Wykład I

Wykład I
PODSTAWY ENDOKRYNOLOGII
Endokrynologia( od 3 słów):
- Endo – wewnętrzny
- krino – wydzielany
- logos – słówka, nauka
Podstawowe pojęcia
- układ dokrewny spełnia swoją rolę za pośrednictwem sygnałów chemicznych poprzez
hormony
- hormony wytwarzane są w gruczołach dokrewnych
- hormony wydzielane są do krwi obwodowej i docierają do odległych narządów
- hormony tkankowe – wydzielane wewnątrz przez rozproszone…
Działanie hormonów na komórki docelowe
Uwarunkowania:
1. receptor na komórce docelowej obwodowy, cytolozowy, jądrowy
2. białka G (białka błony komórkowej)
3. enzymy aktywne przez białko G – cykloza adenylowa, fosfolipaza
Zaburzenia hormonalne
- nadmiar hormonów
- niedobór hormonów jednego lub kilku
- nadczynność
- niedoczynność określonego gruczołu
Podstawowa diagnostyka
Ilościowe oznaczanie hormonów w płynach ustrojowych – metodą
radioimmundenzymatyczną, metodą immundenzymatyczną
Główne gruczoły wydzielania wewnętrznego i zewnętrznego
(tabelkę sobie zrobić, uzupełnić)
Miejsce wydzielania
hormon
Działanie
Podwzgórze
Somatostatyna
Gonadoliberyna
Przysadka
Płat przedni
STH, ACTH, Tyreotropina,
Gonadotropina, Laktotropina
Płat tylny
Wazopresyna
Okrytocyna
Tarczyca
Tyroksyna i trójjodtyronina
Przytarczyce
Parahormon
Kalcytonina
Grasica
Tymoza
Trzustka
Komórki
Glukagon
(komórki
α
wysp
Komórki
insulina
trzustki)
β
Nadnercza
Część
Adrenalia (częściowo
rdzenna
noradrenalina
Część
Minerolokortyko…
korowa
Podwzgórze i przysadka
- mają największy wpływ na kontrolę regulacji normy
Przedni płat przysadki
Produkuje hormony – stymuluje inne gruczoły tkanki dokrewne
1.kortykotropina
2. tyreotropina
3.lutrotropina LH
4. folitropina FSH
5. Hormon wzrostu GH
6. Prolaktyna PRL
Kortykotropina
- wydzielanie jest stymulowane przez czynnik uwalniający z podwzgórza – kortykoliberyna
Tyreotropina
- reguluje produkcję hormonów tarczycy, wydzielanie jest stymulowane przez tyreoliberynę
TRH z podwzgórza
Hormon wzrostu
- wydzielanie pulsacyjne głównie w nocy
- kontrolowane przez hormon uwalniający z podwzgórza (GHRH): hamowany przez
somatostatynę
Prolaktyna
- podstawowe działanie przy laktacji, ale także
- w ciąży
- w odpowiedzi na poporodową stymulację piersi
- na stresy, wysiłek fizyczny i hipoglemię (spr czy nie ba być hipoglikemia???)
Gonadotropiny
- pobudzane przez gonadotropinę GnRH
- mężczyzn – hamowane przez testosteron i inhibinę
- u kobiet – kontrolowane przez złożony mechanizm sprzężenia zwrotnego
Tylny płat przysadki
- wazopresyna
Zwiększa przepuszczalność dla wody w cewkach zbiorczych nerki – zmniejsza objętość
moczu
- oksytocyna
Wpływ na gruczoł piersiowy podczas porodu i laktacji
Tarczyca
- hormony: T3, T4 – prekursorem hormonów jest jod
- regulacja syntezy hormonów – ujemne sprzężenie zwrotne, wpływ TRH na TSH
- działanie hormonów:
1. prawidłowy wzrost i rozwój organizmu
2. wpływ na przemianę węglowodanów, białek i tłuszczów
Nadnercza
- rdzeń nadnercza
 wydzielanie katecholamin A i Na na bodźce jak: wysiłek, emocje, hipoglikemia,
gorączka
 działanie poprzez receptory adrenergiczne α i β
- kora nadnerczy
 produkcja mineralokortykoidów (aldosteronu)
 produkcja glikokortykosteroidów (kortyzol) estrogenów
 aldosteron:
Działa na dystalne komórki nerkowe, zwiększa resorbcję zwrotną Na i K
- glikokortykoidy: kortyzol wpływa na gospodarkę węglowodanową, kataboliczny wpływ na
białka, nasilają procesy dezaminacji aminokwasów i przekształcaniu ich w glukozę, działanie
przeciwzapalne, przeciwuczuleniowe i immunosupresyjne
- DHE – niedobór – miażdżyca, otyłość, cukrzyca + 2
Jajnik
- estradiol (wydzielany przez pęcherzyk jajnikowy) rozwój i czynność narządu rodnego,
umiarkowane zatrzymywanie wody i sodu
- progesteron (wydzielany przez ciałko żółte)
- androgeny: testosteron, androstendion
Androgeny ulegają konwersji do estrogenów w obrębie jajnika, ich stężenie jest 10-krotnie
mniejsze niżu mężczyzn
Jądra
- androgeny – testosteron
Działanie androgenne (utrzymanie cech płciowych); metaboliczne (wpływ na mięśnie)
Badanie lekarskie
- wywiad
- badanie fizykalne
Ręce- zabarwienie brunatne w fałdach skóry – choroba Addisona, drżenie
Skóra – bielactwo, suchość, wilgotność, rozstępy, hirsutyzm
Włosy – łysienie plackowate
Oczy – wytrzesz
Szyja – powiększenie tarczycy
Tętno i RR
Klatka piersiowa – płyn w jamach opłucnowych w niedoczynności tarczycy
Jama brzuszna – rozstępy
Układ nerwowy