Aktualizacja programu ochrony środowiska dla powiatu
advertisement
Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Aktualizacja programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Sokołów Podlaski 2008 CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 1 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie ........................................................................................................................ 4 1.1 Podstawy prawne opracowania ............................................................................................ 4 1.2 Cel i zakres opracowania ...................................................................................................... 5 1.3 Metoda opracowania wynikająca z wytycznych .................................................................. 6 II. Charakterystyka powiatu sokołowskiego....................................................................... 8 2.1 Położenie fizyczno-geograficzne ......................................................................................... 8 2.2 Demografia ........................................................................................................................... 8 2.3 Uwarunkowania infrastrukturalne ........................................................................................ 9 2.4 Środowisko przyrodnicze. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa ............................. 10 2.4.1 Lasy ............................................................................................................................. 11 2.5 System obszarów chronionych powiatu sokołowskiego .................................................... 12 2.6 Monitoring środowiska....................................................................................................... 13 2.6.1 Monitoring powietrza .................................................................................................. 14 2.6.2 Monitoring wód powierzchniowych ........................................................................... 16 2.6.3 Monitoring wód podziemnych .................................................................................... 23 2.6.4 Monitoring hałasu........................................................................................................ 23 2.6.5 Monitoring promieniowania ........................................................................................ 23 III. Zagrożenia środowiska naturalnego ............................................................................ 24 3.1 Powietrze atmosferyczne .................................................................................................... 24 3.2 Wody .................................................................................................................................. 25 3.3 Gleby .................................................................................................................................. 25 3.4 Odpady ............................................................................................................................... 26 3.5 Hałas ................................................................................................................................... 26 3.6 Zagrożenia różnorodności biologicznej ............................................................................. 28 IV. Kierunki działań ............................................................................................................... 29 4.1 Ochrona powietrza ............................................................................................................. 29 4.2 Ochrona wód ...................................................................................................................... 29 4.3 Ochrona gleb ...................................................................................................................... 30 4.4 Hałas ................................................................................................................................... 30 4.5 Ochrona środowiska naturalnego ....................................................................................... 30 4.6 Edukacja ekologiczna ......................................................................................................... 31 V. Poprawa jakości środowiska naturalnego. Priorytety, cele i zadania programu 32 5.1 Priorytety ekologiczne ........................................................................................................ 32 5.2 Powietrze atmosferyczne .................................................................................................... 32 5.3 Wody powierzchniowe ....................................................................................................... 33 5.4 Powierzchnia ziemi ............................................................................................................ 33 5.5 Monitoring środowiska....................................................................................................... 34 5.6 Odpady ............................................................................................................................... 34 5.7 Edukacja ekologiczna ......................................................................................................... 35 5.8 Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej ............................................. 36 5.9 Lasy .................................................................................................................................... 37 VI. Harmonogram działań ..................................................................................................... 38 6.1 Harmonogram zadań krótkoterminowych .......................................................................... 40 6.2 Harmonogram zadań długoterminowych ........................................................................... 45 VII. Możliwości finansowania realizacji programu........................................................ 47 VIII. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska ........ 56 IX. Monitoring realizacji programu .................................................................................... 58 CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 2 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 X. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ................................................................ 61 CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 3 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 I. Wprowadzenie 1.1 Podstawy prawne opracowania Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska stanowi realizację ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008r. nr 25, poz. 150 z póz. zm.). W art. 17 i 18 powyższej ustawy zapisano, iż - zarząd województwa, powiatu i gminy w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, - projekty programów ochrony środowiska są opiniowane odpowiednio przez zarząd jednostki wyższego szczebla lub ministra właściwego do spraw środowiska. - programy uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy - z wykonania programów zarząd województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy. Programy te sporządzane, podobnie jak polityka ekologiczna państwa co 4 lata, powinny określać cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. „Aktualizację programu ochrony środowiska” sporządzono zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi: - Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008r. nr 25, poz. 150 z póz. zm. ), - Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 100, poz. 1085, z póz. zm.), - Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. 2005 Nr 239, poz. 2019), - Ustawa z dnia 16 kwietnia 1991r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 nr 92, poz. 880), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. nr 87, poz. 796), - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisk. (Dz. U. nr 179, poz. 1490), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 1, poz. 12), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. nr 110 poz. 1057), - Dyrektywa Rady Komisji Europejskiej 97/11/EC z 3 marca 1997, wnosząca poprawki do Dyrektywy 85/337/EEC dotyczącej oceny wpływu na środowisko niektórych projektów publicznych i prywatnych, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 4 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 - Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014, Program ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego swoim zakresem rzeczowym obejmuje następujące zagadnienia: - gospodarka wodna - gospodarka ściekowa - emisję zanieczyszczeń do powietrza - emisję hałasu - emisję pól elektromagnetycznych - ochronę powierzchni ziemi - gospodarkę leśną - ochronę środowiska przyrodniczego. 1.2 Cel i zakres opracowania Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla powiatu sokołowskiego jest konsekwencją Programu Ochrony Środowiska, który został przyjęty i zatwierdzony Uchwałą Rady Powiatu Sokołowskiego Nr XVII/84/2004 z dnia 29.04.2004 w sprawie uchwalenia "Powiatowego Programu Ochrony Środowiska i Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami", oraz sprawozdania z realizacji zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska, przyjętego i zatwierdzonego przez radę powiatu. Zaktualizowany dokument obejmować będzie założenia realizacji zadań na lata 20082011 z perspektywą na lata 2012-2015. Powiatowy Program Ochrony Środowiska, jest dokumentem, który będzie służył powiatowi jako narzędzie realizacji polityki ekologicznej Państwa na terenie powiatu Polityka ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. W aktualizacji do POŚ nie powtarzano informacji mniej istotnych lub mających mniejsze znaczenie dla powodzenia poprawy stanu środowiska w mieście. W stosunku do pierwszej wersji programu, częściowo zmodyfikowano i rozszerzono niektóre elementy, zwłaszcza te, które wydawały się istotne lub poszerzały problematykę programu. Część statystyczną, oparto o aktualnie dostępny rocznik statystyczny, co oznacza, że dane statystyczne dotyczą roku 2006. W aktualizacji Programu Ochrony Środowiska pominięto tematykę odpadów. Jest on szczegółowo opisany w powstałej równolegle aktualizacji programu gospodarki odpadami dla powiatu sokołowskiego. Zawartość opracowania oparta została głównie o uregulowania zawarte w następujących dokumentach: a) b) c) d) Zapisach ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska [Dz. U. z 2008r.Nr 25, poz.15, tekst jednolity], gdzie w art.14 ust.1 określono wymagania odnośnie zawartości Powiatowego programu ochrony środowiska. Zgodnie treścią ustawy program ochrony środowiska winien opierać się na aktualnych uwarunkowaniach środowiskowych (walorach i aktualnym stanie środowiska) oraz zawierać: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 5 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Dokumencie strategicznym „Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014”, Materiale edukacyjnym wydanym przez Ministerstwo Środowiska „Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym", w którym podano sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w programach ochrony środowiska oraz wskazówki co do zawartości programów, w tym określenie: a) zadań własnych Powiatu tzn. przedsięwzięć finansowanych w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji Powiatu, wynikających z ustawy o samorządzie Powiatowym (ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie Powiatowym [Dz. U. Nr 91, poz.578] wraz z późniejszymi zmianami), b) zadań koordynowanych, tzn. finansowanych ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie Powiatu, podległych bezpośrednio organom wojewódzkim, bądź centralnym; c) zadań innych, czyli zadań znajdujących się w kompetencji innych jednostek i organów, a których realizacja sprzyja działaniom celów Powiatowych i finansowych ze środków spoza Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 1.3 Metoda opracowania wynikająca z wytycznych Cele i działania ujęte w „Polityce ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014”, oraz ujęte w tabelach w „Programie wykonawczym do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010” przedsięwzięcia inwestycyjne i pozainwestycyjne, powinny być wykorzystywane przy sporządzaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób: jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań w nawiązaniu do specyfiki i potrzeb danego regionu; jako analog do sformułowania regionalnych lub lokalnych wskaźników (celów), planowanych do uzyskania na danym terenie; jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu regionalnym bądź lokalnym, jeśli zadanie w programie wykonawczym jest ujęte ogólnie bądź dotyczy szczebla krajowego; Struktura wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury „Polityki ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014”, a więc powinna zawierać co najmniej następujące rozdziały: użytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszanie racjonalne materiałochłonności, energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja lasów, ochrona zasobów kopalin); poprawa jakości środowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne, poważne awarie, ochrona przyrody i bioróżnorodności); narzędzia i instrumenty realizacji programu (wzmocnienie instytucjonalne, ramy prawa – w zakresie prawa lokalnego i decyzji organów samorządowych, planowanie przestrzenne, powiązania formalne i merytoryczne z analogicznym programem niższego i wyższego szczebla administracyjnego w celu zapewnienia regionalnej spójności programów, mechanizmy finansowania ochrony środowiska, dostęp do informacji i udział społeczeństwa); CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 6 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 współpraca przygraniczna (dla województw, powiatów i gmin przygranicznych); harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu (terminy realizacji, wielkość nakładów i źródła finansowania, jednostki odpowiedzialne za ich wykonanie); kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu, procedury weryfikacji programu). Programy powiatowe powinny się składać z trzech części: zadań własnych powiatu (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji powiatu); zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio organom wojewódzkim, bądź centralnym). szczegółowych wytycznych do sporządzania programów gminnych, które muszą zostać w pełni wprowadzone do programu powiatowego; Powiatowy program ochrony środowiska powinien być skoordynowany ze: o sporządzanymi na szczeblu powiatu programami sektorowymi (np. Programem gospodarki leśnej, programem ratowniczo-gaśniczym sporządzanym przez powiatowe komendy państwowej straży pożarnej, itp.); o powiatowymi programami rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa, transportu, zaopatrzenia w wodę, itd.; o powiatowym planem gospodarowania odpadami sporządzonym zgodnie z ustawą o odpadach; o obejmującym obszar powiatu programem ochrony powietrza, programem ochrony środowiska przed hałasem i programem ochrony wód (jeżeli programy takie dla obszarów obejmujących dany powiat lub jego część zostały lub zostaną opracowane w związku z wymaganiami wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska); o programami ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 7 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 II. Charakterystyka powiatu sokołowskiego Opis stanu środowiska na terenie powiatu sokołowskiego dokonano na podstawie dostępnych informacji z tego zakresu zamieszczonych w aktualnych rocznikach Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie, opracowaniach wydanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie – „Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2006 roku”, a także Ocena Roczna Jakości Powietrza - Raport za 2006 rok. Ocena aktualnego stanu środowiska, a zwłaszcza głównych problemów środowiska, zarówno zagrożeń naturalnych oraz antropogenicznych, związanych z działalnością gospodarczą (przemysłem, osadnictwem, turystyką, rolnictwem, komunikacją, gospodarką komunalną), stanowią podstawową bazę dla tworzenia aktualizacji programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego 2.1 Położenie fizyczno-geograficzne Powiat sokołowski położony jest we wschodniej części województwa mazowieckiego. Od zachodu graniczy z powiatem węgrowskim, od północy z powiatem ostrowskim, od wschodu z powiatem Wysokie Mazowieckie i powiatem siemiatyckim. Od południa powiat sokołowski graniczy z powiatem siedleckim. Granice północną i wschodnią stanowi rzeka Bug. W skład powiatu wchodzi 9 jednostek samorządowych: miasto Sokołów Podlaski, gminy: Bielany, Ceranów, Jabłonna Lacka, Repki, Sabnie, Sokołów Podlaski, Sterdyń, oraz miasto i gmina Kosów Lacki Powiat sokołowski zajmuje powierzchnię 1.132 km2, tj. 3,1 % ogólnej powierzchni województwa mazowieckiego. Zamieszkuje go około 61 tys. osób. Według regionalizacji fizyczno- geograficznej Kondrackiego (2000) powiat sokołowski położony jest w granicach Prowincji Niżu Środkowopolskiego i leży we wschodniej części Podprowincji Nizin Środkowopolskich, w granicach makroregionu Nizina Południowopodlaska i wchodzi w skład mezoregionów: Podlaski Przełom Bugu (wschodnie rubieże powiatu) i Wysoczyzna Siedlecka (pozostała część powiatu). Ukształtowanie terenu jest dość zróżnicowane. Jest to wysoczyzna polodowcowa o powierzchni nachylonej w kierunku północnym i wschodnim ku dolinie Bugu. Najwyżej teren wznosi się w okolicach Rozbitego Kamienia i osiąga 217m n.p.m. (strefa moreny czołowej), natomiast w części północnej osiąga wartość poniżej 100 m n.p.m.. 2.2 Demografia Sytuacja demograficzna ma istotne znacznie dla środowiska naturalnego na terenie powiatu. Czynniki takie jak ogólna ilość mieszkańców powiatu, liczba mieszkańców danej gminy, sytuacja gospodarcza i jej koniunktura, ilość podmiotów gospodarczych, zamożność mieszkańców itd. mają wpływ na pośrednią i bezpośrednią ilość wytwarzanych w danej społeczności odpadów, ilości generowanych ścieków czy obciążeń dotyczących powietrza atmosferycznego. Poniżej dane charakteryzujące podstawowe informacje demograficzne. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 8 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Tabela: Ludność (WUS) Wyszczególnienie województwo mazowieckie podregion ostrołęckosiedlecki powiat sokołowski Powierzchnia Ogółem w km2 Mężczyźni Kobiety Na 1 km2 Kobiety na 100 mężczyzn 35557 5171702 2476889 2694813 145 108,8 12092 749727 370969 378758 62 102,1 1131 56766 28055 28711 50 102,3 Tabela: Struktura ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym (WUS) W wieku Wyszczególnienie województwo mazowieckie podregion ostrołęckosiedlecki powiat sokołowski Ogółem przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym razem w tym kobiety razem w tym kobiety razem w tym kobiety 5171702 1000290 487854 3293676 1614263 877736 592696 749727 172472 84300 458293 216052 118962 78406 56766 12299 6019 33614 15637 10853 7055 2.3 Uwarunkowania infrastrukturalne W aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dokonano aktualizacji danych dotyczących warunków infrastrukturalnych na terenie powiatu. Informacje pochodzą z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. Te uwarunkowania stanowią często o sposobie i standardzie życia i niewątpliwie mają znaczny wpływ na stan środowiska. Warunki ogólnie nazywane cywilizacyjnymi, czyli dostęp do gazu, energii elektrycznej, sieci wodociągowej czy kanalizacyjnej składają się na szereg czynników warunkujących generowanie źródeł problemów w środowisku z jednej strony, a z drugiej przy pomocy tych samych mediów, pozwalają rozwiązywać problemy w sposób bardziej zorganizowany i bezpieczniejszy dla środowiska naturalnego. Dla prób uchwycenia tego rodzaju wskaźników ważnych w analizie zagadnienia, zebrano w tabelach charakterystyczne liczby dotyczące tych zagadnień. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 9 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Tabela: Wodociągi i kanalizacja (WUS) Sieć rozdzielcza w km wyszczególnienie województwo mazowieckie podregion ostrołęckosiedlecki powiat sokołowski Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych Ścieki odprowadzone do kanalizacji miejskiej w dam3 wodociągowa kanalizacyjna wodociągowa kanalizacyjna w dam3 na 1 mieszkańca w m3 35334,7 7894,0 579602 202385 193679,3 37,5 207261,4 8559,6 1217,5 122825 33243 21328,5 28,4 17111,4 677,0 88,8 11105 2599 1462,5 25,7 1854,0 2.4 Środowisko przyrodnicze. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa Powiat ma charakter rolniczy - 64 % ogólnej powierzchni zajmują użytki rolne. Lasy w powiecie sokołowskim zajmują ponad 21%, zaś pozostałe tereny zajmują wody, nieużytki, drogi, oraz tereny zurbanizowane. Prawie cały obszar powiatu sokołowskiego położony jest w zlewni Bugu. Największe rzeki, będące dopływami Bugu, to Myśla, Turna, Cetynia, Buczynka i Kosówka. Niemałe znaczenie dla rzeźby terenu mają także wody stojące. Należą do nich liczne jeziorka w dolinie Bugu tzw. „bużyska", a ponadto stawy rybne utworzone w celach hodowlanych oraz inne zbiorniki wodne powstałe wskutek zatamowania odpływu wody, jak np. zbiornik retencyjny na rzece Cetyni między Kupientynem i Niewiadomą, gm. Sabnie. Na terenie powiatu występują różnorodne zbiorowiska roślinne. W dolinie rzeki Bug spotykamy olsy, łęgi nadrzeczne budowane z kilku gatunków wierzb oraz topoli, płaty grądów, w których dominują: grab, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, klon zwyczajny. Występuje też dąbrowa świetlista, oraz rzadko spotykany bór sierpikowy. Wielka różnorodność siedlisk, wpływa bezpośrednio na bogactwo świata zwierząt. Na terenie powiatu notuje się znaczną liczbę ssaków takich, jak: jeleń, dzik, sarna, łoś, oraz borsuk, jenot, tchórz, wydra, a także łoś. Nad Bugiem można także znaleźć ślady żerowania bobrów. Szczególnie bogaty jest świat ptaków. Występują tu różne gatunki dzięciołów, zięby, sieweczka, czajka, biegusy, rzadkie gatunki ptaków drapieżnych (myszołów, puchacz). Obserwowano rzadkie gatunki ptaków wodnych i błotnych jak mewa czarnogłowa, rybitwa popielata, oraz bataliony, błotniak łąkowy i stawowy, kaczka cyranka, białe i czarne bociany. Meandrujące koryto Bugu stwarza wiele dogodnych siedlisk dla ryb i innych zwierząt wodnych. Występuje tutaj dużo gatunków ryb charakterystycznych dla słodkowodnej fauny Polski. Najliczniejsze są: leszcz, płoć, ukleja, jelec, koza, kleń. Spotykane są także: sum, szczupak i inne. Spośród gadów na terenie powiatu sokołowskiego spotkać można jaszczurkę zwinkę, zaskrońca i żmiję zygzakowatą. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 10 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 2.4.1 Lasy Według podziału Polski na dzielnice i krainy przyrodniczo-leśne Nadleśnictwo Sokołów zaliczane jest do Krainy Mazowiecko-Podlaskiej, dzielnicy Niziny Mazowiecko-Podlaskiej, oraz Wysoczyzny Siedleckiej. Lasy państwowe są w większości rozproszone i położone wśród prywatnych, co nie pozostaje bez wpływu na prace hodowlane i ochroniarskie. Lesistość, czyli stosunek powierzchni ogólnej terenu do powierzchni zajmowanej przez lasy wynosi 22,9 %. Wielkość kompleksów jest bardzo zróżnicowana. Od kilkunastoarowych działek do kompleksów kilkunastohektarowych z których największy ma powierzchnię 1208 ha. Tabela: Powierzchnia lasów w 2006r. (wg GUS) region powierzchnia gruntów leśnych lasy ogółem razem w ha województwo mazowieckie podregion ostrołęckosiedlecki powiat sokołowski publiczne prywatne w % powierzchni lasów grunty związane z gospodarką leśną w ha lesistość w % powierzchnia gruntów nieleśnych w ha zalesionych w ciągu roku 803755,75 792088,23 57,4 42,6 11667,51 22,3 1221,60 312188,65 308021,75 53,2 46,8 4166,90 25,5 641,40 26063,93 25897,95 29,5 70,5 165,98 22,9 80,00 Zasady zachowania, ochrony i powiększania krajowych zasobów leśnych oraz prowadzenia gospodarki leśnej określiła Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. 2005 Nr 45, poz. 435). Gospodarka leśna oznacza działalność leśną prowadzoną w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych. Zrównoważoną gospodarkę leśną prowadzi się według planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu, z uwzględnieniem w szczególności następujących celów: zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą; ochrony lasów, zwłaszcza lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na: - zachowanie różnorodności przyrodniczej, - zachowanie leśnych zasobów genetycznych, - walory krajobrazowe, - potrzeby nauki; ochrony gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym; ochrony wód powierzchniowych i głębinowych, retencji zlewni, w szczególności na obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych; produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 11 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 2.5 System obszarów chronionych powiatu sokołowskiego Obszar powiatu sokołowskiego jest regionem o wysokich walorach przyrodniczych. Na terenie powiatu znajdują się liczne obszary i obiekty przyrodniczo cenne, objęte ochroną prawną. W celu ochrony przyrody i środowiska naturalnego tworzone są parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne oraz pomniki przyrody. Zwłaszcza północna i wschodnia części powiatu sokołowskiego charakteryzują się wysoką różnorodnością przyrodniczą. Powierzchnia wszystkich form ochrony przyrody wynosi 65362,9 ha, co stanowi 49,0% powierzchni powiatu – podkreślić należy, że na terenie gmin Sterdyń, Sabnie i Repki nachodzą na siebie: otulina Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego i Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu i stąd też pokrycie obszaru powiatu wynosi w rzeczywistości około 41%. Rezerwaty przyrody obejmują wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej. W powiecie sokołowskim utworzonych jest 6 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 137,92 ha na terenie gmin Sterdyń, Repki, Ceranów, Kosów Lacki i Jabłonna Lacka. Parki krajobrazowe obejmują obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania i popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Na terenie powiatu największy obszar, o powierzchni 113 671,7ha, zajmuje Nadbużański Park Krajobrazowy, położony we wschodniej i północnej części powiatu. Obszary chronionego krajobrazu obejmują tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Na terenie powiatu znajduje się Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu oraz SiedleckoWęgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu. Na trenie powiatu sokołowskiego zajmują one odpowiednio 21331 ha (całkowita 23 451 ha) i 4050 ha (całkowita 35 840ha) Pomniki przyrody są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych. Na trenie powiatu sokołowskiego oznaczono kilkadziesiąt obiektów ustanawiając je mianem pomników przyrody. Są to pojedyncze drzewa, jak również grupy i aleje drzew rozmieszczone na terenie całego powiatu. Pomnikami przyrody ustanowiono również głazy narzutowe znajdujące się w miejscowościach Rozbity Kamień, Sikory, Wiechetki Małe w gminie Bielany, oraz w Sokołowie Podlaskim. Użytki ekologiczne są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Na terenie powiatu powołano 35 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni 84,1 ha. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 12 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Ochrona gatunkowa ma na celu ma zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, grzybów i zwierząt oraz ich siedlisk, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. Ochrona ta dotyczy gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych. Ochronę gatunkową regulują następujące rozporządzenia: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764); • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237); • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochrona (Dz. U. Nr 168, poz.1765). Na terenie powiatu sokołowskiego występuje szereg cennych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, które są prawnie chronione, jak również znajdują się stanowiska występowania wielu gatunków roślin i zwierząt w różnym stopniu zagrożonych w swojej egzystencji. Ochrona przyrody i krajobrazu w 2006r. (wg GUS) L.p. 1. 2. 3. region województwo mazowieckie podregion ostrołęckosiedlecki powiat sokołowski powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona ogółem w tym % PN RP PK OCK w ha powierzchni ogólnej w ha pomniki przyrody 1053630 29,6 38476,1 17706,7 168150,1 821809,6 4142 171391,5 14,2 - 3066,8 87743,6 80137,9 848 46308,1 40,9 - 176,3 23051,4 22982,1 140 PN- parki narodowe RP- rezerwaty przyrody PK- parki krajobrazowe OCK- obszary chronionego krajobrazu 2.6 Monitoring środowiska Badanie stanu środowiska naturalnego jest zadaniem własnym Inspekcji Ochrony Środowiska. Pomiary prowadzone są w sieci monitoringu krajowego i monitoringu lokalnego. Punkty sieci położone są najczęściej na terenach najbardziej obciążonych znaczną działalnością przemysłową. W Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Warszawie funkcjonują następujące podsystemy: - monitoring wód - monitoring powietrza - monitoring hałasu CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 13 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 - monitoring odpadów monitoring pól elektromagnetycznych Na podstawie badań monitoringowych oraz działań inspekcyjnych, wykonywana jest ocena poszczególnych komponentów środowiska i opracowywane zbiorcze informacje dotyczące stanu środowiska w województwie mazowieckim. 2.6.1 Monitoring powietrza Badanie i ocena jakości powietrza jest realizowana w oparciu o przepisy art. 85-95 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z póz. Zm.). Powyższe przepisy wraz z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2002 Nr 87 poz. 798) oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008 Nr 47 poz. 281) definiują system monitoringu powietrza, określają zakres i sposób badania jakości powietrza, określają minimalną liczbę stacji oraz metody i kryteria oceny. W ramach monitoringu powietrza wykonywane są, analizowane i gromadzone dane dotyczące poziomów stężeń wybranych zanieczyszczeń powietrza na terenie powiatu sokołowskiego, w strefach województwa mazowieckiego. Na podstawie otrzymanych pomiarów dokonuje się oceny poziomów substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin. Badania stężeń zanieczyszczeń w powietrzu prowadzi się dla następujących substancji: dwutlenku siarki, tlenków azotu (NO2, NO, NOx), ozonu, pyłu PM10, tlenku węgla, benzenu i ołowiu. Ze względu na ochronę roślin określane są stężenia dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu. Dodatkowo w województwie mazowieckim realizowane są również pomiary toluenu, etylobenzenu, o-ksylenu, m, p -ksylenu, pyłu PM2.5 (Aleje Niepodległości, Ursynów - ul. Wokalna) i parametrów meteorologicznych. Poza tym monitorowane są również stężenia benzenu metodą pasywną na 22 stanowiskach. Zgodnie z przepisami dotyczącymi Państwowego Monitoringu Środowiska zawartymi w art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 44, poz. 287) na potrzeby monitoringu środowiska można wykorzystać dane pomiarowe z różnych stacji i sieci pomiarowych. W województwie mazowieckim monitorowanie stanu jakości powietrza prowadzone jest przez: WIOŚ, WSSE, instytuty badawcze, samorządy, zakłady przemysłowe i wyższe uczelnie. Na terenie powiatu sokołowskiego brak jest obecnie stacji pomiarowej stanu zanieczyszczenia powietrza. W 2006 r. WIOŚ odstąpił od pomiarów benzenu w powietrzu na terenie powiatu. Badania prowadzone w latach 2002-2005 wykazywały niskie stężenia tego zanieczyszczenia. Pomiary pyłu PM10 Najbliższa stacja pomiarowa pyłu zawieszonego BS, należąca do WSSE w Warszawie znajduje się na terenie miasta Węgrów przy ul. Wyszyńskiego 3. Średnia roczna wartość w 2006r. wynosiła 16,7 μg/m3 (percentyl 90,4). Zanotowano 22 przekroczenia wartości dopuszczalnej w ciągu roku. Na terenie całego powiatu jak i województwa obserwowany jest wzrost stężeń pyłu zawieszonego na poziomie średnio kilkunastu procent. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 14 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Zgodnie z dyrektywą parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu, realizowane są pomiary arsenu, niklu, kadmu i benzo(a)pirenu w pyle PM10.W 2006 r. wykonano wstępną ocenę jakości powietrza pod kątem w/w zanieczyszczeń. W wyniku przeprowadzonej oceny, po przeanalizowaniu danych dotyczących poziomów stężeń zanieczyszczeń, analizy rozmieszczenia i oddziaływania emisji oraz wyników obliczeń stwierdzono, ze stężenia arsenu, kadmu i niklu kształtują się poniżej dolnego progu dopuszczalnej wartości dla tych zanieczyszczeń. Pilotażowe pomiary benzo(a)pirenu wskazują na bardzo wysokie poziomy tego zanieczyszczenia w całym województwie mazowieckim Pomiary ozonu Ozon to zanieczyszczenie powszechnie występujące. Powstaje w wyniku reakcji fotochemicznych przy udziale innych zanieczyszczeń, podczas sprzyjających warunków atmosferycznych. Ze względu na silne właściwości utleniające działa niekorzystnie na rośliny, zwierzęta i ludzi. Mierzone jest automatycznie na stacjach rozmieszczonych w rejonie Warszawy, Legionowa, Płocka- Maszewo, Radomia, Belska Dużego, Tłuszcza, Granicy. Na wszystkich stacjach pomiarowych notowane były krótkotrwałe przekroczenia wartości dopuszczalnej w miesiącach od maja do sierpnia. Wielkości stężeń średniorocznych kształtowały się w granicach od 40,7 μg/m3 do 60,6 μg/m3. Po uwzględnieniu dopuszczalnej częstości przekroczeń (25 dni w roku) oraz wartość dopuszczalną 120 μg/m3 nie stwierdzono przekroczeń tego zanieczyszczenia. Wojewoda Mazowiecki dwukrotnie w roku 2006 wydał specjalny komunikat o ryzyku wystąpienia poziomów alarmowych dla ozonu po przekroczeniu wartości progowej wynoszącej obecnie 180 μg/m3. Pomiary tlenku węgla Na terenie powiatu sokołowskiego nie prowadzono pomiarów zanieczyszczenia tlenkiem węgla. Na stacjach w województwie mazowieckim nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnej. Pomiary ołowiu Oznaczany jest na 8 stacjach w województwie mazowieckim. Wartości średnie tego stężenia wynosiły od 0,012 μg/m3do 0,064 μg/m3 nie wskazały na przekroczenie poziomu dopuszczalnego (0,5 μg/m3). Klasy stref w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza są następujące: A- nie przekraczający wartości dopuszczalnej B- powyżej wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczający wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji C- powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 15 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Tabela: Klasyfikacja powietrza na terenie powiatu sokołowskiego (strefa siedlecko-mińska)w 2007r. (WIOŚ) L.p. Cel ochrona zdrowia substancja 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Dwutlenek siarki SO2 Dwutlenek azotu NO2 Pył zawieszony PM10 Ołów Benzen Tlenek węgla CO Ozon (poziom dopuszczalny) Arsen w pyle PM10 Nikiel w pyle PM10 Kadm w pyle PM10 Benzeno(a)piren w pyle Pm10 Ozon (poziom docelowy) Cel ochrona roślin i ekosystemów symbol klasy A A A A A A substancja Dwutlenek siarki SO2 Tlenki azotu Ozon symbol klasy A A A A A A A C C Przy ocenie powietrza obok wyników pomiarów została wykorzystana metoda obliczenia modelem matematycznym oraz metody szacunkowe, szacowanie na podstawie danych o emisji. Jak wynika z powyższych danych na terenie powiatu sokołowskiego, należącego do strefy siedlecko- mińskiej, w 2007 r odnotowano przekroczenia dopuszczalnych parametrów powietrza w przypadku zanieczyszczeń mających określone poziomy docelowe. Obszar całego województwa mazowieckiego otrzymał klasę C dla benzo(a)pirenu według kryterium ochrony zdrowia. Na obszarze województwa mazowieckiego (bez Aglomeracji Warszawskiej) wystąpiło także przekroczenie poziomu docelowego dla ozonu według kryterium ochrona zdrowia. Dla pozostałych substancji nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów. 2.6.2 Monitoring wód powierzchniowych Prawie cały obszar powiatu sokołowskiego położony jest w zlewni rzeki Bug. Największe rzeki, będące lewobrzeżnymi dopływami Bugu, to Myśla, Turna, Cetynia, Buczynka i Kosówka. Niewielki obszar w południowej części powiatu (gmina Bielany i częściowo gmina Sokołów Podlaski) położony jest w zlewni rzeki Liwiec. W 2006 r. na terenie powiatu sokołowskiego kontynuowano, rozpoczęte w 2004r., badania monitoringowe wód powierzchniowych, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284 z 2004r.). Powyższe rozporządzenie straciło ważność 31.12.2004 r., ale zgodnie z zaleceniami GIOŚ oceny stanu jakości wód dokonuje się nadal według zasad w nim zawartych. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 16 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Rozporządzenie wyróżnia następujące rodzaje monitoringu wód: - diagnostyczny - operacyjny - badawczy W 2006r. na terenie powiatu sokołowskiego badaniami objęto następujące rzeki: - w ramach monitoringu diagnostycznego - Buczynka (Sterdyń i Ceranów) - Myśla (Szkopy i Mogielnica) - w ramach monitoringu operacyjnego - Cetynia (Sokołów Podlaski, Kupiętyń, Białobrzegi) - Bug (Nur) Każdorazowo oznaczano następujące wskaźniki: - fizyczne: temperaturę, barwę, zapach, zawiesinę ogólną, odczyn; - tlenowe: tlen rozpuszczony, BZT5, ChZTMn, ChZTCr, ogólny węgiel organiczny; - biogenne: amoniak, azot Klejdahla, azotany, azotyny, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny - zasolenia: przewodność, substancje rozpuszczone, zasadowość ogólną, wapń, magnez - mikrobiologiczne: liczbę bakterii grupy coli oraz liczbę bakterii grupy coli typu kałowego. Kwartalnie oznaczano: - wskaźniki zasolenia: siarczany, chlorki - metale: cynk, kadm, mangan, miedź, ołów, selen, żelazo - wskaźniki biologiczne: chlorofil „a”, saprobowość fitoplanktonu i peryfitonu. Raz w roku oznaczano niektóre wskaźniki zanieczyszczeń przemysłowych fenole, oleje mineralne. W monitoringu diagnostycznym oznaczono dodatkowo arsen, bor, bar, chrom+6, chrom ogólny, glin, rtęć, pestycydy, detergenty anionowe, WWA, fluorki. W przekroju pomiarowym Sterdyń na rzece Buczanka dodatkowo wykonano oznaczenia (chlor pozostały wolny, miedź rozpuszczona) pod katem określenia przydatności wód do bytowania ryb w warunkach naturalnych. Ø Ø Ø Ø - Wody podzielono na 5 klas jakości: klasa I - wody o bardzo dobrej jakości: brak wpływu działań antropogenicznych; mogą być wykorzystywana do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną (kategoria A1), klasa II - wody dobrej jakości: mogą być wykorzystywana do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną (większość wskaźników spełnia wymagania - kategoria A2) wykazują niewielki wpływ zaburzeń wynikających z antropopresji; klasa III - wody zadawalającej jakości: mogą być wykorzystywana do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną (większość wskaźników spełnia wymagania - kategoria A3) wykazują umiarkowany wpływ antropopresji; klasa IV - wody nie zadawalającej jakości: mogą być wykorzystywana do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną (większość wskaźników spełnia wymagania - kategoria A3) wykazują poważny wpływ antropopresji i populacje biologiczne odbiegają zespołów normalnie związanych z tym typem wód powierzchniowych; CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 do spożycia do spożycia do spożycia do spożycia znacznie od 17 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Ø klasa V - wody złej jakości: - wody nie spełniają wymagań dla wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, - na skutek oddziaływań antropogenicznych ma miejsce zanik populacji biologicznych. Wyniki wód w badanych rzekach wskazują na jakość: - niezadowalającą- klasa IV w 5 p.p.k. (Bug, Myśla, dolny bieg Cetyni, dolny bieg Buczynki) - złą- klasa V w 3 p.p.k. (Cetynia poniżej i powyżej Sokołowa Podlaskiego, Buczynka w p.p.k. Sterdyń). CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 18 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Zestawienie ocen jakości wód płynących objętych monitoringiem diagnostycznym w powiecie sokołowskim w 2006 roku Lp. 1. 2. Rzeka Buczynka Buczynka Punkt pomiarowokontrolny Sterdyń Ceranów Km biegu rzeki 18,6 5,8 Gmina Sterdyń Ceranów Klasa ogólna Wyniki pomiarów wskaźników i substancji odpowiadające IV lub V klasie jakości wód w poszczególnych punktach pomiarowych stężenie Klasa nazwa wskaźnika jednostka wskaźnika średnio-roczne maksymalne minimalne V Barwa BZT5 ChZT-Cr Azotany Sub. pow. cz. an. Lb. b. coli fek. Odczyn Ogólny węg. org. Azot Kjeldahla Selen Chlorofil "a" IV IV IV IV IV IV V V V V V mg Pt/l mg O2/l mg O2/l mg NO3/l mg/l n/100 ml mg C/l mg N/l mg Se/l µg/l 26 4,167 29,4 14,519 0,504 609 8,1 11,988 2,648 0,021 76,655 50 9 70,6 43,576 0,504 2300 9,7 27,6 6,98 0,057 235 15 1 10 0,442 0,504 30 7,6 4,53 0,98 0,004 2,92 IV ChZT-Mn ChZT-Cr Ogólny węg. org Azot Kjeldahla Azotany Fosforany Żelazo Lb. b. coli fek. Og. lb. b. coli Barwa Selen IV IV IV IV IV IV IV IV IV V V mg O2/l mg O2/l mg C/l mg N/l mg NO3/l mg PO4/l mg Fe/l n/100 ml n/100 ml mg Pt/l mg Se/l 8,193 29,925 11,392 2,539 7,926 0,454 0,532 1816,5 2758,3 33 0,043 13,8 41,2 18,7 3,32 27,915 0,987 1,1 15000 15000 55 0,056 4,24 18,9 4,63 1,81 0,442 0,142 0,311 36 230 15 0,024 CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 19 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Lp. 3. 4. Rzeka Bug Cetynia Punkt pomiarowokontrolny Nur Sokołów Podlaski Km biegu rzeki 122,0 30,0 Gmina Ceranów Sokołów Podlaski Klasa ogólna Wyniki pomiarów wskaźników i substancji odpowiadające IV lub V klasie jakości wód w poszczególnych punktach pomiarowych stężenie Klasa nazwa wskaźnika jednostka wskaźnika średnio-roczne maksymalne minimalne IV Barwa Zawiesina ogólna BZT5 ChZT-Mn ChZT-Cr Azot Kjeldahla Fosforany Selen Lb. b. coli fek. Og. lb. b. coli Ogólny węg. org. Chlorofil "a" IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V V mg Pt/l mg/l mg O2/l mg O2/l mg O2/l mg N/l mg PO4/l mg Se/l n/100 ml n/100 ml mg C/l µg/l 32 21,33 4,75 10,463 37,208 2,498 0,537 0,021 1869,3 6347,5 12,553 76,035 55 72 15 15,5 58,7 3,54 0,927 0,024 9300 24000 23,2 265 15 2,2 1 5,12 17,7 1,53 0,237 0,018 92 640 5,61 2,52 V Barwa ChZT-Cr Azot Kjeldahla Azotany Azot ogólny Fosforany Fosfor ogólny Przew. elektrol. Selen Lb. b. coli fek. Og. lb. b. coli IV IV IV IV IV V V V V V V mg Pt/l mg O2/l mg N/l mg NO3/l mg N/l mg PO4/l mg P/l µS/cm mg Se/l n/100 ml n/100 ml 16 23,667 1,911 26,614 7,982 2,207 0,841 1532 0,048 10925 67725 25 70,7 2,92 43,797 12,9 7,02 2,34 2740 0,058 24000 110000 10 15,8 1,29 14,378 5,18 1,03 0,385 691 0,038 2300 3800 CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 20 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Lp. 5. 6. Rzeka Cetynia Cetynia Punkt pomiarowokontrolny Kupientyn Białobrzegi Km biegu rzeki 24,0 2,1 Gmina Sabnie Sterdyń Klasa ogólna Wyniki pomiarów wskaźników i substancji odpowiadające IV lub V klasie jakości wód w poszczególnych punktach pomiarowych stężenie Klasa nazwa wskaźnika jednostka wskaźnika średnio-roczne maksymalne minimalne V Barwa Tlen rozp. BZT5 ChZT-Cr Ogólny węg. org. Azotany Azotyny Azot ogólny Subst. rozp. og. Chlorofil "a" Azot Kjeldahla Fosforany Fosfor ogólny Przew. elektrol. Selen Lb. b. coli fek. Og. lb. b. coli IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V V V V V V V mg Pt/l mg O2/l mg O2/l mg O2/l mg C/l mg NO3/l mg NO2/l mg N/l mg /l µg/l mg N/l mg PO4/l mg P/l µS/cm mg Se/l n/100 ml n/100 ml 32 9,42 3,75 28,225 10,864 26,429 0,326 8,813 795 28,873 2,743 5,282 2,138 2207 0,04 11293,3 47866,7 40 12,67 8,0 39,8 16,2 52,026 0,574 13,6 1075 87,7 4,42 8,8 4,75 3670 0,053 110000 110000 25 2,72 2,0 12,4 7,98 1,009 0,115 4,5 501 3,49 1,13 2,66 0,875 1115 0,022 430 2100 IV Barwa ChZT-Cr Azot Kjeldahla Fosfor ogólny Przew. elektrol. Mangan Żelazo Fosforany Selen IV IV IV IV IV IV IV V V mg Pt/l mg O2/l mg N/l mg P/l µS/cm mg Mn/l mg Fe/l mg PO4/l mg Se/l 23 23,475 2,018 0,445 1375 0,3158 0,9102 0,954 0,04 35 30,3 2,79 0,863 1854 0,654 1,26 1,83 0,054 15 10 1,12 0,198 717 0,133 0,501 0,366 0,027 CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 21 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Lp. Rzeka Punkt pomiarowokontrolny 7. Myśla Szkopy 8. Myśla Mogielnica Km biegu rzeki Gmina Klasa ogólna 15,0 Repki IV 1,0 Jabłonna Lacka IV Wyniki pomiarów wskaźników i substancji odpowiadające IV lub V klasie jakości wód w poszczególnych punktach pomiarowych stężenie Klasa nazwa wskaźnika jednostka wskaźnika średnio-roczne maksymalne minimalne mg Pt/l 15 IV 40 Barwa 23 mg O2/l 1 IV 7 BZT5 2,727 13,2 IV 33,4 ChZT-Cr mg O2/l 21,273 1,25 IV 3,01 Azot Kjeldahla mgN/l 1,732 0,442 IV 36,896 Azotany mgNO3/l 16,501 0,108 IV 0,92 Fosfor ogólny mg P/l 0,338 721 IV 1825 Przew. elektrol. µS/cm 1249 0,22 IV 0,22 Oleje mineralne mg/l 0,22 36 IV 4300 Lb. b. coli fek. n/100 ml 2198,7 930 IV 46000 Og. lb. b. coli n/100 ml 16457,3 0,298 V 2,43 Fosforany mg PO4/l 0,779 0,019 V 0,064 Selen 0,041 mg Se/l 0,61 V 110 Chlorofil "a" 13,221 µg/l Barwa ChZT-Cr Azot Kjeldahla Fosforany Przew. elektrol. Żelazo Lb. b. coli fek. Og. lb. b. coli Selen IV IV IV IV IV IV IV IV V mg Pt/l mg O2/l mg N/l mg PO4/l µS/cm mg Fe/l n/100 ml n/100 ml mg Se/l CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 18 18,925 1,841 0,432 1181 0,829 931,8 8761,7 0,045 25 41,6 2,36 0,803 2277 1,61 4300 29000 0,065 10 10 0,798 0,161 624 0,443 92 280 0,021 22 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 2.6.3 Monitoring wód podziemnych Ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami została uregulowana w dyrektywie o wodach gruntowych 80/68/EWG, jak również w dyrektywie 2000/60/WE z 23 października 2000r. w sprawie ustanowienia ram dla działalności Wspólnoty w dziedzinie polityki wodnej, czyli tzw. ramowej dyrektywie wodnej. W ramach krajowego monitoringu wód podziemnych na terenie powiatu sokołowskiego wyznaczony został jeden punkt poboru wód w Sokołowie Podlaskim. W punkcie tym mierzone są wody gruntowe. W 2006r. nie wykonano analiz wód. Badania wykonane w 2003r. wskazywały na dobrą jakość wód. 2.6.4 Monitoring hałasu Hałas definiowany jest jako dźwięk niepożądany lub szkodliwy dla zdrowia ludzkiego. Źródłem informacji o hałasie w środowisku jest w szczególności Państwowy Monitoring Środowiska, który stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska. Podsystem monitoringu hałasu obejmuje zarówno emisję hałasu jak i ocenę klimatu akustycznego. W ramach monitoringu regionalnego w 2007r. zostały wykonane badania hałasu komunikacyjnego w większych miastach na terenie województwa mazowieckiego oraz przy głównych drogach. Wykazały one, iż hałas komunikacyjny jest jednym z największych zagrożeń i uciążliwości. Prawie wszystkie pomiary wykazały przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu dla pory dnia i nocy. Pomiary wykonane w 2007 r. i w latach wcześniejszych wykazały, iż największe zagrożenie hałasem na terenie województwa mazowieckiego występuje w miastach takich, jak: Warszawa, Radom, Płock, Siedlce, Ciechanów, Ostrołęka, Płońsk, Pruszków, Ursus, Konstancin, Mszczonów, Grójec, Sierpc, Żyrardów a poza miastami przy drogach, na których odbywa się ruch tranzytowy. W Warszawie dodatkowo występuje hałas lotniczy i tramwajowy stanowiący istotny składnik klimatu akustycznego. Na terenie powiatu sokołowskiego nie stwierdzono większych problemów związanych z hałasem. 2.6.5 Monitoring promieniowania Oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko przeprowadza się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawie badań monitoringowych oraz informacji o źródłach emitujących pola. Źródłem promieniowania jest każde urządzenie (każda instalacja), w którym następuje przepływ prądu np. sieci energetyczne w tym linie wysokiego napięcia, stacje radiowe i telewizyjne, stacje bazowe i telefony telefonii komórkowej, radiotelefony, CB-radio, urządzenia radiowo-nawigacyjne, urządzenia elektryczne wykorzystywane w domu, itp. W województwie mazowieckim w 2007r. pomiary zostały wykonane w Warszawie oraz w Radomiu, Płocku, Ciechanowie, Legionowie, Pruszkowie, Ostrołęce i Siedlcach. Wyniki pomiarów wykazały iż występujące w środowisku poziomy pól elektromagnetycznych są mniejsze od dopuszczanych poziomów i nie powinny zagrażać środowisku, ani zdrowiu ludzi. Stwierdzono także niewielkie obniżenie poziomów w porównaniu z 2006r. prawie we wszystkich punktach. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 23 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 III. Zagrożenia środowiska naturalnego Zagrożenie środowiska polega na jego zanieczyszczeniu i wyczerpywaniu się zasobów naturalnych. 3.1 Powietrze atmosferyczne Najczęściej stosowaną klasyfikacją źródeł emisji jest następujący podział: o źródła punktowe związane z energetycznym spalaniem paliw i procesami technologicznymi w zakładach przemysłowych; o źródła liniowe związane z komunikacja; o źródła powierzchniowe niskiej emisji rozproszonej komunalno- bytowej i technologicznej. - Główne źródła emisji zanieczyszczeń: kotłownie lokalne i paleniska domowe energetyka zawodowa i przemysłowa (głównie kotłownia miejska, w dalszej części przyzakładowa) środki transportu - Substancje wprowadzane do powietrza: popioły lotne gazy spalinowe samochodów pyły zanieczyszczenia z energetycznego spalania paliw - Dominujący udział w zanieczyszczaniu powietrza na terenie powiatu mają zanieczyszczenia z procesu spalania paliw tzw. zanieczyszczenia energetyczne oraz ze środków transportu. Tabela: Emisja i redukcja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza w 2006r. (GUS) emisja zanieczyszczeń w t pyłowych L.p. 1. 2. 3. gazowych wyszczególnienie województwo mazowieckie podregion ostrołęckosiedlecki powiat sokołowski zanieczyszczenia zatrzymane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń w % zanieczyszczeń wytworzonych ogółem w tym ze spalania paliw ogółem w tym dwutlenek siarki pyłowe gazowe 11303 10713 232225 154960 99,2 15,7 1853 1752 37142 16493 99,2 0,5 181 180 816 224 83,8 - Istotnymi źródłami zanieczyszczeń powietrza w skali powiatu są: - Sokołowskie Zakłady Mięsne „SOKOŁÓW” S.A. w Sokołowie Podlaskim - PUIK Sp. z o.o.- Kotłownia Rejonowa przy ul. Piłsudskiego 8. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 24 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 3.2 Wody Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wód na terenie województwa mazowieckiego i powiatu są ścieki pochodzące z miast i przemysłu oraz spływy powierzchniowe z terenów rolniczych. Degradacja jakości wód obejmuje zmiany ich cech fizyko-chemicznych i biologicznych przez wprowadzenie do nich ogromnych ilości substancji organicznych i nieorganicznych, energii, czy substancji promieniotwórczych. Uniemożliwia to wykorzystanie zasobów wodnych do różnych celów związanych z działalności i egzystencją człowieka. Ścieki są mieszaniną zużytej wody oraz różnego rodzaju substancji płynnych, stałych, gazowych, radioaktywnych oraz ciepła, usuwanych z terenów miast i zakładów przemysłowych. W zależności od pochodzenia ścieki dzieli się na: bytowo-gospodarcze, przemysłowe i odpadowe. Ochrona zasobów wodnych polega przede wszystkim na rozwiązaniach technicznych, takich jak: · stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej; · napowietrzanie wód stojących; · zamykanie obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysk wody ze ścieków; · zabezpieczanie hałd i wysypisk · oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowych 3.3 Gleby Zanieczyszczenie gleb powoduje zachwianie równowagi biologicznej środowiska glebowego. W strefie intensywnego zanieczyszczenia środowiska degradacja gleby spowodowana jest głownie przez: - związki siarki, ich nadmiar działa niekorzystnie na organizmy glebowe, hamując ich rozwój - substancje radioaktywne - pożary, erozję, suszę, trzęsienia ziemi - techniczną zabudowę: budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe, szlaki komunikacyjne Rolnicze zanieczyszczenie gleb uprawnych następuje wskutek nieumiejętnego nawożenia mineralnego i nadmiernego stosowania gnojowicy oraz w wyniku używania chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) czy chemicznych regulatorów wzrostu roślin (retardantów). W wyniku niewłaściwej działalności rolniczej do gleb i gruntów przedostają się zanieczyszczenia pochodzące z użytych w nadmiarze nawozów mineralnych i organicznych. Najbardziej rozpowszechnione zanieczyszczenia gleb to: związki organiczne (np. pestycydy), metale ciężkie (np. ołów, rtęć) i azotany. Nadmierna ilość nawozu w glebie zmniejsza zdolność do rozkładu materii organicznej i produkcji składników odżywczych dla roślin. Oddzielne zagrożenie stanowi zakwaszanie gleb, które zależy od ilości kwaśnych opadów oraz stopnia zakwaszenia wód. Zanieczyszczenia zmieniają gleby pod względem chemicznym, fizycznym i biologicznym. Szkodliwe substancje zmieniają w znaczny sposób odczyn gleb. Zwiększone zakwaszenie lub alkalizacja gleb negatywnie wpływa na stan mikrofauny i mikroflory glebowej. Zanieczyszczenia gleby obniżają jej urodzajność, a więc powodują zmniejszenie plonów i obniżenie ich jakości, zakłócają przebieg wegetacji roślin, niszczą walory CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 25 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 ekologiczne i estetyczne szaty roślinnej. Groźne zanieczyszczenie gleby stanowią również występujące w nadmiarze azotany, których źródłem jest nadmierne nawożenie gleb azotem, zanieczyszczona atmosfera lub ścieki. Zanieczyszczenia gleb mogą ulegać depozycji do środowiska wodnego na skutek wymywania szkodliwych substancji. Przemieszczanie się środków chemicznych z gleby do wód powoduje eutrofizację wód powierzchniowych i podziemnych. Ochrona gleb ma na celu minimalizację erozji wietrznej i wodnej, przeciwdziałanie chemicznej degradacji gleb pod wpływem zanieczyszczeń, przeciwdziałanie przesuszeniu i zawodnieniu gleb, zachowaniu gruntów o walorach ekologiczno- produkcyjnych. 3.4 Odpady W wyniku dużego nagromadzenia odpadów na stosunkowo małej powierzchni składowana masa oddziałuje negatywnie na środowisko, a przede wszystkim: - zanieczyszcza wody gruntowe i powierzchniowe - zanieczyszcza atmosferę oraz gleby i okoliczną szatę roślinną - stanowi zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne z uwagi na wysoki udział substancji organicznych, sprzyjających rozwojowi mikroorganizmów chorobotwórczych; - niszczy walory estetyczne środowiska przez niekorzystne zmiany krajobrazu Zagrożenie stanowią w szczególności odpady komunalne, które są zakażone mikroorganizmami chorobotwórczymi mogącymi przenikać do wód gruntowych, powierzchniowych i do powietrza. Na źle eksploatowanych wysypiskach odpadów komunalnych panują dobre warunki dla żerowania much, gryzoni i ptaków, które mogą przenosić chorobotwórcze drobnoustroje. Przed zdeponowaniem na składowisku odpady powinny zostać poddane selekcji, gdzie z ogólnej masy odpadów wyodrębnia się surowce użytecznie wtórnie, takie jak karton, metal, szkło, drewno, guma, niektóre odpady niebezpieczne: akumulatory, baterie, świetlówki. Na terenie powiatu sokołowskiego znajduje się jedno składowisko odpadów komunalnych zlokalizowane w miejscowości Suchodół Włościański. Jest to składowisko stałych odpadów komunalnych innych niż niebezpieczne i obojętne. Składowisko posiada pozwolenie zintegrowane wydane przez Wojewodę Mazowieckiego określające warunki prowadzenia działalności. Ta decyzja administracyjna stanowi pozwolenie na prowadzenie danej działalności, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150), która nakazuje wstrzymanie funkcjonowania instalacji eksploatowanych bez wymaganego pozwolenia. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r o odpadach (Dz. U. 2007 Nr 39 poz. 251) wprowadziła obowiązek utworzenia na stopniu gminnym, powiatowym i wojewódzkim planów gospodarki odpadami. Opisują one szczegółowo aktualną sytuację na terenie gmin, powiatów lub województw oraz wytyczają strategie działań na terenie danej jednostki w zakresie gospodarki odpadami. 3.5 Hałas Hałas jest najpowszechniejszym i najczęściej podnoszonym problemem życia ludzi w środowisku miejskim. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150, z dnia 15 lutego 2008 z póz. zm.) traktuje hałas jako zanieczyszczenie, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 26 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 wobec którego należy przyjmować takie same ogólne zasady postępowania, jak dla pozostałych zanieczyszczeń i związanych z nimi dziedzin ochrony środowiska. Społeczne skutki oddziaływania hałasu i wibracji wyrażają się: - szkodliwym wpływem na zdrowie ludności; - obniżeniem sprawności i wydajności pracy oraz zmniejszeniem chęci działania; - obniżeniem sprawności uczenia się; - wypadkami na stanowiskach pracy i komunikacji (spowolniony refleks, niedostateczna zrozumiałość słowa, rozproszenie uwagi); - rosnącą liczbę zachorowań na chorobę wibracyjną oraz głuchotę zawodową; - powodowanie lokalnych napięć, kłótni między ludźmi; - obniżeniem poczucia bezpieczeństwa, niezależności i poziomu komfortu. Najlepsze efekty zwalczania hałasu pochodzenia komunikacyjnego można osiągnąć przez: - ograniczenie ruchu pojazdów; - poprawę stanu nawierzchni ulic i torowisk; - wprowadzenie urządzeń przeciwhałasowych w pojazdach mechanicznych - wykorzystywanie naturalnych barier akustycznych - właściwe rozwiązania akustyczne w planowaniu przestrzennym miast, osiedli, tworzenie obwodnic i objazdów wokół miast. Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z hałasem jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150, z dnia 15 lutego 2008) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001. Nr 100 poz. 1085 z póz. zm.). Ustawa Prawo ochrony środowiska odwołuje się do szczegółowych aktów wykonawczych. Są to m.in.: - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007 Nr 120, poz. 826), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia, przekazywanych właściwym organom ochrony środowiska oraz terminu i sposobów ich prezentacji (Dz. U 2003 Nr 59, poz. 529), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. 2003 Nr 110, poz.1057), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. 2007 Nr 192, poz. 1392), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być przekazywane właściwym organom ochrony środowiska, oraz terminów i sposobów ich prezentacji (Dz. U. 2003 Nr 18, poz. 164), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U 2002 Nr 179, poz.1498), CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 27 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 3.6 Zagrożenia różnorodności biologicznej Zagrożenia walorów przyrodniczych doliny Bugu są związane z różnymi formami działalności człowieka. Największe zagrożenia bieżące odnotowano no obszarze o najwyższych walorach przyrodniczych na terenie powiatu sokołowskiego, tj. w dolinie Bugu. Bezpośrednie zagrożenia ze strony człowieka związane są z płoszeniem wysiadujących jaja, karmiących młode lub żerujących ptaków. Również lęgi gatunków gniazdujących na ziemi mogą być rozdeptywane przez ludzi lub niszczone przez towarzyszące psy. Działalność człowieka najsilniej wpływająca na zubożenie fauny i flory środowiska naturalnego to min: - wycinanie lasów - budowa wałów przeciwpowodziowych (na terenach odciętych wałami od corocznych wylewów rzeki przyspieszeniu ulegają procesy przesuszania gruntów, oraz związane z tym zakwaszenie, murszenie i zanik naturalnego użyźniania, co w konsekwencji wpływa na zmiany populacji wielu gatunków ptaków wodno-błotnych oraz niekorzystne tendencje w gospodarce łąkowo-pastwiskowej) - melioracje oraz głębokie rowy - zmiany w użytkowaniu gruntów, min zamiana trwałych użytków zielonych w grunty orne (spływ zanieczyszczeń rolniczych), zaniechanie wykaszania i wypasania łąk (zanik siedlisk gatunków preferujących niską roślinność) - brak przepustów dla drobnych zwierząt pod drogami o największym ruchu - brak odpowiednich oznakowań na liniach i słupach energetycznych, zabezpieczających przed kolizjami przelatujące ptaki. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 28 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 IV. Kierunki działań Zgodnie z zapisami w pierwszym programie ochrony środowiska na lata 2004-2011 określone zostały kierunki działań powiatu i gmin w zakresie ochrony środowiska. 4.1 Ochrona powietrza W związku z koniecznością dalszej ochrony powietrza atmosferycznego, na terenie powiatu sokołowskiego określono następujące zadania: 1. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł przemysłowych na terenie powiatu 2. Ścisłe przestrzeganie przepisów o ochronie atmosfery 3. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł gospodarstw domowych: - Zastąpienie węgla kamiennego innymi nośnikami energii – np. olejem opałowym, gazem ziemnym - Budowa ciepłowni z wykorzystaniem odpowiednich technologii zabezpieczających przed emisją szkodliwych gazów - Lokalizowanie zabudowy mieszkalnej w pewnej odległości od tras komunikacyjnych o dużym nasileniu ruchu 4. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza z dróg powiatowych - Zwiększenie liczby samochodów napędzanych gazem - Prace remontowe i modernizacyjne dróg powiatowych sprzyjające poprawie płynności ruchu - Dążenie do ograniczenia lokalnego ruchu samochodowego przez zwiększenie sieci obsługi drogowych przewozów pasażerskich 5. Spełnienie wymogów monitoringu powietrza Rozszerzenie monitoringu powietrza 4.2 Ochrona wód Badania i analizy wód na terenie powiatu wykazały znaczne przekroczenie norm dopuszczalnych zanieczyszczeń, w związku z tym konieczne jest podjęcie działań w celu poprawy ich jakości oraz zapobieganiu dalszej degradacji. Należą do nich: 1. Kanalizacja obszarów miejskich i zwartych obszarów wiejskich nadążająca z ich zwodociągowaniem 2. Wyposażenie zabudowy rozproszonej nie objętej siecią kanalizacyjną w szczelne zbiorniki osadowe, z dostarczaniem ścieków do oczyszczalni 3. Ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych na obszarach dolin rzecznych i obniżeń terenu (z płytkim zaleganiem wód gruntowych) 4. Pełne uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w obiektach podlegających Starostwu Powiatowemu (obiekty administracji powiatowej, służby zdrowia i placówki oświatowe) 5. Objęcie szczególnym systemem monitoringu grup produkcyjnych i zakładów przemysłowych 6. Wyeliminowanie bezpośredniego zrzutu ścieków do wód, poprzez budowę nowych i rozbudowę już istniejących oczyszczalni. 7. Składowanie odpadów stałych 8. Likwidacja „dzikich wysypisk” i nałożenie kar pieniężnych na ich twórców. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 29 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 9. Dofinansowanie budowy małych oczyszczalni przydomowych 10. Wystosowanie bezwzględnego zakazu zrzutu przez prywatne jednostki odpadów pochodzenia zwierzęcego lub bytowego do wód. Nałożenie kar pieniężnych w wypadku przekroczenia zakazu. 4.3 Ochrona gleb W celu ochrony gleb przed niekorzystnymi zmianami konieczne jest podjęcie następujących działań: zagospodarowywanie gleb w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej ograniczanie czynników wpływających na degradację gleby rekultywację gleb i ziemi zdegradowanej ochronę gruntów rolnych, przeciwdziałanie degradacji chemicznej gleb poprzez ochronę powietrza i wód powierzchniowych racjonalne stosowanie wapna, nawozów sztucznych i środków ochrony roślin na terenach rolnych i leśnych, racjonalizację prowadzenia upraw na terenach rolnych występowanie do Starosty Powiatowego o nakazywanie rekultywacji terenów zdegradowanych przez jego użytkowników 4.4 Hałas Zamierzenia powiatu sokołowskiego w celu walki z hałasem będą realizowane poprzez: ograniczenie emisji akustycznej podstawowych źródeł hałasu tj. w tym przypadku komunikacji samochodowej (wprowadzenie ograniczeń prędkości ruchu pojazdów, poprawa jakości nawierzchni jezdni) działania zmierzające do ograniczenia przenikania hałasu do środowiska (stosowanie ekranów akustycznych, zwiększanie izolacji akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach) 4.5 Ochrona środowiska naturalnego W celu ochrony walorów przyrodniczych powiatu sokołowskiego, należy podjąć odpowiednie kroki w celu eliminacji zagrożeń wpływających na pogorszenie środowiska naturalnego. Zgodnie z zapisami w programie ochrony środowiska na lata 2004-2011 konieczna jest kontynuacja następujących działań 1. Zaniechanie dalszego obwałowania Bugu. 2. Zaniechanie zbyt głębokiego pogłębiania rowów melioracyjnych oraz kopania nowych rowów. Istniejące rowy należy wyposażyć w zastawki zapobiegające odpływom wód w okresie kwiecień-czerwiec. 3. Utrzymanie wykaszania łąk w istniejących kompleksach trwałych użytków zielonych, a ograniczenie wykaszania wyłącznie w bezpośrednim sąsiedztwie zarośli i zadrzewień śródłąkowych stanowiących naturalne schronienie ptaków w okresie sianokosów. Przesunięcie pierwszego terminu sianokosów po 10 czerwca, co ułatwi uniknięcie niebezpieczeństwa przez dorastające siewkowce. Rozpoczynanie koszenia od środka CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 30 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 łąki do zewnętrznych skrajów zamiast tradycyjnego (od skraju do środka) w celu umożliwienia ucieczki młodym ptakom. 4. Zaniechanie jakichkolwiek prac regulacyjnych w korycie Bugu, zwłaszcza budowy poprzecznych ostróg i pogłębiania głównego nurtu. 5. Zaniechanie budowy jakichkolwiek zbiorników zaporowych na Bugu. 6. Wstrzymanie wypasania i wycinania lasów łęgowych. 7. Murawy piaszczyste i suche pastwiska nie powinny być zalesiane, jako unikalne, seminaturalne środowiska żerowiskowe i gniazdowe ptaków należy zachować w obecnym stanie, z zaniechaniem eksploatacji kruszywa i lokalizowania wysypisk śmieci. Należy również ograniczyć zasięg osiedli letniskowych w tym typie środowiska. 8. Należy ograniczyć penetrację plaż i wysp oraz zakazać użytkowania łodzi motorowych w okresie lęgowym ptaków (kwiecień-połowa lipca) w całej dolinie dolnego Bugu. 9. Na słupach wysokiego napięcia oraz liniach energetycznych 110, 220 i 400 KV należy zawiesić metalowe sylwetki ptaków drapieżnych. Można też zawieszać jaskrawe, duże kule, powszechnie stosowane w krajach UE. 11. Wprowadzenie na niektórych odcinkach dróg przepustów dla drobnej zwierzyny (płazy, gady ssaki) w celu zmniejszenia kolizji z pojazdami w trakcie sezonowych wędrówek tych zwierząt. 12. Egzekwowanie prawnego zakazu wypalania wiosennego traw. 4.6 Edukacja ekologiczna Warunkiem koniecznym i niezbędnym realizacji celów zarówno w zakresie racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych jak i poprawy jakości środowiska jest dobrze zorganizowany system edukacji ekologicznej społeczeństwa. Wśród wielu tematów edukacji ekologicznej, znaczące miejsce należy przypisać edukacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, ochrony powietrza atmosferycznego, oszczędności energii, itp. Głównym zadaniem edukacji ekologicznej jest wykształcenie wśród mieszkańców poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. W celu osiągnięcia takiego stanu konieczne jest podjęcie następujących działań: prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej młodzieży i dzieci wspieranie finansowe i merytoryczne działań z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej w szkołach współdziałanie władz gminnych i powiatowych z instytucjami, szkołami, przedstawicielami środowiska naukowego i pozarządowymi organizacjami w celu efektywnego wykorzystania różnych form edukacji ekologicznej współdziałanie władz gminnych i powiatowych z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów działań podejmowanych na rzecz jego ochrony prowadzenie działań w zakresie edukacji ekologicznej społeczności lokalnej na terenach cennych przyrodniczo sukcesywne rozszerzanie działalności informacyjno-wydawniczej. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 31 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 V. Poprawa jakości środowiska naturalnego. Priorytety, cele i zadania programu Racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego wymaga powszechnego stosowania proekologicznych metod gospodarowania oraz podejmowania działań sprzyjających zachowaniu potencjału przyrodniczego regionu. „Program Ochrony Środowiska Powiatu Sokołowskiego na lata 2008 – 2011” zmierza do zachowania walorów środowiska naturalnego oraz poprawy jego stanu. Cele Programu przewidują: zachowanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych, ochronę zasobów i poprawę jakości wód podziemnych i powierzchni ziemi, ochronę zasobów wód powierzchniowych, poprawę ich jakości i zapobieganie zanieczyszczeniu, poprawę stanu czystości terenów i zapobieganie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi, poprawę jakości powietrza atmosferycznego, wzrost wiedzy społeczeństwa o stanie środowiska naturalnego, jego zagrożeniach oraz sposobach przeciwdziałania zagrożeniom, wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców oraz poprawa komunikacji społecznej w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych powiatu. 5.1 Priorytety ekologiczne Spośród celów dokonano wyboru najistotniejszych zagadnień, które określone zostały mianem priorytetów, a ich realizacja przyczyni się do poprawy stanu środowiska naturalnego w najbliższym czasie. Wyboru priorytetów dokonano na podstawie analizy stanu poszczególnych komponentów środowiska oraz uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, obowiązujących podstaw prawnych. Wyznaczono następujące priorytety dla powiatu sokołowskiego z zakresu ochrony środowiska: Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych (ochrona doliny Bugu) Ochrona powietrza atmosferycznego i powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej ochrony środowiska Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa Ochrona zasobów przyrody i różnorodności biologicznej W ramach powyższych priorytetów realizowane będą określone zadania. 5.2 Powietrze atmosferyczne Celem strategicznym zgodnym z założeniami wojewódzkiego programu ochrony środowiska jest poprawa jakości powietrza atmosferycznego Powyższy cel realizowany jest poprzez: utrzymanie trendu zmniejszania zużycia energii na potrzeby produkcyjne i bytowe ludności, ograniczanie emisji „u źródła” w energetyce, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 32 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Zadania: 1. Zmniejszanie energochłonności produkcji oraz zużycia energii na potrzeby bytowe: - ograniczanie zużycia energii cieplnej poprzez termomodernizację budynków, montaż liczników ciepła i zaworów termostatycznych, 2. Ograniczanie emisji „u źródła”: - modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane paliwem gazowym, płynnym lub biomasą wyposażone w automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą wydajność cieplną źródła, - realizacja inwestycji związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. 3. Konsekwentna realizacja programów ochrony powietrza podejmowanych w wyniku kolejnych rocznych ocen jakości powietrza. 5.3 Wody powierzchniowe Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez dążenie do poprawy jakości wód i ochrony zasobów to główny cel określający dążenia i działania mające za zadanie ochronę wód na terenie powiatu. Ochrona zasobów wód powierzchniowych, poprawa ich jakości i zapobieganie zanieczyszczaniu realizowana jest przez: zapobieganie zmniejszaniu się zasobów wód powierzchniowych, stałe ograniczanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych, przywracanie jakości wód do stanu wynikającego z ich funkcji ekologicznych oraz sposobów użytkowania, Zadania: 1. Ochrona zasobów wodnych: zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin, 2. Ograniczanie zanieczyszczeń wód: optymalizacja wykorzystania istniejących oczyszczalni ścieków, budowa nowych oczyszczalni ścieków oraz rozbudowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej, wyposażanie gospodarstw wiejskich w zabudowie rozproszonej w indywidualne systemy asenizacyjne – przydomowe oczyszczalnie ścieków, realizacja inwestycji ograniczających zanieczyszczenia azotowe pochodzące z rolnictwa (głównie budowa płyt gnojowych i zbiorników na gnojowicę), 3. Poprawa jakości wód: rekultywacja silnie zanieczyszczonych zbiorników wodnych. 5.4 Powierzchnia ziemi Ochrona gleb przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych, ochrona zasobów naturalnych to zadania postawione przed władzami powiatu. Ochrona zasobów i poprawa jakości wód podziemnych, gleb i powierzchni ziemi realizowana jest przez: CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 33 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 eliminację czynników zagrożenia dla jakości wód podziemnych, restrukturyzację poboru wód dla celów użytkowych, zmniejszenie wodochłonności gospodarki, racjonalne użytkowanie gleb, Zadania: - doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących stref ochronnych wokół ujęć wody, modernizacja technologii uzdatniania wody do picia, wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarce, umieszczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego granic obszarów udokumentowanych i potencjalnych złóż kopalin, likwidacja „dzikich” składowisk odpadów, zagospodarowanie gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom i klasie bonitacyjnej; ochrona gleb przed erozją wietrzną i zakwaszeniem; wprowadzanie produkcji rolnej zgodnie z ustawą o rolnictwie ekologicznym (w szczególności na obszarach chronionych); ochrona zwartych kompleksów terenów rolnych o wysokich wartościach bonitacyjnych Rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych przez eksploatację. 5.5 Monitoring środowiska Regularny monitoring środowiska pozwoli na poszerzenie wiedzy o stanie środowiska naturalnego i poznanie jego zagrożeń. Taki stan możliwy jest podczas realizacji celu jakim jest: doskonalenie monitoringu stanu środowiska, analiza zmian zachodzących w środowisku i ocena zagrożeń, a następnie realizacja zadań: realizacja zadań zarządców składowisk odpadów i oczyszczalni ścieków w zakresie monitoringu, inwentaryzacja odpadów zawierających azbest oraz odpadów z PCB, kontrola jakości i ilości odpadów wprowadzanych do środowiska, monitoring „u źródła” powstawania odpadów, 5.6 Odpady Głównym celem w dążeniach administracji samorządowej, rządowej, przedsiębiorców, organizacji, stowarzyszeń, instytucji kontrolnych w dziedzinie ochrony środowiska jest minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz prowadzenie nowoczesnego (zgodnego ze standardami unijnymi) systemu odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Poprawa stanu czystości terenów i zapobieganie zanieczyszczaniu powierzchni ziemi możliwe są poprzez: zmniejszanie ilości produkowanych odpadów, odzysk surowców wtórnych oraz odpadów organicznych w celu ich dalszego wykorzystania, właściwe składowanie i unieszkodliwianie odpadów, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 34 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców Zadania: - zwiększenie stopnia odzysku substancji, materiałów i energii z odpadów, wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych, wydzielenie odpadów tzw. budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych, wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych. - dążenie do stosowania niskoodpadowych technologii produkcji, wykorzystujących wszystkie składniki przerabianych surowców, - stworzenie systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w gospodarstwach domowych, małych i średnich przedsiębiorstwach oraz szkolnictwie i sektorze medycznym i weterynaryjnym, - minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów poprzez wprowadzenie technologii mało i bezodpadowych, - intensyfikacja działań w kierunku zwiększenia stopnia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, - wprowadzenie zasad „Czystej produkcji” przez wytwórców, - wprowadzenie systemu zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych, - konieczność unieszkodliwiania odpadów ulegających biodegradacji, - kontynuacja zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie prawidłowego funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi, Szczegółowe informacje znajdują się w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu sokołowskiego. 5.7 Edukacja ekologiczna Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców oraz poprawa komunikacji społecznej w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych powiatu realizowany jest poprzez: wspieranie działań uzupełniających system edukacji formalnej, podnoszących ekologiczną świadomość społeczności i władz lokalnych, Zadania: - upowszechnianie zasad „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”, wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej, propagowanie umiarkowanego użytkowania zasobów naturalnych zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwach domowych, rozwój zagospodarowania edukacyjnego i turystycznego obszarów leśnych (ścieżki edukacyjne, szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.), wspieranie imprez prośrodowiskowych, upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w powiecie, województwie i kraju, wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych, rozszerzenie zakresu szkoleń dla pracowników administracji publicznej w zakresie edukacji ekologicznej, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 35 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 - kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwie domowym prowadzących do zmniejszenia ilości odpadów i ich segregacji. 5.8 Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej Cel główny w zakresie ochrony przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej, jakim jest zachowanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych realizowany poprzez: współpracę przy powoływaniu nowych obszarów i obiektów prawnie chronionej przyrody i krajobrazu, w tym sieci obszarów Natura 2000, usuwanie lub ograniczanie aktualnych i potencjalnych zagrożeń dla zachowania różnorodności biologicznej, wzmocnienie służb ochrony przyrody, wspieranie działalności proekologicznych, Zadania: Ochrona i renaturalizacja siedlisk: realizacja programu zwiększania lesistości kraju, zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla produkcji rolniczej, wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych; wspieranie rolnictwa ekologicznego, intensyfikacja prac związanych z opracowaniem i aktualizacją operatów urządzeniowych lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją tych planów, Zadania długookresowe (według hierarchii ważności): - - - - Odsunięcie wałów przeciwpowodziowych na granicę tarasu zalewowego i nadzalewowego w celu przywrócenia naturalnego zasilania starorzeczy i łąk – w pierwszej kolejności na odcinku: Przewóz Nurski–ujście Cetyni (woj. mazowieckie), Zaniechanie wszelkich zabiegów gospodarczych (koszenie, orka, wypas) w nadrzecznym pasie o szerokości ( od 50 do 200 m – w zależności od lokalnych uwarunkowań – od rzeki) w celu uruchomienia procesów spontanicznej sukcesji wtórnej dla odtworzenia nadrzecznych lasów łęgowych (wierzbowotopolowych) wzdłuż całego Bugu - w pierwszym etapie na najbardziej zdegradowanym odcinku, poniżej wsi Białobrzegi (gm. Sterdyń i dalej na zachód w gminie Ceranów i Kosów Lacki). Przywrócenie koszenia lub wypasu na porzuconych łąkach i murawach, z wyjątkiem powyżej wskazanego pasa nadrzecznego, Powołanie spójnego systemu parków krajobrazowych w skali całej doliny Bugu, w pierwszej kolejności w granicach ostoi nr 199 (Dolina Dolnego Bugu) zdelimitowanej w bazie CORINE – zgodnie z założeniami europejskiego systemu obszarów chronionych NATURA 2000 (docelowo włączenie całej doliny od źródeł do ujścia na listę Natura 2000), Renaturalizacja olsów i torfowisk niskich, osuszonych w wyniku prac odwadniających, zwłaszcza poniżej Wieski w gminie Jabłonna Lacka. W wojewódzkim programie ochrony środowiska jednym z celów głównych ustanowiono utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych. W celu osiągnięcia powyższego celu konieczne działanie zgodnie z poniższymi kierunkami: CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 36 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 - Określenie obszarów predysponowanych do objęcia ochroną prawną. Opracowanie planów ochrony Parków Krajobrazowych i Rezerwatów Przyrody, Włączenie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych nieobjętych dotychczas ochroną prawną w krajowy system obszarów chronionych; Włączenie obszarów cennych przyrodniczo do europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000. Wspieranie przez samorządy inicjatyw lokalnych dotyczących tworzenia obszarów i obiektów chronionych. Motywowanie społeczności lokalnych do działań na rzecz utrzymania walorów przyrodniczych. Stałe współdziałanie z „sąsiadami” w ramach porozumienia Zielone Płuca Polski (ZPP) na rzecz koordynacji tworzenia i funkcjonowania obszarów chronionych. Organizowanie konferencji, seminariów i warsztatów propagujących rolę obszarów chronionych w zrównoważonym rozwoju regionu. 5.9 Lasy W celu ochrony ekosystemów leśnych konieczne jest podejmowanie takich działań, które będą przyczyniać się do zwiększania lesistości na terenie powiatu. Osiągnięcie powyższego celu wymaga realizacji następujących zadań: wyznaczanie i tworzenie zwartych kompleksów leśnych oraz leśnych pasów izolacyjnych. weryfikacja klasyfikacji gruntów i uporządkowanie ewidencji gruntów zalesionych. zwiększenie powierzchni lasów państwowych. upowszechnianie doświadczeń Leśnych Kompleksów Promocyjnych w zakresie zasad zrównoważonego rozwoju gospodarki leśnej. upowszechnianie biologicznych i ekologicznych metod ochrony lasów. upowszechnianie funkcji edukacyjnych lasów. 6.5. Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 37 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 VI. Harmonogram działań Zadania samorządów powiatów dotyczą m.in.: - opracowania powiatowego planu ochrony środowiska oraz opiniowanie aktualizacji programów gminnych pod względem ich zgodności z obowiązującym prawodawstwem i programem powiatowym - ochrony wód powierzchniowych i podziemnych (pozwolenia wodno-prawne) poprzez: wprowadzanie stref ochronnych pośrednich od ujęć wód i określanie zasad gospodarowania w strefach, ograniczanie i eliminacja zanieczyszczeń wód), - nadzór nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących ustanowienia stref ochronnych ujęć wody - zachowania i zwiększania zasięgu przestrzennego kompleksów leśnych, (opracowywanie i aktualizacja operatów urządzeniowych lasów), - wydawanie, ograniczanie i cofanie pozwoleń związanych z przedsięwzięciami, dla których raport o oddziaływaniu na środowisko może być wymagany; - działania zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery w celu osiągnięcia standardów jakości powietrza, w tym termomodernizacja budynków i wymiana źródeł ciepła na opalane paliwem ekologicznym, - ochrona gleb i powierzchni ziemi przed degradacją, - działania służące podnoszeniu świadomości ekologicznej mieszkańców, - promowania ekologicznych kierunków i form zagospodarowania, Zadania własne samorządu powiatu Zadania te obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo ze środków pozostających w dyspozycji samorządu powiatu. Obejmują one zadania o charakterze inwestycyjnym i organizacyjno-prawnym. Zadania samorządów gminnych Zadania samorządów gminnych obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo ze środków pozostających w dyspozycji gmin i szczegółowo ustalone zostaną w gminnych programach ochrony środowiska. Zadania koordynowane Wymienione zadania realizowane będą przez organy administracji państwowej i samorządowej oraz przez podmioty gospodarcze. W wykazach tych zadań wskazano jednostki odpowiedzialne oraz podmioty uczestniczące w realizacji. Ponieważ finansowanie tych zadań najczęściej nie leży w kompetencjach organów administracji, określenie jednostka odpowiedzialna oznacza spełnianie funkcji koordynatora lub inicjatora działań zmierzających do realizacji zadań. Zadania o charakterze organizacyjno-prawnym Realizacja Programu ochrony środowiska odbywać się będzie zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, w oparciu o kompetencje podmiotów zarządzających środowiskiem. Zarządzanie środowiskiem realizowane jest na kilku szczeblach. Na poziomie wojewódzkim zarządzanie środowiskiem prowadzi administracja rządowa, samorządowa CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 38 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 województwa oraz instytucje im podporządkowane. Działania podejmowane są także na szczeblu powiatu i gminy. Zadania inwestycyjne Zadania inwestycyjne dotyczą wspierania finansowego przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska. Wsparcia finansowego udzielają fundacje, banki, organizacje rządowe. Wykaz skrótów: ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa BGK – Bank Gospodarstwa Krajowego LP – Lasy Państwowe MRiRW – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych MŚ – Ministerstwo Środowiska NGO – organizacje pozarządowe ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego ODN – Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli OEE – ośrodki edukacji ekologicznej ON – ośrodki naukowe RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SłKom – samorządowe jednostki organizacyjne wypełniające zadania w zakresie gospodarki wodnościekowej i oczyszczania terenów SłPl – służby planistyczne – (wykonawcy dokumentów, konsultanci) WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PFRON – Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 39 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 6.1 Harmonogram zadań krótkoterminowych „ Zadania samorządów powiatowych i gminnych-2008-2011” Lp. Termin realizacji Jednostka Odpowiedzialna Koszty Podmioty realizacji uczestniczące /tys. PLN/ 2008 Gminy Zarząd powiatu SłPl 2008 Zarząd powiatu SłPl Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących ustanowienia stref ochronnych ujęć Sukcesywnie wody Zarząd powiatu SłPl, RZGW Umieszczanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego granic obszarów udokumentowanych i potencjalnych złóż kopalin Gminy SłPl Nazwa zadania Źródła finansowania Zadania ogólne 1 2 Opracowanie aktualizacji gminnych i powiatowych programów ochrony środowiska Opiniowanie aktualizacji programów gminnych pod względem ich zgodności z obowiązującym prawodawstwem i programem powiatowym w ramach działań statutowych w ramach działań statutowych Środki własne gmin i powiatu, fundusze celowe Środki własne Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych, kopalin, gleb i powierzchni ziemi 3 4 Sukcesywnie 2/rok Środki własne w ramach działań Środki własne statutowych Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych 5 6 Zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego gmin Rozbudowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej, rozbudowa oczyszczalni ścieków Sukcesywnie Gminy SłPl Sukcesywnie Gminy SłKom, SłPl CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 w ramach działań Środki własne statutowych gmin Środki własne gmin, środki mieszkańców, 3 200 fundusze pomocowe, kredyty WFOŚiGW 40 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Lp. Nazwa zadania Koszty Podmioty realizacji uczestniczące /tys. PLN/ Termin realizacji Jednostka Odpowiedzialna Sukcesywnie Zarząd powiatu i Administracja gminy obiektów Praca ciągła Zarządzający oczyszczalnią Sukcesywnie Samorządy, Zarząd powiatu i NGO, szkoły, gminy ODN Sukcesywnie Samorządy, Zarząd powiatu i OEE, radio, gminy prasa, telewizja Sukcesywnie Zarząd powiatu i Samorządy, gminy, władze szkoły oświatowe Źródła finansowania Zadania w zakresie ochrony powietrza 7 Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane paliwem ekologicznym (biomasą), wyposażone w automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą wydajność cieplną źródła oraz termomodernizacja budynków Zadania w zakresie monitoringu środowiska 8 Monitorowanie jakości ścieków doprowadzanych i oczyszczonych w oczyszczalniach - 3 112 środki własne, WFOŚiGW , NFOŚiGW w ramach działań Środki własne statutowych Zadania w zakresie edukacji ekologicznej 9 10 11 Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez samorządy, lokalne organizacje pozarządowe i grupy obywatelskie Upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w powiecie, województwie i kraju Wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 3/rok Środki własne samorządów, fundusze celowe w ramach Środki własne działań statutowych samorządów, powiatów i fundusze celowe gmin Środki własne 2/rok samorządów, fundusze celowe 41 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 „ Zadania koordynowane o charakterze organizacyjno-prawnym- 2008-2011” Lp. Termin Realizacji Nazwa zadania Koszty Jednostka Podmioty realizacji Odpowiedzialna Uczestniczące (w tyś zł.) Źródła finansowania Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu 1 2 3 4 Intensyfikacja prac związanych z opracowywaniem i aktualizacją operatów urządzeniowych lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją tych planów Realizacja programu zwiększania lesistości kraju. Sukcesywnie Zarząd powiatu Praca ciągła MRiRW, MŚ 2012 MŚ Praca ciągła Zarząd województwa, parki narodowe Sukcesywnie Zarząd województwa, wojewoda, samorządy Współpraca przy tworzeniu sieci obszarów Natura 2000. Wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych; wspieranie rolnictwa ekologicznego Właściciele lasów, LP, gminy Zarząd powiatu ARiMR, LP, Wojewoda MSZ, SłOP, ON, SłPI, samorządy, LP, NGO Wojewoda, samorządy, ARiMR, ODR, Właściciele gospodarstw 50 Środki własne, PFOSiGW, WFOŚiGW w ramach Budżet państwa, działań środki własne, statutowych fundusze celowe W ramach Budżet państwa, działań fundusze celowe statutowych Budżet państwa, W ramach środki własne rolników, działań programy rolnostatutowych środowiskowe UE Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych 5 Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarce Podmioty gospodarcze Środki własne W ramach podmiotów działań gospodarczych, statutowych fundusze celowe Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 42 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Lp. Nazwa zadania 6 Rekultywacja silnie zanieczyszczonych zbiorników wodnych (z wodami pozaklasowymi) Termin Realizacji Sukcesywnie Koszty Jednostka Podmioty realizacji Odpowiedzialna Uczestniczące (w tyś zł.) RZGW Samorządy Źródła finansowania Budżet państwa, W ramach fundusze celowe, działań fundusze pomocowe i statutowych strukturalne UE „Zadania koordynowane o charakterze inwestycyjnym- w latach 2008-2011” Lp. Nazwa zadania Termin realizacji Jednostka Odpowiedzialna Koszty Podmioty realizacji Uczestniczące /tys. PLN/ Praca ciągła MRiRW Zarząd powiatu, gminy Sukcesywnie Dyspozytorzy ujęć, samorządy Właściciele gospodarstw Sukcesywnie Dyspozytorzy terenów Samorządy Źródła finansowania Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu 1 Zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla produkcji rolniczej Brak danych do ustalenia Budżet państwa kosztów Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych i powierzchni ziemi 2 3 Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody, budowa i rozbudowa wodociągów Likwidacja „dzikich” składowisk odpadów, zakrzaczenie i zalesianie tych terenów Budżet państwa środki własne, f. celowe, 5 500 f. pomocowe i strukturalne UE Brak danych Środki podmiotów do ustalenia gospodarczych, fundusze kosztów celowe Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych 4 Realizacja inwestycji ograniczających zanieczyszczenia azotowe pochodzące z rolnictwa (głównie budowa płyt gnojowych i zbiorników na gnojowicę) Sukcesywnie Właściciele gospodarstw CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 ARiMR, ODR WIOŚ Środki własne podmiotów Brak danych gospodarczych, do ustalenia fundusze celowe, kosztów fundusze pomocowe i strukturalne UE 43 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Lp. Nazwa zadania Termin realizacji Jednostka Odpowiedzialna Koszty Podmioty realizacji Uczestniczące /tys. PLN/ Źródła finansowania Zadania w zakresie ochrony powietrza 5 6 Ograniczanie zużycia energii cieplnej poprzez termomodernizację budynków, w tym: ocieplanie budynków wymianę stolarki budowlanej, montaż liczników ciepła i zaworów termostatycznych Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane paliwem gazowym, ciekłym lub biomasą Praca ciągła Właściciele budynków BGK Sukcesywnie Podmioty gospodarcze, właściciele budynków Samorządy Wojewoda, samorządy, LP, parki narodowe LP, NGO, samorządy, parki narodowe i krajobrazowe Środki własne właścicieli Brak danych budynków, budżet do ustalenia państwa (kredyty kosztów bankowe), fundusze celowe Środki własne Brak danych podmiotów i osób do ustalenia fizycznych, fundusze celowe oraz pomocowe i kosztów strukturalne UE Zadania w zakresie edukacji ekologicznej 7 Rozwój zagospodarowania edukacyjnego i turystycznego obszarów leśnych (ścieżki edukacyjne, szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.) Praca ciągła CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 5/rok Budżet państwa środki własne samorządów, LP i parków narodowych, fundusze celowe oraz pomocowe i strukturalne UE 44 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 6.2 Harmonogram zadań długoterminowych W latach 2012-2015 kontynuowane będą działania zmierzające do ochrony środowiska przyrodniczego. Będą one realizowane w ramach następujących zadań: L.p. Jednostka odpowiedzialna Zadanie Źródła finansowania Koszt realizacji w tys. zł Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych 1. 2. Uregulowanie gospodarki wodnościekowej na terenie powiatu poprzez rozbudowę oczyszczalni ścieków i systemu kanalizacji i wodociągów gminy Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniami, rekultywacja zanieczyszczonych., w celu osiągnięcia dobrego stanu wód. Samorządy Środki własne gmin, środki mieszkańców, fundusze pomocowe, kredyty WFOŚiGW Budżet państwa, fundusze celowe, fundusze pomocowe i strukturalne UE 30 000 500 Zadania w zakresie ochrony powietrza 3. Modernizacja źródeł ciepła (zmiana tradycyjnych węglowych pieców na gazowe, opalane biomasą, bądź olejem opałowym) i termomodernizacja budynków w celu ograniczenia strat ciepła i emisji szkodliwych substancji do atmosfery. Właściciele i administracja budynków, podmioty gospodarcze Środki własne właścicieli budynków, budżet państwa (kredyty bankowe), fundusze celowe, WFOŚiGW , NFOŚiGW b.d. Zadania w zakresie ochrony gleb 4. 5. Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja terenów zdegradowanych Działania w celu ograniczenia negatywnego wpływu działalności rolniczej na stan gleb (kanalizacja Powiat, gminy, podmioty gospodarcze, Gminy, podmioty gospodarcze, Budżet powiatu i gmin, środki własne przedsiębiorstw, samorządów Budżet powiatu i gmin, środki własne CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 b.d. 15 000 45 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 L.p. Jednostka odpowiedzialna Zadanie powiatu). Źródła finansowania Koszt realizacji w tys. zł przedsiębiorstw, samorządów Zadania w zakresie ochrony środowiska naturalnego 6. 7. 8. 9. Ochrona krajobrazu rolniczego i obszarów prawnie chronionych. Podmioty gospodarcze, gminy, Ochrona lasów. Prowadzenie prawidłowej gospodarki leśnej. Powiat, gminy, podmioty gospodarcze, nadleśnictwo Utworzenie spójnego systemu obszarów Samorządy chronionych. terytorialne, podmioty gospodarcze, jednostki samorządowe Monitoring środowiska WIOŚiGW, właściciele obiektów Gminy, 2 000 Budżet powiatu, środki własne samorządów, Budżet gmin, fundusze celowe, WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki własne 120/rok b.d. b.d. Działania edukacyjne 10. 11. Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców. Zarząd powiatu i gminy Edukacja w zakresie zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska naturalnego. Zarząd powiatu i gminy Środki własne samorządów, fundusze celowe Środki własne samorządów, fundusze celowe CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 50 10 46 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 VII. Możliwości finansowania realizacji programu Wdrażanie programów ochrony środowiska wiąże się z funkcjonowaniem sprawnego systemu finansowania przedsięwzięć. Środki finansowe na ich realizację mogą pochodzić z budżetu wojewody, z budżetów samorządów (wojewódzkiego, powiatowego i gminnego), ze środków własnych przedsiębiorstw i inwestorów prywatnych oraz funduszy ekologicznych, a także funduszy pomocowych i strukturalnych Unii Europejskiej. Dostępne na rynku formy finansowania inwestycji ekologicznych dzieli się na: kredyty, pożyczki, obligacje, leasing, udziały kapitałowe – akcje i udziały w spółkach, dotacje. Dla samorządu powiatowego potencjalne możliwości finansowania inwestycji i działań proekologicznych stwarzają: − środki własne powiatu, − środki własne inwestorów, − pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Narodowy, Wojewódzki i Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, − kredyty − kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Bank Światowy), − leasing, − obligacje, − zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ, fundusze Unii Europejskiej). Własne środki samorządu terytorialnego Samorząd terytorialny część zadań finansuje ze środków własnych. Fundusze te pochodzą z bieżących środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Własne środki inwestorów Niektóre inwestycje są pokrywane ze środków własnych różnych podmiotów gospodarczych i inwestorów prywatnych. Inwestycje przewidywane do realizacji przez podmioty gospodarcze mogą być dofinansowywane z kredytów komercyjnych oraz uzupełniająco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania danego zadania za priorytetowe. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Zasady funkcjonowania funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej tj. narodowego, wojewódzkich i powiatowych zostały określone w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Stanowią one obecnie jedno z najpoważniejszych źródeł dotacji i preferencyjnych kredytów dla pomiotów podejmujących inwestycje ekologiczne. Fundusze ochrony środowiska mają za zadanie wspieranie realizacji inwestycji ekologicznych, a także działań nie inwestycyjnych (edukacja ekologiczna, opracowania naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska). CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 47 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Kryteriami wyboru projektów do sfinansowania z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej są: 1) kryterium zgodności z polityką ekologiczną państwa, 2) kryterium efektywności ekologicznej, 3) kryterium efektywności ekonomicznej, 4) kryterium uwarunkowań technicznych i jakościowych, 5) kryterium zasięgu oddziaływania, 6) kryterium spełnienia przez wnioskodawcę wymogów formalnych. Podstawowymi warunkami udzielenia dofinansowania są: 1) udokumentowane pełne pokrycie planowanych kosztów przedsięwzięcia, 2) wywiązanie się przez Wnioskodawcę z obowiązku uiszczania opłat i kar, stanowiących przychody Funduszu oraz wywiązywania się z innych zobowiązań w stosunku do Funduszu, 3) przedsięwzięcie nie może być zakończone, 4) udzielone dofinansowanie nie może przekroczyć kosztów przedsięwzięcia. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) stanowi największą w Polsce instytucję finansującą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska, a swym zakres działania obejmuje finansowe wspieranie przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym. NFOŚiGW wspiera finansowo przedsięwzięcia podejmowane dla poprawy jakości środowiska w Polsce, traktując jako priorytetowe te zadania, których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej. Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania: finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki), finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nie inwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia), finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych, bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego). Środki, którymi dysponuje NFOŚiGW, pochodzą głównie z opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych. Przychodami Narodowego Funduszu są także wpływy z opłat produktowych oraz wpływy z opłat i kar pieniężnych. Rolą Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚ i GW) jest wspieranie finansowe przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu regionalnym, które: znajdują odzwierciedlenie w strategii rozwoju województwa, spójnej z polityką ekologiczną państwa, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 48 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 - zawarte są w lokalnych i długookresowych programach ochrony środowiska, realizowane są w zakładach szczególnie uciążliwych dla środowiska, realizowane są na terenach szczególnie cennych przyrodniczo, spełniają rolę dźwigni finansowej przez pobudzenie wykorzystania środków podmiotów gospodarczych, samorządów terytorialnych oraz gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska, a także ograniczają uciążliwości dla środowiska. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie przewiduje dofinansowanie poprzez pożyczki i dotacje wdrażania projektów związanych z realizacją programów ochrony poszczególnych elementów środowiska. WFOŚiGW udziela preferencyjnych pożyczek z opcją częściowego umorzenia oraz dotacje, które mogą być przeznaczone na realizację zadań z zakresu: - ochrony wód i gospodarki wodnej: sieci kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, sieci wodociągowe, zbiorniki retencyjne, - ochrony atmosfery: modernizacji kotłowni, likwidacja niskiej emisji, odnawialne źródła energii, termomodernizacja budynków, - ochrony powierzchni ziemi: selektywna zbiórka odpadów, recykling, nowoczesne składowiska odpadów, - przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska: zakup pojazdów ratowniczogaśniczych, zakup specjalistycznego sprzętu ratowniczego, - edukacji ekologicznej: konkursy ekologiczne, szkolenia, konferencje, badania naukowe, zielone szkoły, - ochrony przyrody: ochrona gatunkowa i obszarowa, pielęgnacja pomników przyrody, zalesienia, plany gospodarki zasobami przyrody, - monitoringu środowiska: zakup specjalistycznego sprzętu do monitorowania środowiska Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (PFOŚ i GW) utworzone zostały na początku 1999 r. wraz z utworzeniem powiatowego szczebla administracji państwowej. Dochodami PFOŚ i GW są wpływy z: opłat za składowanie i magazynowanie odpadów i kar za niezgodne z przepisami prawa ich składowaniem lub magazynowaniem (10 % wpływów), opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz z administracyjnych kar pieniężnych (10 % wpływów poza opłatami i karami za usuwanie drzew i krzewów, które w całości stanowią przychód gminnego funduszu). Obecnie środki powiatowych funduszy (zgodnie art. 407 ustawy – Prawo ochrony środowiska) przeznacza się na wspomagania działalności w zakresie określonym jak dla gminnych funduszy, a także na realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni ziemi i inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju. Kredyty Preferencyjne kredyty na inwestycje proekologiczne, bez możliwości umorzeń udzielane są przez Bank Ochrony Środowiska S.A.(BOŚ). Kredytobiorca musi posiadać przynajmniej 50% własnych środków na sfinansowanie zadania. BOŚ przy udzielaniu CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 49 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 pożyczek kieruje się podobnymi kryteriami jak WFOŚiGW. Są to efektywność ekologiczna zadania i jego zgodność z priorytetami dla polityki ekologicznej województwa. Komercyjne kredyty bankowe ze względu na duże koszty finansowe związane z oprocentowaniem, nie powinny być brane pod uwagę jako podstawowe źródła finansowania inwestycji, lecz jako uzupełnienie środków z pożyczek preferencyjnych. Samorządy są obecnie postrzegane przez banki jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostęp do kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych jednostkom samorządu terytorialnego są zazwyczaj każdorazowo negocjowane indywidualnie. Banki wspierające inwestycje ekologiczne Dzięki współpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej banki rozszerzają swoją ofertę kredytową o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne oraz nawiązują współpracę z podmiotami angażującymi swoje środki finansowe w ochronie środowiska (fundacje, międzynarodowe instytucje finansowe). Szczególną rolę odgrywa Bank Ochrony Środowiska, który ma statutowo nałożony obowiązek kredytowania inwestycji służących ochronie środowiska. W chwili obecnej do najważniejszych ofert bankowych zaliczyć należy: 1) kredyty w ramach linii ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na: a) inwestycje z zakresu budowy małych i przydomowych oczyszczalni ścieków, b) inwestycje z zakresu budowy kanalizacji sanitarnej, c) inwestycje z zakresu zagospodarowania odpadów, w szczególności: − zakup i montaż urządzeń do odzysku odpadów, − zakup i montaż urządzeń do unieszkodliwienia odpadów, w tym budowa składowisk odpadów oraz zakup ich wyposażenia (np. wagi, zbiorniki wód odciekowych, instalacja odzysku biogazu), − zakup urządzeń służących zbieraniu i zagospodarowaniu odpadów, tj. pojemniki, kontenery, linie do sortowania odpadów, − rekultywacja składowisk odpadów, d) inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii, w szczególności: − zakup i instalacja małych elektrowni wodnych oraz zakup kotłów opalanych biomasą − zakup i instalacja systemów grzewczych z zastosowaniem pomp ciepła oraz baterii oraz kolektorów słonecznych, 2) kredyty na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska 3) kredyty na przedsięwzięcia inwestycyjne na terenach wiejskich w zakresie agroturystyki – udzielane ze środków Fundacji „Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej”, przedmiotem których jest uruchamianiem nowych lub rozwój istniejących przedsięwzięć w zakresie agroturystyki na wsi lub w miastach do 10 tysięcy mieszkańców, w zakresie: bazy noclegowej, bazy gastronomicznej oraz bazy rekreacyjno – sportowej i kulturowej, 4) kredyty na zbiorowe zaopatrzenie wsi i miast do 10 tysięcy mieszkańców – udzielane ze środków Fundacji „Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej”, przedmiotem których jest: a) budowa lub modernizacja sieci wodociągowej, b) budowa lub modernizacja stacji wodociągowych w przypadku, gdy warunkują one podłączenie kolejnych odbiorców wody, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 50 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 5) kredyty na przedsięwzięcia z zakresu termomodernizacji, służące wspieraniu przedsięwzięć termo modernizacyjnych, 6) kredyty na przedsięwzięcia z zakresu energooszczędnej modernizacji oświetlenia ulic, placów, itp. 7) kredyty na instalacje gazowe w wiejskich obiektach użyteczności publicznej – finansowane ze środków Fundacji „Polska Wieś 2000” im. Macieja Rataja, przedmiotem których jest budowa i modernizacja urządzeń grzewczych zasilanych gazem lub olejem w wiejskich obiektach użyteczności publicznej (szkoły, ośrodki zdrowia, remizy, itp.), 8) kredyty pomostowe i uzupełniające finansujące przedsięwzięcia inwestycyjne objęte dotacją SAPARD – w ramach, których mogą być finansowane przedsięwzięcia inwestycyjne obejmujące rozwój i poprawę infrastruktury obszarów wiejskich, realizowane na obszarach wiejskich lub w miastach do 7 tysięcy mieszkańców, w zakresie: − zaopatrzenia gospodarstw wiejskich w wodę wraz z jej uzdatnianiem, − odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych, − gospodarki odpadami komunalnymi, − budowy i modernizacji dróg gminnych i powiatowych, 9) kredyty z linii kredytowej Banku Rozwoju Rady Europy – w ramach, których mogą być finansowane przedsięwzięcia inwestycyjne obejmujące: − budowę oczyszczalni ścieków, − rekultywację powierzchni ziemi i ochrona wód podziemnych, − zagospodarowanie odpadów, − monitoring i ograniczenie hałasu, − inwestycje dotyczące redukcji wpływu na środowisko instalacji. 10) kredyt na przedsięwzięcia inwestycyjne z zakresu budowy, modernizacji i remontu dróg publicznych na terenach zamiejskich – realizowane ze środków Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej. Inne banki aktywnie wspomagające finansowanie ochrony środowiska to: − Bank Rozwoju Eksportu S.A., − Polski Bank Rozwoju S.A., − Bank Światowy, − Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. Leasing Dynamicznie rozwijającą się formą wspomagania inwestycji z zakresu ochrony środowiska jest leasing. Polega on na oddaniu na określony czas przedmiotu w posiadanie użytkownikowi, który za opłatą korzysta z niego, z możliwością docelowego nabycia praw własności. Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego największymi zaletami leasingu są możliwości łatwego dostępu do najnowszej techniki bez angażowania własnych środków finansowych oraz rozłożenie finansowania przedsięwzięć w długim okresie czasu, co jest szczególnie istotne przy wielu rodzajach inwestycji ekologicznych. Instytucje leasingowe finansujące zadania z zakresu ochrony środowiska: − Towarzystwo Inwestycyjno – Leasingowe EKOLEASING S.A., − BEL Leasing Sp. z o.o., − BISE Leasing S.A., − Centralne Towarzystwo Leasingowe S.A., − Europejski Fundusz Leasingowy Sp. z o.o. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 51 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Emisja obligacji Emisja obligacji jest nowo wprowadzanym sposobem gromadzenia środków finansowych. Istnieje możliwość emisji obligacji na inwestycje służące ochronie środowiska. Podmiotowe obligacje mogą być nabywane z budżetu terenowego, z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz kupowane przez inne podmioty. Programy pomocowe Unii Europejskiej Unia Europejska prowadzi politykę strukturalną, tak aby zwiększyć spójność gospodarczą i społeczną należących do niej państw, co oznacza zmierzanie do zmniejszenia różnic w rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami w Unii. Fundusze UE są to pieniądze z budżetu UE przeznaczone na pomoc w restrukturyzacji i modernizacji gospodarki państw członkowskich. Ich zadaniem jest przede wszystkim wsparcie najbiedniejszych regionów. Zgodnie z zasadą współfinansowania część środków finansowych musi pochodzić z budżetu krajowego (centralnego lub lokalnego). Źródłami finansowania nowej polityki spójności krajów Unii będą trzy fundusze: 1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 2. Europejski Fundusz Społeczny 3. Fundusz Spójności Pomoc finansowa w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) obejmuje inicjatywy i zadania z następujących dziedzin: - modernizacja i dywersyfikacja struktur gospodarczych w państwach członkowskich i regionach tych państw, - rozwijanie i ulepszanie infrastruktury podstawowej, - ochrona środowiska, - wzmocnienie zdolności instytucjonalnej krajowej i regionalnej administracji zarządzającej funduszami europejskimi. Z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) można będzie uzyskać dofinansowanie na projekty, których celem jest: - poprawa funkcjonowania instytucji rynku pracy, systemów szkolenia i kształcenia oraz polityki społecznej, - inwestycja w kapitał ludzki (wzrost poziomu wykształcenia, przystosowanie umiejętności pracowników do nowych wyzwań, zapewnienie dostępu dla wszystkich do rynku pracy), - wspieranie dostosowania administracji publicznej w zakresie budowania zdolności administracyjnej. Priorytety, które będzie wspierał Fundusz Spójności (FS) to: - transeuropejskie sieci transportowe, - infrastruktura ochrony środowiska, - połączenia kolejowe, morskie, śródlądowe, - zrównoważony rozwój transportu miejskiego, - inwestycje środowiskowe (projekty energooszczędne oraz z zakresu źródeł energii odnawialnej). Europejski Fundusz Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Na ochronę gruntów rolnych i leśnych na obszarach wiejskich możliwe będzie pozyskanie środków z EFRROW przez właścicieli gruntów i lasów, w tym osób prywatnych. Wsparcie finansowe z CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 52 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 tego Funduszu przeznaczone m.in. będzie na zadania mające na celu szczegółowe metody gospodarowania gruntami i lasami zgodnych z potrzebą zachowania środowiska naturalnego i krajobrazu oraz ochrony i poprawy zasobów naturalnych. Do kluczowych kwestii którymi należy się zająć UE zalicza różnorodność biologiczną, zarządzanie terenem Natura 2000, ochronę wód i gleb, łagodzenie zmian klimatu, w tym redukcję emisji gazów cieplarnianych, redukcje emisji amoniaku oraz zrównoważonego stosowania pestycydów. EkoFundusz EkoFundusz jest fundacją powołaną w 1992 r. przez Ministra Finansów, której celem jest efektywne administrowanie środkami pochodzącymi z ekokonwersji polskiego długu. Zadaniem EkoFunduszu jest dofinansowywanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które mają przynieść efekt w skali nie tylko regionu czy kraju, ale także wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej, a nawet światowej. W Statucie EkoFunduszu wśród pięciu sektorów ochrony środowiska znajdują się takie dziedziny priorytetowe jak: • ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu, • ochrona zasobów wody pitnej, • ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu ziemi (ochrona klimatu), • ochrona różnorodności biologicznej, • gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie preferencyjnych pożyczek lub bezzwrotnych dotacji. Pomoc finansową uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji bezpośrednio związanych z ochroną środowiska, a w dziedzinie ochrony przyrody również projekty pozainwestycyjne. Wszystkie wnioski o dofinansowanie oceniane są w EkoFunduszu z punktu widzenia ekologicznego, technologicznego, ekonomicznego i organizacyjnego. Inne fundacje: − Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie, Aleje Ujazdowskie 19, 00 – 557 Warszawa, − Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, ul. Żurawia 4a, 00 – 503 Warszawa, − Program Małych Dotacji GEF, al. Niepodległości 186, 00 – 608 Warszawa, − Projekt Umbrella, − Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, − Fundacja „Partnerstwo dla Środowiska”. Działania inwestycyjne w kraju w zakresie ochrony środowiska w latach 2007-2013 realizowane będą głównie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ). Program obejmuje wsparcie finansowe takie dziedziny jak: transport, środowisko, energetykę, kulturę i dziedzictwo kulturowe, a także ochronę zdrowia. W zakresie ochrony środowiska dofinansowanie przewidziano dla dużych inwestycji komunalnych, inwestycji proekologicznych w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody i bezpieczeństwa ekologicznego oraz edukacji ekologicznej. Wsparcie finansowe otrzymają zarówno samorządy i przedsiębiorcy, jak również m.in. organizacje pozarządowe, parki narodowe i Lasy Państwowe. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 53 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Środowiskowe priorytety określone w ramach Programu PO IiŚ to: Priorytet 1 – gospodarka wodno-ściekowa; celem jest redukcja ilości zanieczyszczeń odprowadzanych wraz ze ściekami do wód i ziemi oraz zapewnienie dobrej jakości wody pitnej, Priorytet 2 – gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi: celem jest zmniejszenie presji na powierzchnię ziemi poprzez redukcję udziału składowanych odpadów komunalnych i rekultywacje terenów zdegradowanych, Priorytet 3 – zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska; celem jest ograniczenie ryzyka zagrożeń ekologicznych poprzez inwestycje i system monitorowania środowiska, Priorytet 4 – przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska; celem jest ograniczenie negatywnego wpływu istniejącej działalności przedsiębiorstw do wymogów prawa wspólnotowego, Priorytet 5 – ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych; celem jest ograniczenie degradacji środowiska naturalnego oraz strat zasobów różnorodności biologicznej, w tym działania z zakresu edukacji ekologicznej. Priorytet 7- Transport przyjazny środowisku; celem jest zwiększenie udziału przyjaznych środowisku gałęzi transportu w ogólnym przewozie osób i ładunków. Priorytet 10- Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku; celem jest Poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa w zakresie oddziaływania sektora energetyki na środowisko. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego (RPO WM) 20072013 będzie stanowił główny instrument służący realizacji celów zaktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego, przy wykorzystaniu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. RPO WM jest jednym z 16 programów regionalnych, które będą realizować Strategię Rozwoju Kraju 2007-2015 oraz Narodową Strategię Spójności 2007-2013. Jednym z priorytetów RPO WM jest Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Celem głównym jest poprawa stanu środowiska naturalnego województwa mazowieckiego. W ramach tego priorytetu finansowo wspierane będą działania inwestycyjne w zakresie wodociągów i kanalizacji, ochrony powietrza oraz gospodarki odpadami. Realizowane będą również inwestycje w technologie wykorzystujące energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych, służące ograniczeniu nadmiernego zużycia paliw, dotyczące rozbudowy i modernizacji infrastruktury energetycznej, sieci ciepłowniczych. Ponadto wspierane będą działania zmierzające do tworzenia spójnych, regionalnych systemów monitoringu środowiska oraz prognozowania, ostrzegania, reagowania i likwidacji skutków zagrożeń, zarówno naturalnych, jak i technologicznych oraz inwestycje w tym zakresie. Realizowane będą również projekty wsparcia dla przedsiębiorstw we wprowadzaniu przyjaznych środowisku technologii oraz usprawnienia zarządzania środowiskiem, a także projekty w zakresie zachowania i ochrony istniejących zasobów dziedzictwa naturalnego na terenach parków narodowych, obszarów Natura 2000 i leśnych kompleksów promocyjnych. Kluczowym instrumentem finansowania ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych na terenach wiejskich będą także programy rolnośrodowiskowe. Zasady kształtowania tego filaru są uregulowane rozporządzeniem Unii Europejskiej (WE 1257/99). W Polsce jego funkcjonowanie opierać się będzie na Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 (PROW), który realizuje cele, priorytety oraz zasady, na podstawie których będą wspierane działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Zakłada on działania, tj.: wspieranie gospodarstw na obszarach o niekorzystnych warunkach CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 54 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 gospodarowania, renty strukturalne, programy rolnośrodowiskowe, zalesianie gruntów rolnych niskiej klasy bonitacyjnej, wsparcie gospodarstw niskotowarowych, dostosowanie do standardów Unii Europejskiej. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 55 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 VIII. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska W celu zapewnienia ciągłości i spójności działań związanych z ochroną środowiska, samorządy sporządzają wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, które następnie są przyjmowane do realizacji. Programy te sporządza się co 4 lata. Przy sporządzaniu programów obowiązuje zasada, iż programy wyższego rzędu zawierają wskazówki i wytyczne dla programów niższego szczebla. Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska należy uwzględniać co najmniej ustalenia zawarte w dokumentach: Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego Program ochrony środowiska powiatu sokołowskiego Ponadto gminne programy ochrony środowiska powinny być skoordynowane z: miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego lokalnymi planami rozwoju infrastruktury gminnymi planami gospodarki odpadami innymi programami (np. ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony zabytków) o ile takie zostały sporządzone Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska muszą być także uwzględnione obowiązujące przepisy prawne, programy rządowe, programy regionalne i lokalne na sąsiednich obszarach. Cele i zadania ujęte w wymienionych dokumentach powinny być wykorzystane przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska jako podstawa wyjściowa do ustalania zadań dla gminy, jako analog do sformułowania konkretnych celów, lub też jako inspiracja do wprowadzania podobnego zadania na szczeblu lokalnym. Zaplanowane cele, priorytety, działania (zadania) i środki muszą zostać zdefiniowane dla każdego z obszarów ochrony środowiska, którymi zajmuje się dana gmina, a więc: gospodarowania odpadami, stosunków wodnych i jakości wód, jakości powietrza, ochrony gleb, ochrony przyrody, w tym różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Częścią gminnego programu ochrony środowiska musi być stosowny plan gospodarki odpadami. Plan ten powinien określać: aktualny stan gospodarki odpadami w gminie, prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. Struktura gminnego programu ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury „Polityki ekologicznej państwa na lata 2007-2010, z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014”, a więc powinna zawierać następujące rozdziały: CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 56 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 - racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych poprawa jakości środowiska narzędzia i instrumenty realizacji programu nakłady na realizację programu kontrola realizacji programu W „II Polityce ekologicznej państwa”, przyjętej przez Radę Ministrów w czerwcu 2000 r. a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r., ustalone zostały następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska: zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r; ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD; ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990r i 25 % w stosunku do 2000r dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990r.; odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych; pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych; zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego – również o 30 %; ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu w 1990 r.; Wszystkie wymienione limity dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r. Program gminny powinien składać się z dwóch części: - zadań własnych (te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy) - zadań koordynowanych (zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego). Gminy powinny uwzględniać limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska zapisane w Polityce ekologicznej państwa. Gminne programy muszą spełniać warunki pozyskania wsparcia finansowego z funduszy, które w głównej mierze udzielane będzie jednostkom samorządu terytorialnego na realizację inwestycji ekologicznych. Do prac nad gminnymi programami ochrony środowiska powinny być włączone wszystkie właściwe ze względu na zasięg swojej działalności instytucje, związane z ochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym oraz podmioty oddziałujące na środowisko, jak również przedstawiciele całego społeczeństwa gminy i wszystkie zainteresowane osoby, organizacje oraz instytucje. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 57 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 IX. Monitoring realizacji programu Program Ochrony Środowiska jest narzędziem wdrażania polityki ochrony środowiska w powiecie. Oznacza to konieczność monitorowania zmian zachodzących w powiecie poprzez regularne ocenianie stopnia jego realizacji w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań, przyjętych celów, a także ustalania rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem. Ostatnim elementem tej analizy jest ustalenie przyczyn ujawnionych rozbieżności. Istota monitoringu polega na prowadzeniu stałych obserwacji, dokonywania ciągłych, systematycznych pomiarów, określaniu narzędzi pomiarów przebiegu procesów, które nas interesują. Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami są jednocześnie narzędziami planowania i zarządzania środowiskiem przez władze samorządowe. Mają na celu wspomagać rozwój obszaru i ochronę jego dziedzictwa naturalnego. Monitoring prowadzonych działań w zakresie ochrony środowiska oznacza, że realizacja Programu będzie podlegała ocenie w zakresie: Określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / działań Określenia stopnia realizacji przyjętych celów Oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem Analizy przyczyn tych rozbieżności Zarząd Powiatu będzie co dwa lata przedkładał Radzie Powiatu raport oceniający realizację Programu oraz wdrażania programów naprawczych. Wyniki oceny stanowić będą podstawę kolejnej aktualizacji Programu. Głównymi elementami monitoringu wdrażania Programu będą: Ocena postępów we wdrażaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie raportu (co dwa lata) Aktualizacja listy przedsięwzięć (co dwa lata) Aktualizacja polityki ochrony środowiska, tj. celów ekologicznych i kierunków działań (co cztery lata) System oceny realizacji Programu powinien być oparty na odpowiednio dobranych wskaźnikach, pozwalających całościowo opisać zagadnienia polityki ochrony środowiska i zarazem dających możliwość porównań. System tworzyć będą: 1. wskaźniki presji na środowisko, wskazujące główne źródła problemów i zagrożeń środowiskowych, odnoszące się do tych form działalności, które zmniejszają ilość i jakość zasobów (np. emisja zanieczyszczeń do środowiska, ilość odpadów gromadzonych na składowiskach, tempo eksploatacji zasobów środowiska), 2. wskaźniki stanu środowiska, odnoszące się do jakości środowiska i jego zasobów, pozwalające na ocenę zachodzących zmian (np. lesistość, udział gruntów rolnych..), 3. wskaźniki reakcji (działań ochronnych), pokazujące działania podejmowane w celu poprawy jakości środowiska lub złagodzenia antropopresji na środowisko (np. procent mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków, udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni województwa, powierzchnia gruntów zrekultywowanych, wydatki na ochronę środowiska). Do szczególnie ważnych wskaźników stopnia realizacji „Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego” należy zaliczyć: ocena dotrzymania norm jakości poszczególnych komponentów środowiska, CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 58 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 stopień zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeń, stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych nakładów. Poza wymienionymi głównymi wskaźnikami przy ocenie skuteczności realizacji Programu będą stosowane wskaźniki szczegółowe stanu środowiska: - poprawy stanu wód- zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, poprawy jakości wód płynących, stojących i wód podziemnych, poprawy jakości wody do picia oraz spełnienia przez wszystkie te rodzaje wód wymagań jakościowych obowiązujących w Unii Europejskiej, - poprawy jakości powietrza – zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza, - zmniejszenia uciążliwości hałasu ulicznego w mieście oraz hałasu wzdłuż tras komunikacyjnych, - zmniejszenia ilości wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenia zakresu ich gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenia zagrożeń dla środowiska ze strony odpadów niebezpiecznych, - wzrostu lesistości powiatu, - zahamowania zaniku gatunków roślin i zwierząt oraz zaniku ich naturalnych siedlisk. Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań będzie wysokość ponoszonych nakładów finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe. Decyzja o przyjęciu liczby i rodzajach wskaźników jest decyzją ustalającą określony system oceny przyjętej polityki ochrony środowiska w powiecie. Przyjmuje się, iż poniższa lista nie jest wystarczająca i będzie sukcesywnie modyfikowana. Wybrane wskaźniki monitoringu powinny być gromadzone i wykorzystywane do oceny realizacji Program Ochrony Środowiska dla powiatu sokołowskiego. Wskaźniki monitorowania realizacji programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego L.p. Wskaźnik Jednostka miary Stan wyjściowy Wskaźniki stanu środowiska 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Jakość wód powierzchniowych Jakość wód podziemnych Klasa wód w punktach pomiarowych Jakość wód w punkcie poboru IV-V klasa dobre Długość sieci wodociągowej na terenie powiatu (2006r.) km 677,0 % wskaźnik zwodociągowania powiatu % 76,5 Długość sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu (2006r.) km 88,8 % wskaźnik skanalizowania powiatu % 17,9 szt. 30 % 41,5 Liczba przydomowych oczyszczalni ścieków (2007r.) Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 59 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 L.p. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Wskaźnik Jednostka miary Stan wyjściowy Ogólna powierzchnia gruntów leśnych ha 26 063,93 Lesistość % 22,9 Powierzchnia o szczególnych walorach ha przyrodniczych prawnie chroniona Powierzchnia o szczególnych walorach % powierzchni ogólnej przyrodniczych prawnie chroniona Ilość zebranych odpadów komunalnych kg/os. na 1 mieszkańca w roku 2007 Mieszkańcy objęci zorganizowaną % zbiórką odpadów w 2007r. Wielkość emisji zanieczyszczeń tys. Mg pyłowych w 2006r. Wielkość emisji zanieczyszczeń tys. Mg gazowych (w tym CO2) w 2006r. Jakość powietrza atmosferycznego (dane z monitoringu - rok) 2006 pył zawieszony PM10 g/m3 ozon ołów 46 308,1 40,9 104 78 0,2 62,2 16,7 40,7-60,6 0,012-0,064 Wskaźniki świadomości społecznej 18. 19. 20. Nakłady inwestycyjne na edukację ekologiczną (zł) Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska w 2006r. Nakłady na środki trwałe służące gospodarce wodnej w 2006r. zł/rok 3 500 mln zł 2,1 mln zł 3,2 Porównanie informacji określonych na podstawie pomiarów i ocen do stanu bazowego posłuży do określenia efektu realizacji założonych celów i zadań w programie. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 60 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 X. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Zgodnie z obowiązującą ustawą Prawo ochrony środowiska organ wykonawczy powiatu ma obowiązek sporządzać w celu realizacji polityki ekologicznej państwa program ochrony środowiska, w którym określa w szczególności: cele ekologiczne; priorytety ekologiczne; rodzaj i harmonogram działań proekologicznych; środki niezbędne do osiągania celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Program uchwala Zarząd Powiatu raz na 4 lata, a co 2 lata raport z wykonania Programu. Niniejszy Program stanowi aktualizację dokumentu określającego kierunki i zadania, które powinny być realizowane w zakresie ochrony środowiska na terenie powiatu sokołowskiego, uwzględnia także wnioski zawarte w Raporcie z realizacji w/w Program. Program Ochrony Środowiska dla powiatu sokołowskiego jest spójny z programem ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego, polityką ekologiczną państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014. Celem nadrzędnym polityki ekologicznej powiatu sokołowskiego jest ochrona walorów przyrodniczych i poprawa standardów środowiska. Zadaniem Programu Ochrony Środowiska jest określenie aktualnego stanu środowiska w powiecie. W Programie dokonano analizy czynników, które wpływają na zanieczyszczenie środowiska, określono stan aktualny środowiska naturalnego. Na podstawie dostępnych danych (Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego i Starostwo Powiatowe, urzędy Gmin), scharakteryzowano stan środowiska naturalnego, analizując jego poszczególne komponenty, czyli wody powierzchniowe i podziemne, powietrze, hałas, przyrodę, powierzchnię ziemi. Ponieważ opracowanie Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu sokołowskiego przygotowano jako odrębny dokument, to w niniejszym opracowaniu dokonano jedynie sygnalizacji tego problemu, pozostawiając szczegóły w dokumencie podstawowym. Po przeprowadzonej analizie i diagnozie, w pgo zaproponowano system gospodarowania odpadami, określono wpływ tego systemu, jeżeli zostanie wdrożony, na środowisko naturalne oraz wskazano potencjalne źródła finansowania wraz z przybliżonymi kosztami. Po analizie dotyczącej stanu środowiska na terenie powiatu, w programie ochrony środowiska zwrócono uwagę na tendencje, jakie się zarysowują w poszczególnych komponentach środowiska i wyeksponowano rodzaje i typy zagadnień, jakimi należy się zająć w przyszłej działalności organów powiatu i innych jednostek organizacyjnych położonych w jego obrębie. Określono zagrożenia dla środowiska naturalnego, kierunki działań jaki muszą zostać podjęte by przeciwdziałać zagrożeniom i minimalizować ujemne ich skutki, oraz określono cele i zadania programu. Po analizie kryteriów i przyjętych celów polityki ekologicznej na poziomie kraju i regionu przyjęto w niniejszym Programie następujące priorytety ekologiczne: Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych, Ochrona powietrza atmosferycznego i powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej ochrony środowiska Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa Ochrona zasobów przyrody i różnorodności biologicznej CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 61 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Określono kroki jakie powinny zostać wykonane, aby osiągnąć poprawę stanu środowiska. Ze względu na perspektywy czasowe oznaczono w Programie zadania krótkoterminowe na lata 2008-2011 i długoterminowe na lata 2012-2015. Zadania krótkoterminowe zostały podzielone na grupy, w ramach każdej z grup przydzielono zadania do realizacji w określonych zakresach, oraz określono harmonogram czasowy ich realizacji, jednostkę odpowiedzialną, podmioty uczestniczące, oraz koszty realizacji zadania, o ile były możliwe do oszacowania, a także źródła ich finansowania. W harmonogramie zadań długoterminowych przedstawiono najważniejsze kierunki działań jakie będą kontynuowane na terenie powiatu, z czasem będą one uszczegółowiane i w miarę potrzeb poszerzane. W programie zamieszczono także wytyczne dla gmin jakimi powinni się kierować przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska. Zamieszczono także rozdział określający zasady monitorowania Programu wraz ze wskaźnikami jakie posłużą do określania wyników realizacji programu. CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 62 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 CleanMed 025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92 63
