Rachunkowość zarządcza - rach. kreatywna Zasada memoriałowa zasada kasowa. W przedsiębiorstwie główną zasadą jest memoriałowa. Kasowa - uzupełniająca (kasujemy tylko te zdarzenia gosp., które mają wyraz w pieniądzu. wpływy i wydatki). Zasada memoriałowa (przychody, koszty uzyskania przychodów) - polega na księgowaniu wszystkich operacji gosp. bez względu na to czy bezpośrednio wiążą sie z transakcjami pieniężnymi czy nie. Operacje gospodarcze - operacje które można wyrazić w pieniądzu. Bilans jako najważniejsza informacja o działalności przedsiębiorstwa i źródłach jego pochodzenia. Musi absolutnie być zerowy. Aktywa - aktywnie wykorzystane elementy majątku, składaja się na majątek trwały i obrotowy. Pasywa - zapisy, informacje z których wynika w jakim stopniu majątek jest finansowany kapitałem własnym a w jakim obcym. Składa się z kapitału własnego i obcego. Rachunek zysków i strat - informuje jakie są przychody w stosunku do kosztów (czy jest zysk czy strata) - wprowadzony 1.1.1995 - obowiązkowy. Rachunek przepływów pieniężnych - wprowadzony 1.1.1995 - obowiązkowy. Informacje podatkowe - informacje o najistotniejszych elementach i wydarzeniach, które wystąpiły w przedsiębiorstwie a nie znajdują odzwierciedlenia w bilansie. Obowiązujący układ bilansu to układ netto - zarówno maj. trw jest wg. wielkości netto jak i zysk jest również wg. wielkości netto. Wynik finansowy roku bieżącego jest składnikiem kap. własnego. Zasada przejrzystości - wszystkie elementy sprawozdania finansowego muszą byc ogólnodostępne. GŁÓWNE CECHY RYZYKA. Aktywa - Im mniejszy majątek trwały tym bardziej ryzykowne przedsiębiorstwo. Pasywa - Im większy stopień zadłużenia, tym większe ryzyko (np. upadku). Cenzura czasowa - kryterium czasowe - podstawą podziału spotkań w bilansie jest rok (co jest dłużej używane niż rok jest środkiem trwałym. Wszystkie długi zaciągnięte na dłużej niż rok są zobowiązaniami długoterminowymi). Stopa zysku - relacja między zyskiem a zaangażowanym majątkiem. ROA - mówi czy majątek przynosi profity. 1 Cztery grupy przedsiębiorstw, które muszą składać sprawozdania finansowe: 1. Banki, towarzystwa ubezpieczeniowe. 2. Wszystkie spółki giełdowe (publiczny obrót papierów wartościowych). 3. Spółki Akcyjne (bez względu na to czy są duże czy małe). 4. Pozostałe jednostki, które spełniają dwa z trzech warunków jednocześnie. a. średnie zatrudnienie 50 osób b. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego - wart. w walucie polskiej 1000000ECU (1ECU-4ZŁ). c. przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy (równowartość w walucie polskiej) - 4mln ECU. Księgowa wartość netto (BOOK VALUE) - suma aktywów - suma ciążących na przedsiębiorstwie długów (kap.obcy). Wartość księgowa - równowartość kap. własnego wraz z wynikiem finansowym. Może być ujemna, dodatnia lub zerowa. Kapitał własny = aktywa - długi (kap. obcy) Aktywa = długi + kap. własny SZYBKI TEST OCENY EKONOMICZNEJ - FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA. Quick test stawia dwa pytania: 1. Jaka jest stabilność finansowa przedsiębiorstwa? 2. Jaka jest zdolność przedsiębiorstwa do generowania nadwyżek pieniężnych? Ad.1 Miarą niestabilności finansowej jest duże zadłużenie. Udział kapitału własnego w sumie bilansowej – dopełnieniem tego wskaźnika jest wskaźnik zadłużenia, który pokazuje jaka część majątku jest sfinansowana przez drugi. Optymalny poziom udziału kapitału własnego w aktywach jest uzależniony od wielu czynników wewn. i zewn. (ogólna syt. gosp. w kraju i otoczenia tego przedsiębiorstwa). Ad.2 Zdolność do generowania nadwyżki finansowej- relacja między nadwyżkami finansowymi szeroko rozumianymi a przychodami ze sprzedaży lub/i sumę aktywów. Generacja nadwyżek finansowych - ocena konkurencyjności przedsiębiorstwa. - Straty wpływają negatywnie na stabilność finansową. - Nadwyżki pieniężne umacniają zdolność do ich generowania. Nowe, młode firmy cechuje brak stabilności finansowej ale mają zdolności do generowania nadwyżek finansowych i szybko dojdą do stabilności bo szybko wygenerują nadwyżki. Bardziej niebezpieczny jest brak zdolności do generowania nadwyżek finansowych. W krajach o rozwiniętej infrastrukturze finansowej (wiele banków, duży rynek kap.) są RENTURE CAPITAL - inwestycje finansowe wyspecjalizowane w finansowaniu przedsięwzięć o podwyższonym ryzyku. 2 Księgowa wartość firmy (BOOK VALUE) = suma aktywów (księgowa wartość aktywów) kapitał obcy Wartość firmy = różnica między tym co zapłacił nowy właściciel, a tym co było w księgach starego właściciela. QUICK TEST - wskaźniki Wskaźnik udziału kapitału własnego (samofinansowania) kap .w ł asny aktywa x 100 Stopień siły kapitału i zadłużenia. Udział zysku i amortyzacji w przychodach Zysk .brutto amortyzacja x 100 (obrotach) [cash flow/obroty] Pr zychody ( obroty ) Zdolność do generowania nadwyżek pien. (rentown. obrotu) Wskaźnik zyskowności obrotów. Zyskowność aktywów Zysk .brutto odsetki _ od _ kredytu Aktywa Efektywność wykorzystania maj.trw i obrotu (aktywa). Zadłużenie w latach kap .obcy środki . pien .( z _ krótkookr . pap . wart .) roczna _ suma _ zysku _ brutto amortyzacja Zadłużenie względne w relacji do osiągniętej nadwyżki pieniężnej. Cash flow (Saldo przepływów = przychody - wydatki pieniężne) Zysk netto + amortyzacja = uproszczone cash flow (nie zawiera zmiany stanu kapitału obrotowego). Koszty odsetek są zawsze w rzeczywistości wyższe niż wynika to z ich kwoty i stopy podatkowej ze względu na występowanie efektu tarczy podatkowej (osłony podatkowej). Podatek dochodowy od osób prawnych (przedsiębiorstw) 36% od zysku brutto. kap. obrotowy maj. obrotowy Działalność finansowa: - wskaźnik udziału kap. własnego w aktywach - zadłużenie w latach Zdolność do generowania nadwyżek finansowych: - relacje zysku i amortyzacji do przychodów, - relacje zysku brutto wraz z odsetkami do aktywów. Kapitał stały są to źródła finansowania, którymi na stałe dysponujemy w przedsiębiorstwie. 3 kap. stały = kap. własny + długookresowe zobowiązania (długi zaciągane na okres dłuższy niż rok). Kapitał obrotowy - relacja między częścią aktywów i pasywów. kap. obrotowy = majątek obrotowy - zobowiązania bieżące i krótkoterminowe. Kapitał obrotowy = kapitał stały - maj.trwały Maj.trwały kap.stały >dodatni kapitał obrotowy< Maj.obrotowy zobowiązamia bieżące kap. stały - maj.trwały > 0 ;dodatni kap.obrotowy maj.trwały kap.stały >ujemny kap.obrotowy< zobowiązania bieżące maj.obrotowy kap.stały - maj.trwały < 0 ;ujemny poziom kapitału obrotowego maj.trwały kap.stały >zerowy kapitał obrotowy< maj.obrotowy kap.stały - maj. trwały = 0 zobowązania. bieżące ;zerowy poziom kap.obrot. Agresywna polityka w zakresie kształtu kapitału obrotowego prowadzi do zerowego lub ujemnego kapitału obrotowego. Banki nie akceptują zerowego i ujemnego kapitału obrotowego. [ćwiczenia] Rynkowa wartość firmy (oceniają rzeczoznawcy) = rynkowa wartość aktywów - wartość kapitału obcego. Cena nabycia firmy może różnić się od wartości rynkowej, jak też księgowej (zależy ona od negocjacji). W przypadku gdy cena nabycia jest większa od wartości księgowej różnicę traktujemy jako wartość firmy, czyli dodatkowy składnik majątku trwałego. W przypadku gdy cena nabycia jest mniejsza od wartości rynkowej, różnicę wpisujemy w pasywach jako przychody przyszłych okresów. Wartość księgowa wynika z ksiąg. Wartość nabycia wynika z negocjacji, rynkowa z wyceny rzeczoznawców. 4 MOSTOSTAL - STALOWA WOLA - Ocenić stopień ogólny ryzyka - Ustalić wartość księgową - Ustalić wartosć potencjalną giełdową/ rynkową. - Określić, jaka byłaby wartość firmy, gdyby ją sprzedano wg. wartości rynkowej. MOSTOSTAL: Ryzyko, symptomy: - im wyższe zadłużenie, tym większe ryzyko. pasywa- ocena ryzyka wg. pasywów 1. Stopień zadłużenia (udział kapitału obcego w sumie bilansowej) Aktywa - ocena ryzyka wg. aktywów Majątek trwały w sumie bilansowej (10 080 934 / 22 211 126) * 100% = 45% (10 669 1198 / 32 991 558) * 100% = 32% [zmniejszenie udziału majątku trwałego - ryzyko się powiększa] 2. Wartość księgowa = równowartość kap. obcego wraz z rezerwami. 10 932 088 + 5 513 = 10 937,5 19 001 + 4,1 =19005,1 Wart. księgowa wzrosła dwukrotnie. Zadanie : Na podstawie analizy składników kap. własnego ustalić, co było źródłem wzrostu tego kapitału. 3. Przyjmujemy za wzorzec firmę najbardziej zbliżoną do naszej. 1. przychody 2. zatrudnienie 3. wyniki finansowe 4. eksport Liczymy śr. wskaźnik wart. rynk. dla wszystkich Mostostali na giełdzie śr. wskaźnik = (cena / aktywa ) / (nk / akcje ) = P/ BV = 0.85 Akcjonariusze są skłonni płacić 0. 85 gr za jedną akcję zamiast płacić 1 zł. Mostostal E = 0.85 G = 0.92 K = 0. 78 P = 0.66 W-wa = 1.0 Liczymy potencjalną wartość rynkową przedsiębiorstwa na podstawie księgowej wart. netto, czyli tylko kapitału własnego. Wart. księg. Mostostalu z roku bież = 19001 tys. - kap. własny 19 001 tys. zł * 0. 85 = 16 151 Wart. rynk. = wart. księgowa * śr. wskaźnik ( mnożnik wartości księgowej) 5 POWIĄZANIA PRZEDSIĘBIORSTWA Z RYNKIEM. 1.Jakie są relacje między zapisami księgowymi a wyceną rynkową? Zapisy w księgach mają charakter historyczny. Cena nabycia (brutto) tzw. wartość początkowa w przypadku majątku trwałego (wartość brutto i netto) brutto = cena nabycia. Sprawozdania finansowe F i inwestycje I. F02 bilans F01 r-k zysków i strat F03 o stanie i ruchu maj. trwałego. W bilansie mamy zapis netto (cena brutto - ewidencyjne (księgowe) zużycie). Umorzenie maj.trw. - skumulowana (ze wszystkich lat) amortyzacja. Amortyzacja - roczny koszt zużycia środków trwałych. normatywny - wynikający z ksiąg. 20% - amortyzacja umorzenie po 2 latach 20%+20%=40% Urzędowe przeszacowanie majątku: Po przeszacowaniu zwiększają się nam aktywa (przyrost maj.trw.), musimy jednocześnie zwiększyć pasywa, rośnie nasz kapitał własny. Wartość księgowa zawsze odbiega od wartości rynkowej w górę lub w dół, ponieważ inne warunki określają wartość księgową a inne rynkową. Możliwe są dwa podejścia LIFO i FIFO. First In First Out i Last In First Out. METODY MNOŻNIKOWE: 1. metoda mnożnika wart. księgowej cena wart .rynkowa 2. cena zysk 3. cena nadwyż . pieniężna C P WK BV C P Z F C P NP CE CE-Cash Earning P - cena jaką inwestor płaci na giełdzie za akcję 6 BV - wartość księgowa przypadająca na 1 akcję zysk - wynik roku (pasywa kap.wł.) netto - po zapłaceniu podatków : dochodowego i innych obligatoryjnych obciążeń obowiązkowych. CE - nadwyżka pieniężna (różnica między wpływami a wydatkami) na 1 akcję. Uproszczone cash flow - różnica między wpływami a wydatkami. Cash flow (suma zysku netto i amortyzacji). Amortyzacja - koszt, który nie jest wydatkiem (raz na parę lat). cena = ile zł musimy zapłacić za każdą zł wartości księgowej (im wyższy ten składnik, wartość _ księgowa tym droższe przedsięb.) MNOŻNIKI RYNKU KAPITAŁOWEGO W każdej wycenie może być zastosowane podejście majątkowe (wycenianie samego majątku, cena/wartość majątku) lub dochodowe (nie tyle interesuje nas majątkowe co odpowiedź na pytanie co i ile za pomocą tego majątku można zarobić). Uwarunkowanie dostosowania podejść majątkowego lub dochodowego. Ustabilizowany rynek giełdowy. Cena za akcję. Jakie charakterystyczne różnice między branżami w kształtowaniu się tych wskaźników? MODEL OCENY STRATEGII PRZEDIĘBIORSTW NA PODSTAWIE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH. MODEL DU PONTA - rentowność (jak profituje) kapitał własny. Poddać analizie Mostostal. Wskaźnik rentowności przediębiorstwa. ROA - rentowność majątku (aktywów) - jak się zwracają, jak profituje majątek. ROE ROS Ocenić na podstawie Du Ponta strategię Mostostalu. Każdy kapitał własny można przeznaczyć zamiast wykorzystać go w przedsiębiorstwie jako kapitał aktywny, zainwestować jako inwestycje pasywne nieobarczone ryzykiem. ROS = zysk netto/sprzedaż ROS (marża ze sprzedaży) ROE = ROS * (sprzedaż/aktywa) * (aktywa/kapitał własny) Sprzedaż / aktywa => (obrotowość aktywów - ile razy aktywa obróciły się wokół sprzedaży) Aktywa/kapitał własny => (dźwignia lewaryczna). 7 ROA = zysk netto/aktywa ROE = ROA * L Bilans 1997 Pasywa kap.wł. (z wynikiem finansowym) M.obrot. kap.obcy 1000 1000 Aktywa M.trw. Sprzedaż 1996 = 5000 Sprzedaż 1997 = 10000 100 5000 1000 ROE96= 100 400 =25% = 5000 x 1000 x 400 = 0,02 * 5x 100 10000 1000 ROE97= 100 400 =25% = 10000 x 1000 x 400 = 0,01 * 10x ROA = 10% (0,02 - każda zł ze sprzedaży dała 2 gr. zysku) Przedsiębiorstwo przeszło od strategii „większy zysk jednostkowy, mniejszy obrót” do strategii odwrotnej „większy obrót (sprzedaż), mniejszy zysk jednostkowy” => strategia prokonkurencyjna. Rentowność kap. własnego jest 2,5 raza większa niż rentowność aktywów (0,01) dlatego, że przedsiębiorstwo angażuje w działalność 2,5 raza więcej majątku niż wynosi jego kapitał maj . własny. 1000 400 kap.w ł asny Trzy elementy w podejmowaniu decyzji strategicznych: 1. Jak drogo lub tanio się sprzedaje (ceny w stos. do kosztów)? 2. Jak dużo chcemy sprzedawać? 3. Czy i w jakim stopniu finansujemy się kapitałem obcym czyli w jakim stopniu zaciągamy długi? Maczuga finansowa. * Zaciągnąć większe długi = 800. Określić rentowność kap. wł. (wycofać kap.wł., a zaciągnąć kredyt w banku). Aktywa Maj. trwały Maj. obrotowy 1000 Pasywa Kap. własny 200 (w tym wynik finans. 100) Kap. obcy 800 1000 Sprzedaż 96 = 5000 8 Sprzedaż 97 = 10000 100 5000 1000 ROE96= 100 400 = 5000 x 1000 x 400 100 10000 1000 ROE97= 100 400 = 10000 x 1000 x 400 MOSTOSTAL ROSpoprzed.= ROSbież.= Zusk _ netto Sprzedaż 2469 , 247 606265 ROApoprz.= ANALIZA DU PONTA. = 452 ,545 39 , 678 0,02 Zysk _ netto aktywa 452545 2221126 0,02 ROAbież= 2469247 2299 0,074 aktywa ROEpoprz.=0,02 * kap.w ł asny ROEbież= 0,07 * 32991599 19001335 2211126 10932088 406,24 588,45 W roku bieżącym majątek przynosi _______ większe niż w poprzednim. W bieżacym _________________________________________________ ZAD. Co byłoby gdyby spółka, którą analizujemy była bankiem? Sredni wskaźnik (ceny/wart.księg) dla banków wynosi 1,6. (Indeksy branżowe.) Gdyby spółka była bankiem: Wart. rynk = wart. księg * mnożnik = 19001*1,6 ZAD2 Co byłoby gdyby nasza firma należała do przemysłu metalurgicznego? Wart.rynk=19001*0,6=11,4 wył. 4,dnia 5.10.98 T: Kapitał obrotowy . Pojęcie, wymogi księgowe. Ustawa o biegłych rewidentach. Kapitał obrotowy - ( maj. obrotowy jest kategorią łączącą aktywa i pasywa. Jest to różnica pomiędzy maj. obrot. a zobowiązaniami bieżącymi lub różnica między kap. stałym a maj. trwałym. Niewłaściwie trwałe kształtowanie się kap. obrotowego, zbyt niski poziom tego kapitału, daje sygnał o grożącej przedsiębiorstwa upadłości. Kapitał obrotowy może być „ 0 „ „ + „ lub „- „ Banki akceptują tylko kapitał obrotowy „ +” Polityka agresywna , gdy kapitał obrotowy, przedsięb. wynosi „ 0 „, „ - „ 9 Kapitał obrotowy można zwiększyć przez zwiększenie majątku obrotowego lub zmniejszenie zobowiązań finansowych. Kap. obrotowy - różnica między maj obrotowym a zobowiązaniami bieżącymi (krótkoterminowymi ). Wiąże się z płynnością = wypłacalnością. Termin zapadalności - termin w którym mamy spłacić długi Kap. obrotowy = kap. stały - maj. trwały Kap. stały = kap. własny + rezerwy powiększamy o zobowiązania długoterminowe. Wypłacalność - zdolność do terminowego spłacania zobowiązań bieżących. Trwała utrata płynnosci oznacza upadłość firmy . Pomiar płynności : 1. bieżąca. 2. szybka 3. natychmiastowa. Wskażniki płynności - czy i jak szybko przedsięb. jest w stanie spłacić swoje zobowiązania. 1 .Wsk. płynności bieżącej - stosunek maj. obrot. do rozwiązań bieżących. Odp. na pytanie , czy gdyby wyprzedać cały maj. obrot . to można byłoby płacić wszystkie zobowiązania bieżące. Wynosi od 1,5 2.0 2. Wsk. płynności szybkiej - relacja tego , co można szybko upłynnić( zamienić na pieniądze) do zobowiązań bieżących (Suma śr. pienięż + suma ściągalnych należności) / zobowiązań bieżących Odp. na pytanie: jeśli odzyskałbym wierzytelność i wszystkie pieniądze, to w jakim stopniu mogłabym spłacić zobowiązania bieżące. Wynosi 1.0 3. Wask. kasowości - natychmiast. płatnosci - odp. na pytanie , czy i w jakim stopniu mogę spłacić zobowiązania za pomocą śr. pienięnych . Wynosi 0.5 ( z karzdej jednostki mogę oddać 0,5) Dlaczego bank nie akceptuje „ 0 „ i „ - „ kap. obrotowego ? „ 0 „ „ - „ kap. obrotowego to jest to polityka agresywna przedsiębiorstwa ( zobowiązania maj. obrotowego ) Jeżeli wsk. bież. płyn. jest ujemny ( poniżej), przy zerowym ( mianownik = licznikowi ) , wsk. ten wynosi 1, 0 lub „ - „ kap.obrotowego oznacza że przędsięb. nie spełnia war. płynności. Złota reguła księgowości wymóg równości ( conajmniej) maj. trwałego i kap. własnego. Kap. własny nie powinien być mniejszy od maj. trwałego. AKT PAS Koszty fazy przedprodukcyjnej Kap. własny , rezerwy Inwestycje w majątku trwałym Zobowiązania długoterminowe Kapitał obrotowy Zobowiązania bieżące Kap. obrotowy = aktywa bieżące - pasywa bieżące Kap. obrotowy = kapitał stały - majątek trwały Kap. stały = kap. własny wraz z rezerwami + zobowiązania długookresowe. Ust. z 13.10 o biegłych rewidentach: Dziennik ustaw z 94 nr 121 Rewident sprawuje kontrolę zewnętrzną. 10 a Projekt ustawy o biegłych rewidentach: - podlegamy 8 dyrektywie Wspólnot Europejskich dotyczących udzielania zezwoleń osobom mogącym przeprowadzać badania ustawowego dokumentów księgowych. - Tajemnica zawodowa - Zaliczamy do wolnych zawodów - samodzielność, niezależność badań (nie podlega dyrektorowi). - biegły rewident i każdy ekspert zobowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, czego dowiedział się w czasie badań. - obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie jest ograniczony w czasie. - 7875 biegłych rewidentów w Polsce, 6272 wykonuje zawód. - istnieje wymóg wykonywania tylko tego zawodu. Projekt wprowadza zapis umożliwiający osobom nie pozostającym w stos. do pracy i nie prowadzącym działalności gosp. wykonywania zawodu BR pod warunkiem zawarcia umowy cywilno-prawnej z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych. - istnieje obowiązek odbycia praktyki zawodowej 3-letniej, w tym conajmniej 2 lata pod kierunkiem biegłego rewidenta. - 8 dyrektywa zobowiązuje osobę do conajmniej 3-letniego szkolenia praktycznego - badania rocznych spr. finansowych, sprawozdań skonsolidowanych i innych. - conajmniej 2/3 szkolenia musi być prowadzone przez osobę z uprawnieniami BR. - projekt zwalnia kandydatów z egzaminu na BR na podstawie wykształcenia uniwersyteckiego lub uczelni wyższych. - organa samorządu BR: - prezes krajowej rady BR - krajowy rzecznik dyscyplinarny - krajowa komisja rewizyjna - krajowy sąd dyscyplinarny - krajowa izba BR - Krajowa komisja nadzoru - nowy organ. Do jej kompetencji należy sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu BR i należytym wykonywaniem działalności przez podmioty uprawnione do badania sprawozdań fin. Czynny udział ministra finansów w kontroli BR - czynny nadzór. BR. nie może się mylić, bo wtedy musi płacić odszkodowanie. Ubezpieczenie BR przed popełnieniem błędu. kap. stały - maj. trw. > 0 - dodatni kap. obrotowy kap. stały - maj. trw. < 0 - ujemny kap. obrotowy kap. stały - maj. trw. = 0 - zerowy poziom kap. obrot. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT - treść, struktura, interpretacja. Zawiera info. o przychodach, kosztach i wynikach fin. Bazuje na memoriałowej zasadzie księgowości. Przychody - wszystkie udokumentowane wpływy i należności przedsiębiorstwa. To co jest w rachunku zysków i strat znajdzie odzwierciedlenie w bilansie w śr. pieniężnych (należnościach) i zysku w pasywach. 11 Działalność operacyjna - podstawowy powód działalności. Przychody i koszty działalności operacyjnej. Policzyć odrębnie rentowność działalności operacyjnej i oddzielnie rentowność całej działalności. W liczeniu rentowności należy brać głównie pod uwagę zysk operacyjny. Zysk z całokształtu działalności jest zyskiem operacyjnym - najważniejsza kategoria określająca opłacalność. - realizowanie pozaoperacyjnych działań - niezwiązanych bezpośrednio z działalnością operacyjną. Na zysk z całokształtu działaln. składają się też straty i zyski nadzwyczajne. Ustawa o ochronie obrotu gospodarczego z 94 roku przewiduje kary pieniężne i kary więzienia za niepłacenie długów. 7.10.98 ćwiczenia Zysk, który jest brany pod uwagę w indeksach branżowych jest to zysk roczny za rok kroczący (czyli suma 12 ostatnich miesięcy lub 4 kwartały) Jakie sektory gosp. mają wskaźnik wart. księg. do zysku poniżej 0,5? Przemysł lekki Przemysł metalurgiczny Wydawnictwa Zrobić do 20 XI TP S.A. 1. Jakie są relacje ceny /zysku i ceny /wart.księg i ceny/priceearning? 2. Jaka zaproponowana została cena za akcję TP? 3. Ile akcji wyemitowano? 4. Policzyć wart. księgową netto TP? - Zrobić model DuPonta TP. dla 2 okresów. MODEL DU PONTA MOSTOSTALU Zysk _netto kap.w ł asny Zysk _netto sprzedaż aktywa Sprzedaż * aktywa * kap.wł asny rent.sprzed rot.aktywów st.zadłużenia=dźwignia fin. Rentowność sprzed. = 0,1 => producent za każdą jednostkę otrzymał 10 gr zysku. ROE (zwrot na kap. własnym) = 96’= 452 ,545 10,932 452 ,545,78 39678496,91 39678496,91 452 ,5 452 ,5 39678,0 * 22211,0 * 10932,0 2469 ,2 2469 ,2 60626,5 * 32991,5 * 19001,3 96’= 10932,0 97’= 19001,3 22211126,50 * 22211126,50 * 10932088,17 39678,0 22211,0 60626,5 32991,5 Wzrost kapitału własnego ponad 3x Wzrosła rentowność sprzedaży z 1% -> 4% Wzrosła obrotowość aktywów. 12 Zmniejszył się stopień zadłużenia - nie prowadzą ekspansywnej polityki. Im wyższy stopień zadłużenia, tym wyższy ten wskaźnik. QUICK TEST KONDYCJI EKONOM.-FINANS. MOSTOSTALU. Wskaźnik stabilności finansowej 97 = kap.w ł asny aktywa * 100 19001 32991 57,5% WSF’96 = 10932 22211 49,2% Nastąpił wzrost wskaźnika dźwigni finans, to zwiększyło się wyposażenie w kap. własny. 12.9.98 WYKŁAD 5 T: Czytanie rachunku zysku i strat oraz formularza F01. Rachunek zysków i strat - sprawozdanie o charakterze memoriałowym. Związek między tym rachunkiem a aktywami /bilansem pokazuje model DuPonta. ROA (return of assets) - zwrot z aktywów ROI - zwrot z inwestycji (cały maj. zaangażowany w działalność przedsięb.) stosowana jest zysk też do określenia syt. finansowej poszczególnych przedsięwzięć. nak ł ady _ poniesione _na _inwestycje zysk _ netto ROA= suma _aktywów obrotowość aktywów = sprzedaż aktywa _ogó ln e Zysk netto (dochód) = sprzedaż - koszty ogółem Marża zysku netto na sprzedaży = zysk _netto sprzedaż ROS Rentowność zainwestowanego kapitału = Marża zysku netto * Ogólny wskaźnik rotacji. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT - obowiązkowe sprawozdanie finansowe. 1. Wariant porównawczy bazuje na rodzajowym układzie kosztów. 2. Wariant kalkulacyjny bazuje na kalkulacyjnym układzie kosztów. Obowiązują 2 systemy klasyfikacji kosztów: - według rodzaju ponoszonych nakładów - rodzajowy (jakie nakłady są ponoszone w przedsiębiorstwie ale nie mówi na co są przeznaczone). - według produkowanych wyrobów i zleceń - kalkulacyjny (na jakie wyroby, produkty i usługi zostały poniesione nakłady. Podstawowe pozycje ukł. rodzajowego: - materiały, - płace, - amortyzacja - energia, 13 - narzuty na wynagrodzenia i inne. Pozycje ukł. kalkulacyjnego: - koszty bezpośrednie, w tym: robocizna bezpośrednia i materiały bezpośrednie. - koszty pośrednie: koszty ogólnego zarządu, koszty sprzedaży. Wszystko co określa ustawa o rachunkowości jest określane mianem PRAWA BILANSOWEGO. Przedsiębiorstwo obowiązuje też PRAWO PODATKOWE (sposób ustalania i wysokość wszelkich podatków). Amortyzacja jest elementem kosztów. Prawo bilansowe pozwala na szybsze wpisanie zużycia. Prawo podatkowe ściśle określa jaka amortyzacja może być wliczona w koszty. Amortyzacja bilansowa zwykle jest większa niż amortyzacja podatkowa. „Koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby” - wewnętrzne WARIANT KALKULACYJNY R-KU ZYSKÓW I STRAT: Koszty prezentowane inaczej niż w war. porównawczym - Wart. sprzedaży towarów i materiałów. - Koszt wytworzenia sprzedanych produktów. - Koszty sprzedaży - Koszty ogólnego zarządu. Dane uzupełniające do rachunku zysków i strat: - koszty i straty nieuznane przez przepisy za koszty uzyskania przychodów. - przychody niepodlegające opodatkowaniu. - wycena składników bilansowych. Dla potrzeb podejmowania decyzji o sprzedaży można stosować niepełny rachunek kosztów - rachunek kosztów zmiennych - rachunek kosztów technologicznych. Niezależnie od ewidencji ukł. kosztów dla potrzeb podejmowania decyzji cenowych stosowane są kryteria klasyfikacji kosztów: - Sposób reagowania kosztów na zmiany wielkości produkcji. - Wyodrębniamy koszty stałe i zmienne Koszty z działalności finansowej. - odsetki, które mamy do zapłacenia Przychody finans. - koszty finans. = zysk na działalności finans Zysk operacyjny + zysk finans. = Wynik na działalności gospodarczej. Strata nadzwycvzajna lub zysk nadzwyczajny ( wygrana na loterii) - wynikają ze zdarzeń losowych Zysk brutto na działalności gospodarczej - straty nadzwyczajnej + zysk nadzwyczajny = zysk brutto ogółem Zysk brutto ogółem - podatki = zysk netto ( bilansowy) 14 Współczynnik rentowności ROS - gdy go liczymy określić czy liczymy dla działalności oper. czy finans. Wariant porównawczy różni się od wariantu kalkulacyjnego sposobem przedstawiania kosztów. Koszty w war. porównawczym to koszty układu rodzajowego. Koszty oper. w war. porównawczym rozbite są na: - koszt sprzedanych towarów i materiałów - zużycie materiałów i energii - usługi obce - podatki i opłaty - wynagrodzenia - świadczenia na rzecz pracowników - amortyzacja - pozostałe Po stronie przychodów należy pokazać przychody dotyczące sprzedaży tego roku. „Zmiany stanu produktów” - zwiększanie stanu produktów dodajemy do stanu przoduktów. Natomiast zmniejszenie stanu odejmujemy. Koszty muszą korespondować z przychodami. „ Koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby „- wewnętrzne. WARIANT KALKULACYJNY r-ku zysków i strat. Koszty prezentowane inaczej niż w war. porównawczym. - wart. sprz. towarów i mat. - koszt wytworzenia sprzedanych produktów - koszty sprzedaży - koszty ogólnego zarządu Dane uzupełniające do r-ku zysków i strat. - koszty i straty nieuznane przez przepisy za koszty uzyskania przychodów - przychody niepodlegające opodatkowaniu - wycena składników bilansowych Graniczny punkt rentowności. - r-ku zysków i strat przedstawia pełną kalkulację kosztów. Dla potrzeb podejmowania decyzji o sprzedaży można stosować NIEPEŁNY R- K KOSZTÓW r-k kosztów zmiennych r-k kosztów technologicznych. Niezależnie od ewidencji ukł. kosztów, dla potrzeb podejmowaniaecyzji cenowych stosowane są kryteria klasyfikacji kosztów : - sposób reagowania kosztów na zmiany wielkości produkcji wyodrębniamy koszty stałe i koszty zmienne. WYKŁAD 6 19.10.98 Obszary badania rentowności 1 rentowność sprzedaży 2 rentowność operacyjna 3 rentowność na działalnośći gospodarczej 4 rentowność z całokształtu działalności przedśiębiorstwa(łączna) 1 rentowność sprzedaży produktw i usług 15 2 rentowność działalnośći operacyjnej obejwuje wyniki dotyczące działalnośći operacyjnej np. wyprzedaż maszyn i urządzeń,subwencje,dopłaty 3 na efekty działalnośći gosp. wpływa działalność operacyjna , jak też wynik na działalnośći finansowej Portfolio=portfel - gromadzi nadwyżki pieniężne Koszty operacji finansowych i przychody (saldo (-) lub (+)) Wynik na działalności operacyjnej skorygowany o wynik na działalności finansowej daje wynik na działalności gospodarczej. Zyski i straty wynikają z tzw. ustawy oddłużeniowej, która została uchwalona w związku z zatorami płatniczymi (gdy przedsiębiorstwa ni płacą odbiorcom, co powoduje że przedsiębiorstwo nie płaci dostawcom). Ustawa oddłużeniowa (restrukturyzacja zadłużenia dot. pasywów, polega na zamianie długów w udziały) Darowane długi traktowane są w bilansie jako zyski nadzwyczajne. Analiza struktury wyniku finansowego: Dywersyfikacja produkcji - zróżnicowanie asortymentu produkcji - gdyby się okazało, że kontrahent znajduje się w kryzysie. Przepływy pieniężne: Księgowość jest oparta na zas. memoriałowej. Przychodywpływy kosztywydatki Netto cash flow= wpływy - wydatki przepływy wewnętrzne - potencjalne źródła przepływów pieniężnych. Potencjalne wpływy pieniężne 91 rok 66592 - 10455 spłata zobowiązań krótkoterm. 43877 -32097 11780 należności -17784 -6004 spadek zapasów 9556 3352 Swarzędz pomniejsza zapasy. Kap. obrotowy=maj. obrotowy - zobowiąz. bieżące maj .obrotowy Wskaźnik płynności bieżącej = zob.bież ą ce 1,38 (138%) [bank wymaga od 1,5 do 2] Gdyby Swarzędz wyprzedał wszystkie zapasy i majątek to zostałoby 38 gr z każdej złotówki. 16 43877 -40525 3342 śr. pienięż 17784 należności -9356 spadek zapasów 8428 zmiana aktywów +32097 zmiana stanu zobowiązań 40525 wzrost kap. obrot. (zamrożenie pieniędzy we wzroście kap. obrot.) Nastąpił przyrost kap. obrot. i środki pieniężne zostały ulokowane w kap. obrotowym. Potencjalnie wypracowane pieniądze przekształcane są w prawdziwe pieniądze w zależności od zmian w kap. obrotowym a więc zmiany zapasów i należności pomniejszają środki pieniężne, spadek zapasów i należności powiększa, wzrost zobowiązań bieżących powiększa zasoby pieniądza a spadek zobowiązań pomniejsza. Zarządzanie kap.obrotowym = zarządzanie zapasami, należnościami, zobowiąz. bieżącymi tak aby zawsze była odpowiednia ilość pieniędzy do realizacji bieżących płatności. Sprawozdanie z przepływów pieniężnych informuje o sposobie gospodarowania zasobami pieniężnymi, na co zostały przeznaczone pieniądze i czy ma to uzasadnienie ekonomiczne. 20.10.98 ćwiczenia Mostostal Zad. 1. Pokazać strukturę wyniku finans. brutto 2. obliczyć odpowiednie współczynniki rentowności dla każdej ze sfer działalności 3. ocenić zmiany w rentowności przedsiębiorstw. 1. Wynik finans. = przychody firmy - koszty uzyskania przychodów brutto ‘96= 650342- 750,338= -90 ’97 = 768,677 - 831,912 = -63 zysk oper= przychody oper - koszty oper. 2. Współczynnik rentowności wynikfinansowy *100 Rentowność kap własnego= kap.w ł asny wynik finans * 100 = zysk netto wynikfinans. odsetkiodkapita ł uobcego*100 rentowność kapitału ogółem = sumabilansowa rentowność sprzedaży’96 = 534,8/ przychody ze sprzedaży = 534/39678= 1.35% 97’ = 2111/ 60626 = 3.5% Każda zł. sprzedaży daje nam 1,35 gr zysku Rentowność na poz. działaniu operacyjnym = -719/ 379 = 1,89% 379- pozostałe przychody oper. Każda zł. przychodów na działalności na działalności oper. wywołuje prawie 2 zł. straty 1. Wynik na sprzedaży= przychody ze sprzedaży - koszty działalności oper. 96’= 39678469- 39143698 = 543.771 97’= 60626558- 58514843= 2111715 Wynik na pozostałej działalności= Poz. przychody oper. - poz. koszty oper. 17 96’= 379432- 1098732= -0719300 97’=335081- 421553= -91472 -91.5 Wynik na oper.fin. = przychody finans- koszty fin. 96’= 650342- 740338= -90 97’= 768677- 831,912= -63,2 Wynik na działaln. oper.= Wynik na sprzedaży + wynik na pozostałej działalności= 534,771719300=-184,5 97’= 2111,7- 91,5= 2020 SYNTETYCZNY OBRAZ RENTOWNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA 1996 199 96/97 współczynnik 7 dynamika rentowności ‘96 1. Wynik na sprzedaży 534, 211, 1,35% 7 7 2.Wynik na poz. -189% działaln. operacyjnej 719, 91,5 3 3.Wynik na 202 34% działalności oper.(1+2) 184, 0 5 4.Wynik na operacjach -90 87% fin (2+3) 63,2 5.Wynik na 195 205% działalności gosp. 274, 7 (3+4) 5 6.Straty i zysk 727, 111 nadzwycz. 1 0 7.Wynik z całokształtu 452, 306 (5+6) 5 7 współczynnik rentowności ‘97 3,5% 27% 78% 92% 3% Wynik na działalności gosp= wynik na dział.operacyjnej + wynik na oper. fin. Wynik na działaln. gosp.= (przychody fin- koszty fin.)+ (wynik na sprzed + wynik na pozost.działalności) PREZENTACJA TP SA. Rating - stawianie stopni wg. kategorii Rynek finansowy: - rynek pieniężny - rynek kapitałowy - rynek walutowy Emerging markets - rynki wschodzące - rozpoczynające rozwój kapitałowy. Czynniki zewnętrzne: - rozwój gospodarczy Czynniki wewnętrzne - wybór najbardziej rentownych usług. 18 Book building - zamówienie na akcje - sporządzanie księgi zamówień. TP - 1,4 mld akcji o wartości nominalnej 3zł za akcję. (FACE VALUE). oferta podstawowa - 15% akcji czyli 210 mln z możliwoscią poszerzenia oferty o 140 mln (do 350 mln) 70 = 49mln. dla inwestorów indywidualnych + 21mln. dla inwestorów instytucjonalnych. Kapitalizacja - wart. - suma wszystkich spółek na giełdzie. Rating - TPSA otrzymała rating od firm: - Fitch IBCA BBB- dla długoterm. zobowiązań. - Sgp Rating przedsiębiorstwa nie może być większy od wiarygodności kredyt. państwa wiarygodność kredytowa danego przedsiębiorstwa nie może być wyższa od wiarygodności kredytowej państwa. Ryzyko: - wewnętrzne, - zewnętrzne, - inwestowania w akcje. Koszt kapitału długoterminowego jest niższy od kosztu emisji nowych akcji. Finansowanie długiem jest korzystniejsze od finansowania emisją nowych akcji. Inwestor strategiczny posiada 25% - 35% akcji, wnosi personel, kapitał. Cena akcji: 14-18, 5 zł. 19,6 - 25,4 mld$ - wart. rynk. TP SA. 8,7 mld zł - wart. księgowa (BOOK VALUE) Wskaźnik ceny do wart. księg. 23 Analiza wskaźnikowa. Płynność finansowa [poniżej 1 - zastanowić się czy warto inwestować. Wskaźniki giełdowe: C/E14- cena/zysk = 20 - przez 20 lat przy takich samych zyskach i niezmiennej cenie akcji by zysk pokrył cenę akcji. C/E18,5= 26,4 C/CE= cena/ nadwyżka fin. (zysk netto+amortyzacja) powiększa możliwość dysponowania swoimi pieniędzmi. 19 C/CE14 = 8,3 Cena jest 8,3 razy wyższa niż nadwyżka finansowa. Za każdą zł nadwyżki fin. trzeba zapłacić 8,3. C/BV - cena/book value - ile razy więcej (wyższa) jest cena niż wart. księgowa spółki. C/BV14=22,9 C/BV18,5=11,07 Dynamika wzrostu branży telekomunikac. - 7,6 - udział zysku i amortyzacji w przychodach - wskaźnik płynności bieżącej - wskaźnik płynności szybkiej - wskaźnik płynności natychmiastowej - Rentowność kap.własnego ROE - Rentowność netto aktywów ROA - Dźwignia kap.wł/finansowa - Rentowność sprzedaży netto ROS - Rotacja aktywów Udział kap. własnego w aktywach ogółem = Zyskowność aktywów = kap.w ł aktywa *100 Zysk _ brutto odsetki aktywa Udział zysku i amortyzacji w przychodach = Wskaźnik zadłużenia w miesiącach = kap.obcy śr . pieniężne Zysk _ brutto amortyzacja Wskaźnik bieżącej płynności = maj .obrotowy Zobow.bież ą ce Wskaźnik szybkiej płynności = aktywa _ p ł ynne Zobow.bież ą ce Wskaźnik płynności natychmiastowej = Rentowność kapitału własnego ROE = Zysk _ brutto amortyzacja obroty środki _ pieniężne Zobow.bież ą ce zysk _ netto kap.w ł asny zysk _ netto Rentowność aktywów ROA = aktywa Aktywa / Kapitał własny = dźwignia finansowa zysk _ netto Rentowność sprzedaży ROS = sprzedaż 20