Początki socjologii August Comte – termin socjologia: socius
advertisement
Początki socjologii Spotkanie 1 Przygotował dr Piotr Wiench Źródła socjologii • Początki socjologii związane z epoką pozytywizmu; • Źródła wiedzy o społeczeństwie poprzedzające socjologię: – wiedza potoczna; – sztuka; – filozofia społeczna; – tradycja religijna; Wiedza potoczna, zdroworozsądkowa • jest najstarszym sposobem gromadzenia spostrzeżeń dotyczących świata; • oparta na autorytecie przodków; • często w postaci przysłów; • nie musi być sprawdzana, jest pochopna; • oparta na stereotypach; • prowadzi do błędnych uogólnień; Wiedza zdroworozsądkowa a nauka Nauka: • obserwacja; • eksperyment; • wnioskowanie; Wiedza zdroworozsądkowa: • wyrażanie ocen; • emocjonalny charakter, • apodyktyczna; • chaotyczna; Wątki społeczne w sztuce • sztuka pokazuje hierarchię społeczną • malarstwo (zwłaszcza malarstwo rodzajowe – pokazuje obraz życia codziennego) • literatura (powieść realistyczna) • dramat: temat władzy i posłuszeństwa • w powieści realistycznej literatura powinna być lustrem • W Polsce - realizm w powieściach Reymonta Społeczeństwo w filozofii społecznej i religii • Filozofia społeczna – ustalanie prawidłowości, jakimi kieruje się społeczeństwo; – rozwija się od czasów Antyku (Sokrates, Platon, Arystoteles); • Religia – Mahabharata, Biblia, Koran – wizja historii i miejsca człowieka Ćwiczenie – W jaki sposób przed powstaniem socjologii jako nauki ludzie próbowali usystematyzować swoją wiedzę o społeczeństwie? – Zaznacz prawidłowe odpowiedzi • • • • • • • filozofia społeczna statystyka wiedza potoczna ontologia tradycja religijna sztuka film dokumentalny Początki socjologii • August Comte – termin socjologia: – socius (towarzysz) + logos (wiedza); • socjologia nauką o sterowaniu społeczeństwem; • Comte inspiratorem pozytywizmu; • postulat oparcia wszelkiej wiedzy na doświadczeniu; • wiedza powinna być sprawdzalna; August Comte Początki socjologii jako nauki • Filozof Herbert Spencer w "Studium socjologii« przedstawił zarys socjologii; • Emil Durkheim, francuski socjolog pod wpływem pozytywizmu przedstawia "Zasady metody socjologicznej”; • podstawy pozytywistycznego nurtu w socjologii; • socjolog powinien badać fakty społeczne jak fizyk czy chemik; Herbert Spencer Idee Durkheima • samobójstwo nie jest indywidualną decyzją, ale faktem społecznym; • 4 typy samobójstwa: – egoistyczne (słaba społeczna integracja i słaba regulacja moralna); – altruistyczne (społeczna integracja i silna regulacja moralna); – anomiczne (termin anomia Durkheima jako chaos norm, słaba społeczna integracja i słaba regulacja moralna); – fatalistyczne (gdy społeczeństwo nie daje nam możliwości wyjścia z jakiejś sytuacji); Emil Durkheim Idee Durkheima • Analiza znaczenia religii: – totemizm i późniejsze religie opierają się na podziale na rzeczy święte (sacrum) i świeckie (profanum) • pytanie o przyczyny spójności społeczeństwa – solidarność jako wyjaśnienie zjawiska spójności Max Weber i antypozytywizm • Max Weber - stanowisko antypozytywistyczne: • socjologia nie może badać ludzi tak jak nauki przyrodnicze • Weber przekonany o konieczności uwzględniania, że badania dotyczą ludzi; • koncepcja socjologii rozumiejącej (interpretatywnej) – socjolog musi ludzi zrozumieć i wniknąć w motywy ich działania; Max Weber Idee Webera • Jednym z zadań socjologii tworzenie typów idealnych - uproszczonych modeli; • Etyka protestancka i duch kapitalizmu: – surowa etyka i moralność pracy przyczyniły się do rozwoju kapitalizmu; – oszczędność i pracowitość sprzyjały działaniom rozpędzającym gospodarkę; – oszczędności i inwestycje tworzą wzrost; – Weber wykazał wpływ idei na tempo wzrostu gospodarczego; Dwa nurty socjologii • wywodząca się od Durkheima orientacja pozytywistyczna: – pomiar jako jedną z najistotniejszych metod badań; – narzędziem pomiaru jest zwykle ankieta; – metody ilościowe; • pochodząca od Webera orientacja antypozytywistyczna: – wywiady ; – metody jakościowe; Społeczeństwo w myśli Karola Marksa • Marks: rewolucjonista i myśliciel społeczny; • teoria podziału klasowego i koncepcja ideologii: – podział na uprzywilejowanych wyzyskiwaczy i wyzyskiwane klasy nieposiadające; – ideologie mające zamaskować charakter stosunków społecznych; – pojęcie ideologii: grupy interesu są skłonne do narzucania swoich poglądów; – współcześnie - zamiast ideologii pojęcie dyskursu; Ćwiczenie • Dopasuj nazwisko do pojęcia: • Durkheim - Weber • Pozytywizm - Antypozytywizm Socjologia polska – Florian Znaniecki • książka „Chłop polski w Europie i Ameryce” z Williamem. Thomasem; • źródła wcześniej nie wykorzystywane (listy i pamiętniki chłopskich emigrantów); • koncepcja współczynnika humanistycznego: – analiza punktu widzenia badanego; • rozwinięcie antypozytywistycznych założeń Webera; Florian Znaniecki Socjologia polska – Florian Znaniecki • człowiek zabawy - pod wpływem kontaktów w grupie; • człowiek pracy - ukształtowany przez pracę; • człowiek dobrze wychowany – przyswoił sobie normy; • człowiek zboczeniec (dewiant) - zbacza z utartej drogi: – zboczeniec nadnormalny - odgrywający swą rolę; – zboczeniec podnormalny - nie umiejący się przystosować Socjologia polska – okres PRL • dorobek polskiej socjologii - niszczony w okresie powojennym; • naukowa socjologia nie do pogodzenia z ideologią marksistowsko- leninowską; • po październiku 1956 r. przejściowa liberalizacja systemu (tzw. Odwilż); • publikacje socjologiczne podlegały ograniczeniom cenzury; Socjologia polska – Zygmunt Bauman • po opuszczeniu Polski w 1968 r. osiadł w Wielkiej Brytanii; • jest jednym z najbardziej znanych socjologów na świecie; • jest reprezentantem postmodernizmu; Zygmunt Bauman fot. Mariusz Kubik Postmodernizm • głosi hasła tolerancji i relatywizmu; • przeświadczenie że tolerancja może uchronić od konsekwencji nowoczesności (ludzie tolerancyjni nie posuną się do przemocy); • Postmodernizm krytykowany za kwestionowanie znaczenia nauki; • Alan Sokal – autor prowokacji naukowej – wskazał antynaukowe cechy postmodernizmu; • postmodernizm inspiruje debaty naukowe; Ćwiczenia do lekcji 1 i 2 • Podaj przykłady przysłów, nie wymienionych na wykładzie, związanych ze społeczeństwem i prześlij je na forum; • Jakie dzieło sztuki, nie wymienione na wykładzie, odzwierciedlające relacje społeczne zapadło Ci w pamięć? Prześlij przykład na forum; Ćwiczenia do lekcji 1 i 2 • Pytania do refleksji: • Dlaczego, Twoim zdaniem, postmodernizmowi zarzuca się nienaukowość? • Jeśli masz trudności, możesz odwołać się do slajdów i tekstów. Ćwiczenie Który z wymienionych na wykładzie myślicieli najbardziej przyczynił się do powstania socjologii? Wybierz 3 najważniejsze nazwiska. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. John Locke Max Weber David Hume Karol Marks Włodzimierz Lenin Emil Durkheim Herbert Spencer Zadania do lekcji 1 i 2 • Jakie typy osobowości społecznej wymieniał Florian Znaniecki? • • • • • • • • człowiek rozrywki człowiek zabawy człowiek pracy człowiek zatrudniony człowiek grzeczny człowiek dobrze wychowany człowiek zboczeniec człowiek zwyrodnialec
