PORTRET DZIECKA KRZYWDZONEGO

„PORTRET DZIECKA KRZYWDZONEGO”
Definicje, objawy, konsekwencje, pomoc.
KATARZYNA FENIK
Fundacja Dzieci Niczyje
www.fdn.pl
[email protected]
Przemoc wobec dziecka –
każde zachowanie, które powoduje cierpienie,
zaburza rozwój,
włącza dziecko w aktywność nieadekwatną do etapu rozwoju,
zaniechanie działania skutkujące narażeniem dziecko na niebezpieczeństwo
Czym jest przemoc w doświadczeniu dziecka?
PRZEMOC FIZYCZNA
„Akt przeprowadzony z intencją (lub
percepowany jako intencjonalny) zadania
cierpienia fizycznego innej osobie” / Gelles,
Straus 1979
Karanie „wychowawcze” – czy jest intencjonalne?
• W Szwecji, Finlandii, Norwegii, Austrii,
na Cyprze, Łotwie, w Danii, Chorwacja,
w Niemczech istnieje zakaz stosowania kar
fizycznych
KRZYWDZENIE FIZYCZNE – OBJAWY, ZACHOWANIE
• OBJAWY: URAZÓW, USZKODZEŃ CIAŁA,
ZŁAMAŃ, SKRĘCEŃ, POPARZEŃ W RÓZNYCH
STADIACH GOJENIA SIĘ, WYGLĄD OBRAŻEŃ
NIEADEKWATNYCH DO PODAWANEJ
PRZYCZYNY ICH POWSTANIA
• OBJAWY W ZACHOWANIU:
Unikanie kontaktu fizycznego, wyrażanie lęku,
niska samoocena, stany emocjonalne
nieadekwatne do wieku, zakrywanie obrażeń,
ekstremalne zachowania, niechęć do miejsc
związanych z urazem
Czym jest przemoc w doświadczeniu dziecka? KRZYWDZENIE PSYCHICZNE
„Powtarzający się wzorzec zachowań osoby opiekującej się
dzieckiem lub skrajnie drastyczne wydarzenia
powodujące u dziecka poczucie bycia nic nie wartym,
niechcianym, złym, odtrąconym, zależnym od
zaspokojenia potrzeb innych osób”/ APSAC
WYRÓŻNIA SIĘ 6 FORM:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
WROGIE ODRZUCANIE LUB PONIŻANIE
ZASTRASZANIE
WYZYSKIWANIE, PRZEKUPYWANIE
ODMOWA REAKCJI EMOCJONALNYCH
IZOLOWANIE
ZANIEDBYWANIE ROZWOJU UMYSŁOWEGO,
ZDROWIA, OPIEKI MEDYCZNEJ
NAUKI,
KRZYWDZENIE PSYCHICZNE – OBJAWY, ZACHOWANIE
• OBJAWY: zazwyczaj mało objawów, opóźnienie
rozwoju fizycznego, zaburzenia mowy,
• OBJAWY W ZACHOWANIU: niska samoocena,
depresja, próby samobójcze, zachowania
antyspołeczne, zachowania opiekuńcze do
innych, opóźnienie w rozwoju emocjonalnym,
oraz intelektualnym
Czym jest przemoc w doświadczeniu dziecka?
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE
Włączanie dziecka w każdą aktywność seksualną przez osobę
dorosłą, poprzez:
• Dotykanie intymnych części ciała dziecka,
• Namawianie do dotykania intymnych części ciała osoby
dorosłej
• Inne czynności seksualne z udziałem dziecka
• Współżycie seksualne, gwałty
• Produkowanie z udziałem dziecka treści pornograficznych/
także rozmowy i opowieści o obscenicznej treści
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE – OBJAWY, ZACHOWANIE
• OBJAWY: OBJAWY USZKODZEŃ W OKOLICACH
INTYMNYCH, ZASINIENIA, OBRZĘKI OKOLIC
NARZĄDÓW PŁCIOWYCH, STANY ZAPALNE,
ZABURZENIA W ODDAWANIU MOCZU, CIĄŻA
• OBJAWY W ZACHOWANIU: ZMIANA ZACHOWANIA,
ZABURZENIA SNU, DEPRESJA, NIEADEKWATNY DO
WIEKU POZIOM WIEDZY O SEKSIE, ZACHOWANIA
NASEKSUALIZOWANE, ZACHOWANIA
AUTODESTRUKCYJNE, IZOLACJA OD GRUPY
RÓWIEŚNICZEJ, ZABURZENIA ŁAKNIENIA, LĘK
Czym jest przemoc w doświadczeniu dziecka?
ZANIEDBYWANIE
Skrajne zaniedbywanie zaspokajania podstawowych potrzeb
dziecka: jedzenia, snu, ciepła, odpowiedniej odzieży, edukacji,
opieki lekarskiej i specjalistycznej
Zawiera elementy krzywdzenia emocjonalnego
ZANIEDBYWANIE – OBJAWY, ZACHOWANIE
• OBJAWY: ZANIEDBANIE W HIGIENIE CIAŁA,
ZŁY STAN ZDROWIA, NIEODPOWIEDNIE DO
POGODY UBRANIE, NIELECZONE CHOROBY,
GŁÓD, ODWODNIENIE, APATIA
• OBJAWY W ZACHOWANIU: KRADZIEŻE
JEDZENIA, ZASYPIANIE PODCZAS ZAJĘĆ,
UKRYWANIE ZANIEDBANIA, ZACHOWANIA
ASPOŁECZNE
PRZEMOC WOBEC DZIECKA A PROBLEM ALKOHOLOWY RODZICÓW
Szacunkowo w Polsce żyje blisko 2 mln dzieci w rodzinach alkoholowych
• Doświadczenie bycia świadkiem przemocy
• Koncentracja na osobie uzależnionejzaniedbywanie potrzeb emocjonalnych
dziecka/ współuzależnienie innych dorosłych
• parentifying, adultifying
• Odrzucanie emocjonalne
• Przemoc fizyczna jako skutek choroby
alkoholowej
• Nadużycia seksualne, niewłaściwe
zachowania seksualne
DZIECK0 KRZYWDZONE - objawy
Pogorszenie sposobu funkcjonowania na
różnych płaszczyznach życia dziecka:
• Zdrowie / urazy- choroby - niska
odporność
• Psychika
• Relacje społeczne
OBJAWY W PŁASZCZYŹNIE PSYCHOLOGICZNEJ
• wysoki poziom lęku
- wysoki poziom
zachowań agresywnych
• Niskie poczucie własnej wartości i stałe
poczucie zagrożenia
• Poczucie bezsilności, bierność
• Napięcie emocjonalne, niepokój
• Wysoki poziom stresu
• Pobudliwość, mała koncentracja uwagi
• Ambiwalencja w uczuciach do sprawcy
• Stany depresyjne
• Zachowania autodestrukcyjne
STRATEGIE RADZENIA SOBIE
•
•
•
•
•
•
Racjonalizacja
Zaprzeczanie
Wypieranie
Odrzucanie
usprawiedliwianie
Obarczanie siebie odpowiedzialnością, winą
Relacje społeczne dzieci krzywdzonych
Dzieci-ofiary krzywdzenia to dzieci, które
mają
trudności
w
nawiązywaniu
i
utrzymywaniu
prawidłowych
relacji
społecznych
• Nie mają wzorca nawiązywania kontaktów
społecznych w sposób zapewniający szacunek
• Wchodzą w rolę ofiary lub sprawcy
• Mają niski poziom kompetencji społecznych
PTSD - syndrom stresu pourazowego
ang. posttraumatic stress disorder, PTSD - zespół specyficznych
symptomów, które pojawiają się u ludzi po przeżyciu ekstremalnego,
traumatycznego zdarzenia
OBJAWY TO:
• utrzymujące się odtwarzanie traumy - ponowne
doświadczanie, częste myśli, wspomnienia, obrazy
dotyczące zdarzenia, które pojawiają się niezależnie od
woli; koszmary senne, flashbacki – migawki, nagłe
poczucie, jakby zdarzenie miało miejsce na nowo,
• utrzymujące się unikanie sytuacji, miejsc, ludzi, itp.,
które kojarzą się z traumą, poczucie odcięcia, oderwania
od emocji związanych z tym, co przypomina uraz niezdolność do płaczu lub przeżywania różnych uczuć
• utrzymujące się objawy psychofizjologicznego
pobudzenia - problemy ze snem, rozdrażnienie,
wybuchy gniewu, trudności z koncentracją uwagi
Syndrom sztokholmski
• Syndrom sztokholmski - stan psychologiczny, obserwowany
u osób porwanych lub u zakładników, wyrażający się
odczuwaniem sympatii i solidarności z osobami je
przetrzymującymi.
• Osoby więzione pomagają swoim prześladowcom w
osiągnięciu celów lub w ucieczce przed policją, współczują im.
• Syndrom ten to skutek psychologicznych reakcji na silny stres,
zagrożenie życia oraz rezultat podejmowanych przez
porwanych prób zwrócenia się do prześladowców i wywołania
u nich współczucia.
RADY DZIECI
SKRZYWDZONYCH DLA
INNYCH DZIECI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Usiądź, zastanów się spokojnie, co dzieje się w twoim domu, oceń sobie sytuację, abyś wiedział co
robić,
Napisz sobie co myślisz i czujesz
Zajmij się sobą mimo wszystko (!) –dbaj o swoje zainteresowania, bądź zajęty sobą
Staraj się myśleć także o czymś przyjemnym
Pomagajcie sobie nawzajem (mama, twoje rodzeństwo)
Bądź mądry – spokojny – nie histeryzuj
Wspomóż mamę, pociesz ją, rozmawiajcie często o waszej sytuacji
Bądźcie blisko siebie – Ty i Twoje rodzeństwo- nigdy nie zostawaj sam!
Znajdź „dobra” osobę i powiedz jej co się dzieje, opowiedz to także dziadkom, napisz do nich list
Jeśli widzisz, że twoja mama nic nie robi – zadzwoń na policję, do instytucji zajmującej się pomocą,
powiedz zaufanemu nauczycielowi i pozwól mu, aby Tobie pomógł
NIGDY NIE NARAŻAJ SIĘ NA ZAGROŻENIE PRZEMOCĄ – TRZYMAJ SIĘ Z DALEKA OD
AGRESYWNEJ OSOBY!
UWARUNKOWANIA KRZYWDZENIA / K.Browne
• Stosunki między rodzicami: konflikty, kłótnie, relacje,
brak jednego z małżonków
• Relacje z dziećmi: wielkość rodziny, niepełnosprawność,
nieproporcjonalność w spełnianiu potrzeb
• Stres związane ze struktura życia: złe warunki,
bezrobocie, izolacja społeczna, zagrożenie autorytetu
któregoś z opiekunów
• Stres wywołany przez zachowanie dziecka – trudności
wychowawcze
INNI: doświadczenia socjalizacyjne i osobowość rodziców
oraz normy i wartości otoczenia
INTERWENCJA
• URUCHOMIENIE SYSTEMU WSPARCIA.
Osoby, instytucje, służby.
• DIAGNOZA
dotycząca wydarzeń oraz płaszczyzny urazu fizycznego i
psychicznego
• DOKUMENTACJA
Dokumentowanie wszystkich zgromadzonych informacji o
przemocy wobec dziecka.
• ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA DZIECKU
Izolacja sprawcy od dziecka, zapewnienie opieki lekarskiej
i psychologicznej.
ZOBOWIĄZANIE DO ZGŁOSZENIA PODEJRZENIA
PRZEMOCY WOBEC DZIECKA
KIERUNEK PRACY KLINICZNEJ Z DZIECKIEM-OFIARĄ
KRZYWDZENIA
• Po diagnozie następuje etap planowania pomocy
terapeutycznej lub wsparcia psychologicznego dziecka.
Istotne kwestie:
 Emocje dziecka – rozpoznanie, nazywanie,
odzwierciedlanie
 Określenie osób pomocnych / zasobów
 Zadbanie o terapię więzi uczuciowej
 Rozpoznanie i zmiana zniekształceń myślowych u
dziecka powstałych na skutek doświadczeń
 Przywrócenie równowagi ról w rodzinie
 Określenie winy i odpowiedzialności sprawcy
WWW.FDN.PL