TOPOGRAFICZNE ELEMENTY TERENU

TOPOGRAFICZNE ELEMENTY
TERENU
Teren - to pewna dowolna, zewnętrzna część
powłoki ziemskiej (epigeosfery) na obszarach
lądów, posiadająca własną strukturę,
jednoznacznie zlokalizowana w przestrzeni
geograficznej (opisanej w przyjętym układzie
odniesienia, np. „1992”, „WGS-84”, oraz systemie
wysokości).
Rzeźba terenu i jej typowe formy
Rzeźba terenu składa się ze wzniesień
i zagłębień o najrozmaitszych formach
i wielkościach. Obejmuje znaczną ilość
form będących rezultatem działania sił
przyrody.
Pomiary rzeźby terenu
1.Niwelacja powierzchniowa
• Niwelacja profilami
• Niwelacja siatkowa
• Niwelacja punktów rozproszonych
2. Tachimetria
3. Pomiary rzeźby terenu metodą stolikową
W wyniku pomiaru rzeźby terenu otrzymujemy
szkic pomiarowy, dziennik pomiaru. Na
podstawie tego na pierworysie otrzymujemy
punkty wysokościowe z określoną wysokością.
Niwelacja [franc.] to pomiary polegające na wyznaczaniu
wysokości punktów względem przyjętego poziomu
odniesienia.
• NIWELACJA SIATKOWA polega na określeniu metodą niwelacji
geometrycznej rzędnych wysokości punktów terenowych, stanowiących
wierzchołki wyznaczonych w terenie regularnych figur geometrycznych i
innych charakterystycznych punktów, wyznaczonych na mierzonym terenie.
Pomiar niwelacją siatkową należy stosować na terenach płaskich i
niezabudowanych w przypadkach gdy potrzebne jest regularne
rozmieszczenie punktów wysokościowych na mierzonym terenie.
• Niwelacja punktów rozproszonych jest sposobem pomiaru rzeźby
wykorzystywanym na terenach o niewielkich, lecz wyraźnie zaznaczonych
spadkach, z drobnymi formami rzeźby, a także na obszarach mało
przejrzystych (zabudowanych lub zarośniętych).
• NIWELACJA PROFILAMI polega na określeniu rzędnych wysokości
charakterystycznych punktów rzeźby terenu i punktów sytuacyjnych
niwelacją geometryczną, trygonometryczną lub tachymetryczną. Ma
zastosowanie przy pomiarze obiektów wydłużonych dla celów studialnych i
projektowych, przy sporządzaniu podkładów geodezyjnych, do
projektowania tras komunikacyjnych, lądowych i wodnych oraz innych tras
inżynierskich.
• TACHYMETRIA jest to metoda biegunowa pomiaru
sytuacyjno-wysokościowego oparta na zasadzie pomiaru
kąta poziomego, kąta pochylenia celowej instrumentu
geodezyjnego i odczytu odcinka na łacie. Na podstawie tego
pomiaru określa się położenie sytuacyjne i wysokościowe
charakterystycznych punktów rzeźby terenu i szczegółów
sytuacyjnych, sposobem punktów rozproszonych. Pomiar
metodą tachymetryczną ma zastosowanie do:
- określenia rzędnych wysokości budowli i urządzeń
technicznych o konstrukcji trwałej i ziemnych oraz urządzeń
technicznych podziemnych
- określania wysokości i położenia poziomego
charakterystycznych punktów powierzchni terenu dla
opracowania rzeźby na mapie
- określenia położenia poziomego szczegółów sytuacyjnych
III grupy dokładności w przypadku pomiaru ze stanowisk na
punktach poziomej osnowy pomiarowej i szczegółach I
grupy dokładnościowej.
• POMIAR RZEŹBY TERENU METODĄ STOLIKOWĄ PRZY UŻYCIU
ZESTAWU TOPOGRAFICZNEGO polega na pomiarze wysokościowym
charakterystycznych punktów terenu metodą tachymetryczną z
równoczesnym określeniem ich położenia sytuacyjnego. W
metodzie tej używa się zestaw topograficzny lub stolik „Karti”.
Metoda ta może być stosowana na wszystkich typach rzeźby terenu
przedstawionej przy pomocy warstwic. Szczególnie jest przydatna
przy opracowaniu map metodami fotogrametrycznymi na terenach
zalesionych, w przypadku występowania nieodfotografowanych
partii terenu oraz w innych, gdzie z różnych powodów rzeźba nie
została opracowana lub zmieniona. Zastosowanie metody
stolikowej do pomiaru rzeźby terenu jest możliwe na pierworysach
o formacie A-2.
Metody nie należy stosować przy zasadniczym cięciu warstwicowym
do 0,5 m oraz przy opracowaniu mapy zasadniczej w skalach 1:500 i
większych.
Podstawowe formy rzeźby
• dolina - jest to podłużne obniżenie o wyraźnym spadku
zgodnym z wydłużeniem, utworzone w skutek erozyjnej
działalności rzeki płynącej stale lub okresowo korytem.
Podział: doliny v (stadium młodego cyklu fluwialnego),
płaskodenne (erozja boczna), doliny u-kształtne (żłób
lodowcowy), doliny boczne, doliny zawieszone, dolina
nieckwata. Może przekształcić się w suchą dolinę,
wąwóz, jar.
• - kotlina – rozległe obniżenie morfologiczne otoczone
ze wszystkich stron wzniesieniami, o promienistej sieci
dolin uchodzących do niej.
• grzbiet – połączenie form wypukłych
ukształtowania terenu wzdłuż linii grzbietowej,
czyli najwyżej położonych punktów. Ostry
(wąskie), kopulasty (zaokrąglony), łagodne
(płaski). Powstaje przez wietrzenie i
odprowadzenie materiału.
• góra - wyraźnie wypiętrzony fragment
powierzchni Ziemi. Elementy góry to: szczyt,
wierzchołek, zbocze, podnóże.
Góra
Grzbiet
Kotlina
Dolina
• wąwóz – głęboka, dolina okresowo odwadniania,
ma strome urwiste zbocza i wąskie dno.
• siodło - jest to obniżenie grzbietu powstałe
między dwoma sąsiednimi wzniesieniami.
• mulda - niecka, kotlina - szerokie, zamknięte
wgłębienie o kształcie okrągłym lub eliptycznym,
powstałe przez wgięcie warstw skorupy ziemskiej.
• koryto –najniższa części doliny w obrębie dna, w
której płynie okresowo lub stale woda.
• jar – dolina rzeczna o wąskim dnie i stromych
zboczach. Występują w obszarach o budowie
płytowej, zwykle powstaje przez powiększenie
gardzieli. Np. jar Iguacu.
Siodło
• grań – stromy, skalisty i ostry grzbiet górski lub poszarpana
partia pasma górskiego, którego materiał został szybko
odprowadzony.
• szczyt – najwyższy punkt wypukłej formy terenu (grzbietu,
góry, wydmy).
• przełęcz – znaczące, poprzeczne obniżenie w przebiegu
grzbietu górskiego lub grani między sąsiednimi szczytami,
turniami. Powstaje przez denudację skał mniej odpornych.
• osuwisko, zsuw – nagromadzenie przemieszczonego
materiału skalnego
i zwietrzelinowego na stoku lub u jego podnóża zwykle w
formie jęzora osuwiskowego. Powstaje nisza osuwiskowa w
miejscu jego oderwania się (forma wklęsła).
• stożek napływowy, aluwialny – wachlarzowate
nagromadzenie osadów naniesionych przez wodę płynącą o
powierzchni spłaszczonej i nachylonej w kierunku spływu
wód.
• spłaszczenie denudacyjne – procesy erozyjne i ruchy
masowe doprowadzają do peneplenizacji terenu
(spłaszczenia), po stoku odbywa się transport materiału.
• zbocze - część góry między wierzchołkiem a
podnóżem. Z punktu widzenia wykorzystania
terenu ocena zbocza jest bardzo ważna. Cechy
zbocza to; nachylenie, wysokość zbocza,
długość i podstawa zbocza. Po zboczu można
poruszać się w dowolnym kierunku.
• góra stożkowata - wyraźnie wypiętrzony
fragment powierzchni Ziemi.
• grzbiet na stoku
Góra stożkowa
Grzbiet na stoku
Kształty zbocza – jednolite , wklęsłe, wypukłe,
terasowate, nierówne.
Stok wklęsły
Stok wypukły
PRZEDMIOTY TERENOWE
• Osiedla
• Obiekty przemysłowe
• Drogi
• Wody
• Roślinność, uprawy i grunty
• Linie łącznośći
RODZAJE TERENU
Z punktu widzenia rzeźby terenu dzielimy na:
• równinny - prawie płaskie wzniesienia n.p.m. do 200 m,
kąt nachylenia zboczy < 2°
• falisty - prawie płaski z wzniesieniami 200-300 m n.p.m.
kąt nachylenia zboczy < 15°
• pagórkowaty - dostrzegane wyraźne formy rzeźby
terenu wysokość 300-500 m n.p.m. kąt nachylenia ok.
25°;
• górzysty - pasma górskie, wyraźne szczyty i grzbiety.
Dzielimy je na 3 rodzaje:
– góry niskie (1000-2000 m);
– góry średnie (2000-3000 m);
– góry wysokie(>3000 m).
Z punktu widzenia pokrycia dzielimy na:
• teren lesisty - pokrycie lasami większe lub równe 50 %;
• bagnisty - trwale lub czasowo podmokły, pokryty
roślinnością;
• zurbanizowany - o dużej liczbie zabudowań mieszkalnych i
zakładów przemysłowych;
• pustynny (stepowy)
Z punktu widzenia ilości przedmiotów terenowych, dzielimy
na:
• teren otwarty - nie ma żadnych przedmiotów terenowych
• teren częściowo zakryty - gdzie zakrycie wynosi do 50 %
powierzchni
• teren zamknięty - pokrycie jest większe jak 50%
powierzchni całego terenu
• teren łatwo-przekraczalny - nie ma dużo rzek, bagien, jezior
(można iść na skróty), gdzie jest dobrze rozwinięta sieć dróg
• teren trudno-przekraczalny - gęsto porośnięty; dużo jezior,
bagien, słabo rozwinięta sieć dróg;