strategia zrównoważonego rozwoju miasta i gminy bodzenty
advertisement
STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTYN BODZENTYN 2000 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY SZANOWNI PAŃSTWO, MIESZKAŃCY MIASTA I GMINY BODZENTYN Ziemia Świętokrzyska bogata w zasoby przyrodnicze i bogate dziedzictwo historii wkracza wraz z całą Polską i Światem w XXI wiek. Od nas obecnych mieszkańców miasta i gminy Bodzentyn, części Ziemi Świętokrzyskiej, zależy w znacznym stopniu jej i nasza przyszłość. Od tego, czy potrafimy wykorzystać szanse jakie stwarzają nowoczesne technologie, niespotykany dotychczas w dziejach Europy czas pokoju, otwarcie granic i globalizacja światowej gospodarki zależy los naszych dzieci i wnuków. Wyzwaniom przyszłości sprostać możemy jedynie przez racjonalne wykorzystanie posiadanych przez nas możliwości i nowoczesnych metod planowania rozwoju. Długofalowe planowanie rozwoju ma szczególne znaczenie dla ukierunkowania bieżącej działalności samorządów gminnych. Wspólnym mianownikiem dla rozwiązywania związanych z tym problemów społecznych i gospodarczych jest właściwe wykorzystywanie zasobów przestrzeni oraz zasobów gospodarczo-społecznych gminy. Rozwój równoważący sfery środowiskową, społeczną, gospodarczą i przestrzenno odbywających się bez degradacji środowiska, to jedyny możliwy i najbardziej obiecujący kierunek wspólnych działań. Szczególne znaczenie ma takie podejście na terenach, które czeka w najbliższych latach proces głębokiej restrukturyzacji. Potrzebują one wytyczenia dróg rozwojowych, nie prowadzących do krótkotrwałego dobrobytu kosztem degradacji środowiska, ale do rozwoju przyjaznego środowisku i ludziom. Takie warunki spełnia rozwój zrównoważony, zwykle określany słowem ekorozwój. Związek Gmin Gór Świętokrzyskich, którego członkiem jest gmina Bodzentyn, podjął w 1999 roku trud zorganizowania wspólnych prac w pięciu gminach nad opracowaniem strategii zrównoważonego rozwoju. Prace te zostały przeprowadzone w ujednolicony sposób, z uwzględnieniem specyfiki danej grupy, z zastosowaniem metodologii wypracowanej w ramach pilotażowego projektu realizowanego przez ekspertów Umbrella Project. Strategia zrównoważonego rozwoju oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jakimi dysponuje obecnie miasto i gmina Bodzentyn to podstawowe dokumenty, służące planowaniu strategicznych kierunków jej kompleksowego, rozwoju. Strategia określa docelową wizję (obraz) gminy w perspektywie najbliższych pięciu lat w podziale na sfery ekologiczną, społeczną, gospodarczą, przestrzenną i instytucjonalną. Lista wskazanych w strategii zadań realizowanych, tak jak cały dokument, ma charakter otwarty – w zależności od zmiany uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych może być odpowiednio dostosowana do aktualnych potrzeb. Walorem niniejszej strategii jest jej uspołecznienie. W pracach nad strategią brali udział przedstawiciele władz samorządowych gminy oraz różnych, zainteresowanych współpracą przy jej opracowaniu środowisk. Po przeprowadzeniu dodatkowych konsultacji i uchwaleniu przez Radę Gminy, stanowić będzie ona podstawowy dokument dla ukierunkowania decyzji rozwojowych jej władz i zabiegów o uzyskanie niezbędnego, zewnętrznego wsparcia. Stanisław Marek Krak Burmistrz Miasta i Gminy Zdzisław Łapka Przewodniczący Rady Gminy UMBRELLA PROJECT 2000 2 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY Uchwała nr .......................................... Rady Miasta i Gminy w Bodzentynie z dnia ..................................... w sprawie przyjęcia Strategii zrównoważonego rozwoju Miasta i Gminy Bodzentyn NA podstawie art.18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym Dz. U. z 1996 r. Nr 13 poz. 74 z późniejszymi zmianami uchwala się co następuje: § 1 Przyjmuje się dokument pod nazwą „Strategia zrównoważonego rozwoju Miasta i Gminy Bodzentyn” stanowiący załącznik nr 1 do niniejszej uchwały. § 2 Ustala się, że „Strategia zrównoważonego rozwoju Miasta i Gminy Bodzentyn” stanowić będzie podstawowy element gminnej Agendy 21. § 3 Określenie w „Strategii zrównoważonego rozwoju Miasta i Gminy Bodzentyn” zasady, cele i działania na rzecz ekorozwoju gminy stanowią podstawowe rekomendacje dla dokumentów programowo – planistycznych, służących ukierunkowaniu rozwoju gminy oraz poprawie warunków zamieszkiwania, pracy i wypoczynku w obszarze gminy. § 4 Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Miasta i Gminy, Który zobowiązuje się do składania Radzie Miasta i Gminy corocznych sprawozdań z realizacji przyjętej Strategii. § 5 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Zdzisław Łapka Przewodniczący Rady Miasta i Gminy UMBRELLA PROJECT 2000 3 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY Dokument przygotowano w ramach pomocy konsultingowej programu Umbrella Projecy „ Opracowanie strategii ekorozwoju gminy zgodnie z zaleceniami Agendy 21” Projekt Umbrella istnieje od 1990 roku. Prowadzony i finansowany jest wspólnie przez Rząd Polski i Program Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNDP). Dotowany jest również przez program PHARE. Misją Projektu jest pomoc w integracji Polski z Unią Europejską poprzez Świadczenie usług konsultingowych i doradczych wspierających zrównoważony rozwój społeczny. UNDP Umbrella Project Aleja Niepodległości 186, 00 – 926 Warszawa Tel. (022) 628-36-24, fax. (022) 629-95-66 Zespół konsultantów Umbrella Project. 1. 2. 3. 4. Janusz Korzeń (koordynator) Ewa Komorowska Adam Rogaliński Tadeusz Borys Uczestnicy Warsztatów – WSPÓŁPRACOWNICY STRATEGII 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Michał Leśniewski 19. Cecylia Niebudek 20. Stanisław Paździerz 21. Sylwester Piwko 22. Łukasz Radziejewski 23. Stefan Rachtan 24. Andrzej Sokół 25. Bernard Szafraniec 26. Maciej Świderski 27. Barbara Świetlik 28. Krystyna Taca 29. Paweł Wikło 30. Jadwiga Wrona 31. Marian Wzorek 32. Henryk Zwada 33. Jan Zygadewicz Teresa Barwicka Monika Biskup Janina Borowiec Robert Dąbek Wacław Dyk Stanisław Gałka Jan Jamrożek Hubert Jedrzejczyk Bogusława Klamczyńska Stanisław Marek Krak Adela Kołodziejska Bogdan Kowalik Maria Kowalska Wiesława Koprowska Józef Kozieł Wiesława Kózka Adolf Kudliński UMBRELLA PROJECT 2000 4 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY SPIS TERŚCI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. PROCES TWORZENIA STRATEGII I JEGO UCZESTNICY 1.1. MIEJSCE STRATEGII W LOKALNEJ Agendzie 21 1.2. PRZEBIEG PRAC NAD STRATEGIĄ 1.3. STRUKTURA STRATEGII SYNTETYCZNA CHARAKTERYSTYKA GMINY STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU 3.1. MISJA GMINY 3.2. WIZJA PRZYSZŁOŚCI 3.3. CEL NADRZĘDNY ROZWOJU 3.4. CELE GŁÓWNE ROZWOJU SZANSE I ZAGROŻENIA ROZWOJU 4.1. MOCNE STRONY GMINY I CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ROZWOJOWI 4.2. SŁABE STRONY I CZYNNIKI ZAGRAŻAJĄCE ROZWOJOWI GŁÓWNE PROBLEMY GMINY PLAN OPERACYJNY STRATEGII ROZWOJU GMINY 6.1. STRUKTURA CELÓW GŁÓWNYCH I SZCZEGÓŁOWYCH 6.2. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO (CELE I ZADANIA) 6.3. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ SPOŁECZNY (CELE I ZADANIA) 6.4. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ GOSPODARCZY (CELE I ZADANIA) 6.5. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ PRZESTRZENNY (CELE I ZADANIA) 6.6. ŁAD INSTYTUCJINALNY I ŁAD W ZARZĄDZANIU (CELE I ZADANIA) 6.7. TERMINY I REALIZATORZY ZADAŃ ZARZĄDZANIE REALIZACJĄ STRATEGII 7.1. INSTRUMENTY REALIZACJI STRATEGII 7.2. PODMIORY ZARZĄDZAJĄCE REALIZACJĄ STRATEGII 7.3. FINANSOWANIE REALIZACJI ZADAŃ STRATEGII 7.4. WSKAŹNIKOWY SYSTEM MONITOROWANIA STRATEGII 7.5. SYSTEM AKTUALIZACJI STRATEGII 7.6. RELACJE ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE: RYS. 1. POŁOŻENIE GMINY RYS. 2. ISTNIEJĄCY STAN ZAGOSPODAROWANIA GMINY UMBRELLA PROJECT 2000 5 str. 6 str. 7 str.8 str. 9 str. 12 str. 12 str. 13 str. 13 str. 14 str. 15 str. 17 str. 18 str. 19 str. 20 str. 20 str. 21 str. 22 str. 22 str. 25 str. 26 str. 26 str. 28 str. 30 str. 30 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 1. PROCES TWORZENIA STRATEGII I JEGO UCZESTNICY 1.1. MIEJSCE STRATEGII W LOKALNEJ AGENDZIE 21 Strategia zrównoważonego rozwoju miasta i gminy Bodzentyn została opracowana z wykorzystaniem metodologii i dotychczas uzyskanych doświadczeń w budowaniu lokalnych Agend 21 przy pomocy konsultingowej ekspertów Umbrella Project. Ważną rolę odgrywało przy tym pojęcie definicji kluczowych pojęć, jakie zastosowane zostały w pracach nad strategią. Przedstawia się je poniżej z odpowiednimi wyjaśnieniami. Rozwój zrównoważony (ekorozwój) rozumie się jako rozwój społeczno – gospodarczy, realizowany z poszanowaniem i wykorzystaniem dóbr przyrody. W praktyce sprowadza się on do integracji pięciu ładów ekologicznego społecznego gospodarczego przestrzennego instytucjonalnego Agenda 21 to program działań na rzecz ekorozwoju w perspektywie XXI wieku. Działania te tworzą uspołeczniony (partnerski), dynamiczny proces wprowadzania w życie idei ekorozwoju, w którym społeczności uczestniczą w podejmowaniu kluczowych decyzji. Agenda 21 wskazuje w jaki sposób rozwój może zostać praktycznie zrównoważony. Oznacza ona w praktyce konieczność budowania: międzysektorowego partnerstwa (lobbingu) dla ekorozwoju, systemu informacji o stanie ekorozwoju, w tym informacji o zasobach naturalnych, kulturowych itp., programu ekorozwoju (strategii zrównoważonego rozwoju), systemu zarządzania realizacją programu, w tym monitoringu społecznego i systemu aktualizacji. Pojęcie Agendy 21 pochodzi od nazwy jednego z podstawowych dokumentów Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” (Szczytu Ziemi), jaka miała miejsce w Rio de Janeiro w czerwcu 1992 roku. UMBRELLA PROJECT 2000 6 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY Struktura Gminnej Agendy 21 MIEDZYNARODOWE PARTNERSTWO (LOBBING) NA RZECZ EKOROZWOJU Stworzenie Zrównoważonego Rozwoju Gminy INFORMACJA O STANIE EKOROZWOJU GMINY Raport o stanie zasobów przyrodniczych, kulturowych, społecznych i gospodarczych GMINNY PROGRAM EKOROZWOJU Polityka ekologiczna gminy Polityka społeczno – gospo- Polityka przestrzenna darcza gminy Studium uwarunkowań i kie Program zrównoważonego runków zagospodarowania Strategia zrównoważonego rozwoju ochrony przestrzennego gminy rozwoju gminy środowiska gminy Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego SYSTEM ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ PROGRAMU, W TYM: Monitoring społeczny Aktualizacja programu 1.2. PRZEBIEG PRAC NAD STRATEGIĄ Strategia rozwoju to opracowany świadomie i celowo plan działań, wskazujący sposób osiągania wyznaczonych celów. W Bodzentynie przyjęta została koncepcja budowy strategii zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem założeń Agendy 21, zgodnie z metodologią stosowaną przez UNDP – Umbrella Projekt. Prace związane z opracowanie strategii rozwoju rozpoczęte zostały we wrześniu 1999r., przy szerokim ich uspołecznieniu. Podstawowe cech charakteryzujące ten tok działania to: partnerstwo międzysektorowe, zasada konsensusu przy podejmowaniu decyzji, komunikacja społeczna w lokalnych mediach o pracy na każdym jej etapie itp. W związku z tym podjęto następujące kroki: Rada Gminy przyjęła uchwałę o przystąpieniu gminy do procesu budowania strategii zrównoważonego rozwoju, Podpisana została przez Urząd Gminy umowa z firmą konsultingową Umbrella Project, której doradcy współpracowali przy budowie strategii, Powołany został spośród pracowników Urzędu Gminy Zespół ds. Strategii, Utworzona została grupa robocza, do której zaproszeni zostali lokalni liderzy, uczestnicy późniejszych warsztatowych prac nad strategią. Najważniejsze etapy pracy nad opracowanie strategii dotyczyły: przyjęcia wizji gminy, UMBRELLA PROJECT 2000 7 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY przyjęcia celu nadrzędnego i celów głównych rozwoju gminy, identyfikacji problemów wpływających na rozwój gminy, przyjęcia celów szczegółowych rozwoju gminy, opracowania planu operacyjnego strategii z określeniem zadań realizowanych, opracowania koncepcji zarządzania realizacją strategii. Prace związane z opracowaniem strategii trwały od początku września 1999 roku do sierpnia 2000 roku. W okresie tym: odbyły się cztery warsztaty, w których uczestniczyli czynnie zaproszeni przez Burmistrza Miasta i Gminy liderzy lokalni; w pracach tych udział wzięły 33 osoby, w okresach między warsztatami i po ich zakończeniu miały miejsce dodatkowe spotkania konsultacyjne m.in. z Zarządem Gminy oraz z przedstawicielami Rady Gminy, przeprowadzone zostało badanie ankietowe, diagnozujące poglądy mieszkańców gminy (ograniczone do wąskiego grona respondentów ze względów technicznych). W trakcie prac na strategią wykorzystane zostały udostępnione przez Urząd Gminy materiały dotyczące stanu gminy, materiały statystyczne i opracowania analityczne, w szczególności powstały 1999 r. raport o stanie gminy opracowany przez Jagiellońskie Biuro Planowania i Projektowania w ramach prac nad studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Bodzentyn. 1.3. STRUKTURA STRATEGII WIZJA EKOROZWOJU CEL NADRZĘDNY STRATEGII CELE GŁÓWNE Analiza słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń Problemy rozwoju CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA Analiza podmiotów instytucjonalnych i decydentów projekty projekty projekty projekty ZARZĄDZANIE REALIZACJĄ STRATEGII społeczny i wskaźnikowy system monitorowania strategii, system aktualizacji strategii. UMBRELLA PROJECT 2000 8 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 2. SYNTETYCZNA CHARAKTETYSTYKA GMINY Miasto i gmina Bodzentyn położone są w północnej części województwa świętokrzyskiego i w północno – wschodniej części ziemskiego powiatu kieleckiego. Graniczą one z gminami Łączna, Suchedniów, Wąchock, Pawłów, Nowa Słupia, Bieliny, Górno i Masłów. Obszar tej jednostki zajmuje fragment centralnej części Gór Świętokrzyskich z częścią Pasma Łysogór i najwyższym wzniesieniem całego obszaru – Łysicą (612 m. npm.). wiodącą funkcją gminy jest rolnictwo, zaś rozwojową, uzupełniającą funkcją turystyka. Miasto Bodzentyn pełni ważną rolę lokalnego ośrodka obsługi mieszkańców pobliskich terenów wiejskich. Ogólna powierzchnia gminy wynosi 16,032 ha, w tym miasta 865 ha. W skład jednostki wchodzą 1 miasto i 22 sołectwa, wśród których największymi są: Celiny, Leśna, Psary Stara Wieś, Sieradowice, Śniadka, Święta Katarzyna, Wiącka, Wilków, Wola Szczygiełkowa i Wzdół Rządowy. W gminie mieszka ok. 12.000 mieszkańców, w tym w mieście ok. 2.450. Tereny miasta i gminy Bodzentyn położone są w rozległej Dolinie Bodzentyńskiej na malowniczo ukształtowanych północnych stokach zachodniej części Pasma Łysogór oraz Pasma Klonowskiego, a także na południowych stokach Wzgórz Michniowsko- Sieradowickich. Południowa część gminy cechująca się unikalnymi wartościami środowiska przyrodniczego leży w obrębie Świętokrzyskiego Parku Narodowego i jej otuliny, północna - Sieradowickiego Parku Krajobrazowego z otuliną. Wybitnymi walorami krajobrazowymi oraz architektonicznymi cechuje się historyczne ukształtowanie centrum miasta Bodzentyn z położonymi obok ruinami dawnej rezydencji biskupów krakowskich. Ukształtowanie i charakter zachowanej zabudowy tego obszaru tworzy specyficzny klimat charakterystyczny dla dawnych miasteczek regionu świętokrzyskiego. Wybitne wartości cechuje także zespół klasztorny w Świętej Katarzynie. Układ hydrograficzny gminy należy prawie w całości do zlewni do rzeki Kamiennej, w małej tylko, południowo- zachodniej części do zlewni Nidy. Główną rzeką tych terenów jest rzeka Psarka, tworząca pod Bodzentynem interesujący, przełomowy odcinek. Czystość wód w rzekach i potokach gminy jest niezadowalająca. Dotyczy to zwłaszcza Psarki, której wody na całej długości nie odpowiadają normatywom ze względu na przekroczenia stężeń dopuszczalnych zanieczyszczeń. Na terenie gminy występują trzy poziomy wód podziemnych, w tym m. in. gromadzenie w Głównym Zbiorniku Wód Podziemnych „Bodzentyn”, których możliwość ujmowania są ograniczone ze względu na stosunkowa niewielki obszar zasilania. Na terenie całej gminy występują gleby pseudobielicowe i brunatne, lessy i mady. Największy udział w powierzchni ma tu gleby klasy IV, mniej liczne są gleby klasy III, a także klasy V i VI. W większości miejscowości leżących na terenie gminy występują gleby, które podlegają lub są zagrożone procesami erozyjnymi. Grunty te są na ogół intensywnie wykorzystywane rolniczo. Użytki zielone położone są przeUMBRELLA PROJECT 2000 9 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY ważnie wzdłuż cieków wodnych, w lokalnych obniżeniach bezodpływowych lub o słabym odpływie rzek. Lasy na terenie gminy są niemal w całości stanowią własność Państwa i są zarządzane przez Nadleśnictwa Suchedniów i Zagnańsk oraz Świętokrzyski Park Narodowy. Zajmują one około 47,8% powierzchni gminy i koncentrują się głównie w trzech dużych kompleksach: w północnej części gminy (i wchodzą w skład Sieradowickiego Parku Krajobrazowego), w zachodnio – południowej i w południowo – wschodniej części (i wchodzą w skład Świętokrzyskiego Parku Narodowego). Siedliska zajęte przez te lasy należą do jednych najżyźniejszych i najbogatszych w Górach Świętokrzyskich. Są to przede wszystkim siedliska leśne, wśród których m. in. najwyższe wzniesienie (grzbiet Łysicy) pokrywają lasy mieszane górskie i lasy górskie. Niski udział mają tu siedliska borowe, występuje tu także las wilgotny i ols. Dominującymi gatunkami są w przeważającej większości jodła i sosna z domieszką buka. Surowce mineralne gminy, reprezentowane głównie przez piaskowce kwarcytowe występujące na terenie Sieradowickiego Parku Krajobrazowego nie są przewidziane do eksploatacji, ze względu na przyjęte zasady ochrony obu Parków. Możliwości eksploatacyjne istnieją dla złóż dolomitów środkowego dewonu, których wychodnie koncentrują się w dolinie Psarki i które mogą być wykorzystane dla potrzeb drogownictwa i kolejnictwa oraz jako topniki hutnicze. W strukturze sieci osadniczej gminy dominuje centralne położone miasto Bodzentyn, gdzie znajduje się blisko 1/5 ogólnej liczby mieszkań, jaki znajdują się na terenie całej jednostki (tj. ok. 3.060 mieszkań). Sektor usług skoncentrowany przede wszystkim na terenie miasta tworzą m. in.: 10 szkół podstawowych, 2 gimnazja, liceum ogólnokształcące, 2 przedszkola, Samorządowy Zakład Opieki Zdrowotnej, w którego w skład wchodzą 3 ośrodki zdrowia, Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Miejsko – Gminna Biblioteka Publiczna z 3 placówkami wiejskimi, Gminny Ośrodek Kultury, Bank Spółdzielczy. Gospodarkę gminy tworzy przede wszystkim indywidualne, i drobnotowarowe rolnictwo. Według danych ze Spisu Rolnego z 1996 r. działało tu ok. 2.500 gospodarstw uprawiających zboża podstawowe, w części warzywa gruntowe i truskawki, hodujących także bydło, trzodę chlewną oraz drób. Rolnictwo gminy przeżywa bardzo duże problemy, związane z trudnościami w dostosowaniu się do trudnej sytuacji rynkowej. Prowadziło tu także działalność 45 podmiotów produkcyjnych, 38 – zw. Z budownictwem, 164 – z handlem i naprawami oraz 27 – zw. Z transportem i magazynowaniem (wg danych z końca 1998 r.). struktura i liczba podmiotów gospodarczych nie ulega istotnym przemianom. Rynek pracy cechuje duży udział bezrobotnych i brak atrakcyjnych, nowych miejsc pracy. Uzupełniającą rolę w gospodarce gminy pełni turystyka. Baza turystyczna gminy koncentruje się przede wszystkim na terenie Świętej Katarzyny (gdzie działają 4 obiekty ze 183 miejscami), rozpoczęło tu działalność także 12 gospodarstw agroturystycznych. Na terenie gminy nie funkcjonują samodzielne biura podróży ani ich agencje, co w znacznym stopniu wpływa na niepełne wykorzystanie jej wybitnych walorów naturalnych i kulturowych. Główny ośrodek osadniczy gminy – Bodzentyn położony jest w węźle ponadlokalnych dróg wojewódzkich: nr 751 Suchedniów – Nowa Słupia – Ostrowiec Świętokrzyski, nr 752 Górno – Bodzentyn – Starachowice Oraz powiązanych z nimi dróg powiatowych i gminnych. Drogi te łączą Bodzentyn z pobliskimi Kielcami odległymi o 30 km, Suchedniowie (16 km), Skarżyskiem Kamienną (30 km), Wąchockim (21 km) UMBRELLA PROJECT 2000 10 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY i Starachowicami (24 km). Stan dróg powiatowych i gminnych jest niezadowalający mimo sukcesywnie prowadzonych prac modernizacyjnych. Jednym z ważniejszych zadań służących poprawie istniejącej sytuacji jest planowana budowa wschodniego obejścia Bodzentyna. Bodzentyn jest zaopatrzony w wodę za pomocą własnego systemu wodociągowego, ujmującego wodę zlokalizowanych w zachodniej części miasta, działa tu także mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków o docelowej przepustowości 950 m3 / dobę. Większość terenów wiejskich została w ostatnich latach zwodociągowana. Istnieje tu ok. 125 km sieci wodociągowej. Na terenach tych działa na razie tylko jedna wiejska oczyszczalnia ścieków, zlokalizowana w Świętej Katarzynie. Tereny gminy cechuje pilna konieczność poprawy gospodarki wodno – ściekowej. Miasto i gmina nie posiadają scentralizowanego systemu uciepłowienia. Zabudowa mieszkalna, usługowa i produkcyjna zaopatrzona jest w ciepło z kilku kotłowni lokalnych oraz indywidualnych, małych źródeł ciepła. Zakłada się gazyfikację terenów miasta i gminy w powiązaniu z projektowaną do realizacji stacji redukcyjno – pomiarową w Łącznej koło Suchedniowa. Na terenie jednostki położone są dwie główne stacje trafo, zaopatrujące miasto i poszczególne sołectwa w energię elektryczną poprzez sieć niskiego napięcia. Miasto posiada nowoczesną centralę telefoniczną dla 1200 abonamentów, która obsługuje zarówno jego potrzeby jak i mieszkańców terenów wiejskich. Gmina nie posiada własnego wysypiska odpadów komunalnych, które są wywożone z jej terenu na wysypisko w Promniku koło Kielc, należące do gminy Strawczyn. Gmina wprowadza obecnie system segregacji odpadów. Miasto i gmina jest aktywnym członkiem Związku Gmin Gór Świętokrzyskich, który wprowadza w życie wieloletni program rozwoju dziewięciu gmin wchodzących w jej skład. Na terenia miasta działa Dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz nowoczesny ośrodek edukacyjno – szkoleniowy służący potrzebom zarówno mieszkańców jak i turystów odwiedzających Park. W pobliskich Psarach funkcjonuje centrum łączności satelitarnej o zasięgu ogólnopolskim. Te trzy elementy wyróżniają Bodzentyn na tle całego jego otoczenia i sprawiają, że miasto ma szczególne predyspozycje rozwojowe. Kierunki rozwoju przestrzennego miasta i gminy określa się w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania, które obok strategii zrównoważonego rozwoju stanowią główny element planowania strategicznego. UMBRELLA PROJECT 2000 11 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 3. STRATEGICZNY KIERUNEK ROZWOJU GMINY 3.1. MISJA GMINY Określenie misji gminy sprowadza się do sprecyzowania istoty działalności gminy ze względu na jej rolę i zasadnicze funkcje, jakie ma ona spełniać na rzecz społeczności gminnej i otoczenia gminy. Misją miasta i gminy Bodzentyn jest optymalne zaspokojenie potrzeb zbiorowych mieszkańców przez wykorzystanie zadań publicznych nie zastrzeżonych ustawowo dla samorządu powiatowego i wojewódzkiego oraz dla administracji rządowej i innych organów Państwa, z poszanowanie środowiska i racjonalnym wykorzystaniem jego zasobów. 3.2. WIZJA PRZYSZŁOŚCI Wizja przyszłości to pożądany obraz przyszłości gminy funkcjonującej według reguł gwarantujących jej zrównoważony rozwój. Bodzentyn będzie gminą: I. 1. 2. 3. 4. W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ: o czystym powietrzu, wodach, glebach i lasach, z uporządkowanymi, zadbanymi, z piękną zielenią, terenami zabudowanymi, utrzymującą swoje charakterystyczne walory krajobrazowe, chronione i odnawiane, ze zminimalizowanym hałasem od uciążliwego transportu; II. W SFERZE SPOŁECZNEJ: 1. z odpowiednią ilością punktów usługowych, w tym także oświaty i kultury, zaspokajających w pełni potrzeby mieszkańców i turystów, 2. dobrze funkcjonującą opieką społeczną, 3. z dobrze prowadzoną edukacją ekologiczną, 4. z minimalizowanym bezrobociem, 5. z prężnymi organizacjami młodzieżowymi, 6. bezpieczną, sprawną służbą porządkową; III. W SFERZE GOSPODARCZEJ: 1. z rozwijającą się i opłacalną produkcją zdrowej żywności, jej przetwórstwem i zapewnionym zbytem produktów, 2. z dobrze funkcjonującymi gospodarstwami specjalistycznymi, 3. sprzyjającą rozwojowi agroturystyki, UMBRELLA PROJECT 2000 12 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 4. sprzyjającą rozwojowi rzemiosła oraz małych i średnich przedsiębiorstw, pracujących na potrzeby lokalne, 5. sprzyjającą poprawie warunków mieszkaniowych swoich mieszkańców; IV. W SFERZE PRZESTRZENNEJ: 1. z jednorodnie kształtowaną zabudową, dwukondygnacyjną o dwuspadowych dachach i nowoczesnej architekturze, wtopionej w krajobraz i rozwijającej lokalne tradycje budowania, 2. estetyczną z dobrze rozlokowanymi, wykorzystującymi walory krajobrazowe i przyrodnicze terenami rekreacyjnymi, 3. z rozwiązanym kompleksowo problemem gospodarki wodno – ściekowej oraz gospodarki odpadami, z pełną kanalizacją, z zagospodarowaniem ścieków i wód opadowych, z funkcjonującym systemem zbiorników retencyjnych, segregacją śmieci i ich zagospodarowaniem, 4. wyposażoną w sieć gazociągową i zakład dystrybucji gazu, 5. z dobrze zorganizowaną siecią dróg między wsiami i sprawną komunikacją z otoczeniem; V. W SFERZE INSTYTUCJONALNEJ: 1. z dobrze pracującym samorządem, obiektywnym, konstruktywnie współpracującym z organizacjami pozarządowymi, innymi samorządami i administracją rządową, dbającą o dobro pracowników urzędu i mieszkańców gminy, 2. dbającą o swoją dobrą wizytówkę. 3.3. CEL NADRZĘDNY ROZWOJU Cel nadrzędny to najbardziej ogólna, podstawowa idea rozwoju. Wyraża on istotę wcześniej sformułowanej wizji przyszłości gminy i wyraża cel, jaki można w dużym stopniu osiągnąć, jeżeli zostaną podjęte odpowiednie działania. CELEM NADRZĘDNYM ROZWOJU MIASTA I GMINY BODEZENTYN JEST WYSOKA JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW MIASTA I GMINY. 3.4. CELE GŁÓWNE ROZWOJU Cele główne to cele, które gmina chce osiągnąć w całości i za osiągnięcie których ponosi pełną odpowiedzialność. Cele te odpowiadają na pytanie: w jaki sposób ma być zrealizowany cel nadrzędny, związany z przyjętymi zasadami zrównoważonego rozwoju. Są to poniżej sformułowane następujące cele: Zrównoważony rozwój miasta i gminy Bodzentyn Zrównoważony rozwój środowiska Zrównoważony rozwój społeczny Zrównoważony rozwój gospodarczy UMBRELLA PROJECT 2000 13 Zrównoważony rozwój przestrzenny Ład polityczno instytucjonalny STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 4. SZANSE I ZAGROŻENIA ROZWOJU GMINY 4.1. MOCNE STRONY I CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ROZWOJOWI Mocnymi stronami miasta i gminy Bodzentyn w poszczególnych sferach są: I. 1. 2. 3. W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ: atrakcyjne położenie geograficzne pod względem walorów przyrodniczo – krajobrazowych, występowanie wartościowych w skali ponadregionalnej zasobów przyrodniczo – krajobrazowych, funkcjonowanie Świętokrzyskiego Parku Krajobrazowego oraz Sieradowickiego Parku Krajobrazowego oraz dobra ich promocja, 4. dysponowanie środowiskiem o niskim stopniu zanieczyszczeń, 5. występowanie wartościowych zespołów zabytkowych na terenie miasta i gminy; II. 1. 2. 3. 4. W SFERZE SPOŁECZNEJ: duże zasoby siły roboczej, zaradność społeczeństwa i jego gościnność, dobrze rozwinięte punkty oświatowe i utrzymywanie się wysokiego poziomu nauczania w liceum, rozwijający się miejscowy folklor, wspierany przez władze, III. W SFERZE GOSPODARCZEJ: 1. dobrze warunki do rozwoju działalności usługowej, dla rolnictwa ekologicznego i gospodarstw agroturystycznych, 2. rozwijający się handel prywatny i drobne usługi, 3. istnienie w pobliżu gminy dużych zakładów produkcyjnych, stwarzających miejsca pracy dla mieszkańców gminy, 4. istnienie w sąsiedztwie zakładów przetwórczych, w których mogą być przetwarzane produkty rolne gminy, 5. istnienie aktywnych stowarzyszeń i związków producentów rolnych, 6. warunki sprzyjające wzrostowi ilości małych i średnich przedsiębiorstw; IV. W SFERZE PRZESTRZENNEJ: 1. poprawa stanu estetycznego w całości zadbanych posesji, 2. dysponowanie atrakcyjnymi do budowy i inwestowania terenami, UMBRELLA PROJECT 2000 14 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 3. 4. wystarczająca sieć połączeń drogowych, postępująca rozbudowa systemu wodociągów i kanalizacji; V. W SFERZE INSTYTUCJONALNEJ: 1. demokratyczny i sprawny sposób zarządzania, 2. dobrze pracujący i prężny samorząd. Czynnikami sprzyjającymi dla rozwoju miasta i gminy, ich szansami są m. in.: wykorzystanie w/w mocnych stron przy sprawnym zarządzaniu rozwojem gminy, wykorzystanie znacznych możliwości aktywizacji gospodarczej gminy, położonej w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji kieleckiej, konieczność włączenia się gminy w procesy restrukturyzacji terenów wiejskich przy spodziewanym ich zewnętrznym działaniu, możliwość wykorzystania atrakcyjnego położenia gminy, rosnące potrzeby wprowadzania alternatywnych form turystyki przyjaznej dla środowiska w tym agroturystyki, służących mieszkańcom pobliskich aglomeracji oraz turystom zagranicznym, rosnący poziom cywilizacyjny kraju i wzrost poziomu życia jego mieszkańców. 4.2. SŁABE STRONY I CZYNNIKI ZAGRAŻAJĄCE ROZWOJOWI Słabymi stronami miasta i gminy Bodzentyn w poszczególnych sferach są: I. W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ: 1. występowanie zanieczyszczeń wód, 2. niepełne wykorzystanie walorów przyrodniczych, dla rozwoju turystyki w gminie, 3. brak zbiorników wodnych, 4. niska świadomość ekologiczna; II. W SFERZE SPOŁECZNEJ: 1. zbyt wysokie bezrobocie, 2. brak organizacji atrakcyjnych propozycji kulturalno – rozrywkowych dla młodzieży, 3. mała aktywność społeczna, niski stopień zainteresowania inicjatywami władz oraz integracji ludzi, 4. występowanie patologii społecznych, 5. zachowawcze, roszczeniowe postawy mieszkańców; III. W SFERZE GOSPODARCZEJ: 1. dominacja małych , pracujących przede wszystkim dla swoich potrzeb gospodarstw rolnych, 2. niepełne wykorzystanie produkcyjności terenów rolnych oraz trudności ze zbytem płodów rolnych, 3. niewystarczający rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, także gospodarstw agroturystycznych, 4. brak przetwórstwa rolno-spożywczego na terenie gminy, 5. niewystarczająca baza turystyczna i jej niski standard, 6. brak aktywności związanej z uruchomieniem nowych form działalności gospodarczej; IV. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. W SFERZE PRZESTRZENNEJ: występowanie chaotycznie zlokalizowanej zabudowy nie uwzględniającej lokalnych tradycji, mała ilość uzbrojonych terenów, przeznaczonych do zabudowy, niewystarczająca w stosunku do potrzeb liczba nowych mieszkań, zły stan nawierzchni dróg w gminie i nadmiernie ich wyeksploatowanie, niedostatecznie rozbudowana sieć kanalizacyjna, zła sieć połączeń (komunikacyjnych i telefonicznych), brak sieci gazowej, brak dobrze funkcjonującej gospodarki odpadami; UMBRELLA PROJECT 2000 15 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY V. SFERZE INSTYTUCJONALNEJ: 1. przeciętne przygotowanie zawodowe i wystarczające poziom wykształcenia pracowników Urzędu, 2. niska aktywność organizacji pozarządowych oraz ich słaba współpraca z władzami, 3. niskie dochody budżetowe gminy oraz brak właściwego zabezpieczenia finansowego dla niezbędnych inwestycji. Czynnikami zagrażającymi dla rozwoju gminy są m. in.: trudności w eliminacji słabych stron gminy w ramach zarządzenia jej rozwojem, ubożenie części społeczeństwa nie umiejącej się przystosować do zmian społeczno – gospodarczych związanych z restrukturyzacją gospodarki, trudności w wypracowaniu jasnej polityki Państwa w odniesieniu do restrukturyzacji terenów wiejskich, zmniejszanie się roli Polski na międzynarodowym rynku turystycznym, większa konkurencyjność innych gmin w uzyskaniu zewnętrznej pomocy. UMBRELLA PROJECT 2000 16 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 5. GŁÓWNE PROBLEMY GMINY W trakcie prac nad strategią rozwoju miasta i gminy przy uwzględnieniu a zwłaszcza jej słabych stron oraz zagrożeń rozwojowych przyjęto następującą listę głównych problemów ich rozwoju, wymagających rozwiązania w pierwszej kolejności i warunkujących realizację celów głównych strategii: I. W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ: 1. niewystarczające postępy w poprawie czystości wód, 2. zaniedbania w działaniach na rzecz odnowy krajobrazu terenów otwartych oraz wzbogacenia istniejącego systemu terenów zielonych, 3. utrzymywanie się wieloletnich zaniedbań w zagospodarowaniu opuszczonych obiektów zabytkowych, 4. niski poziom świadomości ekologicznej mieszkańców; II. W SFERZE SPOŁECZNEJ: 1. niewystarczający poziom obsługi mieszkańców zwłaszcza w oświacie, pomocy społecznej oraz rekreacji, 2. brak radykalnych zmian w postawach ludzi i ich świadomość oraz dostosowania do nowych warunków społeczno – gospodarczych; III. W SFERZE GOSPODARCZEJ: 1. niski stopień samoorganizacji rolników dla rozwoju zróżnicowanych form produkcji rolnej, 2. niezadowalające wykorzystanie istniejących walorów przyrodniczo –kulturalnych dla wszechstronnego rozwoju bazy turystyczno –wypoczynkowej i stworzenia atrakcyjnej oferty turystycznej gminy, 3. małe postępy w tworzeniu wolnych miejsc pracy, zwłaszcza przez inwestorów zewnętrznych; IV. W SFERZE PRZESTRZENNEJ: 1. utrzymywanie się negatywnych tendencji w kształtowaniu zabudowy o niskich walorach estetycznych, nie nawiązujących do lokalnych tradycji, 2. opóźniona w wyprzedzającej zainwestowanie terenów budowie sieci uzbrojenia technicznego; 3. wysoki stopień zużycia dróg oraz opóźnienia w poprawie ich stanu technicznego; V. W SFERZE INSTTYTUCJONALNEJ: 1. niewystarczający poziom pozyskiwania zewnętrznej pomocy dla realizacji zadań rozwojowych gminy, 2. brak zorganizowanego, wielosektorowego wsparcia dla promocyjnych działań władz gminy. UMBRELLA PROJECT 2000 17 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 6. PLAN OPERACYJNY STRATEGII ROZWOJU GMINY 6.1. STRUKTURA CELÓW GŁÓWNYCH I SZCZGÓŁOWYCH Przyjęta w strategii struktura celów głównych została rozbudowana po analizie i przetworzeniu listy problemów na następujący układ celów głównych i celów szczegółowych: CELE GŁÓWNE CELE SZCZEGÓŁOWE I. Zrównoważony rozwój ochrony środowiska kulturowego przyrodniczego 1. Poprawa czystości wód. i 2.Poprawa stopnia lesistości i stworzenie gminnego systemu zieleni urządzonej 3. Zagospodarowanie terenów zabytkowych 4.Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej dorosłych mieszkańców gminy II. Zrównoważony rozwój społeczny 1. Podniesienie poziomu obsługi mieszkańców w oświacie, pomocy społecznej oraz rekreacji 2.Uzyskiwanie zmian w postawach ludzi ich świadomości zgodnych z gospodarczymi III. Zrównoważony rozwój gospodarczy nowymi warunkami społeczno - 1.Osiągnięcie odpowiedniego stopnia samoorganizacji rolników dla zróżnicowanych form produkcji rolnej 2. Wykorzystanie walorów przyrodniczo-kulturalnych dla aktywnego, wszechstronnego rozwoju bazy turystycznowypoczynkowej oraz atrakcyjne określenie szerokiej oferty turystycznej gminy dla różnych grup odbiorców 3. Tworzenie nowych miejsc pracy UMBRELLA PROJECT 2000 18 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY IV. Zrównoważony przestrzenny rozwój 1. Zahamowanie negatywnych tendencji w kształtowaniu zabudowy oraz swobody budowlanej i realizacja obiektów o wysokich walorach estetycznych, nawiązujących do lokalnych tradycji. 2.Wyprzedzająca inwestowanie budowa sieci uzbrojenia technicznego 3. Poprawa stanu technicznego dróg i rozbudowa sieci dróg utwardzonych V. Ład instytucjonalny 1. Uzyskanie wysokiego poziomu pozyskiwania pomocy zewnętrznej dla realizacji zadań rozwojowych w gminie, m.in. prowadzonych na terenach chronionych, które należy traktować jako dobro ogólnonarodowe 2. Uzyskanie wieloletniego wsparcia dla promocyjnych działań władz gminy 6.2. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OCHRONY ŚRODOWISKA Przyrodniczego I KULTUROWEGO (CELE I ZADANIA) CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA 1. Poprawa czystości wód 1. Opracowanie lokalnych programów odnowy biologicznej rzek i potoków, ich renowacji i oczyszczenia 2. Uruchomienie inicjatyw lokalnych dot. budowy małych zbiorników retencyjnych 3. Aktywizacja turystyczna retencyjnego pod Wilkowem otoczenia zbiornika 2. Poprawa stopnia lesistości i stworzenie gminnego systemu zieleni urządzonej 4. Zakładanie i odnowa alej przydrożnych oraz obudowy biologicznej rzek i potoków 3. Zagospodarowanie zabytkowych 5. Uporządkowanie terenów wokół zespołu zamkowo – stawowego w Bodzentynie terenów 4. Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej dorosłych mieszkańców gminy 6. Stymulowanie inicjatyw lub organizacja akcji czy konkursów rozwijających świadomość ekologiczną UMBRELLA PROJECT 2000 19 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 6.3. ZRÓWNOWAŻONY ROZWOJ SPOŁECZNY (CELE I ZADANIA) 1. podniesienie poziomu mieszkańców w oświacie, społecznej, rekreacji obsługi pomocy 1. Organizacja domów pobytu dziennego i domów pomocy społecznej 2. Budowa ośrodka kultury służącego integracji społecznej 3. Utrzymanie kulturotwórczej roli liceum w Bodzentynie oraz związanych z nim środowisk 4. Intensyfikacja działań na rzecz wzmocnienia patriotyzmu lokalnego przez wykorzystanie miejscowych imprez dla promocji gminy (Dni Bodzentyna , Targi Końskie) 5. Wyróżnienie aktywnych osób i promowanie pożądanych postaw obywatelskich 2. Uzyskiwanie zmian w podstawach ludzi i ich świadomość zgodnych z nowymi warunkami społecznogospodarczymi 6. Wspieranie lokalnych wydawnictw promujących walory gminy i służących poznawaniu własnej historii i tradycji 7. Rozwój własnych placówek kształcenia 6.4. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ GOSPOGARCZY (CELE I ZADANIA) 1. Osiągnięcie odpowiedniego stopnia samoorganizacji rolników dla zróżnicowanych form produkcji rolnej 1. Wspieranie tworzenia sieci specjalistycznych grup producenckich oraz gospodarstw produkcyjnych 2. Przekształcenie tradycyjnych gospodarstw w ekologiczne ze wspomaganiem produkcji ziół i przetwarzaniem płodów leśnych 2.Wykorzustanie walorów przyrodniczo – kulturowych dla aktywnego, wszechstronnego rozwoju bazy turystycznej oraz atrakcyjne określenie szerokiej oferty turystycznej gminy dla różnych grup odbiorców 3. Promocja walorów turystycznych oraz tworzenie, we współpracy z sąsiednimi jednostkami, aktywnego marketingu turystycznego gminy i regionu 4. Opracowanie wspólnego programu Związku Gmin Gór Świętokrzyskich dla wspierania rozwoju agroturystyki UMBRELLA PROJECT 2000 20 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 5. Rozbudowa bazy obsługi turystów zwłaszcza w Bodzentynie 6. Rozwój rzemiosła artystycznego i pamiątkowego 7. Aktywna promocja możliwości inwestowania w gminie ze stworzeniem lokalnego systemu preferencji oraz udostępnieniem terenów dogodnych do inwestowania, komunalnych i prywatnych (zwłaszcza na terenach wiejskich) 3. Tworzenie nowych miejsc pracy 6.5. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ PRZESTRZENNY (CELE I ZADANIA) 1. Zahamowanie negatywnych tendencji w kształtowaniu zabudowy oraz swobody budowlanej i realizacja obiektów o wysokich walorach estetycznych , nawiązujących do lokalnych tradycji 1. Ustalenie zasad kształtowania zabudowy w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz sukcesywnie opracowywanych miejscowych planach 2. Wspieranie i nagradzanie pozytywnych przykładów budowy obiektów mieszkalnych i usługowych o tradycyjnym charakterze 3. Opracowanie we współpracy z sąsiednimi gminami tzw. wzornika świętokrzyskiego dla budownictwa mieszkalnego usługowego oraz gospodarczego i inwentarskiego 2. Wyprzedzająca intensywnie budowa sieci uzbrojenia technicznego 4. Ukończenie wodociągowania wsi 5. Opracowanie gminnego programu oczyszczania ścieków i sukcesywna budowa lokalnych systemów kanalizacji w zróżnicowanym układzie jego elementu ogólnego programu uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej w obszarze chronionego kompleksu przyrodniczo – krajobrazowego Gór Świętokrzyskich 6. Rozbudowa ponadgminnego systemu segregacji odpadów, zbierania surowców wtórnych we współpracy z sąsiednimi gminami 7. Gazyfikacja i wprowadzanie nowoczesnych systemów ogrzewania 3. Poprawa stanu technicznego dróg i rozbudowa sieci dróg utwardzonych 8. Poprawa stanu technicznego dróg gminnych UMBRELLA PROJECT 2000 21 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 9. Przygotowanie budowy obwodnicy Bodzentyna 10. Poprawa stanu technicznego dróg powiatowych, wojewódzkich 6.6. ŁAD INSTYTUCJONALNY I ŁAD W ZARZĄDZANIU (CELE I ZADANIA) 1. Uzyskanie wysokiego poziomu pozyskiwania pomocy zewnętrznej dla realizacji zadań rozwojowych w gminie, m.in. prowadzonych na terenach chronionych, które należy traktować jako dobro ogólnonarodowe 1. Zorganizowanie otwartego punktu konsultacyjnego dla osób i instytucji korzystających z funduszy pomocowych 2. Aktywna promocja potrzeb rozwojowych gminy na targach inwestycyjnych i turystycznych 3. Tworzenie lobby gminnego w regionie oraz instytucjach i władzach centralnych 2. Uzyskanie wielosektorowego wsparcia dla promocyjnych działań władz gminy 4. Utworzenie pozarządowej organizacji (stowarzyszenia lub fundacja), działającej na rzecz realizacji strategii zrównoważonego rozwoju gminy 6.7. TERMINY I REALIZATORZY ZADAŃ ZADANIA I. SFERA ŚRODOWISKOWA 1. Opracowanie lokalnych programów odnowy biologicznej rzek i potoków, ich renowacji i oczyszczenia 2. Uruchomienie inicjatyw lokalnych dot. budowy małych zbiorników 3. Aktywizacja turystyczna dotycząca zbiornika retencyjnego pod Wikowem 4. Zakładanie i odnowa alej przydrożnych oraz odbudowy biologicznej rzek i potoków 5. Uporządkowanie terenów wokół zespołu zamkowo-stawowego w Bodzentynie 6. Stymulowanie inicjatyw lub organizacja akcji czy konkursów rozwijających świadomość ekologiczną. TERMINY K Ś D PROPONOWANI REALIZATORZY x UM i G Sołectwa + UM i G x II. SFERA SPOŁECZNA 1. Organizacja domów pobytu dziennego i domów pomocy społecznej ds ds ds UM i G + Mieszkańcy ds ds ds UM i G + Mieszkańcy ds ds ds UM i G + Szkoły + ŚPN ds ds ds UM i G x ds ds UM i G UMBRELLA PROJECT 2000 22 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 2. Budowa ośrodka kultury służącego integracji społecznej 3. Utrzymanie kulturotwórczej roli liceum w Bodzentynie oraz związanych z min środowisk 4. Intensyfikacja działań na rzecz wzmocnienia patriotyzmu lokalnego przez wykorzystanie miejscowych imprez dla promocji gminy ( Dni Bodzentyna, Targi końskie) 5. Wyróżnienie aktywnych osób i promowanie pożądanych postaw obywatelskich 6. Wspieranie lokalnych wydawnictw promujących walory gminy i służących poznawaniu własnej historii i tradycji 7. Rozwój własnych placówek kształcenia ustawicznego x III. SFERZ GOSPODARCZA 1. Wspieranie tworzenia sieci specjalistycznych grup producenckich oraz gospodarstw produkcyjnych 2. Przekształcenie tradycyjnych gospodarstw w ekologiczne ze wspomaganiem produkcji ziół i przetwarzania płodów leśnych 3. Rozwój przetwórstwa rolnego oraz budowa przechowalni i hurtowni płodów rolnych 4. Promocja walorów turystycznych oraz tworzenie we współpracy z sąsiednimi jednostkami, aktywnego marketingu turystycznego gminy i regionu 5. Opracowanie wspólnego programu Związku Gmin Gór Świętokrzyskich dla wspierania rozwoju agroturystyki 6. Rozbudowa bazy obsługi turystów zwłaszcza w Bodzentynie 7. Rozwój rzemiosła artystycznego i pamiątkarstwa 8. Aktywna promocja możliwości inwestowania w gminie ze stworzeniem lokalnego systemu preferencji oraz udostępnieniem terenów dogodnych do inwestowania, komunalnych i prywatnych (zwłaszcza na terenach wiejskich) UM i G ds ds ds Liceum ds ds ds UM i G + Szkoły ds ds ds UM i G ds ds ds Towarzystwo Miłośników Bodzentyna x ds ds UM i G ds ds ds Producenci + UM i G ds ds ds Producenci + organizacje wspierające ds ds ds Producenci x ds ds UM i G Związek Gmin Gór Świętokrzyskich x IV. SFERA PRZESTRZENNA 1.Ustalenie zasad kształtowania zabudowy w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz sukcesywnie opracowanych miejscowych planach 2. Wspieranie i nagradzanie pozytywnych przykładów budowy obiektów mieszkalnych i usługowych o tradycyjnym charakterze ds ds ds Inwestorzy ds ds ds Mieszkańcy ds ds ds UM i G x ds ds UM i G ds ds ds UM i G UMBRELLA PROJECT 2000 23 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 3. Opracowanie we współpracy z sąsiednimi gminami tzw. wzornika świętokrzyskiego dla budownictwa mieszkaniowego, usługowego oraz gospodarczego i inwestycyjnego 4. Ukończenie wodociągowania wsi 5. Opracowanie gminnego programu oczyszczania ścieków i sukcesywna budowa lokalnych systemów kanalizacji w zróżnicowanym układzie jego elementu ogólnego programu uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej w obszarze kompleksu przyrodniczo – krajobrazowego Gór Świętokrzyskich 6. Rozbudowa ponad gminnego systemu segregacji odpadów, zbieranie surowców wtórnych we współpracy z sąsiednimi gminami 7. Gazyfikacja i wprowadzenie nowoczesnych systemów ogrzewania 8. Poprawa stanu technicznego dróg gminnych 9. Przygotowanie budowy obwodnicy Bodzentyna 10. Poprawa stanu technicznego dróg powiatowych i wojewódzkich x UM i G + Starostwo + UW UM i G x V. SFERA INSTYTUCJINALNA 1. Zorganizowanie otwartego punktu konsultacyjnego dla osób i instytucji korzystających z funduszy pomocowych 2. Aktywna promocja potrzeb rozwojowych gminy na terenach inwestycyjnych i turystycznych 3. Tworzenie lobby gminnego w regionie oraz w instytucjach i władz centralnych 4. Utworzenie poza rządowej organizacji (stowarzyszenia lub fundacji), działającej na rzecz realizacji strategii zrównoważonego rozwoju gminy x ds ds UM i G + Związek Gmin Gór Świętokrzyskich ds ds ds UM i G + Związek Gmin Gór Świętokrzyskich ds x ds x ds x ds ds UM i G ds ds ds UM i G ds ds ds UM i G x ds ds Uczestnicy prac nad strategią + UM i G Terminy realizacji zadań: K – krótkookresowe (do 2 lat) Ś – średniookresowe (2 – 6 lat) D – długookresowe (6 – 15 lat) ds – działania stałe UMBRELLA PROJECT 2000 24 ds UM i G + Zakłady Gazowe UM i G Urząd Marszałkowski Starostwo + Urząd Marszałkowski STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 7. ZARZĄDZANIE REALIZACJĄ STRATEGII System zarządzania realizacją strategii jest bardzo ważny. Decyduje on bowiem o tym, czy w miarę upływu czasu dynamika procesu realizacji strategii będzie rosnąć czy słabnąć. Brak tego systemu powoduje, iż strategia staje się bardzo szybko dokumentem „martwym”. Zarządzanie realizacją strategii obejmuje: tworzenie i doskonalenie instrumentów realizacji, monitorowanie, czyli obserwacja realizacji celów i zadań strategii oraz w warunkach realizacji, aktualizację strategii. 7.1. INSTRUMENTY REALIZACJI STRATEGII Dla realizacji strategii służą przede wszystkim następujące instrumenty: prawo – administracyjne, ekonomiczne i rynkowe, finansowe, organizacyjne (zarządzanie i marketing), informacyjno – edukacyjne. Realizacja strategii obejmuje okres przedakcesyjny oraz pierwsze lata członkostwa Polski w Unii Europejskiej. W okresie tym obowiązywać będą ustalenia zawarte w następujących dokumentach: Polityce ekologicznej Państwa, Strategii zrównoważonego rozwoju kraju, Strategii rozwoju Województwa Świętokrzyskiego. Coraz większy wpływ na warunki realizacyjne będą miały ustalenia wspólnej polityki ekologicznej Unii Europejskiej, określone w Piątym Programie Działań oraz dyrektywach, rozporządzeniach i decyzjach. W Programie tym mocno akcentowane są instrumenty ekonomiczne i fiskalne. Instrumenty organizacyjne (zarządzania marketingu) stanowią bardzo obszerną i stale rozbudowywaną grupę narzędzi realizacyjnych. W realizacji strategii będzie się uwzględniać: ścisłe powiązanie ze strategią procesu budowy i realizacji budżetu, a zwłaszcza budowy budżetu zadaniowego, zarządzanie jakością jaki element zarządzania sferą usług publicznych w gminie, systemowe podejście do marketingu i promocji gminy. Bardzo ważnym narzędziem wprowadzania strategii w życie będzie opracowany przez Zarząd Gminy roczny plan realizacji strategii. UMBRELLA PROJECT 2000 25 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 7.2. PODMIOTY ZARZĄDZAJĄCE REALIZACJĄ STRATEGII Do podmiotów zarządzających realizacją strategii należą: Rada Gminy, Zarząd Gminy, Gminne Stowarzyszenie Zrównoważonego Rozwoju Gminy, koordynator strategii, koordynatorzy realizacji poszczególnych zadań. Realizują one następujące zadania: Rada Gminy pełni bieżący nadzór nad realizacją strategii, uwzględnia przy tworzeniu budżetu roczne plany realizacji strategii, uchwała zmiany zapisów strategii, Zarząd gminy podejmuje bieżące decyzje realizacyjne, przygotowuje materiały informacyjne i decyzyjne dla Rady Gminy, prowadzi działania informacyjno – promocyjne, Stowarzyszenie Zrównoważonego Rozwoju Gminy pełni społeczny nadzór nad realizacją strategii zgodnie z zaleceniami Agendy 21, kontynuuje prace grupy przygotowującej projekt strategii w uspołecznionym procesie, prowadzi prace zespołów (grup) roboczych, wyspecjalizowanych komisji, zajmujących się monitorowaniem realizacji strategii w ramach oceny stopnia uzyskania ładu ekonomicznego, społecznego, gospodarczego, przestrzennego i instytucjonalnego, przyjmuje roczny plan oceny realizacji strategii przyjmuje sprawozdania koordynatorów zadań z realizacji poszczególnych działań w danym roku, koordynator strategii – z upoważnienia wójta koordynuje wykonanie zadań przez jednostki organizacyjne wskazane w rocznym planie realizacji strategii, gromadzi dokumentację związaną z realizacją strategii oraz informacje określające postępy w jej realizacji (wykorzystuje wskaźnikowy system monitorowania strategii), przygotowuje sprawozdania z realizacji zadań oraz propozycje aktualizacji zapisów strategii, przygotowuje pod względem organizacyjnym wspólne sesje Rady Gminy i Stowarzyszenia Zrównoważonego Rozwoju Gminy, współorganizuje spotkania te, po każdym spotkaniu Forum opracowuje roczny raport z realizacji strategii, prowadzi działania informacyjne i promocyjne, koordynatorzy realizacji poszczególnych zadań strategii – realizują przyjęte zadania z rocznymi planami realizacji strategii i zdają sprawozdania podczas wspólnych sesji Rady Gminy i Stowarzyszenia Zrównoważonego Rozwoju Gminy. 7.3. FINANSOWANIE REALIZACJI ZADAŃ STRATEGII Strategia obejmuje: realizację konkretnych zadań, opracowanie programów, które określają szczegółowe zadania, terminy ich realizacji i wykonawców. Ustalone konkretne zadania w większości przypadków mieszczą się w zakresie działania gminy i znajdują pokrycie finansowe w budżecie oraz – w przypadku współdziałania z instytucjami statutowo zainteresowanymi określanymi tematami lub ustawowo zobowiązanymi do realizacji konkretnych przedsięwzięć - wsparcie tych instytucji. Opracowanie programów, przewidziane na kilka lat, w każdym przypadku musi być poprzedzone ustaleniem źródeł finansowania prac i w większości przypadków wymagać będzie zastosowania procedur przewidzianych dla zamówień publicznych. Źródłami finansowania prac planistycznych i realizacyjnych (przewidzianych w poszczególnych programach) mogą być środki: UMBRELLA PROJECT 2000 26 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY budżetu gminy, Związku Gmin Gór Świętokrzyskich, budżetu powiatu, budżetu województwa, budżetu Państwa (województwa i resortów, np. Komitetu Badań Naukowych), Funduszu Pracy, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Świętokrzyskiego Zakładu Energetycznego S.A., Polskiej Organizacji Turystycznej, Ekofunduszu, Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, LGPP – Programu Partnerstwa dla Samorządu Terytorialnego, USTDA – Agencji Handlu i Rozwoju USA, Funduszu Know – How, Fundacji Stefana Batorego oraz innych fundacji i organizacji, dysponujących środkami na te cele. W każdym przypadku konieczne będzie spełnienie warunków stawianych przez donatorów. W wielu przypadkach uzyskanie środków będzie możliwe wyłącznie za pośrednictwem Stowarzyszenia Zrównoważonego Rozwoju Gminy lub innych, zaangażowanych w realizacji strategii pozarządowych organizacji. W niniejszej strategii odstąpiono od szczegółowego szacowania kosztów przyjętych zadań i opracowania odpowiednich metryk projektów. Ich określenie oraz szczegółowe opracowanie będzie się wiązać z przyjęciem rocznych planów realizacji strategii. W ten sposób generalne ustalenia strategii będą przetworzone na konkretne, adekwatne do bieżących potrzeb zapisy. Istotnym źródłem finansowania będą także fundusze przedakcestyjne Unii Europejskiej SAPARD i ISPA oraz PHARE. Możliwe do uzyskania wielkości środków oraz warunki dostępu będą zależały od ostatecznych regulacji umów Polski z Unią Europejską oraz decyzji rządowych. Fundusze te mogą być ważnym źródłem kapitału, potrzebnego m.in. dla wspierania działań, które stwarzają trwałe podstawy wzrostu konkurencyjności regionu ( innowacyjnych i pilotażowych). W pozyskiwaniu środków realizacyjnych znaczącą rolę odgrywać może mechanizm Partnerstwa Publiczno – Prawnego (PPP). Jego wykorzystanie pozwoli na uruchomienie rezerw kapitału skumulowanego w rękach prywatnych na przedsięwzięcia umieszczone w przestrzeni publicznej. Równocześnie PPP poprzez powiązanie z mechanizmami rynkowymi ułatwi konstruowanie zasad pozwalających na trwałe funkcjonowanie finansowych w tym sposób inicjatyw, bez ciągłego zasilania środkami budżetowymi. Mechanizmy e należałoby wdrażać przy realizacji strategii zrównoważonego rozwoju gminy. Poza środkami znajdującymi się e gestii władz samorządowych różnych szczebli, wchodzą w grę również środki banków, firm, organizacji i osób prywatnych działających na regionie i jego otoczeniu. Ich uruchomienie wymagać będzie aktywizacji realnego choć niewymiernego potencjału gospodarczej i społecznej aktywności na wielu polach, które dziś wydają się być zarezerwowane dla władzy publicznej i przez nią muszą być finansowane. Wskazać należy, że perspektywicznie, największym źródłem funduszy zewnętrznych jest globalny rynek kapitałowy. Przy staraniach o ich przyciągnięcie należy starannie rozważyć i wyważać dwie opcje postępowania: UMBRELLA PROJECT 2000 27 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY krótkoterminową, w której poprzez system ulg i preferencji można uzyskać szybki napływ środków – co stwarza równocześnie niebezpieczeństwo szybkiego ich odpływu, w chwili gdy ustaną stworzone przywileje, długoterminową, w której inwestorzy przyciągani są korzystnymi warunkami cywilizacyjnymi, a preferowane są raczej dobre firmy lokalne – co oznacza rozciągnięcie pozytywnych skutków w dłuższym okresie czasu. 7.4. WSKAŹNIKOWY SYSTEM MONITOROWANIA STRATEGII Dla oceny postępów w realizacji przyjętych w strategii zadań przedstawia się zbiór użytecznych wskaźników, które mogą być pomocne sporządzania rocznych raportów. Wykaz ten może być modyfikowany, w zależności od przyszłej dostępności materiałów źródłowych. Przy wykorzystaniu materiałów Banku Danych Lokalnych GUS możliwe jest dokonywanie porównań z innymi gminami (sąsiednimi), o podobnych warunkach rozwojowych. ZADANIA MIERNIKI I. SFERA ŚRODOWISKOWA 1. Opracowanie lokalnych programów odnowy biologicznej rzek i potoków, ich renowacji i oczyszczania 2. uruchomienie inicjatyw lokalnych dot. budowy małych zbiorników retencyjnych 3. Aktywizacja turystyczna otoczenia zbiornika retencyjnego pod Wilkowem 4. Zakładanie i odnowa alej przydrożnych oraz odbudowy biologicznej rzek i potoków ilość programów szt. ilość inicjatyw szt. ilość obiektów szt. długość założonych lub odnowionych alej lub obudowy rzek 5. uporządkowanie terenów wokół zespołu zamkowo – pow. uporządkowanych stawowego w Bodzentynie terenów 6. stymulowanie inicjatyw lub organizacja akcji czy ilość akcji i konkursów konkursów rozwijających świadomość ekologiczną II. SFERA SPOŁECZNA 1. Organizacja domów pobytu dziennego i domów pomocy społecznej 2. Budowa ośrodka kultury służącego integracji społecznej 3. Utrzymanie kulturotwórczej roli liceum w Bodzentynie oraz związanych z nim środowisk 4. Intensyfikacja działań na rzecz wzmocnienia patriotyzmu lokalnego przez wykorzystanie miejscowych imprez dla pomocy gminy (Dni Bodzentyna, Targi końskie) 5. Wyróżnianie aktywnych osób i promowanie pożądanych postaw obywatelskich 6. Wspieranie lokalnych wydawnictw promujących walory gminy i służących poznawaniu własnej historii i tradycji km ha szt. ilość domów szt. stopień realizacji obiektu ilość imprez % ilość imprez szt. ilość osób wyróżnionych szt. ilość wydawnictw szt. UMBRELLA PROJECT 2000 28 JEDNOSTKA MIARY STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 7. Rozwój własnych placówek kształcenia ustawicznego III. SFERA GOSPODARCZA 1. Wspieranie tworzenia sieci specjalistycznych grup producenckich oraz gospodarstw produkcyjnych 2. Przekształcenie tradycyjnych gospodarstw w ekologiczne we wspomaganiem produkcji ziół i przetwarzania płodów leśnych 3. Rozwój przetwórstwa rolnego oraz budowa przechowalni i hurtowni płodów rolnych 4. Promocja walorów turystycznych oraz tworzenie we współpracy z sąsiednimi jednostkami, aktywnego marketingu turystycznego gminy i regionu 5. Opracowanie wspólnego programu Związku Gmin Gór świętokrzyskich dla wspierania rozwoju agroturystyki 6. Rozbudowa bazy obsługi turystów zwłaszcza w Bodzentynie 7. Rozwój rzemiosła artystycznego i pamiątkarstwa ilość placówek szt. ilość grup producenckich szt. ilość gospodarstw ekologicznych szt. ilość publikacji promocyjnych, udział w targach i imprezach opracowanie i uchwalenie programu ilość nowych obiektów szt. szt. szt. ilość zakładów szt. rzemieślniczych 8. Aktywna promocja możliwości inwestowania w gminie powierzchnia ze stworzeniem lokalnego systemu preferencji oraz zainwestowanych terenów ha udostępnienie terenów dogodnych do inwestowania, komunalnych i prywatnych (zwłaszcza na terenach wiejskich) IV. SFERA PRZESTRZENNA 1. Ustalenie zasad kształtowania zabudowy w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz sukcesywnie opracowywanych miejscowych planach 2. Wspieranie i nagradzanie pozytywnych przykładów budowy obiektów mieszkalnych i usługowych o tradycyjnym charakterze 3. Opracowanie we współpracy z sąsiednimi gminami tzw. wzornika świętokrzyskiego dla budownictwa mieszkalnego, usługowego oraz gospodarczego i inwentarskiego 4. Ukończenie całkowitego wodociągowania wsi ustalenie studium i uchwalenie planów szt. ilość wyróżnień szt. opracowanie wzornika szt. długość sieci wodociągowej i % zaopatrzenia w wodę 5. Opracowanie gminnego programu oczyszczania ścieków długość sieci i sukcesywna budowa lokalnych systemów kanalizacji w kanalizacyjnych i % zróżnicowanym układzie jego elementu ogólnego programu skanalizowanych terenów uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej w obszarze chronionego kompleksu przyrodniczo krajobrazowego Gór Świętokrzyskich. 6. Rozbudowa ponad gminnego systemu segregacji % mieszkańców objętych odpadów, zbierania surowców wtórnych we współpracy z systemem sąsiednimi gminami UMBRELLA PROJECT 2000 29 km + % km + % % STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY 7. Gazyfikacja i wprowadzanie nowoczesnych systemów długość sieci gazowej i % ogrzewania zgazyfikowanych terenów 8. Poprawa stanu technicznego dróg gminnych długość zmodernizowanych dróg 9. Przygotowanie budowy obwodnicy Bodzentyna długość zbudowanych dróg 10. Poprawa stanu technicznego dróg powiatowych i długość wojewódzkich zmodernizowanych dróg V.SFERA INSTYTUCJONALNA 1.Zorganizowaniw otwartego punktu konsultacyjnego dla osób i instytucji korzystających z funduszy pomocowych 2. Aktywna promocja potrzeb rozwojowych gminy na targach inwestycyjnych i turystycznych 3. Tworzenie lobby gminnego w regionie oraz w instytucjach i władzach centralnych 4. Utworzenie pozarządowej organizacji (stowarzyszenia lub fundacji), działającej na rzecz realizacji strategii zrównoważonego rozwoju gminy ilość przygotowanych wniosków ilość udziałów w targach i nawiązanych kontaktów liczba osób wspierających rozwój gminy zorganizowane stowarzyszenia km + % km + % km km km szt. szt. szt. szt. 7.5. SYSTEM AKTUALIZACJI STRATEGII Strategia jest dokumentem ponad kadencyjnym określającym cele i programy działań na kilkanaście lat, wymagającym okresowej aktualizacji oraz ciągłego podnoszenia jakości. Przygotowanie projektu i jego przyjęcie przez Radę Gminy kończy pierwszy etap planowania rozwoju strategicznego gminy. Ze względu na swój długookresowy charakter planowanie strategiczne jest procesem ciągły wymagającym stałego śledzenia zmian prawnych, gospodarczych, politycznych, społecznych i ich uwzględnienia w dokumencie oraz przesuwania horyzontu planowania na kolejne lata. Strategia zrównoważonego rozwoju gminy będzie zatem co roku poddawana przeglądowi oraz aktualizacji. W ramach partnerskiej współpracy koordynator strategii oraz Stowarzyszenia Zrównoważonego Rozwoju Gminy przygotowywane są odpowiednie dokumenty, dotyczące tych zagadnień. Po ich akceptacji przez Zarząd gminy przekładane są one do akceptacji przez Radę Gminy. 7.6. RELACJE ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W ramach wspierania przez władze państwowe rozwoju regionalnego, którego istotnym elementem w skali lokalnej będzie realizacja strategii zrównoważonego rozwoju gminy Bodzentyn, duże znaczenie ma przygotowanie strategii rozwoju Województwa Świętokrzyskiego przez jego władze samorządowe. Strategia ta będzie wskazywać nadrzędne cele rozwojowe, z którymi współgrać winny zarówno strategie rozwoju powiatów jak i gmin całego regionu, w tym także gminy Bodzentyn. W opracowanej w końcu maja 2000 roku przez Zarząd Województwa druga wersja projektu strategii rozwoju województwa zakłada się, że głównymi celami jego rozwoju będą: rozwój zasobów ludzkich i bezpieczeństwo społeczne z priorytetami dla: doskonalenia systemu edukacji z uwzględnieniem rynku pracy, przeciwdziałania bezrobociu, łagodzenie jego skutków i aktywizacja zawodowa bezrobotnych, zapewnienia wysokiej jakości usług publicznych; ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody i dóbr kultury z priorytetami dla: UMBRELLA PROJECT 2000 30 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY tworzenia warunków zrównoważonego rozwoju umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie systemów ekologicznych, ochrony dziedzictwa kulturowego, tworzenie warunków rozwoju kultury, turystyki , sportu i rekreacji; rozwój systemów infrastruktury technicznej z priorytetami dla: podnoszenia standardów i stworzenia spójnego układu komunikacyjnego stymulującego rozwój regionu, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego; aktywizacja i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich z priorytetami dla: wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich umożliwiającego przechodzenie ludności wiejskiej do zawodów pozarolniczych, rozwoju i modernizacji produkcji rolnej i przetwórstwa rolno – spożywczego, stworzenia infrastruktury rynku rolnego; przyspieszenie urbanizacji i restrukturyzacji bazy ekonomicznej i wzrostu innowacyjności województwa z priorytetami dla: tworzenie warunków sprzyjających aktywizowaniu przedsiębiorczości jako pierwszoplanowego czynnika urbanizacji województwa, kreowania rozwoju i dywersyfikacji funkcji wyższego rzędu w Kielcach oraz racjonalny rozwój strefy podmiejskiej Kielc, konwersji obszaru Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, aktywizacji gospodarczej i przyspieszonego rozwoju miast i centrów gmin województwa; przygotowanie województwa do międzynarodowej współpracy regionów z priorytetami dla: rozwoju współpracy z partnerami zagranicznymi, przygotowanie społeczeństwa do procesów integracyjnych, instytucjonalne przygotowanie województwa do programowania i realizacji polityki integracji z Unią Europejską. Przyjęty w strategii zrównoważonego rozwoju gminy Bodzentyn zestaw zadań w zasadniczy sposób jest zgody z wymienionymi wyżej priorytetami, skąd można oczekiwać, że dla większości z tych zadań o cechach ponad lokalnych będzie można zyskać wsparcie władz regionalnych. Strategia rozwoju Województwa Świętokrzyskiego będzie podstawą do zawarcia kontraktu wojewódzkiego, który będzie stanowić umowę pomiędzy rządem RP a samorządem województwa. Podstawową funkcją kontraktu jest zapewnienie współfinansowania przez rząd przedsięwzięć, które nie mogą być pokryte w całości przez budżet województwa i innych samorządów terytorialnych regionu. Nowa ustawa o zasadach rozwoju regionalnego określa charakter zadań, jakie mogą otrzymać wsparcie ze środków budżetu państwa i jakie winny być preferowane w kontraktach wojewódzkich. Zalicza się do nich m.in.: rozwój przedsiębiorczości, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorców, innowacje gospodarcze, transfer technologii, restrukturyzację wybranych dziedzin usług publicznych oraz gospodarki lokalnej i regionalnej opierającej się na zasadach zrównoważonego rozwoju, tworzenie nowych, stałych miejsc pracy, inwestycje w zakresie infrastruktury technicznej i transportowej poprawiającej warunki realizowania inwestycji gospodarczych, przedsięwzięcia z zakresu edukacji, w tym edukacji dorosłych, przedsięwzięcia z zakresu kultury regionalnej i lokalnej, będących składnikami kultury narodowej oraz ochrony i rozwoju dziedzictwa kulturowego, inwestycje poprawiające stan środowiska, rozwój instytucji działających na rzecz pobudzenia aktywności i wspomagania działań samorządowych, wspólnot regionalnych i lokalnych. UMBRELLA PROJECT 2000 31 STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA I GMINY BODZENTY W strategii zrównoważonego rozwoju gminy Bodzentyn wyodrębnione zostały następujące zadania o charakterze ponad lokalnym: aktywizacja turystyczna otoczenia zbiornika retencyjnego pod Wilkowem (I - 3), wspieranie tworzenia sieci specjalistycznych grup producenckich (III - 1), przekształcenie tradycyjnych gospodarstw w ekologiczne (III - 2), rozwój przetwórstwa rolnego (III - 3), promocja walorów turystycznych oraz tworzenie aktywnego marketingu gminy i regiony (III - 4), opracowanie wspólnego programu Związku Gmin Gór Świętokrzyskich dla wspierania rozwoju agroturystyki (III - 5), opracowanie tzw. wzornika świętokrzyskiego dla budownictwa mieszkaniowego, usługowego oraz gospodarczego i inwentarskiego (IV - 5), opracowanie gminnego programu oczyszczania ścieków jako elementu ogólnego programu uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej w obszarze chronionego kompleksu Gór Świętokrzyskich (IV - 5), rozbudowa ponad gminnego systemu segregacji odpadów (IV - 6), gazyfikacja i wprowadzenie nowoczesnych systemów ogrzewania (IV - 7), poprawa stanu technicznego dróg powiatowych i wojewódzkich (IV - 10). Realizacja w/w zadań pozalokalnych wina być wspierana ze środków budżetowych państwa oraz ze środków pomocowych, gdyż wiąże się bezpośrednio z ustawami preferencyjnymi, jakie wcześniej przytoczono. UMBRELLA PROJECT 2000 32
