3 Sv. Wpływ promieniowania jonizującego na zdrowie Dawka
advertisement
WPŁYW PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO NA ORGANIZMY ŻYWE Jednostki charakteryzujące stopień napromieniowania • 1 Gy (grej) – jednostka dawki pochłoniętej. Dawka pochłonięta wynosi 1 Gy gdy 1kg materii pochłania energię 1 J • 1 Gy/h - moc dawki pochłoniętej – wartość dawki w jednostce czasu • 1 Sv (siwert) – miara (uśredniona) uwzględniająca rodzaj promieniowania oraz rodzaj tkanki – dawka skuteczna Dawka śmiertelna w przypadku człowieka wynosi ok. 3 Sv. Wpływ promieniowania jonizującego na zdrowie Dawka (w Sv) Efekty 0,05 do 0,2 Możliwe efekty opóźnione (nowotwory ) i zaburzenia chromozomalne 0,25 do 1,0 Zmiany we krwi Ponad 0,5 Możliwa chwilowa niepłodność u mężczyzn 1 do 2 Wymioty, biegunka, zmniejszenie się odporności na infekcje, możliwe zahamowania rozrostu kości u dzieci 2 do 3 Silna choroba popromienna, mdłości, 25% prawdopodobieństwa zejścia śmiertelnego Ponad 3 Całkowita niepłodność u kobiet 3 do 4 Zniszczenie szpiku i miąższu kostnego, 50% zejścia śmiertelnego 4 do 10 Ostra choroba i śmierć (zazwyczaj w ciągu kilku dni) u 80% napromieniowanych Średnie śmiertelne dawki dla różnych grup taksonomicznych Ciekawostką jest, że różne organizmy prezentują odmienną odporność na dawki promieniowania. Bakterie i bezkręgowce są wyjątkowo odporne, natomiast zwierzęta wyższe oraz człowiek prezentują wysoką wrażliwość. Wrażliwość poszczególnych organów człowieka na promieniowanie •Tkanka limfatyczna •Nabłonek jąder •Szpik kostny •Nabłonek żołądkowo-jelitowy •Jajniki •Skóra •Mózg •Mięśnie Narząd Rodzaj zmian Skutki kliniczne Skóra • Rumień, odczyn pęcherzowy, owrzodzenie, martwica; • Zmiany linii papilarnych, suchość i ścieńczenie skóry, rozszerzenie naczyń, przebarwienia, zaburzenia rogowacenia; • Wypadanie włosów • Ostre popromienne zapalenie skóry; • Przewlekłe popromienne zapalenie skóry • Epilacja Śledziona, węzły chłonne, grasica Uszkodzenie komórek limfatycznych Limfopenia, zaburzenia odporności Szpik Uszkodzenie komórek krwiotwórczych Limfopenia, granulocytopenia, niedokrwistość, skaza krwiotoczna Jądra, jajniki Zaburzenia spermatogenezy, uszkodzenia oocytów i pęcherzyków Niepłodność (najczęściej przejściowa) Oko Zmętnienie soczewki Zaćma Skutki promieniowania Wczesne (duża dawka w krótkim czasie): ostra choroba popromienna Późne (długotrwałe napromieniowanie małymi dawkami): rak, białaczka Mechanizm działania promieniowania na struktury komórek Promieniowanie jonizujące może wywołać w komórce (z lewej strony) tworzenie wolnych rodników, a te mogą uszkadzać DNA komórki (schematycznie z prawej strony rysunku). Uszkodzenie może być także wynikiem bezpośredniego oddziaływania - „uderzenia" jonu lub elektronu w DNA Uszkodzenia DNA komórki Pozytywny wpływ promieniowania na żywotność myszy napromienionej nie poddanej promieniowaniu
