Oświecenie

Janusz Ryba
OŚWIECENIE
Przewodnik bibliograficzny dla studentów filologii polskiej – studia licencjackie
Katowice 2010
OŚWIECENIE
LEKTURY OBOWIĄZKOWE
Teksty
Antologia publicystyki doby stanisławowskiej. Opracował Z. Goliński. Warszawa 1984.
Odczytać: Hugo Kołłątaj: Ostatnia przestroga dla Polski;
Adam Kazimierz Czartoryski: Obowiązki studenckie przez pytania i odpowiedzi.
Wojciech Bogusławski: Cud albo Krakowiaki i Górale. Oprac. Mieczysław Klimowicz.
Wrocław 2005, BN.
Franciszek Karpiński: Poezje wybrane. Oprac. Tomasz Chachulski. Wrocław 1997, BN.
Odczytać: Do Justyny. Tęskność na wiosnę; Pożegnanie z Lindorą w górach; Laura i Filon;
Do Justyny. O stateczności; Duma Lukierdy, czyli Ludgardy; Powrót z Warszawy na wieś;
Pieśń poranna; Pieśń wieczorna; Pieśń o zmartwychwstaniu Pańskim; Pieśń dziada
Sokalskiego w kordonie cesarskim; Wezyr Giafar do kalify Haruna-el-Raszid; Żale Sarmaty
nad grobem Zygmunta Augusta.
Ignacy Krasicki: Myszeidos. Oprac. Julian Maślanka. Wrocław 1982, BN.
Ignacy Krasicki: Monachomachia i Antymonachomachia. Oprac. Zbigniew Goliński. Wyd. 2.
Wrocław 1976, BN.
Ignacy Krasicki: Satyry i listy. Wstęp Józef Tomasz Pokrzywniak. Oprac. Zbigniew Goliński.
Wyd. 2. Wrocław 1988, BN.
Odczytać: Żona modna; Świat zepsuty; Pijaństwo; Do króla; Pan niewart
sługi.
Ignacy Krasicki: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. Oprac. MieczysławKlimowicz.
Wrocław 1973, BN.
Ignacy Krasicki: Wybór liryków. Oprac. Sante Graciotti. Wrocław 1985, BN.
Odczytać: Powązki; Osobność; Nadgobek chłopa; Wpośród okropnej zaciszy...; Szczęśliwość;
Nadzieja.
Ignacy Krasicki: Bajki. Oprac. Zbigniew Goliński, Wrocław 1975, BN.
Adam Naruszewicz: Liryki wybrane. Oprac. Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa 1964.
Odczytać: Cztery części roku; Do kominka; Na sanie Księżnej Izabeli Czartoryskiej
Generałowej Ziem Podolskich; Hymn do Słońca; Suplika do Jego Królewskiej Mości;
Filiżanka; Balon;
Adam Naruszewicz: Satyry. Wstęp i opracowanie Barbara Wolska. Kraków 2002, Biblioteka
Polska.
Odczytać: Chudy literat; Reduty.
Julian Ursyn Niemcewicz: Powrót posła oraz wybór bajek politycznych z
Epoki Sejmu Wielkiego. Oprac. Zdzisław Skwarczyński. Wrocław 1970, BN (lub) Julian
Ursyn Niemcewicz: Powrót posła. Wstęp Janusz Ryba, objaśnienia Jacek Lyszczyna.
Katowice 1996.
Poezja polska XVIII wieku. Oprac. Zdzisław Libera. Warszawa 1976 (lub
wyd. II z 1983 r.)
Odczytać: Franciszek Dionizy Kniaźnin: Do lutni; Lękliwa miłość; Krosienka; Do wąsów;
Dwie lipy; O Elizie; Na śmierć Jana Dekerta, prezydenta Warszawy.
Stanisław Staszic: Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego (fragment). W: Pisarze polskiego
oświecenia. T. II. Pod red. Teresy Kostkiewiczowej i Zbigniewa Golińskiego. Warszawa
1994.
„Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło”. Antologia poezji polskiego Oświecenia. Pod red.
Teresy Kostkiewiczowej i Zbigniewa Golińskiego. Warszawa 1981.
Odczytać: Józef Szymanowski: Anusia ładna...; Zosiu, Zosiu, moja luba...;
Juści przyjemna chwila dopływa...;
Wojciech (Albert) Mier: Moja filozofia; Do księdza Grzegorza Piramowicza; Cztery pory
roku. Do Kossowskiej.
Stanisław Trembecki: Wiersze wybrane. Oprac. i wstępem poprzedził J. W. Gomulicki.
Warszawa 1965.
Odczytać: Bajki (Koń i wilk; Lew i mucha; Myszka, kot i kogut; Pani i dziewki; Wilk i
baranek); Kąpiel; Do jenerałowej Wittowej; Do Wojciecha Miera.
Stanisław Trembecki: Sofijówka. Wydał Jerzy Snopek. Warszawa 2000.
Tomasz Kajetan Węgierski: Wiersze wybrane, wybrał, tekst ustalił oraz wstępem poprzedził
Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa 1974.
Odczytać: Do JMCI księdza Adama Naruszewicza; Do Ogińskiego; O pożytku niemienia;
Myśl moja do JW. Stanisława Bielińskiego; Portrety pięciu Elżbiet; Ostatni wtorek;
Jędrzejowi Zamoyskiemu; Organy (fragment).
Franciszek Zabłocki: Fircyk w zalotach. Oprac. Janina Pawłowiczowa. Wyd. 3. Wrocław
1986, BN.
Opracowania
Mieczysław Klimowicz: Oświecenie. Wyd. 5 zmienione i rozszerzone. Warszawa 1998 [także
wyd. następne].
Odczytać: Część II: Rozkwit literatury stanisławowskiej; Teatr i dramat. Część III: Styl
rokokowy; Poezje Józefa Szymanowskiego; Franciszek Dionizy Kniaźnin; Franciszek
Karpiński.
Część IV: Poezja patriotyczna i rewolucyjna; Komedia „polityczna” Niemcewicza „Powrót
posła”; Rozwój opery; Cud mniemany” Bogusławskiego; Kryzys literatury oświecenia;
Wskazówki bibliograficzne.
(lub)
Jerzy Snopek: Oświecenie. Szkic do portretu epoki. Warszawa 1999.
Teresa Kostkiewiczowa: Horyzonty wyobraźni. O języku poezji czasów Oświecenia.
Warszawa 1984.
Słownik pisarzy polskiego Oświecenia. Pod red. Teresy Kostkiewiczowej. Wyd. 2 poszerzone
i poprawione. Wrocław 1991.
Odczytać hasła: Klasycyzm; Klasycyzm postanisławowski; Sentymentalizm; Rokoko;
Libertynizm. (Ważne)
LEKTURY NADOBOWIĄZKOWE
Teksty
Franciszek Bohomolec: Komedie. T. I – II. Oprac. Jan Kott. Warszawa 1960.
Franciszek Ksawery Dmochowski: Sztuka rymotwórcza. Oprac. Stanisław Pietraszko.
Wrocław 1956, BN (lub) Franciszek Ksawery Dmochowski: Sztuka rymotwórcza. W:
Oświeceni o literaturze. Wypowiedzi pisarzy polskich 1740-1800. Oprac. Teresa
Kostkiewiczowa i Zbigniew Goliński. Warszawa 1993.
Franciszek Salezy Jezierski: Trzy utwory z czasów Sejmu Wielkiego (Tron dla próżnej
powagi, szlachta do poddaństwa; Gowórek herbu Rawicz; Rzepicha matka królów). Oprac.
Bronisław Treger. Kraków 2005.
Franciszek Karpiński: Historia mojego wieku i ludzi, z którymi żyłem. Oprac. Roman Sobol.
Warszawa 1987.
Ignacy Krasicki: Pan Podstoli. Wstęp i oprac. Krystyna Stasiewicz. Olsztyn 1994.
Ignacy Krasicki: Rozmowy zmarłych. Oprac. Zdzisław Libera. Warszawa 1987.
Literatura barska. Oprac. Janusz Maciejewski. Wrocław 1976, BN.
„Monitor” 1765-1785. Wybór. Oprac. Elżbieta Aleksandrowska. Wrocław 1976, BN.
Tomasz Kajetan Węgierski: Organy. Poema heroikomiczne w sześciu pieśniach. Oprac.
Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa 1956
(lub) Kajetan Węgierski: Organy. Poema heroikomiczne w sześciu pięśniach. W: Kajetan
Węgierski: Wiersze wybrane. Kraków 2002. [Universitas]
Teatr Franciszka Zabłockiego. T. I-IV. Oprac. Janina Pawłowiczowa. Wrocław
1994-1996.
Opracowania
Zbigniew Goliński: Ignacy Krasicki. Warszawa 1979 (i wyd. następne).
Teresa Kostkiewiczowa: Klasyczym. Sentymentalizm. Rokoko. Wyd 2 (i następne). Warszawa
1979.
Odczytać: Uwagi o pojęciu „Oświecenie” i zasadach współistnienia prądów.
Teresa Kostkiewiczowa: Kniaźnin jako poeta liryczny. Wrocław 1971.
Teresa Kostkiewiczowa: Polski „Wiek Świateł”. Obszary swoistości. Wrocław 2002.
Teresa Kostkiewiczowa: Oda w poezji polskiej. Dzieje gatunku. Wrocław 1996.
Odczytać: Rozdz. V: Apogeum gatunku.
Zdzisław Libera: Rozważania o wieku tolerancji, rozumu i gustu. Szkice o XVIII stuleciu.
Warszawa 1994.
Zdzisław Libera: Życie literackie w Warszawie w czasach Stanisława Augusta. Warszawa
1971.
Zdzisław Libera: Oświecenie. Warszawa 1974, Biblioteka Polonistyki [zwrócić uwagę
zwłaszcza na „Materiały”].
Ludzie Oświecenia o języku i stylu. Oprac. Zofia Florczak i Lucylla Pszczołowska. Red. Maria
Renata Mayenowa. T. I-III. Warszawa 1958.
Lucylla Pszczołowska: Wiersz polski. Zarys historyczny. Wrocław 1997.
Odczytać: Rozdz. IV: Oświecenie.
Zofia Reyman: Świadomość literacka polskiego oświecenia. Warszawa 2005.
Jerzy Snopek: Objawienie i oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce. Wrocław 1986.
Karyna Wierzbicka-Michalska: Teatr w Polsce XVIII wieku. Warszawa 1977.
OKRES 1795-1822
KLASYCYZM POSTANISŁAWOWSKI –
SENTYMENTALIZM – PREROMANTYZM
LEKTURY OBOWIĄZKOWE
Teksty
Ballada polska. Oprac. Czesław Zgorzelski i Ireneusz Opacki. Wrocław 1962, BN.
Odczytać: Julian Ursyn Niemcewicz: Duma o Żółkiewskim; Alondzo i Helena.
Kazimierz Brodziński: Wybór pism. Oprac. Alina Witkowska. Wrocław 1966, BN.
Odczytać: Wiesław; O klasyczności i romantyczności.
Alojzy Feliński: Barbara Radziwiłłówna. W: Polska tragedia neoklasycystyczna. Oprac.
Dobrochna Ratajczak. Wrocław 1988, BN.
Poezja polska1800-1830. Oprac. Zdzisław Libera. Warszawa 1984.
Odczytać: Kazimierz Brodziński: Oldyna; Rolnik; Chłopek; Oda z okoliczności ukończenia
„Słownika” Lindego;
Kajetan Koźmian: Oda na pokój w roku 1809; Oda na upadek dumnego w roku 1815; List
odpowiedź Franciszkowi Morawskiemu na jego list o klasykach i romantykach.
Jan Potocki: Rękopis znaleziony w Saragossie. Oprac. Leszek Kukulski. Wyd. 3. Warszawa
1965 lub wyd. 4. Warszawa 1976.
Maria z Czartoryskich Wirtemberska: Malwina czyli domyślność serca. Oprac. Witold Billip.
Wyd. 2. Warszawa 1978.
Opracowania
Julian Krzyżanowski: Historia literatury polskiej. Wyd. 5. Warszawa 1974 lub wyd. 6.
Warszawa 1979.
Odczytać: Szabla i pióro; Parnas warszawski, Folklor „przystrzyżony” i oswojony; Zwrot ku
literaturze ustnej; Klasycystyczne zasady formy wierszowej; Nowości rymotwórcze; Od
klasycyzmu do romantyzmu – preromantyzm.
Piotr Żbikowski: W pierwszych latach narodowej niewoli. Schyłek polskiego oświecenia i
zwiastuny romantyzmu. Wrocław 2007.
Odczytać: Część I. Przeżywanie historii; Część II. Pod cenzurą i nadzorem obcej władzy.
LEKTURY NADOBOWIĄZKOWE
Teksty
Julian Ursyn Niemcewicz: Śpiewy historyczne. Oprac. Zdzisław Libera. Warszawa 1948
[lub] Julian Ursyn Niemcewicz: Śpiewy historyczne. Warszawa 1986 [miniaturowa seria
„Strofy polskie”].
Polski romans sentymentalny. Oprac. Alina Witkowska. Wrocław 1971.
Odczytać: Wstęp; Julia i Adolf.
Stanisław Kostka Potocki: Podróż do Ciemnogrodu i Świstek krytyczny. Oprac. Emil Kipa.
Wrocław 1955, BN.
Walka klasyków z romantykami. Oprac. Stefan Kawyn. Wrocław 1960.
Opracowania
Juliusz Kleiner: Sentymentalizm i preromantyzm. Studia inedita z literatury porozbiorowej
1795-1822. Oprac. Jerzy Starnawski. Kraków 1975.
Lucylla Pszczołowska: Wiersz polski. Zarys historyczny. Wrocław 1997.
Odczytać: Rozdział V: Klasycyzm postanisławowski i preromantyzm.
Czesław Zgorzelski: Duma, poprzedniczka ballady. Toruń 1949.
Piotr Żbikowski: Klasycyzm postanisławowski. Zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa 1999.
Piotr Żbikowski: ...bolem śmiertelnym ściśnione mam serce... Rozpacz oświeconych u źródeł
przełomu w poezji polskiej w latach 1793-1805. Wrocław 1998.
LITERATURA POWSZECHNA
Lektury obowiązkowe
Wolter: Powiastki filozoficzne. Przełożył Tadeusz Boy-Żeleński. Warszawa 1985.
Odczytać: Kandyd.
Jean Jacques Rousseau: Wyznania. Wybór. Przełożył Tadeusz Boy-Żeleński. Wrocław 1978,
BN.
Denis Diderot: Kubuś Fatalista i jego pan. Przełożył Tadeusz Boy-Żeleński. Warszawa 1984.
Jonathan Swift: Podróże Guliwera. Przekład anonimowy z 1784 r. Warszawa 1971.
Daniel Defoe: Przypadki Robinsona Cruzoe. Przełożył Józef Birkenmajer. Warszawa 1986.
Laurence Stern: Podróż sentymentalna przez Francję i Włochy. Przełożyła Agnieszka
Glinczanka. Wrocław 1973, BN.
Lektury nadobowiązkowe
Jean Jacques Rousseau: Nowa Heloiza. Przełożyła Ewa Rzadkowska. Wrocław 1962, BN.
Encyklopedia albo Słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł. Przełożyła Ewa Radkowska.
Wrocław 1962, BN.