WYKŁAD PIERWSZY PODSTAWY PRAWA I POLITYKI PRAWO Kiedy słyszymy słowo PRAWO, może ono oznaczać: - przywilej do jakiegoś dobra materialnego (prawo do posiadania) - przywilej do jakiegoś dobra niematerialnego (prawo do istnienia) - zbiór przepisów normujących wszelkie kwestie związane ze społeczeństwem i państwem - to co jest zapisane w tekstach prawnych (ustawach, kodeksach) - coś co faktycznie istnieje, reguły postępowania uznane w społeczeństwie - regułę stworzoną przez kogoś, kto stał się sławny (Archimedes) - pojęcie trudne do zdefiniowania PRAWO pozytywne naturalne publiczne prywatne materialne proceduralne wewnętrzne zewnętrzne SYSTEM PRAWA UPORZĄDKOWANY ZBIÓR NORM PRAWNYCH RZYMSKIEGO ANGLOSASKIEGO CYWILNEGO COMMON LAW KONTYNENTALNEGO PRECEDENSOWEGO PODSTAWOWE GAŁĘZIE PRAWA - Prawo cywilne – zespół norm prawnych regulujących stosunki majątkowe i niemajątkowe osób fizycznych i prawnych (rodzinne, spadkowe, umów i zobowiązań, pracy itd.) - Prawo karne – zespół norm prawnych określających czyny będące przestępstwami, grożące za nie sankcje, zasady odpowiedzialności przestępców oraz reguły wykonania kary - Prawo administracyjne – zespół norm prawnych regulujących stosunki społeczne związane z administracyjną działalnością organów państwowych (formy organizowania obywateli, nadawanie koncesji, działalność organów administracyjnych) - Prawo konstytucyjne – zespół norm prawnych regulujących podstawowe zasady ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego państwa TWORZENIE, STOSOWANIE I INTERPRETACJA PRAWA - TWORZENIE PRAWA: KREOWANIE NORM PRAWNYCH (PROCES LEGISLACYJNY) - STOSOWANIE PRAWA: CZYNIENIE UŻYTKU Z KOMPETENCJI PRZYZNANYCH PRZEZ PRAWO (DZIAŁANIA EGZEKUTYWY) - INTERPRETACJA PRAWA: USTALENIE ZNACZENIA I ZAKRESU DZIAŁANIA NORMY PRAWNEJ (SĄDOWNICTWO – WYKŁADNIA) TWORZENIE PRAWA - STANOWIENIE (PARLAMENT: USTAWY, EGZEKUTYWA: ROZPORZĄDZENIA) - UMOWA (MIĘDZYNARODOWA: TRAKTAT, PRYWATNA: PRAWO PRACY) - PRECEDENS (SĄDY: WYROK SĄDOWY OBOWIĄZUJĄCY W PRZYSZŁOŚCI WE WSZYSTKICH SPRAWACH PODOBNYCH) - REFERENDUM, PLEBISCYT (DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA) POLITYKA POLITEJA (WSPÓLNOTA OBYWATELSKA) POLITYKA – ZARZĄDZANIE SPRAWAMI PUBLICZNYMI NA FORUM PAŃSTWOWYM POLITYKA – DĄŻENIE DO WŁADZY LUB JEJ SPRAWOWANIE POLITYKA – ZASADY I TAKTYKA DZIAŁANIA POLITYKA POLITYKA – PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI ZMIERZAJĄCYCH DO UZYSKANIA KORZYŚCI POLITYKA KRAJOWA MIĘDZYNARODOWA WEWNĘTRZNA SOCJALNA KULTURALNA GOSPODARCZA ZAGRANICZNA MILITARNA BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWA PODMIOTY POLITYCZNE PIERWOTNE ZBIOROWE DECYZJI BARDZIEJ AKTYWNE BEZPOŚREDNIE WTÓRNE INDYWIDUALNE WPŁYWU MNIEJ AKTYWNE POŚREDNIE PARTIA POLITYCZNA ORGANIZACJA SPOŁECZNA DĄŻĄCA DO ZDOBYCIA WŁADZY, DO JEJ SPRAWOWANIA I UTRZYMANIA - REPREZENTUJE CZĘŚĆ SPOŁECZEŃSTWA - JAKO ORGANIZACJA POSIADA STATUT, CZŁONKÓW, WŁADZE I PROGRAM POLITYCZNY - JEST POŚREDNIKIEM MIĘDZY SPOŁECZEŃSTWEM A WŁADZĄ (RZĄD LUB OPOZYCJA) - WYSUWA KANDYDATÓW DO SPRAWOWANIA FUNKCJI PUBLICZNYCH - PROWADZI KAMPANIĘ WYBORCZĄ PARTIA POLITYCZNA ELEMENTY CHARAKTERYSTYCZNE: IDEOLOGIA KAMPANIA JEDNOSTKA PIENIĄDZE ORGANIZACJA CZŁONKOWIE PAŃSTWO korporacja osiadłego ludu wyposażona w bezpośrednią, samorodną władzę zwierzchnią LUDNOŚĆ TERYTORIUM WŁADZA PAŃSTWO JEST TO GLOBALNA, TERYTORIALNA, PRZYMUSOWA, HIERARCHICZNA I SUWERENNA ORGANIZACJA POLITYCZNA SPOŁECZEŃSTWA FORMA PAŃSTWA SPOSÓB ZORGANIZOWANIA I SPRAWOWANIA WŁADZY PAŃSTWOWEJ SYSTEM RZĄDÓW STRUKTURA TERYTORIALNA REŻIM POLITYCZNY organizacja naczelnych organów państwowych i relacje pomiędzy tymi organami ustrój polityczny, sposób rządzenia państwem zasady ustrojowe terytorialnego podziału państwa i relacje między jednostkami terytorialnymi państwa SYSTEM POLITYCZNY OGÓŁ ORGANÓW PAŃSTWOWYCH, PARTII POLITYCZNYCH I ORGANIZACJI GRUP SPOŁECZNYCH UCZESTNICZĄCYCH W DZIAŁANIACH POLITYCZNYCH W RAMACH PAŃSTWA SYSTEM POLITYCZNY – SYSTEM RZĄDÓW JEST POWIĄZANY Z SYSTEMEM PRAWNYM SYSTEM POLITYCZNY ORGANY PAŃSTWOWE PARTIE POLITYCZNE GRUPY SPOŁECZNE ORGANIZACJE SPOŁECZNE