Koszty podatkowe w prywatnej praktyce lekarskiej
advertisement
prawo Koszty podatkowe w prywatnej praktyce lekarskiej Dr Radosław Witczak Instytut Finansów, Bankowości i Ubezpieczeń Uniwersytetu Łódzkiego. Katedra Polityki Ochrony Zdrowia, Uniwersy‑ tet Medyczny w Łodzi; Ekspert serwisu „Prawo i Zdrowie”, autor książki „Opodatkowanie działalności medycz‑ nej lekarzy i pielęgniarek” Wolters Kluwer Polska 2009 r. Osoby świadczące usługi w ochronie zdrowia muszą mieć bardzo szczegółową wiedzę z zakresu medycyny. Jednak w systemie gospodarki wol­ norynkowej umiejętności zawodowe nie są jedy­ nym czynnikiem umożliwiającym odniesienie sukcesu w przypadku prowadzenia indywidual­ nej praktyki lekarskiej. Prowadzący działalność gospodarczą musi podjąć szereg istotnych decy­ zji z zakresu zarządzania, ekonomii i prawa. Jedną z nich jest wybór odpowiedniej formy opodat­ kowania. Wpływa ona na wysokość obciążeń podatkowych, jakie lekarz będzie musiał pono­ sić. Może on dokonać wyboru pomiędzy róż­ nymi sposobami opodatkowania. Należą do nich karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany oraz zasady ogólne w podatku dochodowym od osób fizycznych. Ważnym elementem mającym wpływ 42 MEDYCYNA I PASJE LUTY 2010 na podejmowanie decyzji o wyborze formy roz­ liczania z fiskusem są zasady zaliczania kosztów uzyskania przychodów. Celem artykułu jest przedstawienie reguł uznawania wydatków za koszty podatkowe. n Indywidualna praktyka lekarska a opodatkowanie osiąganych dochodów Dochody uzyskiwane z prowadzonej działal­ ności mogą być opodatkowane w formie karty podatkowej. Uregulowano ją w ustawie o zry­ czałtowanym podatku dochodowym od niektó­ rych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Podatek ten dotyczy także lekarzy. Muszą oni jednak spełnić wiele warunków okre­ ślonych w przepisach, aby móc wybrać ten spo­ sób opodatkowania. W karcie podatkowej zrezy­ gnowano z konieczności ustalania dochodu. W przypadku świadczenia usług ochrony zdro­ wia podatnicy płacą z góry określone stawki kwotowe zależne od ilości godzin przeznaczo­ nych miesięcznie na wykonywaną praktykę. Wysokość podatku nie zależy całkowicie od osią­ ganego zysku. Zatem nie uwzględnia się również kosztów dla celów podatkowych. Nie mają one znaczenia przy obliczaniu podatku. kosztów występujących w gabinetach lekar­ skich. n Definicja kosztów w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz zasady ich ewidencjonowania Przepisy definiują koszty uzyskania przychodów jako wszelkie koszty poniesione w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (art. 22 ust. 1 ustawy). Jest to dosyć ogólne sformułowanie, które dla każdego przypadku wydatku musi być interpretowane. Powszechnie wskazuje się, że powinien istnieć związek przyczynowo­ ‑skutkowy pomiędzy wydatkiem a wielkością uzyskanego przychodu lub funkcjonowaniem źródła przychodu. Jeśli lekarz chce zaliczyć poniesiony wydatek do kosztów podatkowych, to musi logicznie i racjonalnie wskazać powiąza­ nie danego wydatku z konkretnie uzyskanym przychodem, ewentualnie możliwością uzyska­ nia przychodu lub też zapewnieniem możliwo­ ści funkcjonowania firmy. Zawsze należy zwra­ cać uwagę, aby dany wydatek miał związek z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Istotnym elementem przepisów podatko­ wych jest nie tylko definicja kosztów, ale również zasady ich ewidencji w podatkowej księdze przy­ chodów i rozchodów. Regulacje przewidują dwie metody zapisywania kosztów: uproszczoną oraz memoriałową. Osobom samodzielnie rozlicza­ jącym się poleca się zastosowanie metody uproszczonej. Dla właściwego ujęcia kosztów należy uwzględnić zarówno przepisy ustawy, jak i roz­ porządzenia o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Ich łączne zastosowa­ nie pozwoli prawidłowo zaksięgować dany wyda­ tek. Co więcej rozporządzenie określa sposoby sporządzania dowodów dla celów księgowych, np. faktur, rachunków, dowodów wewnętrznych i innych dowodów księgowych. Nawet jeśli lekarz zdecydował się oddać prowadzenie księgi przychodów i rozchodów do biura rachunko­ wego lub doradcy podatkowego, to trzeba pamię­ prawo Prawo podatkowe przewiduje ponadto inny rodzaj opodatkowania dochodów z działalności wykonywanej przez medyków. Jest to ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Zasady jego opłacania zostały określone także w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Podatnikami mogą być osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, w tym lekarze, jeśli spełnią liczne warunki określone w przepisach. Opodatkowaniu podlegają same przychody osiągane z tej działalności. Na pod­ stawie art. 12 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym wysokość stawki podat­ kowej ustalono na poziomie 20% uzyskiwanych przychodów. Można skorzystać z odliczania ulg od przychodu lub podatku. Co ważne nie ustala się wysokości kosztów uzyskania przychodów. Podobnie, jak dla karty podatkowej, nie mają one znaczenia przy obliczaniu podatku. Następną formą opodatkowania są zasady ogólne określone w ustawie o podatku docho­ dowym od osób fizycznych (dalej zwaną ustawą). Podatek ten obejmuje m.in. dochody uzyski­ wane z indywidualnej praktyki lekarskiej. Opo­ datkowaniu podlega dochód, czyli nadwyżka przychodów nad kosztami. Podatnicy mogą sko­ rzystać z ulg przewidzianych w przepisach podat­ kowych odliczanych od dochodu lub podatku. Sam podatek może być obliczany opcjonalnie według skali podatkowej lub stawki liniowej. W przypadku skali podatkowej sumuje się wszelkie dochody osiągane przez daną osobę, w tym z działalności gospodarczej, i oblicza się podatek, stosując stawki 18% lub 32%. Jeżeli lekarz wybrał stawkę liniową, to ustala kwotę należnego podatku, wykorzystując 19% stawkę tylko do dochodów z działalności gospodarczej, pozo­ stałe dochody natomiast objęte są skalą podat­ kową. Przepisy podatkowe określają szczegó­ łowo zasady ustalania przychodów i kosztów podatkowych. Samo pojęcie kosztów podatko­ wych oraz zasady ich ewidencji są specyficznie zdefiniowane w przepisach podatkowych. Do najistotniejszych elementów należy zaliczyć normy dotyczące definicji kosztów, zasad ich ewidencjonowania oraz typowych przypadków MEDYCYNA I PASJE LUTY 2010 43 prawo tać o dostarczeniu odpowiednich dokumentów. Rozliczający medyka księgowy potrzebuje czę­ sto pewnych informacji, danych lub dokumen­ tów dla odpowiedniego zaklasyfikowania okre­ ślonych kosztów. n Wydatki w gabinecie lekarskim a koszty podatkowe Osoby świadczące usługi w zakresie ochrony zdrowia mogą zaliczyć w koszty podatkowe koszty związane z funkcjonowaniem ich przed­ siębiorstwa, takie jak zakup materiałów (leków), sprzętu (stetoskop, jednorazowe rękawiczki, strzykawki itp.). W przypadku posiadania wła­ snej przychodni lub gabinetu do kosztów podat­ kowych zaliczą zużytą energię, wodę, gaz i media, opłatę za wynajem lokalu, podatek od nierucho­ mości, ale także zakup wyposażenia, jak np. stół, fotele (dentystyczne, ginekologiczne) czy łóżka. Innym rodzajem wydatków będą koszty zatrud­ niania pracowników, ich wynagrodzenia i składki na ubezpieczenie społeczne płacone przez pra­ codawców. Są to wydatki, których poniesienie w celu uzyskania przychodów lub zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów nie powinno budzić wątpliwości pracowników orga­ nów skarbowych. Pojawiają się jednak sytuacje, w których występowanie związku pomiędzy konkretnym kosztem a osiągnięciem przychodów lub zacho­ waniem, ewentualnie zabezpieczeniem, źródła przychodów jest problematyczne. Do takich sytuacji zaliczają się wydatki na: mieszkanie, telefon, wykorzystanie samochodu, zakup odzieży czy dokształcanie. Jednym z rodzajów kontrowersyjnych wydat­ ków są wydatki na mieszkanie, w którym zare­ jestrowana jest indywidualna praktyka. Niektó­ rzy lekarze świadczą usługi bezpośrednio u pacjentów, podając jako miejsce prowadzenia działalności swoje miejsce zamieszania (lokal, dom). Część wydatków (podatek od nierucho­ mości, media, czynsz) można ująć w kosztach podatkowych. Naturalnie w razie kontroli trzeba wykazać, że są one związane z uzyskiwanymi przychodami. W tym celu należy określić powierzchnię mieszkania jaka jest zajmowana 44 MEDYCYNA I PASJE LUTY 2010 przez rzeczy i czynności wynikające z prowadzo­ nej działalności. Może to być powierzchnia zaj­ mowana przez stół, krzesła, komputer związane z wykonywaną pracą biurową, również szafy, w których trzymane są narzędzia medyczne, materiały, robocze ubrania itp. Bez wątpienia trzeba zachować rozsądek i nie starać się na siłę wyliczyć jak największej powierzchni. Jeśli osoba ma własny wydzielony gabinet lekarski w domu lub mieszkaniu, to również będzie mogła uwzględnić jego powierzchnię. Ustalenie kwoty jaką można zaliczyć do kosztów podatkowych nie jest skomplikowane. Kiedy ustali się powierzchnię mieszkania zajmowaną na prowa­ dzenie działalności, następuje określenie jej udziału w całości powierzchni mieszkania, domu. W kolejnym kroku wydatki poniesione w związku z korzystaniem z całego mieszkania mnoży się przez ten udział, uzyskując wartość kosztów, o które można pomniejszyć przychody w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Sporządza się w tym celu tzw. dowód wewnętrzny (patrz: Przykład 1). Przykład 1. Dowód wewnętrzny Joanna Lecząca 13.09.2009 r. ul. Zdrowa 32 m 81 91­‑001 Łódź Dowód wewnętrzny nr 09/09 W dniu 13.09.2009 r. poniosłam wydatek w wysokości 257,15 zł z tytułu zapłaty czynszu za lokal mieszkalny, który wykorzystuję na cele prowadzonej działalności. Powierzchnia lokalu wykorzystywana na działalność wynosi 9,74 m2, co stanowi ¼ powierzchni mieszkania. W związku z tym ¼ zapłaconej kwoty, tj. 64,29 zł. uznałam za koszt prowadzonej działalności. Pod­ stawą sporządzenia dowodu jest książeczka opłat eksploatacyjnych. Joanna Lecząca nr wpisu w księdze: 52 Należy bezwzględnie pamiętać o przecho­ wywaniu dowodów potwierdzających ponie­ z podejściem niektórych urzędów skarbowych, uznających, że wolno ująć w takiej samej propor­ cji wydatki na sam abonament. Jednak takie dzia­ łanie jest obarczone ryzykiem. Zdarzają się rów­ nież przypadki, gdy pracownicy administracji skarbowej pozwalają określić z góry procent roz­ mów dotyczących świadczonych usług i w takiej proporcji dokonywać zaliczenia w kosztach wydatków na przeprowadzone rozmowy – chyba że w danym miesiącu nastąpiłoby znaczne prze­ kroczenie z góry przyjętego udziału. Wydaje się, że najbezpieczniejszym rozwiązaniem przy domowych telefonach jest ustalanie na podsta­ wie bilingu za każdy miesiąc wartości rozmów związanych ze świadczonymi usługami i zalicza­ nie ich do kosztów podatkowych. Można też spróbować określić średnią przybliżoną wartość służbowych rozmów i tę (lub nieco mniejszą) wartość ujmować w kosztach, ale w przypadku nietypowych miesięcy należy dokonywać odręb­ nych klasyfikacji kosztów na podstawie bilingu. Do działalności gospodarczej praktycznie zawsze potrzebny jest samochód. Możliwe są dwa sposoby uwzględnienia kosztów podatko­ wych związanych z wykorzystywaniem środka transportu. Jeden to zaliczenie go do środków trwałych i jego amortyzowanie, drugi to wyko­ rzystywanie pojazdu użytkowanego na własne prywatne potrzeby, również dla celów firmo­ wych. Nie wpisuje się go wówczas do ewidencji środków trwałych. Do kosztów podatkowych zalicza się wydatki związane z użytkowaniem środka transportu dla świadczonych usług. Jed­ nak wydatki na użytkowanie prywatnego samo­ chodu na rzecz firmy podlegają pewnym ograni­ czeniom. Wynikają one z limitu oraz prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. W przepisach usta­ nowiony został maksymalny limit wydatków, jaki można zaliczyć do kosztów podatkowych. Obli­ czany jest on na podstawie ilości kilometrów przejechanych w związku z prowadzoną działal­ nością oraz wskaźnika określonego przez normy prawne. Liczba przejechanych kilometrów odnosi się do drogi przejechanej samochodem przez lekarza w związku z wykonywaniem usług. Dotyczyć może trasy pokonywanej do pacjen­ tów, pomiędzy miejscem zamieszkania a szpita­ prawo sione wydatki (np. przelewów bankowych, ksią­ żeczek opłat itp.) Szczególnym przypadkiem kosztów są wydatki na wykorzystanie telefonu. Urzędy skarbowe akceptują ponoszenie wydatków na telefony zainstalowane w gabinetach i Zakładach Opieki Zdrowotnej. Przyczyniają się one bowiem do uzyskiwania przychodów. Pewne wątpliwości pojawiają się w przypadku telefonów komórko­ wych oraz domowych. Zakup telefonu komór­ kowego przez lekarza i wliczenie wydatków zwią­ zanych z jego utrzymaniem nie budzi sprzeciwu. Wynika to ze specyfiki zawodu. Może wystąpić konieczność odpowiedzi na nagłe wezwania. Telefon jest narzędziem często niezbędnym dla osiągania przychodów. Jednak może być wyko­ rzystywany również do rozmów prywatnych. Zdaniem organów podatkowych koszty rozmów prywatnych nie powinny wpływać na obniżanie podatków. Najlepszym rozwiązaniem jest spo­ rządzanie bilingu i wyłączanie wydatków na pry­ watne rozmowy z kosztów podatkowych. Zara­ zem wydaje się możliwe doliczanie do kosztów podatkowych samej wartości abonamentu. Tele­ fon komórkowy jest szczególnym narzędziem, niezbędnym do uzyskiwania przychodów zwią­ zanych ze świadczeniem usług ochrony zdrowia, nawet jeśli jest czasem wykorzystywany do pry­ watnych rozmów. Nieco inna sytuacja występuje w przypadku telefonu zainstalowanego w domu (mieszkaniu), w którym jest zarejestrowana dzia­ łalność gospodarcza. Zwykle jest on wtedy uży­ wany zarówno do celów prywatnych, jak i jed­ nostki gospodarczej. Spotkać się można z różnym podejściem organów podatkowych. Według nie­ których pracowników służb skarbowych koszty abonamentu w takiej sytuacji nie mogą być w ogóle wliczone w koszty podatkowe. Uzasad­ nia się to faktem, że sam telefon byłby wykorzy­ stywany przez podatnika niezależnie czy byłaby prowadzona działalność gospodarcza, czy nie. Lekarz powinien uzyskiwać biling i na jego pod­ stawie dokonać podziału rozmów na prywatne i służbowe – określając ilość impulsów (war­ tość), co pozwoli zaliczyć do kosztów podatko­ wych wartość rozmów związanych z działalno­ ścią gospodarczą. Można spotkać się też MEDYCYNA I PASJE LUTY 2010 45
