Kartkówka – klasa II LO

Kartkówka – klasa I TAK/TR i I TA
OPATRZNOŚĆ BOŻA – to odwieczne kierownictwo Boże, mające na celu dobro stworzenia,
czyli jego rozwój zgodny z naturą. Świat stworzony przez Boga nie został stworzony jako „w
pełni” doskonały. Ma do tej doskonałości dążyć, także dzięki współpracy z człowiekiem.
OPATRZNOŚĆ BOŻA JEST:
 Powszechna (podlega jej wszystko)
 Skuteczna (wszystko się dzieje w świecie jak chce Bóg)
 Łagodna (Bóg nie narusza wolnej woli, wolności decyzji człowieka)
Pismo Święte o Opatrzności:
Księga Mądrości – „On bowiem stworzył małego i wielkiego, jednakowo o wszystkich się
troszczy”
Ewangelia wg Mateusza – „Dlatego powiadam wam: nie troszczcie się zbytnio o swoje życie,
o to co macie jeść i pić, ani o swoje ciało, czym się macie przyodziać. Przypatrzcie się
ptakom powietrzu: nie sieją ani żną i nie zbierają do spichlerzy, a Ojciec wasz niebieski je
żywi. Czyż wy nie jesteście ważniejsi niż one?”
Wiara w OPATRZNOŚĆ BOŻĄ pomaga uniknąć MYŚLENIA FATALISTEYCZNEGO
(FATUM – światem rządzi „ślepy los”, nikt nie ma władzy nad mechanizmami świata,
człowiek osaczony wśród niebezpieczeństwa świata, znikąd nie może otrzymać ratunku, jest
zabawką w rękach ślepych żywiołów świata)
Chrześcijanie nie mają myśleć jak FATALIŚCI. Dla chrześcijan losy świata są w ręku Boga.
Nawet jeśli pojawia się zło, to Bóg go NIE ZSYŁA na człowieka, a jedynie to zło
DOPUSZCZA. Nawet z doświadczanego zła i nieszczęścia w życiu pojedynczego człowieka
Bóg może wyprowadzić dobro np. wzrost wiary, umocnienie w nadziei, przybliżenie do
zbawienia przez zdobycie zasług na niebo, w cierpieniu człowiek jest pokorniejszy, bardziej
rozumie swoją bezsilność i zaczyna ufać Bogu, bywa też bardziej życzliwy i uczynny dla
innych ludzi. Nasz ograniczony sposób widzenia (nie znamy przyszłości i wszystkich
skutków wydarzeń obecnych) sprawia, że zło którego doświadczamy DZIŚ uznajemy za coś
nieprzyjemnego i chcemy od Niego uciec. Tymczasem Bóg widząc to zupełnie inaczej, w
pełni znając konsekwencje wydarzeń z naszego życia, może Z KAŻDEGO ZŁA
WYPROWADZIĆ DOBRO, NAWET TAK OGROMNE, ŻE NIEGDY BYŚMY SIĘ TEGO
NIE SPODZIEWALI.
Przykładem ludzi, którzy w pełni zaufali Bożej Opatrzności są chrześcijanie np. w Azji,
którzy są lub byli prześladowani i mordowani dla imienia Jezusa. Mimo że z powodu wiary i
wierności Chrystusowi doznali ogromnych cierpień i tortur, mimo to nie wyrzekli się Boga,
wiary, znaku krzyża, Ewangelii, wciąż wierząc, że Bóg się o nich troszczy, ma nad tym
wszystkim władzę, i z tego ogromnie nielogicznego cierpienia WYPROWADZI JAKIEŚ
DOBRO.
WIARA A ROZUM – czy są ze sobą sprzeczne?
W KATECHIZMIE KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO czytamy, że:
Choć wiara przewyższa rozum, to jednak nigdy nie ma niezgodności między wiarą i
rozumem. Ten sam Pan Bóg który daje wiarę, ten sam też dał człowiekowi rozum i
dlatego nie może tu być sprzeczności. Pan Bóg nie może sam sobie przeczyć. Dlatego
badania we wszelkich dyscyplinach naukowych, jeśli są prowadzone według
podstawowych zasad prawidłowego prowadzenia badań, w sposób prawdziwie naukowy
i z poszanowaniem norm moralnych, NAPRAWDĘ NIGDY NIE BĘDĄ
SPRZECIWIAĆ SIĘ WIERZE. Sprawy świeckie i sprawy wiary wywodzą swój
początek od tego samego Boga. Każdy kto pokornie i wytrwale usiłuje badać prawdę jest
prowadzony, często nieświadomie, przez rękę Pana Boga, by lepiej mógł poznać te
tajemnice.
Rozum – zdolność do operowania pojęciami abstrakcyjnymi lub zdolność analitycznego
myślenia i wyciągania wniosków z przetworzonych danych. Używanie zdobytych
doświadczeń do radzenia sobie w sytuacjach życiowych.
Wolna wola (łac. Liberum arbitrium) – w klasycznej antropologii filozoficznej i teologii
podstawowa władza ludzkiej duszy, będąca wraz z rozumem wyróżniającą w stosunku do
zwierząt własnością człowieka jako osoby. Wola kierowana przez światło rozumu (ratio),
różnego od organu fizycznego zwanego mózgiem, pozwala człowiekowi w sposób wolny i
świadomie decydować o swoich czynach.
Wolna wola (wg. św. Tomasza z Akwinu) jest darem od Boga, który człowiek może
spożytkować dobrze albo źle. Wolna wola spożytkowana w dobrym kierunku, to wybór
takiego działania, które jest zgodne z ogólnym "planem Bożym" dla świata. Zły wybór nie
zmienia "planu Bożego" na dłuższą metę, ale spowalnia i utrudnia jego wprowadzanie, a
osobie dokonującej złego wyboru zagraża jej zbawieniu. Wolna wola jest możliwością
wyboru rozmaitych działań dobrych, gdyż ludzie mają często wybór kilku różnych działań
zgodnych z ogólnym "planem Bożym". Obojętne, co w takiej sytuacji wybiorą, będą
uczestniczyć w "dziele Bożym", ich decyzja więc nie zmienia tego planu, a dopomoże w jego
osiągnięciu.
WIARA – jest wewnętrznym przekonaniem o tym, że prawdą jest coś czego nie można
udowodnić w sposób bezpośredni, namacalny, np. za pomocą metod czysto naukowych
WIARA w chrześcijaństwie – oznacza postawę (postępowanie, przekonania) człowieka, który
jest w BLISKIEJ RELACJI z Bogiem, jest BYCIEM BLISKO Pana Boga, m.in. przez
posłuszeństwo Jego nauce i wskazaniom, ale także przez całkowite powierzenie się Jemu,
oddanie mu całego swojego życia i uznanie całej prawdy, którą On nam objawił (przekazał)
CZŁOWIEK ZOSTAŁ STWORZONY „NA OBRAZ I PODOBIEŃSTWO BOŻE” –
oznacza to, że posiada:
 Rozum (służy właściwemu wyborowi, pomaga w podjęciu decyzji)
 Wolną wolę (pozwala podjąć decyzję zgodną z planem Bożym lub nie)
 Nieśmiertelną duszę (od poczęcia istnieje na zawsze, dąży do prawdy i szczęścia,
człowiek posiada różne zdolności poznawcze, umiejętność kochania)
Rozum, głupcze!
rozmowa z Pawłem Gużyńskim
O mundialu, działaczach katolickich i traceniu czasu z dominikaninem Pawłem Gużyńskim
rozmawia Marcin Jakimowicz
Paweł Gużyński ur. 1968 r., dominikanin, były piłkarz Elany Toruń, wieloletni duszpasterz
akademicki w Poznaniu i Rzeszowie, liturgista, znany z telewizyjnego programu
„Rozmównica” (Religia TV). Mieszka w Łodzi.
Marcin Jakimowicz: Miewa Ojciec czasem takie sny: Ostatnia minuta finałowego meczu
mundialu. Paweł Gużyński podbiega do piłki i…
O. Paweł Gużyński: – Nie, takich snów nie miewam. Może dlatego, że zbyt rzadko śnię? Ale
po tym, jak 4 lata temu świętowałem we Włoszech zdobycie mistrzostwa, miewałem różne
błękitne reminiscencje…
Pytam, bo dominikanie z chlubą opowiadają: mamy faceta, który był prawdziwym
piłkarzem.
– To prawda. Gra w Elanie Toruń zajęła 12 lat mojego życia. Był to czas szkoły charakteru.
W głębokiej komunie nie istniał taki wachlarz możliwości dla młodych jak dziś. Piłka była
niezłą odskocznią. Dawała poczucie przynależności, celu. Etos sportu wyglądał zupełnie
inaczej. Mnie ukształtowały takie postawy jak Włodzimierza Lubańskiego, który przeskakuje
nad bramkarzem Danii, nie strzelając bramki, i dostaje za to nagrodę Fair Play. Takim
piłkarzem chciało się zostać. Wszystkie te wybryki, jak Henry z bramką strzeloną ręką czy
Ribéry spotykający się z nieletnią prostytutką to jednak jest inny świat. Bardzo mi brakuje
tamtego świata twardej walki prawdziwych mężczyzn, którzy rywalizują, szanując zasady.
Siedział Ojciec wśród telewizyjnych ekspertów, komentujących mecz Włochy–Słowacja. Nie
dostawał ojciec SMS-ów w stylu: To teraz kler zabrał się za komentowanie futbolu?
– Nie, choć tego się obawiałem…
Nie było pokusy, by do studia pójść bez habitu?
– Nie. To w ogóle nie wchodziło w rachubę. Komórka, rzecz jasna, pękała w szwach od
SMS-ów, ale wszystkie – o dziwo – były bardzo sympatyczne. W SMS-ach od znajomych i
mejlach od tych, którzy mnie nie znali, przewijała się jedna myśl: ojciec wydał się tak ludzki,
bliski. My, księża, mamy zły PR, jesteśmy postrzegani jako faceci oderwani od
rzeczywistości. Wystarczy, że w telewizorze wystąpi ksiądz i powie po ludzku kilka rzeczy
kompatybilnych z emocjami ludzi, a wszystko się zmienia. Ludzie mają pragnienie bliskości.
A księża grzeszą zamykaniem się w jakiejś subkulturze księżowskiej, która zbyt oddziela ich
od ludzi. Nie chodzi o to, by ksiądz się spospolitował, ale o to, by dawał sygnały, że jest
człowiekiem z krwi i kości i podobnie jak inni przeżywa mnóstwo rzeczy…
Komentator po pamiętnym meczu Polski z Austrią zawołał: „Bóg był z nami. Ale tylko
w pierwszej połowie”. Czyli wtedy, gdy było jeszcze sielsko i anielsko.
– Ja pokazałbym to na jeszcze mocniejszym przykładzie. Gdy polskie wojska szły przeciw
ruskim, to każdy z oddziałów miał swoją Matkę Bożą na sztandarach. Taka jest, niestety,
naturalna skłonność ludzkiej religijności. Ale to jest pogaństwo. Sprowadzamy Pana Boga do
postaci kogoś, kto zabezpiecza nasze interesy. Jeśli przeżywamy sukces, mamy pewność, że
On jest z nami, jeśli upadamy, to musiał widocznie nas opuścić. Patrząc z perspektywy
dominikańskiej, mogę się pokusić o stwierdzenie, że przeciętny katolik zbyt mało używa
rozumu. Tam gdzie wiara nie jest rozświetlana przez refleksję, takie uproszczenia zawsze
będą się zagnieżdżały.
Prowincjał waszego bratniego zakonu jezuita o. Wojciech Ziółek mówi wprost:
„Nawrócenia są tylko z przymusu. Jak masz nóż na gardle, to trudno pokręcić głową i
powiedzieć »Nie«, bo sam sobie poderżniesz gardło”. Zgadza się z tym Ojciec?
– Wszystkie sytuacje graniczne są jednymi z chwil „sprzyjających” nawróceniu. Ale
większość nie działa zbyt długo. Vide: tragedia w Smoleńsku. To wstrząśnie ludźmi na 3, 4
dni, a potem jest powrót do tego, co było. To się mocno przerabia w konfesjonale, kiedy
ludzie przychodzą „z okazji”: ślubu, chrztu, pogrzebu, i te spowiedzi nic nie wnoszą. Są
pustym rytuałem na przykład „przy okazji” ubierania choinki po to, by zapewnić ludziom
dobre samopoczucie. Potem ich życie nie ma zbyt wiele wspólnego z chrześcijaństwem.
Sytuacje graniczne są świetną okazją ku nawróceniu, ale nie są jakąś uprzywilejowaną sferą
życia duchowego. Ta jest zawsze na poziomie „metanoite” czyli „zmieniajcie swoje
myślenie”.
Pomału, dzień po dniu?
– Jasne. To żmudny proces. Zmiana myślenia nie może być wymuszona przez okoliczności.
One mijają i wracamy do starego życia.
Czy to musi tak strasznie długo trwać? My, pokolenie ADHD, chcemy widzieć efekt. A
tu Ojciec opowiada o „modlitwie Jezusowej”, którą mistrzowie nakazywali na dzień
dobry odmawiać adeptom 4 tys. razy dziennie…
– Żyjemy dziś szybko i umieramy szybko, jednak – jak śpiewał Kaczmarski – nieważne, ile
czasu się nad czymś trawi, ale z jakim skutkiem. Ludzie szukający szybkich efektów, równie
szybko się rozczarują. Znam mnóstwo podobnych historii, gdzie ludzie zaczynali w Kościele,
ale im było za wolno i za nudno, więc przeskakiwali na jakieś inne „kwiatki”. Tam
oczywiście nieźle się poparzyli i potem wracali z podkulonym ogonem, mówiąc: No, teraz to
już wiemy. A ja im odpowiadałem: Od kilku tysięcy lat wiadomo, że tak to działa. Wystarczy
uruchomić rozum.
Spowiedzi po tragedii smoleńskiej miały „krótkie nóżki”?
– Większość była tylko i wyłącznie pod wpływem emocji. Czwartego dnia po tragedii dałem
wyraz memu zniesmaczeniu wobec tego, co działo się w mediach. To podsycanie emocji,
atmosfery żałoby, ta opowieść, że nigdy już nie będziemy tacy sami, że społeczeństwo
dojrzało, to była jazda tak płytka, że daj Boże zdrowie. Wiara nie może rozwinąć się jedynie
w obszarze emocji!
I dlatego ucieka Ojciec w jałową „modlitwę Jezusową”? Gdy zaczęliśmy we wspólnocie
odmawiać Różaniec, połowa ludzi odeszła. Wiało nudą…
– Ja już jestem za stary wróbel, by nabierać się na szybkie numery i duchowe „fast foody”.
Widziałem już na studentacie, jak bracia przerzucali się z Małej Tereski na Taizé, potem na
ruch charyzmatyczny. Przedziwne to było. Już wtedy mocno się z nimi kłóciłem. Nawrócenie
jest procesem, potrzebuje sporo czasu. Nie boję się tracić czasu na bardzo proste przebywanie
z Panem Bogiem. Każda dłuższa perspektywa pokazuje, że taka wierność zmienia radykalnie
pogląd na rzeczywistość. Człowiek przestaje się spieszyć i szukać szybkich efektów.
Modlitwa Jezusowa to forma chrześcijańskiej medytacji. Już widzę zdziwione miny tych,
którym to słowo kojarzy się jedynie ze wschodem, z buddyzmem, zen. To stereotyp. To
tradycja narodzona w II, III wieku, która trwała nieustannie do wieku XVII. To bardzo prosta
praktyka, w której istotne są 3 elementy: milczenie, bezruch i uwaga. Wprowadzamy w stan
milczenia wszystkie zmysły, ciało, umysł, fundujemy sobie totalną ciszę tych sfer, w których
jest najwięcej hałasu. I nie robimy nic innego, tylko przyzywamy najświętsze Imię Jezus.
Napełniamy się nim. To przepiękna forma nieustannego kontaktu z samym Jezusem.
Ta modlitwa uczy stawania w cieniu. Tymczasem jeden z Ojca współbraci tuż przed
odejściem z zakonu rzucił: Po co służyć instytucji, która i tak cię nie doceni?
– Mnie osobiście takie konstatacje przy odejściach zaskakują. Przechodziliśmy tę samą
formację i nikt nigdy nie robił sobie złudzeń. Wiedzieliśmy, czym pachnie posłuszeństwo.
Więc skąd te szopki?
Stąd, że nikt nie chce być niedoceniony. Tym bardziej że jesteście zakonem idoli.
– To prawda, ale jeśli trwamy w przestrzeni modlitwy Jezusowej, to ona bardzo oczyszcza
nasze motywacje. Ja mówię (myślę, że nie jedynie na poziomie pobożnych deklaracji): jak
mnie prowincjał pośle do czyszczenia butów, to będę czyścił buty. Nie robię już notatek: kto,
gdzie i za co mnie pochwalił. W każdej pracy mogę znaleźć swoje miejsce. To jest klucz. A
szukanie docenienia, satysfakcji, te guziki czerwone na księżowskich sutannach, z których
ludzie tak kpią, to ślepa uliczka.
Jak często Ojciec medytuje nad słowami: „Jezu Chryste zmiłuj się nade mną,
grzesznikiem?”
– Staram się codziennie przez pół godziny. Rano albo wieczorem. Modlę się nawet, gdy
jestem w podróży. Mam na nadgarstku czotkę (sznur modlitewny). Biorę ją do ręki i
przypominam sobie: dobra, teraz się wyłączamy i zajmujemy tym, co trzeba.
I ludzie nie patrzą na Ojca jak na idiotę?
– A patrzą. Ale najczęściej myślą, że to jakaś forma apaszki.
Ta modlitwa ma wejść w krew? Znajomy paulin jechał kiedyś samochodem i modlił się,
powtarzając: „Jezusie, synu Boga, zmiłuj się nade mną”. Gdy skręcał na stację
benzynową, jakiś koleś zajechał mu drogę. Zakonnik otwarł szybę i chcąc ochrzanić
człowieka, ryknął na cały głos: „Jezusie, synu Boga”… Zrobiło mu się głupio...
– To, co popularnie nazywamy „wejściem w krew”, jest skupieniem umysłu. Modlitwa
Jezusowa jest świetnym antidotum na spsychologizowanie współczesnej religijności. Trzeba
tylko uzbroić się w cierpliwość. My myślimy, że życie duchowe jest zbiorem cudów, którymi
Pan Bóg nas od czasu do czasu zaskakuje. Nie doceniamy tego, co mistycy nazywali mistyką
dnia codziennego.
„Stanem wiecznego poniedziałku”, gdy człowiekowi nie chce się wstać do roboty?
– Tak! Codzienności, w której nie oczekujemy ekstraobjawienia, tylko mozolnie wykuwamy
rzeczywistość. Używając języka św. Teresy: jedna dusza, która przylgnie do Boga, znaczy dla
zbawienia świata tysiąckroć więcej niż akcje duszpasterskie. Ja na zbitek słów „akcja
katolicka” dostaję gęsiej skórki. My, Polacy, jesteśmy działaczami katolickimi (co za słowo!),
lubimy spektakularność. Jak Polska długa i szeroka chlubimy się dewizą „Polonia semper
fidelis”, ale nie mieliśmy nigdy tradycji życia kontemplacyjnego, zastępu mistyków. Często
jedziemy na emocjach, szukamy efektu, nie jesteśmy cierpliwi w żmudnej do bólu codziennej
harówce. To nie jest nasza cecha. I za Chiny nie chcemy tego zmienić.
Czas na medytację trzeba wykraść?
– Nie. Trzeba zaplanować z góry. To kwestia decyzji. Jeśli decydujesz się na takie spotkanie z
Jezusem, to musisz mieć dla Niego czas. To kwestia systematyczności. Chodzi o decyzję, z
której realizacji zwania mnie tylko akt zgonu. Jestem zawsze.
Nawet gdy słyszę, że jest 12. niedziela zwykła, 13. niedziela zwykła?
– …i nic kompletnie się nie dzieje…
Bywały chwile, gdy słyszał ojciec w sercu: Pawle, jestem…
– Będę konsekwentny: ja nie zwracam uwagi na to, co wówczas czuję. Ja nie czułem – ja to
wiedziałem. Modlitwa Jezusowa to praca na poziomie umysłu, gdy człowiek nie czuje, ale
wie.
I naprawdę nie potrzebuje Ojciec od czasu do czasu emocjonalnego kopa?
– Emocji oczekuję, gdy oglądam mundial. Ale w życiu duchowym jest inaczej. Zapominamy
o doświadczeniu Faustyny. Gdy na pewien czas „znikł” jej z oczu Jezus, a później znów
powrócił, to wyskoczyła na niego „z pyskiem”: Gdzie byłeś? Czy Ty wiesz, co ja czułam? A
Jezus rzekł krótko: Gdyby mnie przy tobie nie było, nie przeżyłabyś ani minuty.