ZAGADNIENIA MATURALNE DO POWTÓREK poziom podstawowy

ZAGADNIENIA MATURALNE DO POWTÓREK poziom podstawowy
POZYTYWIZM
po 15 października
1. Wyjaśnij znaczenie tytułu utworu: „Lalka”, odwołaj się do treści.
2. Wokulski romantyk czy pozytywista? Uzasadnij postawę bohatera odwołując się do znajomości
utworu.
3. Narracja i sposoby obrazowania w „Glorii victis”.
4. Cechy powieści realistycznej.
5. Obraz powstania styczniowego w literaturze pozytywizmu.
6. Wyjaśnij pojęcia: scjentyzm, utylitaryzm, praca organiczna, praca u podstaw, optymizm
poznawczy, organicyzm, polifonia – podaj przykłady nawiązania i realizacji w utworze literackim.
7. Styl ezopowy w literaturze pozytywizmu, wyjaśnij pojęcie i podaj funkcję na przykładzie literackim.
8. Zinterpretuj symbolikę mogiły w twórczości E. Orzeszkowej.
9. Wyjaśnij znaczenie pojęcia „pozytywizm” w Polsce i Europie.
10. Podaj różnice miedzy poglądami romantyków i pozytywistów dot. patriotyzmu, literatury i roli
artysty.
11. Omów cechy manifestu poetyckiego Adama Asnyka Do młodych, podaj argumenty, określ
adresata, dokonaj analizy środków językowych.
12. Przetłumacz tytuł noweli Elizy Orzeszkowej Gloria victis oraz objaśnij jego metaforyczne
znaczenie, odwołując się do treści utworu.
13. Wyjaśnij na czym polega sposób obrazowania powstania styczniowego w noweli E. Orzeszkowej
„Gloria victis” (baśniowość, stylizacja biblijna, hiperbolizacja itd.). Charakterystyka głównych
bohaterów.
14. Omów technikę kreacji bohaterów noweli Elizy Orzeszkowej Gloria victis, określ funkcję środków
językowych, służących heroizacji bohatera.
15. Omów sposoby realizacji haseł polskiego pozytywizmu w Lalce. Podaj przykłady z tekstu.
16. Przedstaw tematykę, problematykę utworu „Lalka”, weź pod uwagę: czas i miejsce akcji,
konstrukcja narratora, język i styl narracji.
17. Dokonaj charakterystyki społeczeństwa w „Lalce”.
18. . Wyjaśnij na czym polega koncepcja ludzkiego losu opisana w „Lalce” B. Prusa.
19. Wyjaśnij znaczenie tytułu utworu: „Mendel Gdański”, odwołaj się do treści.
20. Antysemityzm - Przedstaw argumenty zegarmistrza i kontrargumenty Mendla – przedstaw wnioski.
21. Przedstaw obraz Żyda i stosunki polsko-żydowskie odwołując się do znajomości noweli M.
Konopnickiej „Mendel Gdański”. Przyczyny antysemityzmu. Geneza utworu.
22. Symbolika dwóch mogił w „Nad Niemnem” E. Orzeszkowej (heroizm pracy – mogiła Jana i Cecylii,
heroizm walki – mogiła powstańców).
ROMANTYZM
po 15 listopada
1. Oda do młodości” jako manifest romantyków.
2. Oświeceniowe i romantyczne cechy „Ody do młodości” A. Mickiewicza.
Ballady
1. Wskaż cechy romantycznego światopoglądu w balladzie „Romantyczność”.
2. Podaj cechy ballady na podstawie utworów A. Mickiewicza.
3. Wyjaśnij, na czym polega ludowość w balladach
Pan Tadeusz
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Dlaczego „Pan Tadeusz” jest epopeją narodową? Podaj cechy gatunkowe.
Scharakteryzuj szlachtę soplicowską i zaściankową.
Wymień przyczyny powstania epopei „Pan Tadeusz”.(geneza)
Wyjaśnij pojęcie prometeizmu na podstawie Wielkiej Improwizacji.
Soplicowo jako centrum polskości.
Soplicowo jako arkadia – wizja kraju lat dziecinnych.
Charakterystyka Jacka Soplicy.
Idealizacja świata w utworze (konstrukcja utworu, kreacja bohaterów, sposób przedstawienia
wydarzeń historycznych i obraz natury).
Dziady cz.III
Scharakteryzuj ideę mesjanizmu rozwijaną w „Dziadach” cz. III. (widzenie księdza Piotra)
Kreacja romantycznego poety – wieszcza i poezji.(Wielka Improwizacja)
Metaforyczne znaczenie przemiany Gustawa w Konrada.
Obraz męczeństwa narodu polskiego (scena więzienna).
Prometeizm Wielkiej Improwizacji Konrada. Obraz poety i poezji.
Obraz społeczeństwa polskiego (towarzystwo stolikowe i towarzystwo w drzwiach, bal u
Senatora).
7. „Dziady” jako dramat romantyczny – cechy gatunkowe
8. Obraz Rosji i Rosjan w „Ustępie” oraz w wiersz „Do przyjaciół Moskali”.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Sonety Krymskie
1. Kreacja podmiotu lirycznego w „Sonetach krymskich”.
2. Cechy gatunkowe sonetu.
Poezja Słowackiego Hymn, Smutno mi Boże, Grób Agamemnona, Testament mój
1. kreacja podmiotu lirycznego,
2. kreacjonizm,
3. ocena Polaków
Poezja Norwida
1. portret wielkich ludzi w wierszu „Coś Ty Atenom zrobił, Sokratesie”
2. poetycki pogrzeb generała w wierszu „Bema pamięci żałobny rapsod”
OŚWIECENIE
po 15 grudnia
1. Wyjaśnij, na czym polegał przełom oświeceniowy w cywilizacji i kulturze.
2. Wyjaśnij pojęcia: racjonalizm, empiryzm, ateizm, deizm, sarmatyzm. Podaj przykłady i związek z
literaturą i myślą oświecenia.
3. Wymień i omów gatunki literackie popularne w oświeceniu.
4. Odwołując się do satyr I. Krasickiego, przedstaw cechy Sarmaty jako antywzoru osobowego polskiej
literatury oświeceniowej. Podaj cechy gatunkowe satyry.
5. Objaśnij, na czym polega ironia zastosowana w satyrze I. Krasickiego Do króla. Przedstaw
problematykę utworu, cechy oświecenia, środki stylistyczne.
6. Przedstaw cechy gatunkowe bajki, określ ramy kompozycyjne, scharakteryzuj wizję świata w bajkach,
objaśnij pojęcie alegorii, morału, pointy. Odwołaj się do konkretnego przykładu.
7. Scharakteryzuj epokę oświecenia, podaj najważniejsze cechy kultury, przywołaj przykłady utworów,
przedstawicieli. Wyjaśnij dydaktyczny charakter epoki.
8. Zanalizuj utwór Ignacego Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny, określ cechy gatunkowe,
tematykę, przedstaw aktualną sytuację polityczną.
9. Scharakteryzuj wzorce sentymentalnych kochanków. Odwołaj się do sielanki Laura i Filon F.
Karpińskiego. Określ cechy stylu sentymentalnego, w jaki sposób poeta tworzy nastrój, uwzględnij
kreację podmiotu, rolę przyrody. Przedstaw wizję miłości.
BAROK
po 15 grudnia
1. Informacje epoce baroku: nazwa epoki, ramy czasowe, trzy nurty w poezji, metafizyka;
2. Sonet M. Sępa-Szarzyńskiego „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”
(obraz Boga w utworze, obraz człowieka w utworze (wewnętrzne rozdarcie człowieka), relacje
człowiek – Bóg, koncepcja ludzkiego życia na ziemi i w życiu pozaziemskim, cechy gatunkowe
sonetu, typowe środki stylistyczne (inwersja, elipsa, paradoks, antyteza, metafora, epitet)
3. Poezja J.A. Morsztyna („Niestatek” , „ Do trupa”, „Cuda miłości”)
( koncept jako zasada kompozycyjna utworu, marinizm, znaczenie poezji nurtu dworskiego, wyjaśnij,
dlaczego (zdaniem podmiotu lirycznego) sytuacja zmarłego jest lepsza niż sytuacja zakochanego?,
wskaż w wierszach środki stylistyczne charakterystyczne dla poezji dworskiej i określ ich funkcję
4. Poezja D. Naborowskiego- „Krótkość żywota”
(obraz czasu w utworze, koncepcja czasu w epoce baroku, jakimi środkami językowymi
podkreślono w wierszu krótkość i przemijalność ludzkiego istnienia, znaczenie symboli czasu w
utworze, cechy charakterystyczne ludzkiej egzystencji opisane w utworze „Krótkość żywota”,
motyw vanitas, poezja vanitatywna
5. Nurt poezji sarmackiej – wiersz D. Naborowskiego „Nierząd Polski”
( sarmatyzm, portret Sarmaty , obraz szlachty w przeszłości i współcześnie, obraz podmiotu
lirycznego w utworze, znaczenie puenty
RENESANS
po 15 stycznia
1. Określenie ram czasowych i najważniejszych cech epoki. (nazwa epoki, wydarzenia historyczne,
idee i hasła renesansu, hasło - człowiek renesansu, nawiązania do antyku, itp.)
2. Charakterystyka wzorca osobowego szlachcica ziemianina- M. Rej „Żywot…” (hierarchia
wartości, styl życia, renesansowy model małżeństwa)
3. Renesansowa koncepcja ludzkiego losu. (Jan Kochanowski „Nie porzucaj nadzieje…”) – kreacja
podmiotu lirycznego i adresata, fortuna – alegoria, stoickie, epikurejskie i chrześcijańskie recepty
na życie.
4. Omów dialog z tradycją antyczną w „Pieśniach” i „Trenach” J. Kochanowskiego.
5. Podobieństwa w ujęciu miłości i ideału kobiety w utworach Petrarki i Kochanowskiego.
(renesansowy ideał kobiety)
6. Ideał obywatela i władcy (pieśni J. Kochanowskiego)- kreacja podmiotu i adresata, pojmowanie
cnoty, model patriotyzmu, nawiązania do filozofii renesansu i poezji Horacego.
7. Określenie tematyki „Trenów” J. Kochanowskiego –(ideał mędrca- stoika, funkcja środków
stylistycznych – metafory, personifikacje, apostrofy- obraz świata i ludzkiego losu, cechy
gatunkowe, nastrój wypowiedzi poetyckich, przemiany światopoglądowe podmiotu.
8. Cechy gatunkowe tragedii szekspirowskiej.
9. Tragizm bohaterów tragedii „Makbet”, określić cele i motywy zbrodni, motyw winy i kary.
ŚREDNIOWIECZE
15 lutego
1. Scharakteryzuj średniowiecze, określ ramy czasowe, najważniejsze daty i wydarzenia.
2. Podaj przedstawicieli filozofii (św. Augustyn i św. Tomasz) i ich doktryny.
3. Omów cechy kultury średniowiecza, odwołaj się do konkretnych przykładów z literatury.
4. Wymień gatunki literackie średniowiecza, podaj przykład, wypisz zabytki literatury- podaj czas
powstania.
5. Określ cechy i znaczenie literatury parenetycznej w średniowieczu.
6. Omów ideał rycerza i władcy oraz ascety, świętego. Odwołaj się do konkretnych utworów, podaj
cechy podanych wzorców osobowych.
7. Wyjaśnij, na czym polega etos rycerza na podstawie „Pieśni o Rolandzie”.
8. Omów cechy postawy franciszkańskiej, odwołaj się do życia św. Franciszka i omówionych
fragmentów literackich.
9. Wyjaśnij postawę ascezy odwołując się do utworu „Legenda o św. Aleksym”.
10. Przedstaw motyw śmierci w literaturze średniowiecznej na przykładzie „Rozmowy Mistrza
Polikarpa ze Śmiercią” (dance macabre), „Pieśni o Rolandzie” (ars bene moriendi) , „Legendy o
św. Aleksym”(asceza, hagiografia, cuda, itp.).
11. Cierpienia Matki Boskiej pod krzyżem ukazane w wierszu „Posłuchajcie, bracia miła...”.
12. „Bogurodzica” - charakterystyka dzieła, przesłanie, utworu, kreacja Maryi.
13. „Bogurodzica” jako najstarszy zabytek językowy i arcydzieło poezji średniowiecza. historia utworu,
walory literackie, archaizmy.
ANTYK
15 lutego
1. Określ ramy czasowe i główne cechy literatury antycznej.
2. Wymień najważniejsze tematy , motywy, symbole literatury antycznej.
3. Scharakteryzuj mitologiczną i biblijną wizję świata, bogów i człowieka.
4. Przedstaw cechy gatunkowe eposu na przykładzie „Iliady”.
5. Scharakteryzuj Achillesa i Hektora jako bohaterów heroicznych.
6. Omów cechy gatunkowe tragedii antycznej.
7. Biblijny sens cierpienia- na przykładzie literackim (np. historia Abrahama, Hioba)
8. Antyczne i biblijne rozumienie miłości.
9. Omów sens biblijnej „Apokalipsy św. Jana”
10. Wskaż cechy Edypa jako bohatera tragicznego.
11. Scharakteryzuj kreację podmiotu lirycznego i adresata w pieśniach Horacego.
12. Na czym polega horacjański model życia? Odwołaj się do pieśni Horacego.
13. Omów rolę poety i funkcje poezji na przykładzie pieśni Horacego.
14. Przedstaw zasady etyczne stoicyzmu i epikureizmu z odwołaniami do analizowanych tekstów.
15. Omów znaczenie literatury starożytnej.
16. Wyjaśnij pojęcia: poezja tyrtejska, mit, mitologia, teogonia, inwokacja, heroizm, patos, mimesis,
epitet stały, homo viator, tragedia, tragizm, katharsis, fatum, ironia tragiczna, wina tragiczna,
hybris, alegoria, stoicyzm, epikureizm, horacjanizm, carpe diem, non omnis moriar, złoty środek,
hamatria, aurea mediocritas