lista lektur z historii literatury polskiej okresu oświecenia

LISTA LEKTUR Z HISTORII LITERATURY POLSKIEJ OKRESU OŚWIECENIA
A. Utwory literackie
I Obowiązkowe
1. Franciszek Bohomolec
 Małżeństwo z kalendarza, [w:] Komedie na teatrum, oprac. J. Kott, Warszawa
1969 (lub Kraków 2002, seria „Klasyka mniej znana”).
2. Adam Naruszewicz
 Liryki wybrane, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1964: Daniel Kalwiński na
zniesienie zakonu jezuitów; Hymn do słońca; Filiżanka; Balon; Zabawa moja.
 Satyry, wstęp i oprac. B. Wolska, Kraków 2002 (lub oprac. S. Grzeszczuk,
Wrocław 1962, BN I 179): Chudy literat, Reduty.
3. Ignacy Krasicki
 Pisma poetyckie, oprac. Z. Goliński, t.1-2 Warszawa 1976: Myszeidos (lub
Wrocław 1982, BN I 244), Monachomachia (lub Wrocław 1969, BN I 197),
Wiersze różne: Osobność, Do pana Michała, Do księdza plebana; Wiersze z prozą:
Podróż z Warszawy do Biłgoraju. Do księcia Stanisława Poniatowskiego, Do...,
Do S....
 Satyry i listy, wstęp J. T. Pokrzywniak, oprac. Z. Goliński, Wrocław 1988, BN I
169 (Część I: Do króla, Świat zepsuty, Złość ukryta i jawna, Żona modna,
Palinodia. Część II: Pochwała wieku. III Listy poetyckie: Podróż pańska. Do
księcia Stanisława Poniatowskiego, Do księdza Adama Naruszewicza koadiutora
smoleńskiego).
 Bajki, oprac. Z. Goliński, Wrocław 1975, BN I 220: Do dzieci, Wstęp do bajek,
Abuzei i Tair, Potok i rzeka [Potok z wierzchołka góry...], Szczur i kot, Bryła lodu
i kryształ, Stary pies i stary sługa, Derwisz i uczeń, Lew i zwierzęta [Lew, ażeby
dał dowód...], Rybka mała i szczupak, Nocni stróże, Skarb, Łakomy i zazdrosny,
Dwa psy, Przyjaciel, Księgi, Lis i wilk, Pan i pies, Groch przy drodze, Jagnię i
wilcy, Fiołek i trawa, Chart i kotka, Prawda, satyryk i panegirysta, Wilk i owce
[Choć przykro, trzeba cierpieć...], Snycerz i statua.
Bajki nowe: Alegoria, Puchacze, Czapla, ryby i rak, Chłop i cielę, Trzoda, Wyrok,
Kot i kogut, Pszczoły.
 Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, oprac. M. Klimowicz, Wrocław 1973, BN
I 41.
4. Stanisław Trembecki
 Wiersze wybrane, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1956: Bajki, Oda nie do
druku, Epitalamium Hipolitowi i Belinie.
 Sofiówka, wyd. J. Snopek, Warszawa 2000.
5. Tomasz Kajetan Węgierski
 Wiersze wybrane, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1974: Przypadek w piwnicy,
Złe czasy, nie ja, O pożytku niemienia, Do Ogińskiego, hetmana wielkiego
litewskiego.
 Organy, wyd. A. Norkowska, Warszawa 2007.
6. Franciszek Karpiński
 Wiersze wybrane, wyd. 2 zmienione, wstęp i oprac. T. Chachulski, Wrocław
1997, BN I 87: Do Justyny. Tęskność na wiosnę, Laura i Filon, Mazurek,
Powrót z Warszawy na wieś, Na odmienione Nadprucie, Pieśń o narodzeniu
Pańskim, Pieśń poranna, Pieśń wieczorna, Żale Sarmaty nad grobem
Zygmunta Augusta, ostatniego polskiego króla z domu Jagiełłów.
7. Franciszek Zabłocki
 Fircyk w zalotach, oprac. J. Pawłowiczowa. Wrocław 1986, BN I 176 (lub Teatr
Franciszka Zabłockiego, oprac. J. Pawłowiczowa, t. III: W kontuszu i we fraku,
Wrocław 1995).
8. Franciszek Dionizy Kniaźnin
 Wiersze wybrane, wybrał, oprac. i wstępem poprzedził A. K. Guzek, Warszawa
1981: Powązki, Dwie Gałązki, Matka Obywatelka, Do Franciszka Karpińskiego,
Babia Góra. Do Pawła Czenpińskiego, Bartosz do Kachny, Krosienka, Do Wąsów,
Do lutni [Ducha boskiego udziale], Do Boga [Jakaż to nuża wisi nade mną].
9. Franciszek Ksawery Dmochowski
 Sztuka rymotwórcza, wstęp, oprac. S. Pietraszko, Wrocław 1956, BN I 158 lub
Oświeceni o literaturze. Wypowiedzi pisarzy polskich 1740-1800, oprac.
T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1993.
10. Julian Ursyn Niemcewicz
 Powrót posła. Komedia w trzech aktach oraz wybór bajek politycznych, oprac.
Z. Skwarczyński, wyd. 10, Wrocław 1983, BN I 4.
11. Wojciech Bogusławski
 Cud albo Krakowiaki i Górale, oprac. M. Klimowicz, wyd. 2, Wrocław 2005, BN
I 162.
12. "Abyśmy o Ojczyźnie naszej radzili". Antologia publicystyki doby
stanisławowskiej, oprac. Z. Goliński, Warszawa 1984 (po jednym artykule
H. Kołłątaja, S. Staszica i F. S. Jezierskiego).
13. Alojzy Feliński
 Barbara Radziwiłłówna, w: Polska tragedia neoklasycystyczna, oprac. i wstęp
D. Ratajczak, Wrocław 1989, BN I 260.
14. Maria Wirtemberska
 Malwina czyli Domyślność serca, oprac. i wstępem poprzedził W. Billip,
Warszawa 1978.
II Uzupełniające
1. Franciszek Karpiński
 Historia mego wieku i ludzi z którymi żyłem, oprac. R, Sobol, Warszawa 1987.
2. Jędrzej Kitowicz
 Pamiętniki czyli Historia polska, oprac. i wstępem poprzedziła P. Matuszewska,
komentarz Z. Lewinówna, Warszawa 1971.
3. Hugo Kołłataj
 Wybór pism politycznych, oprac. B. Leśnodorski, Wrocław 1952, BN I 140.
4. Komedia obyczajowa warszawska, oprac. i wstępem poprzedziła Z. Wołoszyńska,
t. 1-2. Warszawa 1960.
5. Ignacy Krasicki
 Wybór liryków, oprac. S. Gracciotti, Wrocław 1985, BN I 252: Noc, [Święta miłości
kochanej ojczyzny], [Gdybym ja był Szwajcarem], Osobność, Nagrobek chłopa, Do
Pana Michała, Pszczoły. Do Aleksandra Wasilewskiego, Dworak, Do Pana Jana,
Gdyrania Starego Bartłomieja, Myśli starca, Do Marcina, Do Boga, [Zniósł moment,
co wiek skaził], Pieśń na 3 dzień maja, Szczęśliwość, Do Jana, Do Dulfusa, List
imieniem brata do siostry.
 Historia, oprac. i wstępem poprzedził M. Klimowicz, Warszawa 1956.
2

6.

7.

Rozmowy zmarłych, wstęp i komentarze Z. Libera, Warszawa 1987: R. V. Między
Horacjuszem a Boileau satyrykiem francuskim; R. XI. Między Arystofanem i
Molierem; R. XIII. Między Dariuszem królem Persów a Piastem; R. XVI. Między
Katonem a Lukullem; R. XXI. Między Szwartzem, wynalazcą prochu, a Faustem,
wynalazcą drukarni; R. XXIV. Między Homerem a Wirgiliuszem, R. XXVII. Między
Epiktetem i Seneką, R. XXX. Między Platonem a Konfucjuszem
Jan Potocki
Rękopis znaleziony w Saragossie, wyd. 3 poprawione, tekst przygotował i przypisami
opatrzył L. Kukulski, Warszawa 1956 i wyd. nast.
Jan Paweł Woronicz
Pisma wybrane, oprac. M. Nesteruk i Z. Rejman, Wrocław 2002, BN I 299.
B. Antologie:
1. Literatura barska. (Antologia), wyd. 2 zupełnie zmienione, oprac. J. Maciejewski.
Wrocław 1976, BN I 108.
2. „Monitor” 1765-1785. Wybór, oprac. i wstępem poprzedziła E. Aleksandrowska.
Wrocław 1976, BN I 226 (artykuły: Przedmowa i introdukcja; O „Monitorze” i
czytających go; Pochwała teatru, Niektóre ustawy albo reguły do doskonałej komedii
służące I-II; Skarga na bałamuctwo kawalerów i zapytanie: Czyli stan komediantki
uczciwej pannie przystoi?; O języku i stylu).
3. Oświeceni o literaturze. Wypowiedzi pisarzy polskich 1740-1800, oprac.
T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1993.
4. Oświeceni o literaturze. Wypowiedzi pisarzy polskich 1801-1830, oprac.
T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1995.
5. Poezja polska XVIII wieku, oprac. Z. Libera, Warszawa 1976 i wyd. nast.
6. Poezja polska 1800-1830, oprac. Z. Libera, wyd. 2 uzupełnione, Warszawa 1983.
7. Świat poprawiać - zuchwałe rzemiosło. Antologia poezji polskiego oświecenia, oprac.
T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1981 i wyd. nast.
8. Wokół Doświadczyńskiego. Antologia romansu i powieści, oprac. J. Jackl, Warszawa
1969.
9. Polska poezja rokokowa. Antologia, oprac. R. Dąbrowski, Kraków 2003.
10. „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” (1770-1771). Wybór, oprac. i wstęp J. Platt,
Wrocław 1968, BN I 195.
C. Słowniki
1. Słownik literatury polskiego oświecenia, pod. red. T. Kostkiewiczowej, wyd. 2
poszerzone i poprawione, Wrocław 1991 i wyd. nast. (Gotycyzm, Klasycyzm, Oda,
Orientalizm, Osjanizm, Rokoko, Romans, Russoizm, Sentymentalizm, Sternizm).
2. T. Kostkiewiczowa, Oświecenie. Słownik literatury polskiej, Gdańsk 2007.
3. B. Mazurkowa, Literatura polskiego oświecenia, Warszawa 2002.
D. Podręczniki, monografie i opracowania syntetyczne
I Obowiązkowe
4. Z. Goliński, Ignacy Krasicki, Warszawa 2002.
5. M. Klimowicz, Oświecenie, Warszawa 1998 i wyd. nast.
6. T. Kostkiewiczowa
3

Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego
oświecenia, Warszawa 1978 i wyd. nast.
 Oświecenie - próg naszej współczesności, Warszawa 1994.
7. Pisarze polskiego oświecenia, t. 1-3, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego,
Warszawa 1992-1996 (sylwetki i teksty następujących autorów: t. 1: J. Baka,
F. Bohomolec, J. Kitowicz, J. Szymanowski; t. 2: J. U. Niemcewicz, J. Jasiński; t. 3:
J. P. Woronicz, K. Koźmian, C. Godebski).
8. R. Przybylski, Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa
1983 i wyd. nast.
9. P. Żbikowski, Klasycyzm postanisławowski. Zarys problematyki, Warszawa 1999.
II Zalecane
1. A. Aleksandrowicz, Twórczość satyryczna Adama Naruszewicza, Wrocław 1964.
2. W. Borowy, O poezji polskiej w wieku XVIII, wyd. 2, Warszawa 1978.
3. T. Chachulski, Opóźnione pokolenie. Studia o recepcji „głębokiej” Jana
Kochanowskiego w poezji polskiej XVIII wieku, Warszawa 2006.
4. P. Chaunu, Cywilizacja wieku Oświecenia, Warszawa 1989.
5. M. Cieński, Pejzaże oświeconych. Sposoby przedstawiania krajobrazu w literaturze
polskiej w latach 1770 - 1830, Wrocław 2000.
6. Czytanie Naruszewicza. Interpretacje, pod red. T. Chachulskiego, Wrocław 2000.
7. R. Dąbrowski, Poemat heroikomiczny w literaturze polskiego oświecenia, Kraków
2004.
8. Dramaty Franciszka Zabłockiego. Interpretacje, pod red. M. Cieńskiego i
T. Kostkiewiczowej, Wrocław 2000.
9. P. Hazard, Myśl europejska w XVIII wieku, Warszawa 1972.
10. I. Kadulska, Komedia w polskim teatrze jezuickim XVIII wieku, Wrocław 1993.
11. T. Kostkiewiczowa, Horyzonty wyobraźni. O języku poetyckim czasów Oświecenia,
Warszawa 1984.
12. T. Kostkiewiczowa, Studia o Krasickim, Warszawa 1997.
13. T. Kostkiewiczowa, Polski Wiek świateł. Obszary swoistości, Wrocław 2002.
14. D. Kowalewska, Magia i astrologia w literaturze polskiego oświecenia, Toruń 2009
15. D. Künstler-Langner, Anioł w poezji baroku. Dzieje postaci w kulturze dawnej
Europy, Toruń 2007.
16. Z. Libera, Rozważania o wieku tolerancji, rozumu i gustu. Szkice o XVIII stuleciu,
warszawa 1994.
17. B. Mazurkowa, Na ziemskich i niebieskich szlakach. Studia o poezji Franciszka
Zabłockiego i Franciszka Dionizego Kniaźnina, Katowice 2008.
18. Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego Oświecenia, pod red.
T. Kostkiewiczowej, Lublin 1995.
19. A. Norkowska, Wizerunek władcy. Stanisław August Poniatowski w poezji
okolicznościowej 1764-1795, Kraków 2007.
20. J. T. Pokrzywniak, Komedie Ignacego Krasickiego, Poznań 1995.
21. W. Pusz, Między Krasickim a Słowackim. Studia, eseje, opinie, Kraków 1992.
22. D. Ratajczakowa, Komedia oświeconych 1752-1795, Warszawa 1993.
23. Z. Rejman, Świadomość literacka polskiego oświecenia, Warszawa 2005.
24. J. Ryba, Maskarady oświeconych. Próba opisu zjawiska, Katowice 1998.
25. Z. Sinko, Proza fabularna w czasopismach polskich 1801-1830, Wrocław 1988.
26. J. Snopek, Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
4
27. B. Wolska, Poezja polityczna czasów pierwszego rozbioru i sejmu delegacyjnego
1772-1775, Wrocław 1982.
28. B. Wolska, W świecie żywiołów, Boga i człowieka. Studia o poezji Adama
Naruszewicza, Łódź 1995.
29. W. Woźnowski, Bajka w literaturze polskiego Oświecenia, Kraków 1974.
30. J. Zawadzka, Kronika serc czułych. Stereotypy polskiej powieści sentymentalnej I
połowy XIX wieku, Warszawa 1997.
31. P. Żbikowski, ...bolem śmiertelnym ściśnione mam serce... Rozpacz oświeconych u
źródeł przełomu w poezji polskiej w latach 1793-1805, Wrocław 1998.
5