opakowanie powinno pełnić rolę centralną, wokół której
konstruowany jest cały przekaz. Wzajemną zależność projektu opakowania i reklamy
prześledzić można analizując poszczególne etapy transakcji zakupu.
W fazie przedzakupowej, najistotniejszym elementem komunikacji jest reklama, której celem
jest umiejscowienie produktu w umysłach potencjalnych klientów (wywołanie świadomości
istnienia produktu) oraz wygenerowanie pozytywnego wyobrażenia o nim, co ma
doprowadzić do fazy zakupowej. Upraszczając nieco problem można stwierdzić, że rolą
reklamy jest zachęcenie potencjalnego konsumenta do dokonania zakupu i takie jego
"wyedukowanie", aby utożsamiał on produkt z opakowaniem, tj. umiał odnaleźć go w
punkcie sprzedaży.
Opakowanie powinno zatem pozwolić na płynne przejście do fazy zakupowej, w której na
konsumenta przestaje oddziaływać reklama, a wizualna atrakcyjność produktów nabiera
szczególnego znaczenia. W punkcie sprzedaży opakowanie musi pełnić rolę "niemego
sprzedawcy" - wzbudzać zainteresowanie i kształtować pożądaną tożsamość produktu, a także
dostarczać niezbędnych informacji wpływających na decyzje zakupowe.
W fazie pozakupowej tradycyjna reklama może potwierdzać racjonalność zakupu,
opakowanie zaś swoją funkcjonalnością bezpośrednio wpływa na poziom satysfakcji z
konsumpcji, a co z tym związanie - ponowne nabycie produktu.
Gdy spada popyt na towar, wówczas firma decyduje się wprowadzić nowe opakowanie.
Klient przyzwyczaja się do kształtu opakowania i ma problemy z rozpoznaniem produktu po
nowym opakowaniu. Natomiast gdy firma wprowadza na rynek nowy produkt stosuje zwykle
strategię imitacji w opakowaniu, które bardzo przypomina oryginał (przeciwieństwo
różnicowania).
Cena „downsizing” jest to wykorzystywanie produktu i opakowania do manipulacji
cenowych, np. większe opakowanie niż zawartość w celu wywołania reakcji u klienta, który
chce kupić więcej płacąc mniej.
Opakowanie ma bardzo duże znaczenie w reklamie. Robiąc zakupy kupujemy, bo to znana
marka, czy już wypróbowany produkt, a często kupujemy wyobrażenie o produkcie, bo w
telewizji w reklamie mówili, że to smakuje rewelacyjnie, a to jest zdrowe. Sięgamy po te
towary bez obawy i nie zastanawiamy się czy nie kupujemy przysłowiowego „kota w
worku”?
Opakowanie powinno być estetyczne, kolorystycznie ciekawe, zwracające uwagę,
charakterystyczne dla danej firmy. Powinno eksponować nazwę produktu, znak firmy lub
produktu. Opakowanie bezpośrednie lub dodatkowe powinno ułatwiać eksponowanie danego
produktu. Niektóre opakowania mogą być dodatkowo wykorzystane, po zużyciu produktu
opakowanego oryginalnie. Również opakowanie może zachęcić do zrobienia większych
zakupów, większe opakowanie i relatywnie tańsze, opakowania z kilkoma sztukami produktu,
opakowania kompletów np. kosmetyków, produktów uzupełniających.
Produktem, dla którego zaprojektowano opakowanie jest alkohol makowy, o uznanej pozycji
na rynku. Projekt przedstawia opakowanie zewnętrzne. Pierwotnym opakowaniem dla tego
typu produktów jest szklana butelka. W celu uatrakcyjnienia i podniesienia prestiżu alkohol
jest dodatkowo umieszczony w jednostkowym opakowaniu kartonowym. Jest ono tak
zaprojektowane, aby przyciągnąć uwagę klienta i zachęcić go do zakupu. Szata graficzna
opakowania sugeruje, że produkt ten jest przeznaczony dla osób zamożnych, o wysokich
wymaganiach jakościowych i estetycznych. Są to klienci skłonni ponieść wyższe koszty
atrakcyjniejszego opakowania. Czarny kolor podkreśla wrażenie elegancji.
Opakowaniem jest pudełko z dobrego gatunkowo kartonu. Tło w czarnym, matowym kolorze
podkreśla motyw główny, który wyróżnia się przez zastosowanie barw intensywnych,
kontrastowych, przyciągających wzrok, zapowiadających atrakcyjną zawartość dla koneserów
wyśmienitych trunków.
Wymiary opakowania dostosowane są do kształtu butelki i standardów obowiązujących na
rynku.
Na frontowej ścianie umieszczona jest nazwa trunku BLACK PEARL. Napis wykonany jest
w kontrastowym kolorze białym. Umieszczone są również informacje dotyczące producenta,
pojemności, procentowej zawartości alkoholu, roku oraz miejsca produkcji. Na bocznej
ścianie zamieszczone są kod kreskowy, informacje dotyczące produktu, producenta i inne
wymagane.
Materiały zużyte do opakowania mogą być poddane ponownemu wykorzystaniu po
przetworzeniu, dzięki czemu spełniają kryteria ekologiczne.
Bibliografia
Philip Kotler, Marketing. Analiza planowanie, wdrażanie i kontrola, Warszawa
Wydawnictwo Gebethner & Ska 1994
Podstawy marketingu, pod red. Henryka Mruka, Poznań Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej 1999
Anna Batko, Marketing dla studentów kierunków ekonomicznych, Kielce 2000
Henryk
1999
Mruk,
Strategia
produktu,
Warszawa
PWN