Slide 1 - Podlaskie Obserwatorium Polityki Społecznej
advertisement
PREZENTACJA WYNIKÓW BADANIA PN. „KAPITAŁ SPOŁECZNY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO W KONTEKŚCIE FUNKCJONOWANIA SEKTORA NON-PROFIT” Cele badania Cele badania (1/4) 1 • Wskazanie tła rozwoju sektora non-profit w woj. podlaskim oraz w Polsce 2 • Wskazanie związku między tworzeniem kapitału społecznego a rozwojem podmiotów typu non-profit w środowiskach lokalnych, ze szczególnym uwzględnieniem czynników historycznych 3 • Przeanalizowanie sytuacji sektora non-profit w Polsce oraz w woj. podlaskim, wybór województwa, które może być wzorcem (benchmarkiem) we wprowadzaniu zmian dla województwa podlaskiego Cele badania (2/4) 4 • Wskazanie dobrych praktyk dla podmiotów działających w ramach III sektora, podmiotów z sektora publicznego i prywatnego w kontekście współpracy z sektorem non-profit. 5 • Analiza SWOT sektora ze wskazaniem sposobów rozwiązywania głównych problemów wpływających na destabilizację funkcjonowania organizacji non-profit w Polsce oraz w woj. podlaskim. 6 • Analiza sposobu zarządzania organizacjami non-profit w woj. podlaskim w aspekcie realizacji ich misji w celu tworzenia tzw. „dobra wspólnego”. Cele badania (3/4) 7 • Zbadanie przepływu informacji i sposobów efektywnej komunikacji pomiędzy organizacjami typu non-profit a samorządem oraz innymi instytucjami 8 • Zbadanie form integracji badanych podmiotów 9 • Ukazanie czynników związanych z kapitałem społecznym wpływających na awans oraz na blokady awansu społecznego Podlasian Cele badania (4/4) 10 • Analiza związku nierówności społecznych w kontekście poziomu rozwoju kapitału społecznego na terenie województwa podlaskiego oraz omówienie zjawiska potencjalnej peryferyzacji woj. podlaskiego na tle innych woj. 11 • Opracowanie mapy obszarów wzrostu i stagnacji w zakresie rozwoju kapitału społecznego na terenie województwa podlaskiego 12 • Zweryfikowanie hipotezy o zależności pomiędzy działaniami organizacji non-profit, a pozytywnymi zmianami w partycypacji społecznej w województwie podlaskim Charakterystyka osób badanych Charakterystyka osób badanych PAPI, N=400 • Aktywiści, pracownicy i wolontariusze organizacji nonprofit działających na terenie województwa podlaskiego FGI, N=4 • Eksperci z wybranych organizacji pozarządowych typu nonprofit IDI, N=20 • Liderzy lokalni i organizatorzy działalności NGOs, szefowie platform wspomagających działania organizacji pozarządowych, główni (strategiczni) darczyńcy i sponsorzy działań organizacji pozarządowych non-profit, osoby zaangażowane w realizację strategii rozwoju Charakterystyka osób badanych CATI, N=1061 • Dorośli mieszkańcy województwa podlaskiego CAWI, N=603 • Młodzież od 15 do 18 roku życia z województwa podlaskiego • 3 ETNOGRAFIE • 6 STUDIÓW PRZYPADKU Wyniki badań Wyniki badań Syntetyczny wskaźnik kapitału społecznego dolnośląskie zachodniopomorskie 20 kujawsko-pomorskie wielkopolskie 15 lubelskie 10 warmińsko-mazurskie lubuskie 5 świętokrzyskie łódzkie 0 śląskie małopolskie pomorskie mazowieckie podlaskie opolskie podkarpackie Poziom cywilizacyjny Dobrostan społeczny Dobrobyt materialny Patologie Kapitał społeczny Największym kapitałem społecznym cechują się województwa: mazowieckie (ranga 1), lubelskie (ranga 2), pomorskie (ranga 3), świętokrzyskie (ranga 4) oraz podkarpackie (ranga 5). Wyniki badań Liczba pracowników w organizacji pozarządowej Średnia liczba osób (ogółem) Liczba organizacji, które wskazały Średnia liczba osób (dla organizacji, które wskazały) Pracownicy etatowi 3,17 207 6,12 Wolontariusze 19,86 217 36,61 Aktywiści, pracownicy społeczni (bez wynagrodzenia) 4,61 184 10,02 Statystycznie w jednej badanej organizacji pozarządowej zatrudnionych jest 3 pracowników etatowych, 20 wolontariuszy oraz 5 aktywistów i pracowników społecznych. Ograniczając analizę kwestii zatrudnienia do podmiotów, które wykazały podejmowanie współpracy z poszczególnymi osobami, średnia liczba pracowników we wskazanych grupach rośnie. Średnia liczba pracowników etatowych w organizacjach, które zatrudniają takie osoby, wyniosła 6; w przypadku wolontariuszy było to 37 osób, zaś dla aktywistów – 10 osób. Wyniki badań Ocena postrzegania organizacji pozarządowych w województwie podlaskim 2% Zdecydowanie pozytywnie 15,2% 40% Raczej pozytywnie Ani pozytywnie ani negatywnie 42.8% Raczej negatywnie Ocena postrzegania organizacji pozarządowych w województwie podlaskim, dokonana przez przedstawicieli tego sektora, jest optymistyczna: aż 83% uznało, że NGO na Podlasiu postrzegane są pozytywnie (40% zdecydowanie pozytywnie, 42,8% raczej pozytywnie). Oceny negatywne niemal się nie pojawiały (jedynie 2% wskazań na odpowiedź raczej negatywnie), zaś 15,3% stanowiły oceny neutralne. Wyniki badań Ocena działalności organizacji pozarządowych w województwie podlaskim 0.5% 15.5% 31,2% Bardzo dobrze Raczej dobrze Ani dobrze ani źle Raczej źle 52.8% W podobny sposób przedstawiciele NGO ocenili działalność organizacji w województwie podlaskim: oceny negatywne były praktycznie nieobecne (zaledwie 0,5% wskazań na odpowiedź raczej źle), a 15,5% stanowiły oceny neutralne. Pozostali przedstawiciele NGO (84%) ocenili działalność III sektora na Podlasiu pozytywnie, przy czym większość tych ocen stanowiły odpowiedzi raczej (52,8%) niż zdecydowanie (31,3%). Wyniki badań Ocena współpracy organizacji z innymi partnerami 4.1% Inne organizacje pozarządowe 20.5% 1.3% 0.5% 0.6% Sektor prywatny 20.5% 4.0% 3.8% 43.8% 29.8% 30.3% 40.8% 0.1% Sektor publiczny 0.0% Brak oceny Ocena 5 33.3% 17.5% 2.8% 0.5% 10.0% 20.0% Ocena 4 45.8% 30.0% Ocena 3 40.0% Ocena 2 50.0% Ocena 1 Poziom współpracy organizacji pozarządowych z podmiotami z innych sektorów jest oceniany pozytywnie: oceny bardzo dobre i dobre były udziałem przeważającej większości przedstawicieli NGO, przy czym stosunkowo najmniejszy odsetek dotyczył sektora prywatnego (71,1%), a największy – sektora publicznego (79%). Współpraca z innymi organizacjami pozarządowymi została oceniona również wysoko – odsetek wskazań pozytywnych wyniósł 73,6%. Wyniki badań Źródła finansowania działalności organizacji pozarządowych Udział w budżecie w % (ogółem) Liczba organizacji otrzymujących wsparcie Średni udział w budżecie organizacji, które otrzymują wsparcie Budżet państwa 21,03% 172 48,9% Budżet gmin Zbiórki publiczne 18,94% 12,26% 207 157 36,59% 31,22% Sponsorzy, sektor prywatny 17,61% 217 32,46% Fundusze unijne 9,03% 98 36,84% Programy międzynarodowe Inne źródła 4,12% 16,95% 56 115 29,96% 58,97% Środki państwowe stanowią średnio 21,03% budżetu organizacji, środki gminne – 18,94%, środki z sektora prywatnego – 17,61%, środki uzyskane ze źródeł innych niż wymienione w kafeterii – 16,95%, a ze zbiórek publicznych średnio pochodzi 12,26% budżetu organizacji. Pozostałe części budżetów NGO stanowią fundusze unijne (9,03%) oraz programy międzynarodowe (4,12%). Wyniki badań Najważniejszy kierunek działań związanych z rozwojem kapitału społecznego w organizacjach pozarządowych w województwie podlaskim 3.3% 17% 28.3% 18.8% 12.5% 20.3% Rozwijanie dialogu społecznogospodarczego Kształtowanie właściwych postaw i kompetencji dla nowoczesnego rynku pracy Partycypacja społeczna i wpływ obywateli na życie publiczne Komunikacja społeczna oraz wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego Rozwój infrastruktury kultury, turystyki i sportu Inny Stosunkowo najczęściej jako podstawowy jeden dominujący kierunek działań związanych z rozwijaniem kapitału społecznego wskazywano rozwijanie dialogu społeczno-gospodarczego (28,3%), rzadziej partycypację społeczną i wpływ na życie obywateli (20,3%), a także komunikację społeczną i wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego (18,8%) czy rozwój infrastruktury kultury, turystyki i sportu (17%). Wyniki badań Rodzaje działań w celu wzmacniania kapitału społecznego podejmowane w organizacji pozarządowej Udzielanie informacji 59% Pomoc psychologiczna 29.5% Pomoc prawna 24.5% Pomoc finansowa 20.8% Inny rodzaj działań 20.7% Szkolenia zawodowe 15% Szkolenia kompetencji „miękkich” 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Odpowiedzi przedstawicieli podlaskich NGO wskazują na koncentrację działań III sektora w obszarze udzielenia informacji – świadczy je 59% badanych organizacji. Zdecydowanie mniej udziela różnego rodzaju pomocy: psychologicznej (29,5%), prawnej (24,5%) czy finansowej (20,8%). Jeszcze mniej organizacji pozarządowych prowadzi szkolenia zawodowe (15%), a zaledwie 4% wspiera kształtowanie tzw. kompetencji miękkich. Wyniki badań Znajomość konkretnych organizacji pozarządowych Nie 45.0% Tak 55.0% Ponad połowa respondentów (55%) zadeklarowała, że potrafi wymienić nazwy konkretnych organizacji pozarządowych. Na wysoką wartość tego wskaźnika wpłynęły przede wszystkim wypowiedzi badanych mężczyzn, wśród których aż 60% udzieliło odpowiedzi twierdzących (dla kobiet wartość ta była aż o 9 punktów procentowych niższa). Wyniki badań Doświadczenie w działaniu w organizacjach pozarządowych 9.3% Nigdy nie należał(a) do NGO 13.5% Obecnie nie należy do NGO, ale kiedyś należał(a) Tak, należy do NGO 77.2% Mimo dość wysokiej świadomości związanej z działaniami organizacji trzeciego sektora, ponad trzy czwarte (77%) badanych Podlasian przyznaje, że nie ma doświadczeń związanych z działaniem w podmiotach tego typu. Niemal 14% badanych deklaruje, że wycofało się już z prowadzonej wcześniej działalności, a niespełna co dziesiąty to aktywny członek NGO. Wyniki badań Ogólna ocena organizacji pozarządowych działających w województwie podlaskim 4.1% 10.2% 7.7% Zdecydowanie dobrze Raczej dobrze 32.6% 45.4% Ani dobrze, ani źle Raczej źle Zdecydowanie źle Większość badanych Podlasian (45%) nie potrafiła jednoznacznie ocenić działalności organizacji pozarządowych w regionie – koreluje to w oczywisty sposób z deklarowanym przez porównywalny odsetek respondentów brakiem wiedzy na ten temat. Podkreślić jednak należy, że opinie pozytywne na temat działających lokalnie NGO zdecydowanie przeważają nad negatywnymi (odpowiednio 43% i 12% wskazań). Wyniki badań Główna rola organizacji pozarządowych 3.9% 7.1% Kontrola sektora komercyjnego 8.4% 24.5% 21.1% Kompensacja niedostatków polityki społecznej państwa Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Budowanie kapitału społecznego ludności Brak specjalnej roli organizacji pozarządowych 35.0% Inna rola Dla Podlasian kluczowym obszarem działań NGO jest pomoc społeczna – aż 35% badanych jako główną rolę tych podmiotów wskazało przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Co czwarty respondent podkreśla, że istotą działalności trzeciego sektora powinna być kompensacja niedostatków polityki społecznej państwa (25% wskazań), a co piąty za ważniejsze uważa budowanie kapitału społecznego ludności (21%). Dobre praktyki Dobre praktyki EKOMOBILE - innowacja edukacji ekologicznej w Polsce oraz punkt wyjścia współpracy polsko-niemieckiej w zakresie zrównoważonego rozwoju Cel projektu: zapoczątkowanie rozwoju mobilnej edukacji ekologicznej w Polsce. Założeniem projektu było przeniesienie zajęć nt. ekologii poza mury szkoły. Służyć temu miał ekomobil, czyli specjalnie przygotowane pojazdy, wyposażone w tematycznie różnorodne materiały i urządzenia do pracy w grupach bezpośrednio w naturze. Pomysł został zaczerpnięty z Niemiec gdzie pierwszy ekomobil wszedł do użycia w 1987 roku. DLACZEGO TO JEST „DOBRE?”: Rozwój edukacji ekologicznej i jej form wydaje się szczególnie istotny z punktu widzenia rozwoju kapitału społecznego. Edukacja jest jedną z podstaw budowania kapitału społecznego i dlatego wydaje się, że wdrażanie nowych form kształcenia jest szczególnie istotna w tym kontekście. Dobre praktyki Działania Stowarzyszenia Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach - Stowarzyszenie prowadzi działania związane z muzeum typu skansenowego, które zostało założone w 1993 roku. Przy muzeum działa studio folkloru tradycyjnego Podlasia i Polesia, a także młodzieżowy zespół pieśni i tańca. Stowarzyszenie aktywne jest także na niwie wydawniczej, wydając periodyk „Bielski Hostineć”, a także wydawnictwa książkowe oraz albumy ze śpiewem i muzyką. DLACZEGO TO JEST „DOBRE”?: Wydaje się, że w województwie podlaskim, które znajduje się na styku kilku narodów i kultur, szczególnie istotne jest promowanie wspólnych działań o charakterze ponadregionalnym, a nawet ponadnarodowym. Specyficzny tygiel kulturowy, który obecny jest na Podlasiu wymaga szczególnej pielęgnacji, jako niezwykle ważny element rozwoju kapitału społecznego. Dobre praktyki Program „Marz i działaj” Stowarzyszenia My Dla Innych Cel projektu: celem jest organizacja czasu wolnego młodych ludzi w sposób konstruktywny, aktywizacja młodzieży i zapewnienie jej optymalnych warunków do rozwoju własnych pasji, urzeczywistniania marzeń i opanowania umiejętności kreatywnej współpracy w grupie rówieśniczej. Program jest przykładem współpracy na styku NGO i samorządu, bowiem jest on dofinansowywany przez Prezydenta Miasta Białegostoku. Założenia programu są proste: młodzież w wieku 12-19 lat może zgłosić się z pomysłem na spędzanie wolnego czasu dla siebie, znajomych do stowarzyszenia, które po rozpatrzeniu wniosku (przyznaje dofinansowanie na realizację pomysłu. DLACZEGO TO JEST „DOBRE”?: Program kładzie nacisk na współpracę i angażowanie lokalnej społeczności, co wydaje się szczególnie istotne w kontekście rozwoju kapitału społecznego. Dobre praktyki Działania Drohiczyńskiego Towarzystwa Naukowego - organizacja, która skutecznie podejmuje działania w zakresie aktywizacji i organizacji środowiska naukowego w Drohiczynie oraz regionie nadbużańskim. Towarzystwo współtworzą osoby związane ze światem akademickim, organizuje ono konferencje (dotychczas obyło się ich dziewięć), sympozja naukowe oraz wydaje liczne książki. Działalność Towarzystwa skupia się w trzech województwach: podlaskim, lubelskim oraz mazowieckim, a podstawowym celem jest tworzenie intelektualnego zaplecza dla przyszłych badań naukowych dotyczących wielokulturowych tradycji Drohiczyna i wymienionych wcześniej województw. DLACZEGO TO JEST „DOBRE”?: Działania Towarzystwa pokazują, że bogate życie naukowe, które jest jednym z elementów kapitału społecznego, niekoniecznie musi odbywać się w dużych ośrodkach akademickich. Wnioski i rekomendacje Pozyskanie funduszy Wniosek Z badań wynika, że NGO mają problemy z pozyskiwanie funduszy na działalność statutową. Narzekają szczególnie na współpracę z sektorem publicznym. Rekomendacja Prowadzenie działań informacyjnych i szkoleniowych z zakresu pozyskiwania środków, zarówno środków unijnych, jak i klasycznego fundraisingu wśród przedsiębiorstw i osób fizycznych. Sposób wdrożenia Działania w ramach projektów z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (np. Priorytet V „Dobre Rządzenie”), które pozwalają wzmocnić zasoby ludzkie organizacji, a także efektywnie zawierać partnerstwa międzysektorowe. Współpraca z JST Wniosek Współpraca pomiędzy JST i NGO w wielu przypadkach jest trudna lub nie ma jej wcale, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach. Rekomendacja Wzmocnienie postaw współpracy pomiędzy NGO a JST, szczególnie w mniejszych społecznościach. Sposób wdrożenia Opracowanie prostego i praktycznego programu współpracy na linii organizacje pozarządowe - jednostki samorządu terytorialnego, który skutecznie tę współpracę usprawni. Rozwój kapitału społecznego Wniosek Najważniejsze kierunki rozwoju kapitału społecznego to rozwijanie dialogu społecznogospodarczego, partycypacji społecznej oraz komunikację społeczną i wykorzystywanie potencjału kulturowego i kreatywnego. Rekomendacja Wspieranie organizacji pozarządowych w działaniach mających na celu wzmacnianie kapitału społecznego mieszkańców województwa podlaskiego w powyższych obszarach. Sposób wdrożenia Wprowadzenie zapisów o kryteriach strategicznych do konkursów ogłaszanych przez WUP Białystok oraz Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego. Kapitał społeczny wśród mieszkańców Wniosek Dwie trzecie mieszkańców województwa podlaskiego (66%) nie należy do żadnej organizacji obywatelskiej. Co dziesiąty badany deklaruje przynależność do związków zawodowych (11%) lub organizacji o charakterze religijnym (10%). Tylko co ósmy mieszkaniec województwa podlaskiego korzystał kiedykolwiek z oferty organizacji pozarządowych; ponad trzy czwarte (77%) deklaruje, że nie ma takich doświadczeń. Rekomendacja Prowadzić działania promocyjno-informacyjno-edukacyjne z zakresu działalności trzeciego sektora. Niezbędnym wydaje się prowadzenie działań zachęcających mieszkańców województwa podlaskiego do większego zaangażowania się w działalność NGO. Sposób wdrożenia Podejmowanie działań w ramach istniejących struktur np. pełnomocników ds. NGO w urzędach różnych szczebli., wzmocnienie współpracy z ww. pełnomocnikami oraz przedstawicielami NGO i podjęcie wspólnych działań, by na zasadzie synergii wzmocnić dotychczasowe projekty. Współpraca mieszkańców w ramach NGO Wniosek Aktywiści społeczni znacznie częściej niż pozostali badani pochodzą ze środowisk, w których również inne osoby pracują na rzecz trzeciego sektora. Rekomendacja Niezbędne jest większe zaangażowanie się działaczy NGO w lokalne i regionalne środowiska mieszkańców województwa podlaskiego i przyciągnięcie ich do trzeciego sektora. Sposób wdrożenia Zachęcanie przedstawicieli NGO do prezentowania swoich dokonań szerszemu gronu odbiorców, a tym samym do „wciągania” do współpracy osób, które dotychczas nie były zaangażowane w prace i działania trzeciego sektora. Udział w NGO młodzieży podlaskiej Wniosek Udział w pracach organizacji pozarządowych jest na stosunkowo niskim poziomie (tylko 17,1% badanych zadeklarowało uczestnictwo w pracach NGO). Głównie w zbiorkach WOŚP (35,1%) Rekomendacja Prowadzenie działań o charakterze informacyjno-edukacyjnym wśród podlaskich dzieci i młodzieży. Większe angażowanie uczniów przez nauczycieli do zajęć prospołecznych. Sposób wdrożenia W trakcie zajęć lekcyjnych takich jak: Wiedza o społeczeństwie czy Godziny wychowawcze wskazane byłoby także zapraszanie przedstawicieli z lokalnych NGO, którzy przedstawialiby swoje działania i osiągnięcia. Dziękujemy za uwagę! Instytut Badawczy IPC ul. Ostrowskiego 30 53-238 Wrocław Tel. 71/7949249 Mail [email protected] www.instytut-ipc.pl
