Egipt jest darem Nilu

Położenie
Egipt jest położony w
północnej Afryce, w dolinie
rzeki Nil. W starożytności
za terytorium egipskie
uchodził obszar
rozciągający się od delty
(nad Morzem
Śródziemnym) do pierwszej
katarakty, czyli pierwszego
z wielkich progów skalnych
przegradzających rzekę.
Egipt darem Nilu
"Egipt jest darem Nilu" - te słowa
wypowiedział grecki historyk Herodot.
Istotnie, mieszkańcy Egiptu mogli przetrwać
tam jedynie dzięki tejże wielkiej rzece.
Rokroczne wylewy nawoziły tereny położone
w dolinie Nilu, umożliwiając uprawę roli. W
przeciwieństwie do Tygrysu i Eufratu w
Mezopotamii Nil wylewał regularnie.
Sprzyjające warunki umożliwiły powstanie
rozwiniętej cywilizacji.
Wierzenia Egipcjan
Religia starożytnych Egipcjan
była politeistyczna - wyznawali
oni wielu bogów, spośród
których najważniejszy był bógSłońce Re, uważany za króla
nieba i ziemi, stwórcę świata.
Mumifikacja
Egipcjanie wierzyli, że po śmierci człowieka jego dusza żyje
nadal w innym, niewiele różniącym się od ziemskiego, świecie
aż do momentu rozkładu ciała. Zasypywane na pustyni ciała
ulegały wyschnięciu i spoczywały tam przez długie wieki.
Zmarłych faraonów i wyższej rangi dostojników poddawano
skomplikowanym i kosztownym zabiegom, mającym
zapobiec procesowi rozkładu. Zwłoki faraonów i dworskich
dostojników balsamowano. Polegało to na tym, że po wyjęciu
wnętrzności i nasączeniu ciała substancjami konserwującymi
wypełniano je płótnem i żywicą. W ostatniej fazie
balsamowania zwłoki owijano białymi bandażami. W ten
sposób powstawała mumia, którą wkładano do trumny, a
następnie zamykano w kamiennej skrzyni, nazywanej
sarkofagiem. Niektórzy z władców chowani byli we
wnętrzach ogromnych budowli w kształcie ostrosłupa piramid.
Sarkofag
Sztuka egipska
Kultura starożytnego Egiptu rozwijała się ok. 3
tysięcy lat temu. W tym długim czasie powstawały
liczne dzieła architektury, rzeźby
i malarstwa. Wiele z nich przetrwało do dnia
dzisiejszego. Decydujący wpływ na charakter kultury
i sztuki starożytnego Egiptu miały wierzenia.
Egipcjanie czcili bogów i uznawali boską naturę
faraonów. Wierzyli też w życie pozagrobowe, dlatego
do grobów składali zmumifikowane zwłoki oraz
przedmioty codziennego użytku.
Architektura
Kult bogów i boskich faraonów inspirował Egipcjan do budowania
ogromnych świątyń, a pragnienie nieśmiertelności oraz związane z tym
rytuały zapoczątkowały budowę grobowców. Najokazalsze były grobowce
faraonów, które wznoszono jeszcze za ich życia w formie wielkich piramid.
Obok grobowców Egipcjanie budowali także imponujące świątynie, do
których prowadziły aleje sfinksów – posągów mających głowę faraona,
a tułów lwa.
Piramida stopniowa faraona
Dżesera w Sakkarze,
ok. 2700 p.n.e.
Egipskie piramidy
Piramidy w Gizie (Cheopsa, Chefrena,
Mykerinosa) ok. 2600 p.n.e.
Budowle starożytnego Egiptu
charakteryzują się
monumentalnością
(olbrzymie, masywne,
ogromne, trwałe). Egipcjanie
budowali z kamienia, bo
tylko taki materiał posiadali.
Wznosili budowle tak mocne,
aby nie ulegały one
zniszczeniu przez piasek
pustynny i harmonizowały z
przyrodą. Zachowane do dziś
zabytki to: grobowce
(piramidy) wnoszone przez
faraonów, stojące jakby na
straży Egiptu. Strzegły ich
sfinksy – wykute w kamieniu
lwy z ludzką głową.
Rzeźba
Sfinks w pobliżu wielkich piramid,
ok. 2600 p.n.e.
Rzeźba przedstawiająca Hetepheres II
z IV dynastii (Muzeum w Kairze)
2723 - 2563 p.n.e.
Egipskie świątynie
Świątynie – były to olbrzymie
budynki składające się z
wewnętrznych dziedzińców i sal,
których powierzchnia dochodziła
nieraz paru tysięcy metrów
kwadratowych. Stropy (sufity)
opierały się na rzędach kolumn,
rozmaitego kształtu. Wejścia do
świątyń strzegły pylony – ścięte
piramidy, wewnątrz których
znajdowały się schody
prowadzące na szczyt, na
niewielką platformę, która służyła
kapłanom za obserwatorium
astronomiczne. Elementem
dekoracyjnym były obeliski –
smukłe, strzeliste kolumny,
zwężające się ku szczytowi.
Świątynia w Luksorze –
budowana w III i II w. p.n.e.
Jedność rzeźby i architektury
Wykuta w skale świątynia grobowa faraona Ramzesa II w Abu Simbel.
U jej wejścia znajdują się cztery gigantyczne posągi władcy o wysokości 20m.
(1279 – 1213 p.n.e.)
Wierzenia Egipcjan znajdowały odzwierciedlenie
także w rzeźbie. Najbardziej okazałe posągi
przedstawiały bogów i faraonów. Miały charakter
monumentalny – były ogromnych rozmiarów.
Zazwyczaj posągi wkomponowane były w bryłę
architektoniczną świątyni i stanowiły jej część
dekoracyjną. Dlatego można mówić o jedności
architektury i rzeźby (np. posąg faraona Ramzesa II
zdobiący jego grobowiec). Monumentalne posągi
wykonywano z materiałów bardzo twardych i
odpornych, np. bazalt czy granit. Mniejsze rzeźby
tworzono z drewna, wapnia, a nawet z mułu
nilowego. Rzeźby te były polichromowane
(dekorowane wielobarwnym malarstwem).
Przykłady rzeźby egipskiej
Królowa Neferetiti, ok.1375 p.n.e.
Mykerinos wraz z żoną
(III tysiąclecie p.n.e.)
Siedzący skryba, 2620–2500 p.n.e
Wójt z Sakkary, ok. 2000r. p.n.e.
Malarstwo
Malowidło z przedstawieniem
żniw i winobrania z grobu
skryby w Tebach
Polowanie w zaroślach delty, malowidło
naścienne z grobowca w Tebach (ok. 1500r.
p.n.e.)
Jedność malarstwa i pisma
Ozyrys i Horus z grobowca w
Dolinie Królów
Horus bóg nieba
Zabytki malarstwa zachowały się głównie na
ścianach grobowców i świątyń. Początkowo były to
reliefy, które stanowiły rodzaj płaskorzeźby z
wyżłobionym konturem. Sceny w ten sposób
rzeźbione pokrywano wielobarwnymi farbami.
Egipcjanie lubili jaskrawe barwy, dlatego ich
malarstwo było bardzo dekoracyjne. Częstymi
tematami malowideł były rośliny, ptaki, ryby oraz
zwierzęta zamieszkujące wody i brzegi Nilu.
Charakterystyczną cechą malarstwa egipskiego była
jedność pisma i obrazu, co oznacza, że malarstwu i
barwnemu reliefowi towarzyszyły hieroglify (znaki
pisarskie). Były one ważną częścią kompozycji, gdyż
pełniły również funkcję dekoracyjną.