wstęp - BIP Starostwa Powiatowego w Dzierżoniowie
advertisement
WSTĘP Turystyka jest jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów gospodarki. Jako dziedzina typowo interdyscyplinarna umożliwia osiąganie pokaźnych dochodów przez sektory związane z wytwarzaniem produktu turystycznego. Pod nazwą tą kryją się nie tylko produkty sensu stricte turystyczne, jak na przykład imprezy turystyczne, ale również cały wachlarz towarów i usług, których istnienie na rynku gwarantuje satysfakcję podróżnych. Turystyka przenika więc całą gospodarkę, a jej wkład w rozwój ekonomiczno-społeczny jest nieoceniony. Znaczenie turystyki widoczne jest nie tylko w liczbach. Jej efekty pozafinansowe odgrywają też ogromną rolę i są unikalne. Turystyka pozwala przełamywać stereotypy, wzbogacać wiedzę, rozwijać się intelektualnie. Jest doskonałą podstawą do aktywizacji społeczeństw lokalnych i rozwoju regionów. Postrzegana jest także jako panaceum na problem bezrobocia, jako że wymaga znacznego zaangażowania czynnika ludzkiego i przez to tworzy dużo nowych miejsc pracy. Turystyka należy również do jednych z najbardziej wrażliwych sektorów gospodarki i jest doskonałym barometrem zmian. Dlatego wydarzenia takie jak ataki terrorystyczne, wojny, epidemie znajdują natychmiast odzwierciedlenie w spadku aktywności turystycznej. Rozwój turystyki zależy zarówno od czynników społecznych jak i technologicznych. Wraz z bogaceniem się społeczeństw rośnie popyt na produkty turystyczne. Notoryczny brak czasu i potrzeba odpoczynku przekładają się na fakt, iż ludzie w coraz większym stopniu korzystają ze zorganizowanych form wypoczynku, oczekując kompleksowej obsługi. Z drugiej strony sam rozwój ekonomiczno-społeczny, istnienie międzynarodowych powiązań gospodarczych, globalnej konkurencji i globalnych rynków wymuszają na ludziach potrzebę podróżowania w celach służbowych. Turystyka może rozwinąć się prawie wszędzie. Każdy zakątek świata dysponuje unikalnymi walorami, które wykorzystane w odpowiedni sposób, mogą przynosić dochody. Dla osiągnięcia pożądanych efektów potrzebne są jednak duże nakłady – na infrastrukturę, ochronę środowiska, dóbr kultury. Te aspekty warunkują możliwości rozwoju turystyki na danym obszarze, ale muszą być uzupełnione przez inwestycje projektowe – czyli tworzenie strategii rozwoju turystyki i produktów turystycznych, biznesplanów czy studiów wykonalności. Jedynie ujęcie ogólnej wizji rozwoju turystyki w danym regionie w szczegółowy harmonogram działań, po wcześniejszym przeanalizowaniu wszystkich plusów i minusów, mocnych i słabych stron, jest gwarancją sukcesu. Z opracowanej przez Światową Organizację Turystyki (WTO) prognozy wynika, iż w 2020 roku liczba podróży na świecie wyniesie 1561 milionów, a poziom wpływów przekroczy 2 biliony dolarów. Najczęściej odwiedzanym regionem świata pozostanie Europa – jej udział w światowym rynku wzrośnie do 46%, a liczba turystów podwoi się i osiągnie 728 milionów. Najbardziej pożądanymi kierunkami ruchu turystycznego w Europie staną się kraje Europy Środkowej i Wschodniej – przyjazdy do tego regionu będą wzrastać według WTO w tempie 4,6% i wyniosą 223 miliony, co jest wynikiem ich 1 strategicznego położenia między Europą Zachodnią i Federacją Rosyjską 1. Takie przewidywania stanowią niepowtarzalną szansę rozwoju dla polskiej turystyki. Wzrost liczby turystów, nie tylko zagranicznych, ale i węwnątrzkrajowych, w połączeniu ze zwiększonymi możliwościami finansowymi naszego kraju, może w rezultacie znacznie umocnić pozycję Polski jak kraju atrakcyjnego turystycznie. Nie należy jednak zapominać, iż wykorzystanie funduszy unijnych uzależnione jest od przygotowania wysokiej jakości projektów. 1 2 Dane Światowej Organizacji Turystyki (WTO) oraz Instytutu Turystyki 1.STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI Strategia rozwoju turystyki jest swego rodzaju planem - dokumentem kompleksowym określającym podstawowe kierunki rozwoju jednostki, uwzględniającym najlepsze walory w jednostce i największe szanse w otoczeniu oraz minimalizującym lokalne słabości i zewnętrzne zagrożenia. Zawiera ona analizę stanu obecnego powiatu w sferze turystycznej, kulturalnej i środowiskowej. Analiza relacji między tymi sferami pozwala na określenie podstawowych mechanizmów rozwoju, identyfikację stanu obecnego oraz szans i zagrożeń rozwoju. Wskazuje założenia rozwojowe, cele oraz zadania Tworzenie wizji rozwoju, jest ważnym elementem przy korzystaniu z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, które jest niemożliwe bez umiejętności planowania perspektywicznego. Temu celowi ma służyć m.in. strategia rozwoju turystyki. Znaczącym faktem jest to, iż poniższa strategia została opracowana we współpracy z przedstawicielami Gmin oraz organizacji turystycznych Powiatu Dzierżoniowskiego. Rola zespołu opracowującego dokument koncentrowała się na ułatwianiu procesu budowy strategii. Wiele przedstawionych materiałów do strategii ukazało istniejące w powiecie problemy. Posiadanie strategii rozwoju dostarcza władzom lokalnym podstaw do racjonalnego działania w długim okresie. Ponadto uwiarygodnia władze w oczach partnerów zewnętrznych i wewnętrznych. Posiadanie strategii rozwoju znacznie obniża poziom ryzyka dla potencjalnych inwestorów, co czyni powiat bardziej konkurencyjny od innych. Koniecznym wymogiem jest również posiadanie strategii rozwoju turystyki przy ubieganiu się o pomocowe środki finansowe krajowe oraz zagraniczne. Uzyskanie kredytu, bezzwrotnej dotacji z różnych źródeł jest znacznie łatwiejsze, jeśli posiada się dobrze uzasadniony i przemyślany plan działań. Celem nadrzędnym strategii jest ożywienie turystyczne, prowadzące do tworzenia nowych miejsc pracy Niniejsze opracowanie zawiera: Analizę inwentaryzacji zasobów turystycznych powiatu dzierżoniowskiego (walorów naturalnych, antropogenicznych, stanu ochrony środowiska, dostępności komunikacyjnej, infrastruktury turystycznej i paraturystycznej). Analizę SWOT. Ogólną koncepcję zintegrowanych celów strategicznych i przypisanych im zadań dla całego obszaru powiatu. Koncepcję produktów turystycznych dla obszaru objętego realizacją projektu skonstruowaną na bazie istniejących zasobów naturalnych i infrastruktury. Określenie docelowych segmentów rynku. Monitorowanie realizacji strategii. Określenie źródeł finansowania. 3 2. INWENTARYZACJA WALORÓW TURYSTYCZNYCH I BAZY TURYSTYCZNEJ W POWIECIE DZIERŻONIOWSKIM Atrakcyjność turystyczna Regionu. Atrakcyjność turystyczna regionu może być oceniana przez pryzmat wielu czynników odgrywających kluczową rolę w rozwoju turystyki. Do czynników tych należą między innymi: walory naturalne, stan środowiska naturalnego, dostępność komunikacyjna, istniejąca infrastruktura związana z turystyką, obiekty historyczne, oferta kulturalna. Zestawienie powyższych elementów pozwala określić atrakcyjność turystyczną danego regionu. Należy jednak pamiętać, iż taka ocena jest ściśle związana z oferowanym produktem turystycznym oraz segmentem turystów, którzy mają być odbiorcami danej oferty. Walory turystyczne powiatu dzierżoniowskiego. Na analizę walorów turystycznych Regionu składają się wszystkie te elementy, które mogą stanowić atrakcję dla przybywających na jej teren turystów, stanowiąc magnes i jeden z powodów przyjazdów. Walory turystyczne obszaru generalnie można podzielić na walory naturalne oraz antropogeniczne, będące efektem działalności człowieka. Analiza walorów turystycznych powiatu dzierżoniowskiego rozpatrywanych pod kątem potencjału turystycznego regionu obejmuje ocenę walorów naturalnych i antropogenicznych. Walory naturalne. Walory naturalne analizowanego obszaru mają niezwykle istotne znaczenie dla kreowanego produktu turystycznego. Od nich w dużej mierze zależą rodzaje i formy turystyki, które mogą być rozwijane. Wielość i różnorodność występującego bogactwa przyrody stanowi niekiedy podstawową atrakcję dla odwiedzających region turystów. Powiat Dzierżoniowski charakteryzuje bogate środowisko przyrodnicze – na jego terenie znajdują się 2 Parki Krajobrazowe, rezerwat przyrody, wiele pomników przyrody, unikalna flora i fauna, Położenie Powiatu Dzierżoniowskiego Powiat dzierżoniowski leży w południowo – zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim: graniczy z powiatami: wrocławskim, strzelińskim, ząbkowickim, kłodzkim, wałbrzyskim, świdnickim: obejmuje siedem gmin: Bielawa, Dzierżoniów, Piława Górna, Pieszyce, Dzierżoniów, Łagiewniki, Niemcza. 4 Uwzględniając podział morfogenetyczny i orograficzny Europy powiat dzierżoniowski leży w obrębie prowincji – Masyw Czeski, podprowincji – Sudety w makroregionie Przedgórza Sudeckiego i obejmuje mezoregiony: Masyw Ślęży, Obniżenie Podsudeckie, Kotlinę Dzierżoniowską, część Wzgórz Niemczańsko – Strzelińskich, część Równiny Świdnickiej oraz niewielkie fragmenty makroregionu – Sudetów Środkowych w postaci mezoregionu Gór Sowich. Pod względem tektonicznym obszar powiatu ma budowę zrębową i stanowił aż po oligocen całość z Sudetami. W młodszym trzeciorzędzie został słabo wydźwignięty wzdłuż uskoku sudeckiego brzeżnego a miejscami obniżony. W obrębie powiatu wyraźnie zaznacza się przejściowość rzeźby między nizinną na północy oraz wyżynną i górską na południu. Rzeźba w większości obszaru została ukształtowana w paleogenie w postaci powierzchni zrównania (350 – 400 m n.p.m.) okrytej kaolinem lub czerwoną zwietrzeliną ze związkami magnezu żelaza i niklu. Ponad tę powierzchnię wznoszą się twardzielowe wzgórza wyspowe masywu Ślęży i Wzgórz Niemczańsko – Strzelińskich. Zapadliskową Kotlinę Dzierżoniowską (200 – 300 m n.p.m.) wyściełają czwartorzędowe utwory denudacyjne tworzące w jej dnie równinę. Teren powiatu ma krajobraz nizinny na zachodzie – pogórza w części wschodniej i niskich gór w części południowej. Ze względu na stopień przekształcenia środowiska naturalnego krajobraz ten jest w większości krajobrazem naturalnym harmonijnym, użytkowanym rolniczo, niewielki powierzchnie charakteryzują się pierwotną formą pokrycia (Rezerwat „Bukowa Kalenica” w parku Krajobrazowym Gór Sowich i rezerwat „ Radunia” na górze o tej samej nazwie w Ślężańskim Parku Krajobrazowym. Rys historyczny Pierwsze ślady działalności człowieka na ziemi dzierżoniowskiej archeolodzy odkryli na górze Raduni – znajduje się na niej kamienny wał kultowy oceniany na X – IX p.n.e. Jednak prawdziwą perełką historyczna jest Niemcza, leżąca na słynnym szlaku bursztynowym. To jedno z najstarszych osiedli na Śląsku – badania archeologiczne wskazują, że na tych terenach już w czasie kultury łużyckiej istniało stałe osadnictwo. Zachowany do dziś na terenie powiatu układ osadniczy powstał w średniowieczu. Najpierw powstały grody Ślężan, potem od XIII wieku z inicjatywy panujących tu książąt śląskich miasta na prawie niemieckim. Niemcza otrzymała prawa miejskie ok. 1282 r. , Dzierżoniów – przed 1288 r. Późniejsze dzieje tych ziem są równie skomplikowane jak historia Śląska. W roku 1392 miejsce Piastów Śląskich - wskutek układów dynastycznych – zajęli Czesi. A od 1526 r. tereny obecnego powiatu dzierżoniowskiego znalazły się w granicach monarchii habsburskiej. Po 1740 r. ziemie te w wyniku wojen Śląskich przejęły Prusy. Ostatecznie od 1871 r. stały sie one częścią zjednoczonych Niemiec. Tak było do przełomowego roku 1945, gdy na mocy rozstrzygnięć międzynarodowych ponownie wróciły do Polski. Poziom i struktura ruchu turystycznego Ruch turystyczny w powiecie dzierżoniowskim kształtuje się raczej na niskim poziomie. W porównaniu do swoich najgroźniejszych konkurentów, czyli sąsiadujących z nim powiatów, powiat dzierżoniowski wyprzedza tylko powiat strzeliński 5 i ząbkowicki. Ruch turystyczny w powiecie dzierżoniowskim ma przede wszystkim charakter lokalny, czyli są to podróże odbywane przez mieszkańców powiatu oraz sąsiadów, jednakże nie korzystają oni z noclegów, a wędrówki trwają zazwyczaj jeden dzień. Głównymi rodzajami turystyki są tu: - turystyka weekendowo-wypoczynkowa, związana przede wszystkim z Górami Sowimi i Masywem Ślęży, z Arboretum w Wojsławicach oraz nielicznymi zbiornikami wodnymi i miejscami umożliwiającymi grillowanie lub rozpalenie ogniska; - aktywna i specjalistyczna, związana z Górami Sowimi, Masywem Ślęży i pobliskimi pagórkami (narciarstwo zjazdowe i biegowe, turystyka piesza, rowerowa górska, paralotniarstwo), zbiornikami wodnymi (wędkarstwo, żeglarstwo) oraz siecią dróg (turystyka rowerowa – szosowa); - kulturowa, związana głównie z imprezami kulturalnymi, sportowymi i religijnymi. Głównym celem rejestrowanych przyjazdów są odwiedziny u krewnych i znajomych, turystyka biznesowa, kulturowa, uzdrowiskowa oraz sportowa, która wykazuje duży wzrost (szczególnie z krajów zza wschodniej granicy). Związane to jest z oddaniem do użytku boiska do gry w piłkę nożną, o sztucznej nawierzchni trawiastej przy Ośrodku Sportu i Rekreacji w Dzierżoniowie, do którego przyjeżdżają na zgrupowania kluby sportowe. Również współpraca z miastami partnerskimi Bielawy, Niemczy, Pieszyc i Dzierżoniowa wpływa na odwiedziny przez turystów z Niemiec i Czech naszego powiatu Walory krajoznawcze Walory krajoznawcze stanowią główny przedmiot zainteresowania poznawczego turysty oraz stanowią podstawę rozwoju funkcji krajoznawczej obszaru czy miejscowości. Możemy je podzielić na walory: - środowiska przyrodniczego – zespoły krajobrazowe, osobliwości przyrody, wąwozy, wodospady, jaskinie, skałki itp.; - tradycyjnej kultury ludowej – folklor, obrzędy ludowe, dzieła sztuki plastycznej, relikty ludowej kultury materialnej; - dóbr kultury – zabytki budownictwa, sztuki plastycznej, kultury materialnej, pamiątki historyczne; - współczesnej działalności człowieka – charakterystyczne obiekty i przejawy współczesnej gospodarki, techniki, nauki i kultury. Do pierwszej grupy walorów krajoznawczych z pewnością możemy zaliczyć: Park Krajobrazowy Gór Sowich, który powstał w 1991 roku, a w 1996 r. został poszerzony i zajmuje obszar 8145 ha (prawie cały główny grzbiet Gór Sowich). Występują tu głównie lasy dolnoreglowe tj. świerkowe, bukowe lub mieszane z modrzewiem, jaworem, brzozą i jarzębiną. Zachowały się również nieliczne ostoje jodły. Walory parku podnosi zespół roślinności łąkowej oraz sztucznie wprowadzona kosodrzewina2. Masyw Ślęży jest izolowaną grupą górską wznoszącą się ok. 500 metrów ponad otaczającą go równinę, zbudowaną z granitów, gabra, amfibolitów i rzadkich serpentynitów. Na terenie powiatu dzierżoniowskiego znajduje się część masywu z Górą Radunią oraz Wzgórza Oleszeńskie i Kiełczyńskie. Masyw stanowi osobliwość przyrodniczą i kulturową, na jego obszarze utworzono Ślężański Park Krajobrazowy. Kolejnym przykładem walorów środowiska przyrodniczego jest Rezerwat Bukowa Kalenica utworzony w 1962 r. na pow. 28 ha, obejmujący szczytowe partie Słonecznej Mapa turystyczna Góry Sowie, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa – Wrocław 1999 2 6 i Kalenicy. Przedmiotem ochrony jest pierwotny dolnoreglowy las bukowy z domieszką jaworu, świerku i modrzewia. Najstarsze okazy mają ponad sto lat. Bogato reprezentowane jest też runo leśne m.in. przez wawrzynek wilcze łyko, kopytnika pospolitego, czosnek niedźwiedzi, czy lilię złotogłów. Na szczycie Kalenicy znajduje się stalowa wieża widokowa, zbudowana w 1932 r., z której roztacza się jedna z najpiękniejszych panoram górskich na Sudety Środkowe, Wschodnie i Przedgórze Sudeckie3. Wspomniana już Góra Radunia jest rezerwatem florystycznym utworzonym w 1958 r. na obszarze 42 ha. Występuje tu zespół świetlistej dąbrowy złożony w warstwie drzew z dębu bezszypułkowego o charakterystycznym pokroju, a mianowicie niskie drzewa, czasem krzaczaste, o małej średnicy mimo znacznego wieku. W runie leśnym są murawy ciepłolubne. Znajdują się tu także stanowiska zanokcicy klinowatej (drobnej paproci związanej z podłożem serpentyniowym) bardzo rzadkiej w Polsce4. Do walorów przyrodniczych zaliczane jest też Arboretum w Wojsławicach koło Niemczy. Ogród założony został w 1881 roku przez Fritza von Oheimba, a obecnie prowadzony jest przez Uniwersytet Wrocławski. Tutejsza kolekcja rododendronów i azalii należy do najstarszych i największych w Polsce. Występuje tu kilkaset drzew i krzewów z całego świata, w tym unikaty takie jak: sośnica japońska, mamutowiec olbrzymi, cedr libański, kolekcja klonów japońskich i inne. Arboretum zajmuje obszar 7,48 ha i jest stale powiększane - powstała kaskada nowych stawów, a dla turystów przygotowano specjalne miejsce na piknik. Również na terenie Arboretum powstała kolekcja zachowawcza starych odmian czereśni i grusz. Na terenie powiatu znajdują się też Wzgórza Niemczańskie złożone z kilku pasm wzniesień zalesionych i bezleśnych. Na terenie Wzgórz utworzono Obszar Chronionego Krajobrazu, znajduje się tu także przełomowa dolina Piekielnego Potoku z malowniczym, skalistym Piekiełkiem (Czarci Wąwóz) i fragmentami umocnień, zwanymi Tatarskim Okopem. Na uwagę zasługuje też widokowa droga z Niemczy przez Wojsławice do Żelowic, której poszczególne odcinki obsadzone są lipami, gruszami, jabłoniami, czereśniami i platanami. W powiecie dzierżoniowskim znajduje się sieć obszarów chronionych pod nazwą „Natura 2000”. Obszary te stworzyć mają docelowo Europejską Sieć Ekologiczną Obszarów Chronionych, której celem jest zachowanie wszystkich zagrożonych i najbardziej reprezentatywnych dla naszego kontynentu siedlisk przyrodniczych wraz z towarzyszącą im fauną i florą. Obszary wchodzące w skład sieci są bardzo zróżnicowane. Mogą obejmować już istniejące tereny chronione (parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe) jak i obszary w ogóle nie planowane do objęcia ochroną. (np. obszary o zróżnicowanym krajobrazie rolniczym i dużej różnorodności gatunkowej). Należą tutaj: 1. Masyw Ślęży -ze względu na to, że jest to jeden z niewielu obszarów leśnych, gdzie prawie 50% powierzchni zajmują lasy liściaste i mieszane. Do najcenniejszych należą : buczyny górskie, lasy na gołoborzach w szczytowej partii Ślęzy, łąki świeże i zmiennowilgotne oraz specyficzna roślinność naskalna podłoży serpentyniotowych. Zidentyfikowano tutaj też 5 gatunków zwierząt m.in. nocek duży, nocek Bechsteina, mopek, traszka grzebieniasta, modraszek nausithous 2. Góry Sowie – szczególnie cenne są duże obszary żyznych i kwaśnych buczyn, acidofilne dąbrowy oraz zbiorowiska lasów łęgowych nad górskimi potokami. Specyficznym rodzajem walorów krajoznawczych są punkty widokowe, które ze względu na swoje usytuowanie umożliwiają obserwację otaczającego środowiska i jego Mapa turystyczna Góry Sowie, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa – Wrocław 1999 Mapa turystyczna Masyw Ślęży i okolice, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa – Wrocław 1992 3 4 7 najatrakcyjniejszych form. Na terenie powiatu znajdują się następujące punkty widokowe: Wielka Sowa – widok na Sudety i Przedgórze Sudeckie. Kalenica - widok na Sudety i Przedgórze Sudeckie. Góra Parkowa – widok na Przedgórze Sudeckie. Łysa Góra – widok na Przedgórze Sudeckie. Wieża ratuszowa w Dzierżoniowie – widok na Kotlinę Dzierżoniowską. Wieża widokowa Kościoła NMP w Bielawie – jedna z najwyższych wież kościelnych w kraju (101 metrów) – z tarasu widokowego będzie można podziwiać panoramę miasta i Gór Sowich. W powiecie licznie reprezentowane są walory należące do trzeciej grupy walorów krajoznawczych tj. dóbr kultury, a poniżej przedstawiono najważniejsze z nich: Miejskie mury obronne w Dzierżoniowie wzniesione w II poł. XIII wieku z polecenia księcia świdnickiego Bolka I. Początkowo miasto otoczone było murem pojedynczym, później, prawdopodobnie po wojnach husyckich, murem wewnętrznym. Ich wysokość sięgała nawet 5 metrów, a grubość 1 metr. Mury były wzmocnione basztami i półbasztami otwartymi od strony miasta, głównie przy bramach (Wodopojowa, Świdnicka, Ząbkowicka i Wrocławska). Do dziś zachowały się fragmenty podwójnego pierścienia murów i 21 (z 30) półbaszt oraz portale kamienic rynkowych. Kościół Św. Jerzego w Dzierżoniowie po raz pierwszy wzmiankowany w 1159 roku (pierwotnie zbudowany z drewna). Obecny wygląd zawdzięcza przebudowie w XV i XVI wieku. Jest to ceglany kościół trójnawowy z prezbiterium (1555) i wieżą po stronie zachodniej. Wieżę kościoła wzniesioną na planie kwadratu, później przechodzącą w ośmioboczną, wieńczy hełm z 1588 roku. Wystrój kościoła jest późnorenesansowy i barokowy. Ołtarz główny powstał ok.1615 roku. Ponadto godne uwagi są: marmurowa chrzcielnica z 1807r., organy (1800), epitafium Titschartów (1611), renesansowe nagrobki Zedlitzów z 1599, ołtarz boczny „Wniebowzięcie” z XVII w., ambona z początku XIX w. Wejścia zdobią portale: od zachodu gotycki z XV wieku, od północy renesansowy z 1558 r., od południa renesansowy z 1611 r. Ratusz w Dzierżoniowie - jeden z pierwszych budynków, które powstały w czasie założenia miasta (najprawdopodobniej w 1203 r.). Obecny wygląd zawdzięcza przebudowie w latach 1872-75, a ze średniowiecznej zabudowy przetrwała jedynie wieża zegarowa (47 m.) z renesansowym hełmem i ażurową balustradą. Wieża jest udostępniona dla turystów, z której można podziwiać panoramę miasta i okolic. Kościół Maryi Matki Kościoła w Dzierżoniowie zbudowany w latach 1795-98 wg projektu architekta Gotarda Langhansa obok Bramy Świdnickiej na placu powstałym po rozebraniu trzynastowiecznego zamku książęcego (dawniej kościół ewangelicki). Jest to kościół klasycystyczny z nawą w kształcie elipsy, którą okala trzykondygnacyjna empora. W świątyni znajduje się ołtarz z olejnym obrazem Najświętszej Maryi Panny - patronki kościoła. Średniowieczny układ urbanistyczny starego miasta w Niemczy – charakterystyczny, podłużny, dostosowany do kształtu wzgórza, mury obronne z XIII w., zamek z XV w., neoromański kościół z XIX w. z barokowymi ołtarzami i amboną. 8 Kościół NMP Królowej Polski w Przerzeczynie Zdroju z XIV w., przebudowany na barokowy. W jego murach znajduje się duży zespół epitafiów i nagrobków rycerskich. Wnętrze też godne polecenia m.in. barokowy ołtarz, organy (1715-20), empora (1630). Późnorenesansowy Pałac Seidlitzów w Bielawie z II poł. XVI w., przebudowany w XVIII w. po pożarze z zachowaniem wielu elementów poprzedniej budowli. Kościół NMP w Bielawie z 1280 r., w 1866 r. rozebrany, gdyż groził zawaleniem, a nowy powstał w 1876 roku. Ozdobą kościoła jest wieża o wysokości 101 metrów. Pałac w Pieszycach - renesansowa budowla z cegły i kamienia wzniesiona w 1580 r., kilkakrotnie przebudowywana. W roku 1710 pałac uzyskał formy barokowe. Teren pałacowy otoczony jest murem. Do dziś zachowała się brama wjazdowa z rzeźbami sfinksów i pozostałości ogrodu. Zamek przeszedł w ręce prywatne i jest remontowany. Kościół św. Jana Chrzciciela w Mościsku - jeden z najstarszych na Śląsku (1268 r.), nakryty drewnianym, renesansowym stropem. Na wieży zabytkowe 3 dzwony, wewnątrz m.in. kamienne, romańskie tabernakulum czy gotycki portal. Barokowy dwór w Sieniawce - unikatowy na tym terenie, pochodzący z 1678 r., o konstrukcji szachulcowej, przebudowany. Dawna Szkoła Braci Morawskich – obecnie Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy – górujący nad Piławą trójskrzydłowy gmach wybudowano w latach 18941896 z przeznaczeniem na szkołę i internat dla chłopców. W czasie I wojny światowej niemiecki władze wojskowe urządziły w nim obóz jeniecki dla rosyjskich oficerów. Wzbudzający zachwyt budynek zachował się w prawie nie zmienionym kształcie. W oknach elewacji zachodniej znajdują się witraże przedstawiające miasta Śląska. Wewnątrz pozostały drewniane stropy jadalni i auli. Pozostałe zabytki powiatu: DZIERŻONIÓW - Średniowieczny układ urbanistyczny miasta (owalny) - Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP – niewielki, zbudowany w XIV w. Należał do zakonu żebraczego augustianów. Na przedłużeniu świątyni od zachodu znajduje się pozostałość dawnego budynku klasztornego. Wewnątrz – gotycki portal, drewniana kazalnica z płaskorzeźbami, malarska dekoracja podwieszonego stropu. - Kościół Świętej Trójcy – gotycki, zbudowany w XIV w., tuż poza murami miejskimi. Pełnił funkcje związane z dawnym zamkiem książęcym, później była to kaplica cmentarna; przebudowana w XVI, XVII i XIX w. - Kaplica Sadebecków – zbudowana w 1803 r., klasyczna, w formie rotundy otoczonej kolumnad; na szczycie kopuły figura Nadziei. - Zabytkowe kamienice na starym mieście. GMINA WIEJSKA DZIERŻONIÓW 1. DOBROCIN - Gotycki kościół św. Piotra i Pawła z przełomu XV/XVI w. Wewnątrz – renesansowa polichromia z 1516 r. na ścianach, późnogotycki tryptyk z 1506 r., renesansowe nagrobki, barokowa chrzcielnica. - Zespół pałacowy z XVIII/XIX w. z ogrodem. 9 JODŁOWNIK - Kilka zabytkowych domów z XIX w. - Domek myśliwski z przełomu XIX/XX w. KIEŁCZYN - Kościół p.w. NMP z początku XVI w., późnogotycki, przebudowany na przełomie XIX/XX w., zachowały się dwa gotyckie portale, detale kamieniarskie (okno), nagrobki z XVII w. - Barokowy pałac z XVII w., przebudowany w XVIII w., obok resztki parku. - Krzyż pokutny przy drodze. KOŁACZÓW - Na wzgórzu ruiny murowanego wiatraka z XVIII w. KSIĄŻNICA - Zaniedbany dwór barokowy z XVIII w., przebudowany, obok pozostałości parku. - Krzyż pokutny przy drodze. MOŚCISKO - Krzyż pokutny. NOWIZNA - Pałacyk wzniesiony w XVI w., przebudowany. OSTROSZOWICE - Kościół z XVI w., późnogotycki, wewnątrz renesansowa chrzcielnica, barokowe ołtarze. - Ruiny renesansowego, a potem barokowego pałacu z XVI w.; obok pozostałości parku. OWIESNO - Ruiny zamku gotyckiego z XV w., otoczony fosą, przebudowany na pałac w XVII i XVIII w. , zachowany portal barokowy z 1742 r. i zabudowania gospodarcze. - Kościół Świętej Trójcy z lat 1581-83, wnętrze barokowe, obrazy drogi krzyżowej, renesansowe epitafium i barokowe nagrobki. PIŁAWA DOLNA - Kościół Niepokalanego poczęcia NMP wzmiankowany w 1335 r., potem przebudowany, wewnątrz: późnogotycka płaskorzeźba ze sceną Zwiastowania, rzeźba Madonny i św. Katarzyny, renesansowy obraz „Chrystusa na Sądzie Ostatecznym”, nagrobki, barokowy ołtarz, chrzcielnica. - Renesansowy dwór z XVI w., przebudowany na barokowy. ROZTOCZNIK - Renesansowy kościół św. Józefa z ok. 1600 r., przebudowany na barokowy, wewnątrz: późnorenesansowe epitafium z końca XVI w., ołtarz malowany z 1613 r., ambona z ok. 1620 r. - Zespół pałacowy zbudowany w latach 80. XIX w., wokół park. TUSZYN - Barokowy pałac z 1609 r., przebudowany na przełomie XX w., wokół park, a obecnie szkoła podstawowa. - Krzyż pokutny przy drodze. UCIECHÓW - Kościół św. Bartłomieja z XV w., potem przebudowany. - Krzyż pokutny w murze cmentarza. - Renesansowy dwór z 1593 r., przebudowany na barokowy i na przełomie XX w. - Średniowieczne grodzisko na wzgórzu poza wsią BIELAWA 10 Kościół Bożego Ciała z 1743 r., barokowy, odnowiony w 1972 r. Domy tkackie (po przebudowach) i stare budynki przemysłowe. Renesansowy Pałac Seidlitzów – budowa wzniesiona w duchu późnego renesansu. W chwili obecnej mieści się w niej placówka oświatowa (ośrodek szkolno – wychowawczy). PIESZYCE Kościół św. Antoniego – gotycki, z prezbiterium z XIV w., wieżą z 1525 r., przebudowany w XVII i XX w., zachowany gotycki portal i renesansowe nagrobki. Kościół św. Jakuba z I poł. XIX w. ROŚCISZÓW - Ślady fos i wałów średniowiecznego zamku z XII w. na górze Grodzisko. - Kościół św. Bartłomieja – gotycki z XV w., rozbudowany na barokowy. - Barokowo-klasycystyczny pałac z XVIII w., przebudowany na przełomie XIX-XX w., otoczony parkiem. - Sanatorium przeciwgruźlicze z 1898 r., asymetryczny budynek z wysoką wieżą, eklektyczno-secesyjny, nawiązujący do stylu „kurortowego”. KAMIONKI - Kościół Świętych Aniołów Stróżów z XVIII w., barokowo-klasycystyczny, ze skromnym wyposażeniem. - Krzyż pokutny w murze ogrodzenia przy kościele. PISKORZÓW - Kościół św. Jana Napomucena z XVI w.,przebudowany, w środku barokowe rzeźby i obrazy. - Krzyż pokutny przy drodze. PIŁAWA GÓRNA Zespół dworsko-parkowy z XVIII w. Kościół św. Marcina z XVI w., późnogotycko-renesansowy, przebudowany. Wiatrak z XVIII w., przebudowany na dom mieszkalny. Ruina pałacu z przełomu XVIII i XIX w. znacznie NIEMCZA Miejskie mury obronne – powstały po nadaniu Niemczy praw miejskich w 1282 r., zniszczone w wojnach husyckich, odbudowane w 1470 r., do dzisiaj zachowało się ok. 1/3 murów. Zamek – stoi na stromym wzniesieniu nad doliną rzeki Ślęży w miejscu dawnego grodu kasztelańskiego, zbudowany w XV w., spłonął w 1735 r., przebudowany w 1830 r. Kościół św. Piotra i Pawła – zbudowany w 1964-65 r., wewnątrz: barokowe ołtarze i ambona przeniesione z nieistniejącego kościoła zamkowego, chrzcielnica z 1777 r. Krzyż pokutny przy ul. Chrobrego. Barokowe kamieniczki w rynku. Barokowo-klasycystyczne kaplice z XVIII/XIX w. na cmentarzu. GILÓW - Gotycki kościół św. Jadwigi z XVI w., przebudowany, wewnątrz: fragmenty polichromii z XVIII w., ambona, chrzcielnica, rzeźby i obrazy z XVIII w. - Klasycystyczny zespół pałacowy z pocz. XIX w., przebudowany. - Za wsią przy drodze ku Niemczy w miejscu zwanym „Piekiełkiem” duże grodzisko 11 ● z IX/X w. GOLA DZIERŻONIOWSKA - Ruiny dworu renesansowego z 1580 r., obecnie dwór jest w remoncie. KIETLIN - Skromny, renesansowy dwór, przebudowany na barokowy pałac w XVIII w. i na przełomie XIX/XX w. PIOTRKÓWEK - Pałacyk otoczony ogrodem – obecnie znajduje się w nim pensjonat. PRZERZECZYN ZDRÓJ - Gotycki kościół NMP Królowej Polski z XIV w., przebudowany na barokowy, w jego murach duży zespół renesansowych epitafiów, nagrobków rycerskich w murach kościoła, wewnątrz: manierystyczna empora z 1630 r., barokowy ołtarz, plafon z 1680 r., rzeźby, ambona, organy barokowe (1715-20) - Na cmentarzu stylowa kaplica z XIX w. WILKÓW WIELKI - Kościół Najśw. Serca Pana Jezusa z ok. 1531 r. przebudowany w XVII w. - Krzyż pokutny w murze ogrodzenia. - Renesansowy dwór z II poł. XVI w., obok klasycystyczny budynek gospodarczy z początku XIX w. -Młyn z 1831 r., przebudowany na pocz.. XX w. ŁAGIEWNIKI Zespół budynków dawnego klasztoru cystersów z późnobarokowym kościołem św. Józefa z lat 1789-99 i budynkiem klasztornym z XVIII w. Gotycki kościół cmentarny MB Częstochowskiej z XV w., przebudowany, z chrzcielnicą z XVII w. i z dzwonnicą. JAŹWINA - Gotycki kościół Wniebowstąpienia Pańskiego z XIV w., przebudowany na barokowy w 1682 r., z wieżą z 1885 r., wewnątrz: drewniana rzeźba gotycka „Madonny z dzieciątkiem” z końca XV w., renesansowe epitafia, chrzcielnica i kazalnica. - Ruiny dworu z XIX w. - Ślady średniowiecznego grodziska. KUCHARY - Zespół pałacowy z przełomu XIX/XX w. LIGOTA WIELKA - Kościół MB Królowej Polski z II połowy XVI w., przebudowany na pocz. XX w., wewnątrz: renesansowy ołtarz z końca XVI w. - Ruina renesansowego dworu obronnego z XVI w., przebudowanego. MŁYNICA - Krzyż pokutny przy drodze. OLESZNA - Klasycystyczny dwór z pocz. XIX w. - Kościół i kaplice cmentarna z XIX w. PRZYSTRONIE - Pałac klasycystyczny z ok. 1800 r., przebudowany. - Na wzgórzu obok wsi grodzisko z XI/XII w. i ruina kamiennej wieży. RADZIKÓW - Gotycki kościół z XIV w., przebudowany. - Renesansowy dwór z XVI w., przebudowany na barokowy. RATAJNO 12 - Barokowo-klasycystyczny kościół św. Antoniego z XVIII/XIX w. SIENIAWKA - Kościół św. Jana Chrzciciela z XVIII w., z barokowym wyposażeniem. - Kapliczka św. Jana Nepomucena z 1730 r. przy drodze. SŁUPICE - Gotycki kościół z XV w., przebudowany, w jego murach zespół renesansowych i barokowych epitafiów rycerskich. - Ruiny renesansowego dworu obronnego, otoczonego fosą, wzniesionego w 1507 r., przebudowany. SOKOLNIKI - Barokowy pałac z XVIII w., przebudowany, obok zabytkowy park i stajnia z pocz. XIX w. STOSZÓW - Kościół Świętej Trójcy z II poł. XVI w., przebudowany, wewnątrz: gotycka polichromowana Pieta z ok. 1430 r., renesansowe nagrobki, barokowe wyposażenie; kościół otacza mur obronny. - Renesansowy dwór z XVI w., przebudowany. - Grodzisko średniowieczne na skraju wsi. Ponadto na terenie całego powiatu można spotkać przy drodze średniowieczne krzyże pokutne. Stawiane były przez ludzi, którzy popełnili morderstwo, na miejscu zbrodni, często wyryte było na nich narzędzie zbrodni. Na terenie powiatu odbywają się też cykliczne imprezy o zasięgu, zarówno lokalnym, jak i ogólnopolskim, które niejednokrotnie stają się największą atrakcją całego powiatu i przyciągają turystów również z poza powiatu. Oto najważniejsze z nich: - Międzynarodowy Turniej Halowej Piłki Nożnej (styczeń – Dzierżoniów). - Ogólnopolskie Zawody w Wyciskaniu Sztangi Leżąc (luty – Dzierżoniów). - Zjazd na „bele czym” (luty – Bielawa, Góra Parkowa). - FART – Dolnośląski Przegląd Form Teatralnych (marzec – Bielawa). - Międzynarodowe Kryterium Kolarskie (kwiecień – Dzierżoniów). - Biegi przełajowe ‘Cross Parkowy” (kwiecień – Bielawa). - Otwarte Mistrzostwa Dolnego Śląska w Pływaniu w Kategorii Masters (kwiecień Bielawa). - Jarmark Św. Jerzego (kwiecień – Dzierżoniów). - Terenowy Rajd Amatorów Kolarstwa i Turystyki TRAKT (maj – Dzierżoniów). - Międzynarodowy Plener Malarski „Wiosenne Inspiracje” (maj – Bielawa). - Grand Prix MTB, Skandia MTB Maraton (maj – Bielawa). - Darcie Gumy – Mistrzostwa Dolnego Śląska w Toczeniu Opony (maj – Bielawa). - Street Fighter Festiwal (maj – Bielawa). - Dolnośląski Przegląd Zespołów Folklorystycznych im. ks. dr. Jana Dzierżonia (czerwiec Wojsławice). - Poezja na murach (czerwiec – Dzierżoniów). - Ogólnopolski Bieg Przełajowy „Szlakiem Buntu Tkaczy Śląskich” (czerwiec Pieszyce/Bielawa). - BORN TO MUSIC – Festiwal Młodzieżowych Zespołów Muzycznych (czerwiec Bielawa). - Otwarty turniej piłki nożnej OLDBOJÓW o puchar Starosty Dzierżoniowskiego (lipiec teren powiatu). - TOLK – FOLK (lipiec – Bielawa). - Sudeckie Lato (lipiec – Bielawa). 13 – – – – – - Międzynarodowy Turniej Piłki Nożnej SUDETY CUP (sierpień – Dzierżoniów). - Jarmark Pszczelarski Miodobranie (sierpień – Dzierżoniów). - REGGAE DUB FESTIVAL (sierpień – Bielawa). - Ogólnopolski Turniej Tenisa Ziemnego „GALMA CUP” (wrzesień – Dzierżoniów). - Sowiogórski Festiwal Techniki (wrzesień – Dzierżoniów). - Dzierżoniowskie Prezentacje Gospodarcze (wrzesień – Dzierżoniów). - Biegi przełajowe w ramach ogólnopolskiej akcji „Polska Biega” (wrzesień – Uciechów gmina Dzierżoniów). - Rajd Pieczonego Ziemniaka (wrzesień – Przełęcz Walimska). - Polsko – Czeskie Dni Kultury Chrześcijańskiej – konkursy, wystawy, koncerty (wrzesieńpaździernik – Bielawa). - Kalejdoskop Kultur Dolnego Śląska (październik – Dzierżoniów). - Dolnośląski Przegląd Twórczości Ludowej i Artystycznej RĘKODZIEŁO (listopad – Dzierżoniów). - Ogólnopolski Konkurs Poezji Śpiewanej „Poetycka Stajnia” (listopad – Dzierżoniów). - Ogólnopolski przegląd Utworów Big-Beatowych PUB (grudzień – Dzierżoniów). - Dni Dzierżoniowa, Dni Bielawy, Dni Pieszyc, Dni Piławy Górnej, Dni Niemczy. - Dożynki gminne i powiatowo-gminne. - Wojewódzkie Artystyczne Spotkania Klubów Seniora w Piławie Górnej – listopad. Walory wypoczynkowe Walory wypoczynkowe służą regeneracji sił fizycznych i psychicznych. Aby zaistniały muszą być spełnione cechy niezbędne takie jak: czyste powietrze, cisza, estetyka krajobrazu, niski stopień urbanizacji oraz brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych. Ponadto mogą być spełnione tzw. cechy korzystne, które w znacznej mierze przyczyniają się do podniesienia atrakcyjności danego terenu, a są to: szczególne walory widokowe krajobrazu, warunki do uprawiania aktywnego wypoczynku (w lecie przydatność do wędrówek pieszych, wodnych, kolarskich, przydatność wód do kąpieli i sportów, a w zimie przydatność do sportów zimowych) oraz korzystne warunki bioklimatyczne i lecznicze (wody lecznicze) Głównym walorem wypoczynkowym powiatu są Góry Sowie (najwyższa część Sudetów Środkowych), rozciągające się na długości 26 km i ok. 13 km szerokości. Jest to doskonałe miejsce na regenerację sił, zarówno fizycznych jak i psychicznych, na obcowanie z przyrodą i światem zwierzęcym (m.in. stanowisko muflona). Środowisko przyrodnicze, możliwość uprawiania różnych form aktywności (narciarstwo, rowery), szlaki turystyczne o różnej trudności oraz rzadkie w skali kraju, a może i Europy, miejsca takie jak Podziemne Fabryki Walimia, czy Podziemne Miasto w Głuszycy sprawiają, że góry są chętnie odwiedzane nie tylko przez turystów z regionu Śląska, ale również przez gości z innych województw. Drugim miejscem, które przyciąga wielu mieszkańców powiatu jest Ośrodek Wczasowo Wypoczynkowy "Sudety" zlokalizowany na zachodnich obrzeżach miasta Bielawa, nad sztucznie utworzonym 24 hektarowym zbiornikiem wodnym. Można tu uprawiać różnego rodzaju sporty wodne począwszy od pływania, surfingu i żeglarstwa, a skończywszy na wędkarstwie. W skład bazy turystycznej OWW "Sudety" wchodzą domki campingowe oraz pole biwakowe (przyczepy, namioty) z dobrze wyposażonym zapleczem socjalno - sanitarnym, a także lokale gastronomiczne. Ośrodek posiada również korty tenisowe, basen odkryty z 66-cio metrową zjeżdżalnią, boiska do piłki nożnej, siatkówki i koszykówki oraz amfiteatr - estradę plenerową. W ośrodku odbywają się atrakcyjne imprezy plenerowe m.in. Dni Bielawy, Sudeckie Lato, Sudeckie Brzmienie, Majówka, Tolk Folk, Regałowisko. Do walorów wypoczynkowych zaliczamy również możliwość uprawiania turystyki 14 narciarskiej. Teren Gór Sowich został zakwalifikowany do najlepszych terenów (I i II kategorii) przydatnych dla narciarstwa zjazdowego i wędrówek narciarskich. Kolejnym rodzajem walorów wypoczynkowych są walory uzdrowiskowe. W powiecie dzierżoniowskim od 1802 roku istnieje uzdrowisko w Przerzeczynie Zdroju. Ta mała miejscowość leży przy drodze krajowej nr 8 z Wrocławia do Pragi. W uzdrowisku wykonuje się zabiegi – głównie hydroterapię – wykorzystując rzadko spotykane źródła wody siarczkowej, radonowo-siarczkowej, radoczynnej, magnezowowapiennej i żelazistej. Leczy się tu pacjentów cierpiących głównie na: choroby reumatyczne, zwyrodnienia stawów, nerwobóle, zespół rwy kulszowej i ramiennej, niektóre choroby układu krążenia, choroby górnych dróg oddechowych, osteoporozę oraz prowadzi się rehabilitację pourazową. Ponadto stosuje się zabiegi w zakresie światłolecznictwa, fizykoterapii, inhalacje, gimnastykę grupową i indywidualną. Uzdrowisko ma do dyspozycji 170 miejsc w komfortowych pokojach 1- i 2- osobowych jak i wieloosobowych. Walory specjalistyczne Na walory te składają się cechy i elementy środowiska przyrodniczego umożliwiające uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej aktywnej. Powiat dzierżoniowski stwarza też dobre warunki do zaspokojenia tego typu potrzeb już przez samo zróżnicowanie powierzchni. Góry Sowie i Masyw Ślęży doskonale nadają się do wędrówek górskich o różnym stopniu trudności, ponadto stwarzają możliwości uprawiania turystyki rowerowej, narciarskiej czy paralotniarstwa. Na terenie powiatu jest utworzonych 6 oznakowanych tras rowerowych Ukształtowanie terenu stwarza również spore możliwości dla turystyki pieszej. W Górach Sowich jest kilka znakowanych szlaków turystycznych, wśród nich m.in. część Głównego Szlaku Sudeckiego im. Orłowicza, Europejski Szlak Długodystansowy E 3 czy Szlak Martyrologii. W Masywie Ślęży i Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich mamy do dyspozycji łącznie 8 szlaków, w tym jeden łączący Góry Sowie ze Wzgórzami. Góry Sowie, niewątpliwie największy skarb powiatu, oprócz w/w walorów, stwarzają ponadto warunki do uprawiania narciarstwa. Ich zagospodarowanie dla turystyki narciarskiej, w porównaniu z innymi pasmami Sudetów, jest słabe, ale są tu również miejsca, gdzie można uprawiać ten rodzaj turystyki m.in. Wielka Sowa, Przełęcz Jugowska. W Górach Sowich wstępują też 4 nieoznakowane trasy dla wędrówek narciarskich. Inny miejscem jest Góra Radunia, na której znajduje się jeden wyciąg. Choć powiat jest ubogi w walory wodne to są jednak miejsca, w których można uprawiać sporty wodne czy wędkarstwo. Jedynym miejscem przydatnym dla sportów wodnych takich jak żeglarstwo lub surfing jest zbiornik OWW „Sudety” w Bielawie, który jest dobrze zagospodarowany dla tego typu turystyki. Dla lubiących wędkarstwo do dyspozycji są: wspomniany już zbiornik „Sudety”, zbiornik w Łagiewnikach, Trzcinowy Staw w Sieniawce, stawy „Cegielnia” w Bielawie, w Bratoszowie, w Owieśnie, w Kołaczowie, Niemczy i „Stawki Piławskie”. W powiecie działa klub paralotniarzy z siedzibą w Bielawie, który korzysta z „Łysej Góry” i Dzikowca. Ponadto istniej też Stowarzyszenie Sportowe „Bielik” w Bielawie, organizujące zawody paralotniarskie oraz szkolenia umożliwiające uzyskanie licencji. Uprawianie rekreacji konnej oferuje szkółka w Piotrkówku k. Niemczy. W sezonie letnim nauka odbywa się z instruktorem, można wyjeżdżać w teren lub skorzystać z przejażdżki bryczką. Ponadto na terenie powiatu działa Klub Jeździecki „Oxer” w Bielawie. Na terenie powiatu działają również koła łowieckie: „Bażant” i „Sokół” w Dzierżoniowie, „Selekcjoner” w Bielawie oraz „Ponowa” w Niemczy. 15 Dostępność i baza komunikacyjna Powiat dzierżoniowski, ze względu na swoje położenie, charakteryzuje się dość dobrą dostępnością komunikacyjną. Bliskość przejść granicznych w Kudowie - Słonem i Tłumaczowie z Republiką Czeską oraz nieco dalej w Jędrzychowicach i Olszynie z Niemcami, sprawia, że z łatwością możemy dotrzeć do stolic naszych sąsiadów Pragi, Berlina czy Wiednia. Przez teren powiatu przebiegają trasy: krajowa nr 8, którą dotrzemy do Kudowy Zdrój, Kłodzka, Wrocławia; wojewódzkie nr 382, którą dotrzemy do Jaworzyny Śląskiej, Świdnicy, Ząbkowic, Kamieńca Ząbkowickiego, Paczkowa; nr 383 do Jedliny Zdrój i Walimia przez Góry Sowie; nr 384 do Łagiewnik i Woliborza przez Góry Sowie. W sąsiedztwie powiatu przebiega autostrada A4 łącząca największe miasta Dolnego Śląska (Wrocław i Legnica) z Opolem, a dalej do Olszyny czy na Górny Śląsk. Powiat posiada też połączenia kolejowe, które pozwalają dotrzeć bezpośrednio do Jeleniej Góry, Wałbrzycha, Legnicy, Nysy, Katowic, Kędzierzyna Koźla oraz Jaworzyny Śląskiej i Kamieńca Ząbkowickiego skąd bezpośrednio dojedziemy do Warszawy, Krakowa, Lublina, Poznania, Gdyni, Szczecina, Szklarskiej Poręby, Kłodzka, Kudowy Zdrój, czy nawet do Pragi i Bratysławy. Jednakże połączenia te zostały w ostatnim czasie bardzo zredukowane, a obecnie mówi się o likwidacji lokalnych połączeń między Kamieńcem Ząbkowickim a Jaworzyną Śląską, co znacznie utrudni dostęp do powiatu tym środkiem transportu. Jeżeli chodzi o komunikację autobusową to najdogodniejsze połączenia, i zarazem najczęstsze, są do Wrocławia, jednakże bezpośrednio dojedziemy do Jeleniej Góry, Wałbrzycha, Legnicy, Bolesławca, Opola, Częstochowy, Kłodzka, Lądka Zdrój czy Kudowy Zdrój. W okresie letnim uruchamiane są bezpośrednie połączenia z miejscowościami nadmorskimi. Na terenie powiatu dzierżoniowskiego działają dwie duże firmy przewozowe, ZKM Bielawa i SKA Dzierżoniów, które obsługują 13 okolicznych miejscowości, tj. około stu tysięcy mieszkańców oraz kilku mniejszych przewoźników prywatnych. Dodatkowym atutem w dostępności komunikacyjnej jest bliskość portu lotniczego we Wrocławiu. - Baza noclegowa Z definicji turysty wynika, iż jest to osoba, która spędza co najmniej jedną noc w prywatnym lub publicznym obiekcie noclegowym. Jest to miejsce, które ma mu zastąpić dom rodzinny. Dlatego przy wyborze miejsca noclegu na pierwszym miejscu należy postawić na jakość. Kolejnymi czynnikami powinny być: położenie w stosunku do występowania waloru, który jest celem jego podróży, cena oraz szereg innych. Ważnym jest też, aby baza noclegowa była zróżnicowana, zarówno pod względem rodzaju, jak i standardu, wówczas jej oferta będzie dostosowana dla turystów o różnych możliwościach finansowych. Na terenie powiatu dzierżoniowskiego znajdują się obiekty noclegowe takie jak: 16 hotele „OSiR” w Dzierżoniowie, ul. Strumykowa 1 (60 miejsc w pok. 2 os.). „Delta In” w Dzierżoniowie, ul. Bielawska 14 (51 miejsc w pok. 1-2 os.). „Metaxa” w Dzierżoniowie (przed kategoryzacją), ul. Cicha 4 (26 miejsc w pok. 1-2 os.). „Ziemowit” w Dzierżoniowie, ul. Wrocławska 59 (39 miejsc w pok. 2- 4 os.). „Pod Wielką Sową” w Bielawie, ul. Wolności 134 (90 miejsc w pok. 1-3 os.). „Dębowy” w Bielawie, ul. Korczaka 4 (85 miejsc w pok. 1-3 os.). „Pałac Bielawa” w Bielawie (przed kategoryzacją), ul. Piastowska 23; (40 miejsc). „Sowia Dolina” w Kamionkach nr 65 (32 miejsc w pok. 1,4 os.). „Czarny Rycerz” w Kamionkach nr 76 (27-50 miejsc w pok. 1-2 os.). W sumie około 473 miejsc noclegowych pensjonaty i ośrodki „Villa Rosa” w Kamionkach, ul Górska 34 (18 miejsc w pok. 2 os.). Pensjonat „Muchomorek” w Kamionkach, ul. Górska 77 (25 miejsc w pok. 2, 6 os.). Pensjonat „Magda” w Lasocinie nr 9 (60 miejsc w pok. 2-3 os.). Ośrodek Wypoczynkowy „Kasztel” w Rościszowie 74 (80 miejsc w pok. 2-3 os.). Pałacyk Piotrkówek Ośrodek Wypoczynkowy „EMA”, Piotrkówek 1 (70 miejsc w pok. 2, 3, 5 os.). Zajazd „Cztery Pory Roku” w Przerzeczynie Zdroju, ul. Niemczańska 7 (15 miejsc w pok. 2,4 os.). W sumie około 268 miejsc noclegowych schroniska „Bacówka” u podnóża Wielkiej Sowy (50 miejsc latem). W pobliżu terenu powiatu: PTTK „Zygmuntówka” przy Przełęczy Jugowskiej (44 miejsca w pok. 4,6,8 os.). „Bukowa Chata” w Jugowie; ul Świętojańska 30 (64 miejsc w pok. 2,6 os.). „Orzeł” na szlaku z Przeł. Sokolej na Wielką Sowę (63 miejsc w pok. 1, 5, 8,12 os.). Schronisko w Srebrnej Górze, ul. Kręta 2 (44 miejsc w pok. 1-4, 6 os.). „Na Ślęży” (23 miejsca w pok. 2,4,10 os.). Dom Turysty PTTK „Pod Wieżycą” (60 miejsc w pok. 1, 10 os.). agroturystyka B.J. Olejniczak – Bielawa, ul. Nowobielawska 28 (8 miejsc). J.J. Dąbrowscy „Leśniczówka Kamień” – Bielawa, ul. Korczaka 12 (12 miejsc). B.A. Kubera „Pensjonat pod Czeszką” – Ostroszowice, ul. Bielawska 10 (7 miejsc). H. Lenkiewicz „Laura” – Rościszów, ul. Piękna 55d (9 miejsc). B.J. Wester – Rościszów 66 (12 miejsc). M. Siwiec – Rościszów 52 (8 miejsc). K. Zagórska – Rościszów 60e (5 miejsc). J. Abrachamik – Przerzeczyn Zdrój, ul. Bat. Chłopskich 21 (12 miejsc). D.E. Słobodzińscy – Niemcza, ul. B. Chrobrego 21b (25 miejsc). B. Samołyk – Gilów 78 (7 miejsc). W. Hałdaś – Piskorzów 68 (11 miejsc). M. Jędrusik – „Pałac Kietlin” - Kietlin 28 (20 miejsc). „Pod lasem” M. Kożuch – Kołaczów 4a (7 miejsc noclegowych). „Cicha woda” Sz. Balak – Lasocin 1 (8 miejsc noclegowych). W sumie około 151 miejsc noclegowych Najwięcej hoteli zlokalizowanych jest w Dzierżoniowie i Bielawie, ponadto dwa znajdują się w Kamionkach, co związane jest z nastawieniem ich przede wszystkim na turystykę biznesową. Pozostałe obiekty znajdują się już w znacznie atrakcyjniejszych turystycznie obszarach podgórskich gminy Pieszyce i Bielawa. Duże skupisko 17 gospodarstw agroturystycznych jest w Rościszowie, który można uznać za centrum tego rodzaju turystyki w powiecie. Ogólnie rzecz biorąc rodzaj, standard, a przede wszystkim poziom cen bazy noclegowej powiatu dzierżoniowskiego nie jest w pełni dostosowany do aktualnych i przyszłych potrzeb ruchu turystycznego, nie ma tanich miejsc noclegowych Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna, podobnie jak noclegowa, stanowi ważny czynnik, jaki weźmie pod uwagę potencjalny turysta przy wyborze miejsca zatrzymania. Dlatego zaplecze gastronomiczne powinno być równie dobrej jakości co zakwaterowanie, a nawet lepsze. - W strukturze tej bazy możemy wyróżnić dwa rodzaje urządzeń, z czego dla samego turysty największe znaczenie będą miały: urządzenia, których zadaniem jest dostarczenie turystom gotowych, gorących posiłków, głównie typu obiadowego; urządzenia, których zadaniem jest zaopatrzenie turystów w artykuły żywnościowe. Te pierwsze możemy podzielić na podstawowe i uzupełniające. Podstawowe to zakłady wydające obiady i dania gorące tj. restauracje, bary (wszelkiego rodzaju), jadłodajnie. Zakłady typu uzupełniającego, oprócz usług o charakterze żywieniowym, umożliwiają odpoczynek, rozrywkę itp. i są to m.in. kawiarnie, cukiernie itp. W skład tej bazy wchodzą też różnego rodzaju punkty gastronomiczne tj. bufety, smażalnie, lodziarnie itp. Spośród wielu zakładów gastronomicznych występujących na terenie powiatu wymienić można: Restauracje „Metaxa” w Dzierżoniowie, ul. Cicha 1. „Delta In” Dzierżoniowie, ul. Bielawska 14. „Ziemowit” w Dzierżoniowie, ul. Wrocławska 59. „Rodos” w Dzierżoniowie, os. Tęczowe 3f. „Villa Secesja” w Dzierżoniowie, ul. Świdnicka 47. „Gaspar” w Dzierżoniowie, ul. Przesmyk 2. „Itaka” w Dzierżoniowie, os. Błękitne 31b. „Teatralna” w Bielawie, ul. Teatralna 1. „Dębowa” w Bielawie, ul. Korczaka 4. „Pałac Bielawa” w Bielawie, ul. Piastowska 23. „Pod Wielką Sową” w Bielawie, ul. Wolności 134. „Rodos” w Bielawie, ul. Kopernika 8a. „Sowia Dolina”, Kamionki 65. „Czarny Rycerz” Kamionki 76. „Karczma” w Piławie Dolnej, ul. Główna 28; (obecnie w remoncie). Zajazd „Cztery Pory Roku” w Przerzeczynie Zdroju, ul. Niemczańska 7. „Villa u Bergera” w Dzierżoniowie ul. Sienkiewicza 15. Bary „Bar Uniwersalny” w Dzierżoniowie, ul. Wrocławska 19. „Quick Burger” w Dzierżoniowie, Rynek 24. „Bar Komsumy” w Dzierżoniowie, Rynek 19. „Mateo” w Dzierżoniowie, os. Tęczowe 1f. 18 „Maleńka” w Bielawie, ul. Wolności 113. „Bar Zacisze” w Bielawie, ul. Wolności 113. „ Włókniarka” w Bielawie, ul. Piastowska 18. Pizzerie „Uno” w Dzierżoniowie, ul. Piastowska 14. „La Scala” w Dzierżoniowie, ul. Klasztorna 10. „Primavera” w Dzierżoniowie, ul. Kościelna 10. „Rabarbar” w Bielawie, ul. Bankowa 5. „Familijna” w Bielawie, ul. Wolności 155a. „Pizza –Bar Denis” w Piławie Górnej, ul. Piastowska 64. Inne „Mała Sztuka” kawiarnia w Dzierżoniowie, ul. Klasztorna 12. „Pegaz” kawiarnia w Dzierżoniowie, ul. Świdnicka 24. „Adria” kawiarnia w Pieszycach, ul. Ogrodowa 84. „Ambrozja” cukiernia w Dzierżoniowie, ul. Miodowa 6-8. Smażalnia w Dzierżoniowie, ul. Piękna. „Jadłodajnia Sąsiadka” w Bielawie, ul. Sobieskiego 19a. „Karczma u Jana” w Łagiewnikach, ul. Słowiańska 14. „Pod łabędziem” w Niemczy Rynek 16. „Pod czarnym niedźwiedziem” w Niemczy Rynek 32. Jak widać z powyższego zestawienia baza gastronomiczna, podobnie jak noclegowa, koncentruje się głównie w dwóch miastach tj. Dzierżoniowie i Bielawie. Przeważają restauracje, w których można zjeść posiłki różnych kuchni oraz tzw. fast-foody, brakuje natomiast obiektów typu uzupełniającego. Obiekty te nie są nastawione na obsługę ruchu turystycznego, ale na zaspakajanie potrzeb lokalnej społeczności. Baza towarzysząca Omówione wcześniej, baza noclegowa i gastronomiczna, należą do podstawowej bazy turystycznej, bez której uprawianie większości form turystyki byłoby po prostu niemożliwe. Jednakże nie mniej istotne są urządzenia i instytucje wchodzące w skład bazy towarzyszącej, które są uzupełnieniem podstawowej bazy turystycznej. Urządzenia i instytucje te zaspokajają szeroki wachlarz potrzeb turystów, a czasami nawet same stają się walorem. Możemy je podzielić na urządzenia turystyczne, stworzone specjalnie dla potrzeb ruchu turystycznego oraz na urządzenia paraturystyczne, które ukierunkowane są na zaspakajanie potrzeb ludności miejscowej. 19 Urządzenia turystyczne. wyciągi narciarskie Rościszów - Potoczek na Wielką Sowę - orczykowy dł. 1400 m., trasa - 1600 m., oświetlony. Rościszów - Kuźnica - wyciąg "Tadeusz" - orczykowo-talerzowy, dł. 315 m., trasa 360 m., nachylenie 26°, oświetlony, bufet. Przeł. Jugowska - Bielbaw-Ski na Rymarzu - orczykowy, dł. 580 m., trasa - 600m., nachylenie 20°, w pobliżu parking i schronisko PTTK. Przełęcz Jugowska - Bester-Ski - orczykowy, dł. 300 m., trasa 300 m., nachylenie 14°. Bielawa - Góra Parkowa - talerzykowy, dł. 200 m., nachylenie 14°. Stok Raduni – orczykowy, dł. 500 m., różnica wysokości 126m. Szlaki rowerowe 1. Trasa Dzierżoniów – Bielawa ( od ulicy kolejowej, obok bramy OSiR-u, koło oczyszczalni ścieków do Bielawy, od ulicy Pocztowej i Żeromskiego w prawo do zbiornika OWW Sudety) - - oznaczony. 2. Trasa Bielawa OWW Sudety – Pieszyce i wokół Wielkiej Sowy ( zbiornik „Sudety” wzdłuż pogórza Bielawskiego do Pieszyc dalej Kamionki – Przełęcz Jugowska – Sokolec- Rzeczka – Walim – Przełęcz Walimska – Rościszów – Pieszyce – Bielawa OWW „Sudety”) – oznaczony. 3. Trasa Bielawa OWW Sudety-Pieszyce – Bielawa ( Bielawa OWW Sudety-wzdłuż wzgórz Bielawskich w kierunku Górnych Pieszyc dalej drogą główną i zjazd na drogi polne w kierunku drogi Rościszowskiej dalej Dorotka – Piskorzów – Bratoszów – Dolne Pieszyce – Bielawa OWW Sudety) – oznaczony. 4. Trasa Bielawa OWW Sudety – Góry Sowie / trasa trudniejsza/ (Bielawa OWW Sudety – Bielawska Polanka – Kalenica – Przełęcz Jugowska – Przełęcz Kozie Siodło – Przełęcz Walimska - Rościszów – Pieszyce - Bielawa ).- oznaczony. 5. Trasa z Sokolca do Srebrnej Góry ( Ludwikowice – Sokolec – Przełęcz Sokola – Kozie Siodło – Przełęcz Jugowska – Bielawska Polanka – Przełęcz Woliborska – Przełęcz pod Gołebią – Srebrna Góra ) - . oznaczony. 6. Trasa „Szlakiem Podziemnych Atrakcji” Srebrna Góra – Jodłownik ( Srebrna Góra – Wolibórz – Przygórze – Nowa Ruda /Kopalnia muzeum/- Miłków /dawna kopalnia/- Sowina /Ośrodek Harenda/- Sierpnica /Podziemne miasto „Osówka”/Podziemne miasto „ Włodarz”- Walim /sztolnie/- Rzeczka – Przełęcz Sokola – Przełęcz Kozie Siodło- Przełęcz Jugowska – przełęcz Trzy Buki- Jodłownik. oznaczony. SZLAKI TURYSTYCZNE I ŚCIEŻKI PRZYRODNICZE W Górach Sowich istnieje kilka tras turystyki górskiej, które przebiegają przez najpiękniejsze partie Gór Sowich. Wędrując nimi mamy okazję podziwiać piękne okazy przyrody ożywionej i nieożywionej oraz wspaniałe widoki. Najbardziej znana i uczęszczana trasa oznakowana jest kolorem czerwonym. Stanowi ona część Głównego Szlaku Sudeckiego imienia dr Mieczysława Orłowicza. Przebiega od Przełęczy Sokolej, przez schronisko Orzeł, na Wielką Sowę. Następnie ciągnie się przez Kozią Równię do Przełęczy Jugowskiej (schr. Zygmuntówka) i dalej - przez Słoneczną, Kalenicę, Bielawską Polankę, Popielak - do Przełęczy Woliborskiej. Stamtąd - przez szczyty Szerokiej, Malinowej - do Przełęczy Srebrnej (czas przejścia ok. 10 godzin). Szlak czerwony – część Głównego Szlaku Sudeckiego im. Orłowicza, wiedzie główną granią Gór Sowich przełęcz Sokola – schronisko „Orzeł” – Wielka Sowa (1015 m n.p.m.) – przełęcz Jugowska - schronisko „Zygmuntówka” – Kalenica (964 m) – Bielawska Polanka – Przełęcz Woliborska (ok. 4 godz.) – Szeroka - Malinowa – przełęcz Srebrna – Srebrna Góra (ok. 4 godz.) 20 Szlak czerwony – łącznikowy Świdnica - Lutomia Górna - doliną potoku Miła – trawers zbocza Kokota – dojście do szlaku zielonego z Rościszowa na przełęcz Walimską Czerwona ścieżka im. B. Grabowskiego to nowa trasa pozwalająca dogodniej wejść na szlak niebieski. Jej początek znajduje się w Kamionkach tuż za ostatnim przystankiem autobusowym. Druga trasa, oznakowana kolorem niebieskim, przebiega równolegle do pierwszej po wschodnich stokach Gór Sowich. Prowadzi z Przełęczy Walimskiej na Wielką Sowę, dalej odchodzi na północ przez Górę Młyńsko do Starej Jodły. Następnie zawraca na południowy wschód i prowadzi powyżej Kamionek aż do Korczaka (Trzech Buków) i dalej powyżej Górnej Bielawy koło szczytów Kuczba i Wiewiórka - aż do Przełęczy Woliborskiej, gdzie niemal wspólnie z trasą czerwoną kieruje się do Przełęczy Srebrnej. Szlak niebieski – część Europejskiego Szlaku Długodystansowego, od Wielkiej Sowy do Srebrnej Góry towarzyszy szlakowi czerwonemu, trawersując zbocza szczytów zamek Grodno – Glinno – przełęcz Walimska - Wielka Sowa (ok. 4 godz.) – Stara Jodła – powyżej Kamionek – Trzy Buki – powyżej Bielawy – przełęcz Woliborska ( ok. 3 godz.) – trawers Szerokiej i Malinowej – Srebrna Góra (ok. 4 godz.) Do Rezerwatu Bukowa Kalenica można dotrzeć żółtym szlakiem. Wycieczkę należy rozpocząć z Bielawy, by przez Wronę dojść do Trzech Buków, skąd - kierując się trasą w górę - dociera się na Słoneczną i Kalenicę. Szlak żółty Pieszyce Górne – Kamionki – Stara Jodła – zboczem Młyńska – główna grań Gór Sowich – Wielka Sowa – Mała Sowa – Walim (ok. 3 godz.). Szlak żółty Jugów – Bielawska Polanka – Kalenica - Słoneczna – Zimna Polanka – Trzy Buki – trawers Wrony – Bielawa Sowia (ok. 3 godz.) i dalej szlak prowadzi do Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Taki dobór drogi daje możliwość zobaczenia objętego ochroną i ocalałego fragmentu pierwotnej puszczy sudeckiej oraz podziwiania panoramy okolic z platformy widokowej na Kalenicy. Nieopodal Kalenicy znajduje się Góra Żmij. Żółty szlak wiedzie z Kamionek przez Starą Jodłę łukiem na Wielką Sowę, a następnie przez Małą Sowę do Walimia. Dodatkowo czarnym szlakiem, na południe od miasta, dotrzemy do atrakcji turystycznej sztolń podziemnej fabryki (bliżej część walimska - tutaj wygodnie można również dotrzeć samochodem - dalsza w pobliżu Góry Osówka) Z Rościszowa do Walimia prowadzi zielony szlak. Trasa wiedzie na północ i zawraca dochodząc do drogi Dzierżoniów Wałbrzych. Schodząc nieznacznie ze szlaku możemy odpocząć i posilić się w schronisku Bacówka. Oznakowana trasa prowadzi natomiast szosą do Przełęczy Walimskiej (miejsca odpoczynku) i na zachód do Walimia. Szlak zielony Walim – przełęcz Walimska – zboczem Kokota – Rościszów – Lasocin – Stara Jodła – przełęcz Kozie Siodło – trawers Grabiny – Sokolec - Ludwikowice Kłodzkie (ok. 5 godz.) szlak zielony – najkrótsze wejście na przełęcz Jugowską Pieszyce Górne – Kamionki – przełęcz Jugowska – schronisko „Zygmuntówka (ok. 2 godz.) – Jugów Kamionki - Przełęcz Jugowska to najprostsza trasa (omijająca serpentyny drogi asfaltowej) do schroniska Zygmuntówka. Przełęcz może służyć także jako etap w drodze na Wielką Sowę lub Kalenicę. Szczegółowy schemat szlaków turystycznych Gór Sowich i okolic przedstawia rysunek 21 Rys. 1. Sieć szlaków turystycznych w Górach Sowich źródło: www.sudety.pulsar.net.pl ŚCIEŻKA PRZYRODNICZA LASOCIN – KAMIONKI Przebieg ścieżki oznakowany jest w terenie emblematem trójkąta w kolorze pomarańczowym oraz Tablicami kierunkowymi. Na trasie są także tablice szerzej opisujące różne aspekty środowiska przyrodniczego. Czas przejścia ścieżki wynosi około 2,5 godziny. ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-EDUKACYJNA LIGOTA MAŁA – PRZERZECZYN ZDRÓJ Ścieżka oznaczona jest w terenie symbolem pomarańczowego trójkąta oraz tablicami kierunkowymi. Dodatkowo trasę ścieżki wzbogacają tablice szczegółowo opisujące rozmaite aspekty środowiska przyrodniczego. Czas przejścia wynosi około 1,5 godziny. ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-EDUKACYJNA DOLINA TATARSKA Przy drodze prowadzącej z Niemczy do Dzierżoniowa znajduje się tzw. „Tatarski Okop” albo „Dolina Tatarska” - malowniczy przełom potoku Piekielnik sąsiaduje tu z zachowanym grodziskiem z X – XII w., gdzie sukcesywnie prowadzone są wykopaliska archeologiczne. Ostatnim sensacyjnym odkryciem było tu odnalezienie prawdopodobnie najstarszego na ziemiach polskich kościoła. Z myślą o turystach przygotowano tam około 2 km ścieżek spacerowych z punktami widokowymi, parking i miejsca do grillowania. 22 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-EDUKACYJNA Z LEŚNEGO DWORKU NA KALENICĘ Ścieżka o długości 6 km została wyznaczona przez Nadleśnictwo w Świdnicy. Prowadzi od Leśnego Dworku w Bielawie przez Trzy Buki, szlakiem żółtym do Bukowej Kalenicy. Urządzenia paraturystyczne. kąpieliska (mimo iż kąpieliska zaliczane są do urządzeń turystycznych, powinny one znaleźć się w tym właśnie miejscu, gdyż stworzone zostały, aby zaspokajać potrzeby rekreacyjne w wolnym czasie lokalnej społeczności.) Pływalnia Miejska "Aquarius" wyposażona w 6-cio torowy basen, dwa baseny rekreacyjne z wodotryskiem i gejzerami oraz zjeżdżalnią, basen do masażu wodno - powietrznego, saunę, solarium, kawiarnie i taras wypoczynkowy. Obiekt jest w pełni dostosowany dla osób niepełnosprawnych. Ośrodek Sportu i Rekreacji w Dzierżoniowie z dwiema nieckami na powietrzu, zjeżdżalniami, boiskiem do siatkówki plażowej oraz z pływalnią krytą. Ponadto halą sportową, boiskami, kortami tenisowymi, siłownią, boiskiem i zakładem balneologicznym. Ośrodek Wczasowo Wypoczynkowy "Sudety" w Bielawie nad sztucznie utworzonym 24 hektarowym zbiornikiem wodnym. Ośrodek posiada również basen odkryty z 66 m zjeżdżalnią, korty tenisowe, boiska do piłki nożnej, siatkówki i koszykówki oraz amfiteatr - estradę plenerową. Basen odkryty w Niemczy. Basen odkryty w Pieszycach. Ponadto do urządzeń paraturystycznych należy zaliczyć wszystkie punkty handlowe i usługowe, urządzenia pocztowe, telekomunikacyjne, z zakresu ochrony zdrowia, instytucje kulturalne i bezpieczeństwa publicznego. 23 3.ANALIZA SWOT Obszar powiatu posiada urozmaiconą rzeźbę i pokrycie terenu od krajobrazu nizinnego, przez tereny przedgórza, po tereny górskie. Możliwość poznawania zróżnicowanego geograficznie, a jednocześnie jednolitych kulturowo gmin powiatu, jest istotnym walorem turystycznym. Kolejnym walorem, związanym z położeniem obszaru jest jego dostępność komunikacyjna. Istniejące połączenia drogowe zapewniają komunikacje z sąsiednimi rejonami i Wrocławiem. Przez teren powiatu przebiega krajowa droga nr 8 Warszawa Piotrków Trybunalski - Wrocław - Kudowa Słone - Praga. Walory wypoczynkowe i uzdrowiskowe są podstawowymi walorami powiatu dzierżoniowskiego. Główną zaletą gór, ze względu na wykorzystanie turystyczne jest wielosezonowa atrakcyjność turystyczna (sezon letni i zimowy) oraz ich krajobraz, a w okresie zimowym dodatkowo możliwość uprawiania rekreacji narciarskiej. Atutem powiatu jest Uzdrowisko Przerzeczyn Zdrój. Wartościowym walorem przyrodniczym są lasy w dużym stopniu objęte ochroną w postaci parków krajobrazowych i rezerwatów. W Powiecie nie występują naturalne zbiorniki wodne typu pojeziernego. Sztuczne zbiorniki analizowanego rejonu obok swojej zasadniczej funkcji (woda przeciwpożarowa, przemysłowa, stawy hodowlane, nieczynne wyrobiska) mają znaczenie turystyczne i rekreacyjne Na walory krajoznawcze Powiatu składają się wielkoprzestrzenne walory krajobrazowe przedgórza i gór, zespoły urbanistyczne tworzące zbiory zabytków, zabytki archeologiczne, pola bitew o dużym znaczeniu dydaktycznym. Niestety wiele z obiektów zabytkowych znajduje się w złym stanie technicznym. Dotyczy to zwłaszcza dawnych pałaców i dworów. Warunkiem turystycznego udostępnienia tych walorów jest ich zabezpieczenie i przystosowanie do zwiedzania, co może znacznie podnieść atrakcyjność powiatu. Spośród walorów szczególnych na uwagę zasługują możliwości uprawiania narciarstwa, łowiectwa, wędkarstwa, kolarstwa szosowego i górskiego, paraloniarstwa, sportów samochodowych i nordic walking. Podstawą rozwoju turystyki w Powiecie jest środowisko przyrodnicze, dające możliwość rozwoju turystyki aktywnej i wypoczynkowej wzbogacone ofertą turystyki krajoznawczej (zwiedzanie obiektów krajoznawczych w obrębie powiatu i w jego bliskim sąsiedztwie). Położenie w obszarze górskim i przedgórza ma wpływ na występowanie dwóch sezonów turystycznych w ciągu roku - zimowego i letniego. Położenie i zasoby walorów turystycznych powiatu dzierżoniowskiego sprawiają, że turystyka powinna stać się jedną z ważnych dziedzin gospodarczych powiatu. Jednak rozwój tej dziedziny gospodarczej w naszym powiecie jest na znacznie niższym poziomie niż w powiatach sąsiednich, które mają już wieloletnie tradycje turystyczne. Aby osiągnąć sukces na rynku muszą zostać wyznaczone cele. Podstawą ich odpowiedniego wyboru jest analiza słabych i silnych stron oraz czynników otoczenia które mają wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Podobnie jest w przypadku powiatu, który chcąc być atrakcyjnym dla turystów musi dokonać rzetelnej diagnozy zasobów wewnętrznych oraz czynników zewnętrznych otoczenia, w którym przyszło mu działać. W tym celu dokonano analizy SWOT. 24 MOCNE STRONY POŁOŻENIE I ZRÓŻNICOWANIE GEOGRAFICZNE POWIATU (BLISKOŚĆ GÓR SOWICH I MASYWU ŚLĘŻY ORAZ BLISKOŚĆ WROCŁAWIA) WALORY KRAJOZNAWCZE SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH OBECNOŚĆ OBSZARÓW NATURA 2000 TERENY CHRONIONE, PRZYRODNICZE I REKREACYJNE BAZA HOTELOWA O ZRÓŻNICOWANYM POZIOMIE DUŻA ILOŚĆ ZAMKÓW I PAŁACÓW WIEŻE WIDOKOWE ARCHITEKTURA OBRONNA – MURY BOGATA OFERTA KULTURALNO - SPORTOWA GĘSTA SIEĆ DRÓG DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA GÓR BAZA REKREACYJNO – SPORTOWA (BASENY, OŚRODKI SPORTU I REKREACJI) STOKI NARCIARSKIE MOŻLIWOŚĆ UPRAWIANIA RÓŻNEGO RODZAJU NARCIARSTWA CAŁOROCZNA OFERTA TURYSTYCZNA PRZEWODNICY TURYSTYCZNI PRZYGOTOWANIE KADRY TURYSTYCZNEJ ISTNIENIE TURYSTYCZNYCH ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH SŁABE STRONY 25 BAZA HOTELOWA DLA MNIEJ ZAMOŻNYCH (SCHRONISKA) BRAK ODDZIAŁÓW PTTK BRAK PROMOCJI TURYSTYKI SŁABE OZNAKOWANIE SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH BRAK INSTYTUCJI ODPOWIEDZIALNYCH ZA UTRZYMANIE SZLAKÓW NIEPOŁĄCZONE TRASY ROWEROWE BRAK KOMPLEKSOWYCH OFERT TURYSTYCZNYCH ZŁY STAN TECHNICZNY ZAMKÓW I PAŁACÓW ZŁA JAKOŚĆ DRÓG SŁABE WYKORZYSTANIE ZBIORNIKÓW WODNYCH MAŁE ZAINTERESOWANIE OBSZAREM POZA GÓRSKIM BRAK INFORMACJI O PRZEWODNIKACH TURYSTYCZNYCH SŁABA INFORMACJA TURYSTYCZNA ZA MAŁE ŚRODKI FINANSOWE PRZEZNACZONE DLA ORGANIZACJI TURYSTYCZNYCH BRAK INFRASTRUKTURY OKOŁOTURYSTYCZNEJ BRAK ŚMIETNIKÓW PRZY TRASACH TURYSTYCZNYCH A ZWŁASZCZA W MIEJSCACH POSTOJU NIEDOSTATEK POŁĄCZEŃ KOLEJOWYCH SZANSE KORZYSTNE POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE W UROZMAICONYM KRAJOBRAZIE CO STWARZA SZANSĘ NA TURYSTYKĘ WEEKENDOWĄ I RODZINNĄ WSPÓŁPRACA Z INNYMI POWIATAMI WSPÓLNE DZIAŁANIA W ZAKRESIE TURYSTYKI SAMORZĄDU I ORGANIZACJI TURYSTYCZNYCH MOŻLIWOŚĆ SKORZYSTANIA Z PROGRAMÓW I FUNDUSZY NA ROZWÓJ TURYSTYKI Z UNII EUROPEJSKIEJ DUŻA ILOŚĆ PAŁACÓW I ZAMKÓW WYDARZENIA HISTORYCZNE – MOŻLIWOŚĆ STWORZENIA MUZEUM POŁOŻENIE W POBLIŻU GÓR SOWICH ZAANGAŻOWANIE OSÓB PRYWATNYCH I SAMORZĄDÓW W TURYSTYKĘ CAŁOROCZNE OFERTY TURYSTYCZNE WYKORZYSTANIE BEZROBOCIA POPRAWA JAKOŚCI OCHRONY ŚRODOWISKA EDUKACJA MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH BAZA DLA DRUŻYN NA EURO 2012 ZACISZNE MIEJSCA NA ORGANIZOWANIE SEMINARIÓW NAUKOWYCH, SZKOLEŃ, WYJAZDÓW INTEGRACYJNYCH DLA FIRM ZAGROŻENIA 26 UTRATA TURYSTÓW ZE WZGLĘDU NA ZŁY STAN TECHNICZNY DRÓG KONKURENCYJNOŚĆ SĄSIEDNICH POWIATÓW SŁABA PROMOCJA TURYSTYCZNA BRAK POŁĄCZEŃ KOMUNIKACYJNYCH BRAK DOSTĘPNOŚCI PAŁACÓW I ZAMKÓW – OBIEKTY PRYWATNE ZMIANY ATMOSFERYCZNE – OCIEPLENIE KLIMATU NISKIE DOCHODY SPOŁECZEŃSTWA I UBOŻENIE LUDZI EMIGRACJA ZAROBKOWA PRZEWAŻNIE LUDZI MŁODYCH I WYKSZTAŁCONYCH SŁABA INFORMACJA TURYSTYCZNA LIKWIDACJA POŁĄCZEŃ KOLEJOWYCH MAŁA WIARA W POWODZENIE WŁASNEGO BIZNESU AGROTURYSTYCZNEGO Wizja i misja powiatu dzierżoniowskiego jako obszaru atrakcyjnego turystycznie Wizja jest istotnym elementem strategii, określa dążenia, możliwy do osiągnięcia stan w przyszłości. WIZJA POWIAT DZIERŻONIOWSKI JAKO JEDEN Z NAJATRAKCYJNIEJSZYCH REJONÓW TURYSTYCZNYCH DOLNEGO ŚLĄSKA MISJA WYPROMOWANIE ATRAKCYJNEJ OFERTY TURYSTYCZNEJ ISTOTNIE WSPIERAJĄCEJ SPOŁECZNY I GOSPODARCZY ROZWÓJ NASZEGO POWIATU 27 4.CELE STRATEGICZNE I ZADANIA Cele strategiczne rozwoju wynikają z wizji i misji powiatu i są ich rozwinięciem, natomiast zadania są wynikiem dezagregacji celów strategicznych. Te pierwsze są celami długookresowymi, nie są nastawione na bardzo precyzyjne określenie pożądanych stanów, ale wyznaczają szerokie ramy działania różnych podmiotów funkcjonujących na terenie powiatu. Natomiast te drugie są już bardziej precyzyjnym określeniem konkretnych działań, które należałoby wykonać, aby osiągnąć cele strategiczne. 1. Tworzenie infrastruktury turystycznej oraz kierunków rozwoju wypoczynku i rekreacji Turystyka jest aktualnie jednym z najlepiej rozwijającym się sektorem gospodarki. Pod jej wpływem powstaje nowa infrastruktura turystyczna, a co za tym idzie i nowe miejsca pracy. Odwiedzający korzystają z różnego rodzaju usług, kupują pamiątki czy sprzęt turystyczny, co staje się źródłem utrzymania lokalnej społeczności i zwiększa wpływy do lokalnych budżetów. Popularyzacja agroturystyki i gospodarstw specjalistycznych, tras turystycznych może zapewnić tworzenie miejsc pracy. Miłośników dwóch kółek, pieszych wędrówek, narciarstwa biegowego zapraszamy w Góry Sowie , które posiadają gęstą sieć szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych, które umożliwiają poznanie najciekawszych ich zakątków, jak również wspaniałych widoków na Przedgórze Sudeckie i inne sąsiadujące pasma górskie. Amatorzy sportów ekstremalnych mogą uprawiać tu surfing oraz paralotniarstwo. Po męczącym dniu można zregenerować siły na nowoczesnej pływalni Aquarius wraz z centrum odnowy, czy oddać sie zabiegom hydroterapii w istniejącym od 1802 r. uzdrowisku w Przerzeczynie Zdroju. Od maja do końca września koniecznie trzeba odwiedzić Arboretum w Wojsławicach – ogród botaniczny z największą w Polsce kolekcją różaneczników i azalii oraz ponad 1000 odmianami drzew i krzewów z najodleglejszych zakątków świata. Zadanie Termin realizacji Organizacja Uwagi 1. Budowa schroniska młodzieżowego w Sieniawce 2008-2009 ZHP GOK Łagiewniki Faza projektu 2. Ekologiczne zagospodarowanie OWW „Sudety” 2006-2013 UM Bielawa, DBU W trakcie realizacji 3. Oznakowanie (odnowienie) szlaków turystycznych 2008 Powiat Dzierżoniowski 4. Zagospodarowanie Wzgórz Kiełczyńskich 2008-2013 Gmina Dzierżoniów , szkoły 5. Zagospodarowanie pod kątem turystycznym zbiorników wodnych 2008-2013 Właściciele zbiorników i terenów przyległych 6. Budowa nowych i połączenie istniejących tras rowerowych 2008-2013 Gminy, Powiat 28 Zadanie Termin realizacji Organizacja Uwagi 7. Utworzenie traktu smoka 2008 UM Dzierżoniów W trakcie realizacji 8. Podjęcie działań na rzecz utworzenia serwisów i wypożyczalni sprzętu turystycznego 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski 9. Poprawa dostępności komunikacyjnej do miejsc atrakcyjnych turystycznie 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, kulturalne 10. Podjęcia działań związanych z tworzeniem muzeów, miejsc pamiątkowych związanych z regionem 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, kulturalne 11. Podejmowanie działań w zakresie pozyskania inwestorów w infrastrukturę turystyczną 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, kulturalne 12. Tworzenie nowych ścieżek zdrowia, rehabilitacyjnych, przyrodniczych tras turystycznych 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje pozarządowe 2. DZIAŁANIA W ZAKRESIE ROZWOJU TURYSTYKI Zadanie Termin realizacji Organizacja 1. Reaktywacja oddziału PTTK 2008-2009 PTTK w Ząbkowicach, Powiat Dzierżoniowski, szkoły 2. Inwentaryzacja zbiorników 2008 Powiat Dzierżoniowski 3. Wspieranie działań na rzecz promocji i odnowy zamków i pałaców 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 4. Współpraca na rzecz poprawy dróg stanowiących dojazd do miejsc atrakcyjnie turystycznych 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 5. Zwiększenie środków na rzecz turystyki 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 6.Organizowanie cyklicznych spotkań mających na celu wymianę doświadczeń w 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 29 Uwagi Zadanie Termin realizacji Organizacja 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne Uwagi zakresie turystyki 7. Poprawa dostępności infrastruktury turystycznej dla osób niepełnosprawnych 3. EDUKACJA I TWORZENIE PRZYJAZNEGO KLIMATU WSRÓD SPOŁECZNOŚCI NA RZECZ ROZWOJU TURYSTYKI I AGROTURYSTYKI Zadanie Termin realizacji Organizacja Uwagi 1. Przygotowanie kadry do obsługi ruchu turystycznego 2008-2013 Powiat Dzierżoniowski, pozarządowe organizacje turystyczne już w realizacji 2. Szkolenia w zakresie agroturystki i wspieranie powstawania gospodarstw agroturystycznych 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, Powiatowy Zespół Doradców 3. Organizacja działań i szkoleń związanych z poprawą estetyki otoczenia 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 4. PROMOCJA TURYSTYKI I EKSPONOWANIE REGIONALIZMU ORAZ ZABYTKÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO POWIATU Atrakcyjność turystyczna regionu dla potencjalnych turystów jest cechą określoną przez różną liczbę czynników. Jednym z nich są obiekty dziedzictwa kulturowego i zabytki. Najważniejszym dokumentem wyznaczającym wyjątkowe obiekty i obszary kulturalne jest „Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego” W rozumieniu niniejszej konwencji za „dziedzictwo kulturalne” uważane są: zabytki: dzieła architektury, dzieła rzeźby i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, groty i zgrupowania tych elementów, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki zespoły budowli oddzielnych lub łącznych, które ze względu na swą architekturę, jednolitość lub zespolenie z krajobrazem mają wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki miejsca zabytkowe dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody, jak również strefy, a także stanowiska archeologiczne, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historycznego, estetycznego, etnologicznego lub antropologicznego. Także powiat dzierżoniowski może poszczycić się tego typu obiektami kulturalnymi. Jest on miejscem gdzie przepiękne krajobrazy i niespotykane okazy natury mieszają się z zagadkową i ciekawą przeszłością. pasjonatów historii zapraszamy do Niemczy, która 30 jest członkiem Kapituły Najstarszych Miast Polskich oraz na sąsiadującą z naszym powiatem górę Radunię gdzie znajdują się ślady z epoki brązu. Ponadto godne uwagi są zabytki znajdujące się w innych miastach, zwłaszcza w Dzierżoniowie – stolicy powiatu, gdzie można zwiedzić Izbę Regionalną skupiającą bogactwo kulturowe oraz Sowiogórskie Muzem Techniki z zabytkami przemysłowymi. Zabytki zwłaszcza odrestaurowane, jak np. Pałac w Pieszycach, który wyrasta na ekskluzywny hotel i perłę architektoniczną Powiatu Dzierżoniowskiego , upiększają nasz krajobraz, ale także dają nowe miejsca pracy, nie mówiąc o przyciąganiu turystów. Zadanie Termin realizacji Organizacja Uwagi 1. Tworzenie punktu informacji turystycznej Maj 2008 Gmina Bielawa W trakcie realizacji 2. Tworzenie kalendarza imprez kulturalnych i sportowych Corocznie Gminy, Powiat Dzierżoniowski 3. Prowadzenie powiatowego centrum informacji turystycznej Corocznie Pozarządowe organizacje turystyczne przy współudziale gmin 4.Tworzenie informacji turystycznej na stronach internetowych 2008 Powiat Dzierżoniowski, gminy 5.Aktualizacja „Niezbędnika turystycznego” Na bieżąco LOT 6.Oznakowanie atrakcji turystycznych tablicami informacyjnymi 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 7.Tworzenie kompleksowych ofert turystycznych i ich promocja 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 8.Promocja i wspieranie imprez kulturalnych i sportowych Na bieżąco Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 9. Wydawanie materiałów promujących uprawianie turystyki 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 10. Udział w imprezach targowych, wystawienniczych 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 11. Wykorzystywanie dostępnych mediów w celu promocji turystyki 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 12. Wypromowanie kamienia jako lokalnego produktu turystycznego 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne i kulturalne 13. Współpraca z portalami turystycznymi DOT 2008-2013 Gminy, Powiat Dzierżoniowski, 31 W trakcie realizacji Zadanie Termin realizacji Organizacja Uwagi organizacje turystyczne 5. PRODUKT TURYSTYCZNY Pojęcie produktu turystycznego W myśl teorii marketingu produktem jest wszystko co stanowi przedmiot rynkowej wymiany. Produkt bywa też definiowany jako oferta czy propozycja sprzedawcy weryfikowana przez rynek. Produktem może być przedmiot, usługa, miejsce, organizacja lub idea. Niektórzy autorzy jako synonimów terminu: “produkt” używają też takich określeń, jak “pakiet wartości” i “wiązka korzyści”. Pojęcie “produktu turystycznego” obciążone jest pewnymi niejasnościami. Generalnie, ‘produktowi turystycznemu” przypisuje się w literaturze dwojaki sens: w węższym znaczeniu oznacza on wszystko, co turysta kupuje, w szerokim – wszystko, co turysta czyni w czasie podróży oraz w miejscu przeznaczenia (pobytu w docelowym miejscu). Większość autorów uważa, że przedmiotem wymiany na rynku turystycznym są: 1. dobra i usługi, dla których czynnikiem popytotwórczym jest wyłącznie turystyka (np. przejazdy, noclegi, usługi przewodnickie), 2. dobra i usługi, których zakup występuje w związku z uprawianiem turystyki, ale które stanowią jedynie pewną substytucję konsumpcji w innych okresach i w innym miejscu (np. obuwie, ubiór), 3. dobra i usługi, które zaspokajają te same potrzeby występujące zarówno u turystów, jak i osób nie będących turystami (np. łączność, ochrona zdrowia). Inni twierdzą, że produkt turystyczny tworzą: 1. podstawowe dobra turystyczne (walory turystyczne), 2. dobra materialne i usługi świadczone przez wytwórców, 3. udogodnienia. Klasyfikacja ta słusznie zwraca uwagę na rolę podstawowych dóbr turystycznych, które w turystyce rekreacyjnej bywają głównym motywem podróżowania, ale w jakimś sensie pomija takie formy, jak podróże w interesach, w celach edukacyjnych itp. Niejasna jest także rola “udogodnień”, które jako element szeroko pojętej infrastruktury nie muszą być kupowane przez turystę po określonej cenie. Przytoczona definicja dotyczy więc raczej omawianego dalej tzw. produktu obszaru, a nie produktu oferowanego przez przedsiębiorstwo. Jak już wcześniej wspomniano, dla przedsiębiorstwa produktem jest wszystko, co stanowi jego ofertę bez względu na jej materialny czy niematerialny charakter. Elementarnym wyznacznikiem “asortymentowej samoregulacji” jest popyt nabywców. Warunki miejsca i czasu mogą dyktować różne formy towarowo-usługowej specjalizacji. Lokalny rynek może np. uzasadnić obok działalności usługowej uczestnictwo w handlu sprzętem turystycznym lub żywnością. Punktem wyjścia dla projektowania produktu turystycznego są przede wszystkim motywacje podróży. Identyfikacja motywów dowodzi, że ludzie podróżują pragną zaspokoić potrzeby: 32 1. odpoczynku w atrakcyjnym środowisku przyrodniczym (np. w górach, nad jeziorami), 2. poznania ciekawych zjawisk przyrodniczych, 3. korzystania z dóbr kultury (np. teatrów, galerii, muzeów, zwiedzanie miejsc historycznych, zabytków architektonicznych), 4. poprawy zdrowia (wyjazdy do miejscowości uzdrowiskowych, sanatoriów), 5. uczestnictwa w wielkich wydarzeniach, uroczystościach i imprezach (np. mistrzostwach w różnych dyscyplinach sportu, festiwalach), 6. odwiedzin krewnych i znajomych, 7. nauki i studiów, 8. gospodarcze i zawodowe (np. negocjowanie i zawieranie kontaktów, badanie i ekspertyzy, konferencje, narady, konsultacje). Każda z wymienionych grup potrzeb wymaga specjalnych ofert dóbr i usług odpowiadających ujawnianym przez nabywców preferencji i ich możliwościom ekonomicznym. Tak np. przy organizowaniu konferencji poważnych biznesmenów należy nie tylko zapewnić pobyt w atrakcyjnej miejscowości, odpowiednie zakwaterowanie, wyżywienie i obsługę konferencyjną, lecz także możliwość gry w golfa, tenisa, pływanie i inne formy rekreacji. Zupełnie odmienny będzie pakiet usług oferowanych uczestnikom religijnej pielgrzymki czy zwolennikom spędzania urlopu w oderwaniu od cywilizacyjnych ograniczeń. Zestaw usług turystycznych służących zaspokojeniu kompleksowych potrzeb nazywamy “pakietem usług” (service package). Pakiet usługowy bywa kombinacją dwóch (np. hotel i wyżywienie, przejazd i nocleg) lub więcej elementów oferowanych przez sprzedawcę jako jeden produkt po określonej cenie. W skład pakietu wieloskładnikowego (multicomponent package, all-intclusive package) mogą wchodzić przykładowo: jedna lub kilka usług przewozowych (przelot samolotem, przejazd pociągiem, autokarem, statkiem), noclegi, posiłki, atrakcje (zwiedzanie zabytków, muzeów, centrum handlu i rozrywki, programy krajoznawcze i inne) oraz usługi dodatkowe (przewóz i dostawa bagażu, usługi przewodnickie, opieka medyczna, zniżkowe bilety wstępów itp.). pakiety nie wyczerpują oczywiście oferty firmy, ponieważ wielu sprzedawców wychodzi z założenia, iż turysta pragnie zróżnicować swój pobyt w miejscach przeznaczenia, a w związku z tym należy zapewnić mu możliwość samodzielnego zakupu różnych usług uzupełniających. Koncepcja produktów dla powiatu dzierżoniowskiego Zintegrowane obszary turystyczne w niedalekiej przyszłości będą stanowić podstawę światowego rozwoju turystyki. Stworzenie markowego produktu regionalnego dla powiatu dzierżoniowskiego opartego na formach turystyki aktywnej i specjalistycznej, uzupełnionych potencjałem walorów historycznych i kulturowych Regionu przyczyni sie do zwiększenia atrakcyjności turystycznej poprzez m.in. wykorzystanie rozproszonego lokalnie potencjału, łączenie i pakietowanie ofert turystycznych, wiązanie i scalanie elementów infrastruktury turystycznej oraz integrowanie działań w zakresie promocji i rozwoju markowych produktów turystycznych. Podstawą wyjścia do koncepcji stworzenia produktu są istniejące walory przyrodnicze oraz infrastruktura szlaków turystycznych powiatu dzierżoniowskiego w zakresie oferty turystycznej Kamień to w zamyśle produkt markowy, zintegrowany, eksponujący unikalne korzyści oraz uwypuklający najsilniejsze strony oferty turystycznej Regionu. Podstawą 33 planowania rozwoju strony produktowej jest wykorzystanie autentycznych wyróżników, mających swoje źródło w unikalnych cechach walorów turystycznych oraz tradycjach Regionu. Przy opracowaniu propozycji dla ofert, wykorzystane zostaną zarówno walory oraz wyróżniki przyrody Regionu, jak i specyficzne cechy związane z dziedzictwem kulturowym i historią obszaru powiatu. Kamienie spotykamy na co dzień, przechodzimy obok nich obojętnie, nie obdarzając nawet przelotnym spojrzeniem. Nie zdajemy sobie sprawy, że są one skarbnicą wielu tajemnic: pradawnych, kulturowych i tych nienazwanych. Każdy z nas może je poznać, musi jednak wcześniej posiąść rzadką cechę, która pozwala z otwartym umysłem wchodzić w bezpośredni kontakt z drugą istotą. Taki właśnie jest główny cel wykreowania produktu turystycznego. Inspiracją produktu turystycznego jest skojarzenie z walorami przyrodniczymi powiatu, wśród których kamień odgrywa zdecydowanie pierwszoplanową rolę. Kamień łączy nasz powiat – począwszy od murów obronnych, wież kamiennych, zabytków a skończywszy na kamieniu jako produkcie gospodarczym. Wydaje się, że omawiany produkt turystyczny jest wielopłaszczyznowy, co stanowi główny walor koncepcji. Wykorzystując istniejące walory naturalne uczy i dostarcza rozrywki. Można stwierdzić, że ludzi zawsze łączyły z kamieniami więzi mistyczne, ale też wiążą zależności biologiczne. Są więc one stymulatorami przyrodniczymi oraz sfery ducha, emocji i nastroju. W nawiązaniu do powyższego opisany produkt turystyczny jest elementem polityki zrównoważonego rozwoju, gdyż został zaprojektowany w sposób nie naruszający norm ochrony przyrody. Z tego powodu dla władz samorządowych może być ważnym instrumentem polityki turystycznej. Aby wykreować produkt turystyczny jakim jest kamień, zostanie ogłoszony powiatowy konkurs, który będzie miał za zadanie stworzenie promującego hasła, kojarzącego się z atrakcjami powiatu dzierżoniowskiego. Hasło powinno nawiązywać do różnorodności obszaru, ale także samo w sobie powinno być tajemnicze i budzić ciekawość. Wywoływać liczne skojarzenia i zachęcić potencjalnego turystę do poznania ziemi dzierżoniowskiej. . Poniżej zaprezentowane zostały propozycje podproduktów turystycznych dla powiatu dzierżoniowskiego, które zdaniem autorów niniejszej strategii spełniają omówione powyżej wymagania i mają szansę stać się niepowtarzalnymi atrakcjami dla szerokiej rzeszy odbiorców. Od kamienia do wieży. Kamiennym szlakiem. Metamorfoza kamienia. Ziemia Dzierżoniowska – skarby z kamienia. Kamienne więzi Ziemi Dzierżoniowskiej. Przystępując do kreowania produktów turystycznych powiatu dzierżoniowskiego należy mieć na uwadze cel, jakiemu przyświeca cały projekt, a mianowicie: wypromowanie atrakcyjnej oferty turystycznej pozwalającej na rozwój społeczny i gospodarczy powiatu. Produkty zostały pomyślane w taki sposób, aby swoją oryginalnością przyciągnęły jak największą liczbę turystów, przedłużyły ich pobyt i tym samym pozwoliły na wygenerowanie jak największego dochodu. 34 6.SEGMENTACJA RYNKU Jednym z przejawów dynamiki rynku turystycznego jest rozszczepienie i dywersyfikacja popytu turystycznego, wymagająca zróżnicowanych reakcji oferentów produktów turystycznych. Dlatego też każdy produkt turystyczny nie może być nastawiony na przeciętnego anonimowego turystę, tylko na określoną grupę turystów. Określenie takiej grupy klientów docelowych rodzi potrzebę segmentacji rynku, czyli jego podziału na względnie jednorodne grupy konsumentów, które ze względu na podobieństwo cech ujawniają podobny popyt. Konieczność segmentacji jest naturalnym rezultatem zwiększania się liczby konsumentów, wzrostu ich dochodów, rozwoju indywidualnych preferencji oraz możliwości dokonywania wyboru. Określenie docelowych segmentów rynku pozwala na odpowiednie skonstruowanie produktu, a także wybór najbardziej efektywnych środków przekazu informacji, czyli kanałów dystrybucji oraz promocji. Dotyczy to zarówno klientów, którzy w chwili obecnej są odbiorcami oferty, jak i tych, których warto pozyskać na etapie kształtowania i rozwoju produktu. W turystyce podstawowymi zmiennymi, według których dokonuje się segmentacji rynku są: zmienne geograficzne: region, wielkość miasta, typ obszaru ze względu na gęstość zaludnienia, klimat, zmienne demograficzne: wiek, płeć, liczba członków rodziny, wykształcenie, zamożność, zmienne psychograficzne: styl życia, osobowość, preferencje. Segmentację przeprowadzono na podstawie kryteriów demograficznych, społecznoekonomicznych oraz psychograficznych. A zatem w powiecie dzierżoniowskim można wyodrębnić następujące segmenty rynku: Turyści aktywni Interesują się głównie aktywnym spędzaniem wolnego czasu w atrakcyjnym środowisku naturalnym. Formy jakie preferują to przede wszystkim turystyka rowerowa oraz narciarstwo zjazdowe. Kryteria demograficzne wiek: 15 – 55. Kryteria społeczno-ekonomiczne wykształcenie: średnie oraz wyższe. Kryteria psychograficzne styl życia: wypoczynek, szczególnie aktywny, niezależnie od pory roku, dbają o kondycję fizyczną, duża spontaniczność w podejmowaniu decyzji o podjęciu aktywności, motywy: utrzymanie dobrej kondycji fizycznej, regeneracja sił psychicznych, wyjazd z rodziną, grupą przyjaciół, obcowanie z przyrodą. Turystyka sportowa Uczestnikami są zawodnicy klubów sportowych, biorący udział w zgrupowaniach. W czasie wolnym biernie odpoczywają, zwiedzają miasto i okolice, robią zakupy. Kryteria demograficzne wiek: 15 – 35. narodowość: Polska, Białoruś, Litwa, Łotwa, Estonia, 35 Ukraina, Rosja. Kryteria społeczno-ekonomiczne wykształcenie: nieistotne, dochód: wysoki, Kryteria psychograficzne styl życia: ze względu na udział w zgrupowaniu większość czasu poświęcają na treningi oraz odnowę biologiczną. Wolny czas przeznaczają na bierny odpoczynek, zwiedzanie miasta i okolic czy robienie drobnych zakupów, motywy: utrzymanie i podnoszenie dobrej kondycji fizycznej oraz rozwijanie umiejętności sportowych połączone z odnową biologiczną Rodzina 2+1, 2+2 Rodzina z jednym lub dwojgiem dzieci, raczej nie korzysta z prywatnych lub publicznych obiektów zakwaterowania. Korzysta głównie z miejskich urządzeń paraturystycznych (kąpieliska), walorów wypoczynkowych pobliskich terenów górskich oraz aktywnego wypoczynku połączonego z zabawą i nauką. Kryteria demograficzne wiek: 18 – 55, korzystający z oferty: co najmniej dwie osoby, fazy cyklu życia: - młode małżeństwo, najmłodsze dziecko do 6 lat, - młode małżeństwo, najmłodsze dziecko powyżej 6 lat, - starsze małżeństwo z dziećmi. Kryteria społeczno-ekonomiczne wykształcenie: średnie oraz wyższe. Kryteria psychograficzne styl życia: wypoczynek, w tym także aktywny, dużo czasu spędzają na świeżym powietrzu, potrzebują opieki do dzieci, aby mieć więcej czasu wolnego dla siebie, motywy: regeneracja sił fizycznych i psychicznych, chęć spędzenia czasu wolnego z rodziną w naturalnym środowisku, ukazanie walorów powiatu poprzez obcowanie z nimi. Turystyka zdrowotna Głównie osoby starsze korzystające z usług uzdrowiska w Przerzeczynie Zdroju. Kryteria demograficzne wiek: 55 – 80, fazy cyklu życia: - starsze małżeństwo, dzieci powyżej 18 roku życia, - małżeństwo „puste gniazdo”, - osoby starsze, samotne, Kryteria społeczno-ekonomiczne wykształcenie: zasadnicze, średnie oraz wyższe, dochód: średnia w powiecie oraz wyższy. Kryteria psychograficzne styl życia: dbają o zdrowie, potrzebują ciszy i spokoju, szukają kontaktu z innymi osobami, spacery, czytanie książek, prasy, motywy: poprawa zdrowia, rehabilitacja, regeneracja sił psychicznych, poznanie nowych ludzi, cisza, obcowanie z przyrodą. Turystyka nostalgiczna Głównie osoby starsze, byli mieszkańcy tych terenów przyjeżdżający z Niemiec. Kryteria demograficzne wiek: 55 – 80, fazy cyklu życia: - starsze małżeństwo, dzieci powyżej 18 roku życia, 36 - osoby starsze, samotne. Kryteria społeczno-ekonomiczne wykształcenie: zasadnicze, średnie oraz wyższe, dochód: średnia emerytura niemiecka oraz wyższy. Kryteria psychograficzne styl życia: dbają o przyjemności, potrzebują ciszy i spokoju, szukają kontaktu z przeszłością, spacery dla wspomnień, czytanie książek, prasy niemieckojęzycznej, motywy: sięganie do korzeni i dzieciństwa, ciekawość, nostalgia, chęć powrotu do rodzinnego domu. Turystyka szkolna Dzieci i młodzież w zorganizowanych grupach, zajęcia w terenie z zakresu turystyki i krajoznawstwa. Kryteria demograficzne wiek: 6 – 19, Kryteria społeczno-ekonomiczne wykształcenie: podstawowe, gimnazjalne. Kryteria psychograficzne styl życia: wypoczynek, szczególnie aktywny, dbają o kondycję fizyczną, częsta rozrywka w pubach, kinach, koncerty, motywy: poznanie środowiska naturalnego i walorów powiatu, zachęcenie do aktywnego spędzania wolnego czasu, rozwijanie zainteresowań, zwiększenie poczucia tożsamości ze swoją „lokalną ojczyzną”, Turystka biznesowa Są to osoby przyjeżdżające w interesach, które po wypełnieniu swoich obowiązków zawodowych chętnie oddają się wypoczynkowi, w tym aktywnemu, zwiedzają miasta i walory powiatu. Kryteria demograficzne wiek: 25 – 65. Kryteria społeczno-ekonomiczne wykształcenie: średnie oraz wyższe. Kryteria psychograficzne styl życia: potrzebują wypoczynku, zainteresowani są ofertą turystyki aktywnej, chętnie korzystają z pobliskich atrakcji, rozrywka, motywy: oderwanie się od spraw zawodowych, odpoczynek. 37 7.MONITOROWANIE REALIZACJI STRATEGII Realizacja Strategii wymaga konsekwencji w realizacji, współpracy wielu podmiotów oraz nieustannej koordynacji ich działań. Niewątpliwym jest fakt, że jej realizacja musi być stale monitorowana, a zapisy strategiczne dostosowywane do zmieniających się uwarunkowań społeczno - gospodarczych. Dokument ten powinien być realizowany nie tylko w zgodzie ze Strategią Rozwoju Powiatu Dzierżoniowskiego, ale również z przyjętymi zasadami zrównoważonego rozwoju,w tym ochrony przyrody i poszanowania woli mieszkańców regionu. Nie ulega wątpliwości, że turystyka stanowi szansę rozwoju wielu obszarów cennych przyrodniczo i kulturowo, lecz opartych na rolnictwie czy przemyśle. Turystyka generuje miejsca pracy głównie w usługach, co jest właściwym kierunkiem zmniejszającym bezrobocie. Wzbogaca również budżety rolników, którzy poszukują dodatkowych źródeł dochodów. Jej rozwój już dziś stanowi podstawę w programach o charakterze wojewódzkim i lokalnym, powstających w wielu dziedzinach życia społecznego i gospodarczego. Wiodącą funkcję w zakresie monitorowania realizacji Strategii powinno pełnić Starostwo Powiatowe - właściwa komórka organizacyjna ds. Turystyki przy współpracy z Gminami i lokalnymi organizacjami turystycznymi. Wskaźniki monitorowania Strategii W turystyce równie ważne są wskaźniki ilościowe, jak i jakościowe. W celu pełnego obrazu sytuacji i zmieniających się zjawisk turystycznych niezbędne jest prowadzenie badań rynku oraz analiz istniejących opracowań statystycznych i marketingowych. Większość wskaźników analizy jakościowej wymaga przeprowadzenia cyklicznych badań, w tym marketingowych na terenie całego powiatu dzierżoniowskiego. W realizacji poszczególnych celów i możliwości obserwacji dynamiki zmian można posłużyć się różnymi wskaźnikami, które obrazuje poniższa tabela. 1. Tworzenie infrastruktury turystycznej oraz kierunków rozwoju wypoczynku i rekreacji Zadanie 1. Budowa schroniska młodzieżowego w Sieniawce Sugerowane wskaźniki Ilość turystów odwiedzająca schronisko Partnerzy / źródła informacji ZHP GOK Łagiewniki 2. Ekologiczne zagospodarowanie Wielkość środków OWW „Sudety” inwestycyjnych przeznaczonych na modernizację UM Bielawa, DBU 3. Oznakowanie (odnowienie) szlaków turystycznych Liczba odnowionych szlaków turystycznych Powiat Dzierżoniowski 4. Zagospodarowanie Wzgórz Wielkość środków Gmina Dzierżoniów , 38 Zadanie Kiełczyńskich Sugerowane wskaźniki inwestycyjnych przeznaczonych na modernizację Partnerzy / źródła informacji szkoły 5. Zagospodarowanie pod kątem Wielkość środków turystycznym zbiorników wodnych inwestycyjnych przeznaczonych na modernizację Właściciele zbiorników i terenów przyległych 6. Budowa nowych i połączenie istniejących tras rowerowych Liczba nowych tras rowerowych Gminy, Powiat, pozarządowe organizacje turystyczne 7. Utworzenie traktu smoka Liczba osób przechodząca UM Dzierżoniów przez trakt smoka w ciągu roku 8. Podjęcie działań na rzecz utworzenia serwisów sprzętu turystycznego Liczba obiektów z ofertą specjalistyczną Gminy, Powiat Dzierżoniowski 9. Poprawa dostępności komunikacyjnej do miejsc atrakcyjnych turystycznie Liczba połączeń komunikacyjnych Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, kulturalne 10. Podjęcia działań związanych z Liczba obiektów tworzeniem muzeów, miejsc skategoryzowanych pamiątkowych związanych z regionem Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, kulturalne 11. Podejmowanie działań w Wielkość inwestycji zakresie pozyskania inwestorów w przeznaczonych na infrastrukturę turystyczną modernizację – liczba pozyskanych inwestorów i ich zaangażowanie finansowe Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, kulturalne 12. Tworzenie nowych ścieżek Liczba nowych ścieżek zdrowia, rehabilitacyjnych, zdrowia, rehabilitacyjnych przyrodniczych tras turystycznych oraz przyrodniczych tras turystycznych Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje pozarządowe 2. DZIAŁANIA W ZAKRESIE ROZWOJU TURYSTYKI Zadanie Sugerowane wskaźniki Partnerzy / źródła informacji 1. Reaktywacja oddziału PTTK Powstanie oddziału PTTK PTTK w Ząbkowicach, Powiat Dzierżoniowski, szkoły 2. Inwentaryzacja zbiorników Liczba obiektów z ofertą specjalistyczną Powiat Dzierżoniowski 39 Zadanie Sugerowane wskaźniki Partnerzy / źródła informacji 3. Wspieranie działań na rzecz promocji i odnowy zamków i pałaców Ilość odnowionych zamków i Gminy, Powiat pałaców Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 4. Współpraca na rzecz poprawy dróg stanowiących dojazd do miejsc atrakcyjnie turystycznych Liczba kilometrów Gminy, Powiat wyremontowanych dróg, Dzierżoniowski, Liczba nowych miejsc organizacje turystyczne parkingowych i postojowych 5. Zwiększenie środków na rzecz turystyki Wielkość przyrostu środków Gminy, Powiat finansowych na turystykę w Dzierżoniowski, regionie organizacje turystyczne 6.Organizowanie cyklicznych Liczba projektów i inicjatyw Gminy, Powiat spotkań mających na celu przy współudziale partnerów Dzierżoniowski, wymianę doświadczeń w zakresie organizacje turystyczne turystyki 7. Poprawa dostępności infrastruktury turystycznej dla osób niepełnosprawnych Liczba dostosowanych obiektów infrastruktury turystycznej na potrzeby osób niepełnosprawnych Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 3. EDUKACJA I TWORZENIE PRZYJAZNEGO KLIMATU WSRÓD SPOŁECZNOŚCI NA RZECZ ROZWOJU TURYSTYKI I AGROTURYSTYKI Zadanie Sugerowane wskaźniki Partnerzy / źródła informacji 1. Przygotowanie kadry do obsługi ruchu turystycznego Liczba i struktura szkoleń Liczba uzyskanych dyplomów Pozarządowe organizacje turystyczne, Powiat Dzierżoniowski 2. Szkolenia w zakresie agroturystki i wspieranie powstawania gospodarstw agroturystycznych Liczba i struktura szkoleń ( w tym kursy dla bezrobotnych) Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne, Powiatowy Zespół Doradców 3. Organizacja działań i szkoleń związanych z poprawą estetyki otoczenia Liczba innowacyjnych rozwiązań Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 4.PROMOCJA TURYSTYKI I EKSPONOWANIE REGIONALIZMU ORAZ ZABYTKÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO POWIAT Zadanie 1. Tworzenie punktu informacji turystycznej 40 Sugerowane wskaźniki Liczba zintegrowanych punktów informacji turystycznych Liczba korzystających z Partnerzy / źródła informacji Gmina Bielawa Zadanie Sugerowane wskaźniki Partnerzy / źródła informacji punktu na miesiąc, kwartał, rok 2. Tworzenie kalendarza imprez kulturalnych i sportowych Liczba uczestników imprez Gminy, Powiat Liczba imprez turystycznych Dzierżoniowski o charakterze promocyjnym 3. Prowadzenie powiatowego centrum informacji turystycznej Liczba zintegrowanych Pozarządowe punktów informacji organizacje turystyczne turystycznych przy współudziale gmin Liczba korzystających z punktu na miesiąc, kwartał, rok 4.Tworzenie informacji turystycznej na stronach internetowych Ilość wyświetleń, wejść na strony internetowe Powiat Dzierżoniowski, gminy 5.Aktualizacja „Niezbędnika turystycznego” Stopień i zakres wiedzy turystów o regionie LOT 6.Oznakowanie atrakcji turystycznych tablicami informacyjnymi Liczba znaków drogowych identyfikujących atrakcje turystyczne Liczba jednolitych tablic informacyjnych identyfikujących atrakcje turystyczne Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 7.Tworzenie kompleksowych ofert Liczba oferowanych turystycznych i ich promocja produktów turystycznych obejmujących atrakcje i usługi w regionie i ich wykorzystanie przez biura podróży Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 8.Promocja i wspieranie imprez kulturalnych i sportowych Liczba imprez kulturalnych i Gminy, Powiat sportowych w ciągu roku Dzierżoniowski, Liczba uczestników organizacje turystyczne 9. Wydawanie materiałów Liczba oferowanych promujących uprawianie turystyki produktów turystycznych obejmujących atrakcje i usługi w regionie Wielkość nakładów tych materiałów Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 10. Udział w imprezach targowych, wystawienniczych Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 41 Liczba krajowych i zagranicznych imprez wystawienniczych w ciągu roku Liczba odwiedzających stoisko Zadanie Sugerowane wskaźniki Partnerzy / źródła informacji Liczba podpisanych umów 11. Wykorzystywanie dostępnych Liczba podejmowanych mediów w celu promocji turystyki dziennikarzy Wykorzystany czas antenowy Liczba publikacji Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne 12. Wypromowanie kamienia jako Liczba innowacyjnych lokalnego produktu turystycznego rozwiązań w zakresie kreowania produktu turystycznego Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne i kulturalne 13. Współpraca z portalami turystycznymi DOT Gminy, Powiat Dzierżoniowski, organizacje turystyczne Stopień i zakres wiedzy turystów o regionie, jego atrakcjach i usługach turystycznych Ryzyko i zagrożenia realizacji Strategii Realizacja Strategii może być zagrożona, jeśli zostaną spełnione warunki w następujących płaszczyznach: • Zatrzymanie procesu rozwoju systemu lokalnych organizacji turystycznych,co zaburzy działania w zakresie tworzenia lokalnych produktów turystycznych, utrudni współpracę między samorządem a lokalną branżą turystyczną oraz przepływ informacji niezbędnej do budowania spójnego systemu informacji turystycznej i promocji turystyki; • Niedostateczna wiedza i umiejętności oraz mała aktywność podmiotów w pozyskiwaniu funduszy zewnętrznych, w tym z Unii Europejskiej, co może doprowadzić do braku środków finansowych na realizację Strategii; • Brak planów i programów lokalnych związanych z rozwojem turystyki, w tym zapisów budżetowych; • Nieuwzględnienie turystyki w planach i programach samorządu wojewódzkiego oraz brak zapisów zwiększających budżet turystyki na realizację Strategii; • Brak wsparcia rządu dla rozwoju turystyki oraz bariery prawne ograniczające jej rozwój (np. system podatkowy). 42 8.ŹRÓDŁA FINANSOWANIA. Źródłem finansowania strategii mogą być środki własne oraz obce. Pierwsze wyodrębnione są z budżetu powiatu oraz poszczególnych gmin. Ponadto duże znaczenie dla strategii mają środki przeznaczone na realizację zadań inwestycyjnych, wyodrębnionych w planach rozwoju poszczególnych gmin. Natomiast środki obce to kredyty, dotacje, leasing. Środki realizacji strategii można podzielić na dwie grupy. Pierwszą będą stanowić środki związane z inwestycjami w turystykę, a drugą w rozwój zasobów ludzkich. Finansowanie inwestycji turystycznych i rozwoju zasobów ludzkich będzie głównie związane z wykorzystaniem możliwości, jakie stwarzają projektowane obecnie fundusze strukturalne na lata 2007 – 2013 obejmujące: Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 RPO dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013, obok regionalnych programów pozostałych województw oraz programów operacyjnych, które będą zarządzane i wdrażane na poziomie krajowym, jest jednym z narzędzi realizacji Narodowej Strategii Spójności na lata 2007 – 2013 oraz Strategii Rozwoju Kraju do 2015 roku. Program realizuje również założenia Strategicznych Wytycznych Wspólnoty 2007-2013 opracowanych przez Komisję Europejską, które określają głównie kierunki polityki spójności wspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnienie w kolejnym okresie programowania Funduszy Strukturalnych. RPO dla Województwa Dolnośląskiego będzie podstawą wykorzystania w naszym regionie środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. RPO określa priorytety, kierunki oraz wysokość środków jakie otrzyma Województwo Dolnośląskie na realizację polityki regionalnej w latach 2007-2013. Priorytet 6 – Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturalnego Dolnego Śląska (Turystyka i Kultura) Głównym celem priorytetu jest wzrost konkurencyjności dolnośląskiej oferty turystycznej oraz wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa przeszłości dla podniesienia atrakcyjności regionu na rynku krajowym i międzynarodowym. Realizacja priorytetu przyczyni się do wzrostu znaczenia turystyki i kultury jako czynnika stymulującego rozwój gospodarczy i społeczny województwa. Europejska Współpraca Terytorialna Europejska Współpraca Terytorialna służy wspieraniu, promocji i realizacji wspólnych projektów o charakterze międzynarodowym na terytorium całej Unii Europejskiej. Stanowi kontynuację programów transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej realizowanych w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III 2004-2006. 43 Europejska Współpraca Terytorialna wdrażana będzie za pomocą 3 typów programów operacyjnych: 1. Współpracy transgranicznej, której celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych 2. Współpracy transnarodowej, ukierunkowanej na integrację terytorialną Unii Europejskiej poprzez wspieranie dostępności zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego. 3. Współpracy międzyregionalnej, umożliwiającej wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie m.in. wspierania innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony środowiska Programy operacyjne w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej mają charakter międzynarodowy, w którym udział biorą co najmniej dwa państwa. Ich opracowaniem zajmują się międzynarodowe grupy robocze, składające się z przedstawicieli państw uczestniczących w danym programie (państwa wnoszą do budżetu programu wkład EFRR + środki krajowe) Środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przekazywane są beneficjentom na zasadzie refundacji poniesionych wydatków. Ponadto każdy program wdrażany jest przez wspólne struktury zarządzające. Ponadto powiat dzierżoniowski może starać się o fundusze z licznych instytucji krajowych: 44 Ministerstwa Gospodarki Ministerstwa Sportu Turystyki Ministerstwa Kultury Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. PODSUMOWANIE Powiat dzierżoniowski posiada duży potencjał rozwoju turystyki, oparty w głównej mierze na walorach wypoczynkowych środowiska naturalnego, jak i walorach krajoznawczych w postaci ciekawych zabytków oraz interesujących imprez. Jednak, aby turystyka mogła w pełni się rozwijać konieczne jest określenie jej roli w regionalnej polityce i strategii rozwoju. Głównym celem takiej strategii jest skuteczna konkurencja na rynku krajowym, a w szczególności na regionalnym oraz przynajmniej utrzymanie jej na niezmienionym poziomie wielkości ruchu turystycznego w regionie. W powiecie dzierżoniowskim turystyka jest dziedziną, która odpowiednio ukierunkowana, ma realne szanse stopniowego rozwoju. Aby tak się stało, muszą być spełnione następujące warunki: odpowiednie zaangażowanie władz lokalnej administracji; koordynacja poczynań na linii powiat – gminy - inwestorzy, która może przyczynić się do opracowania lepszej oferty turystycznej, a co za tym idzie, lepszej promocji całego regionu; współpraca z sąsiednimi powiatami w celu wymiany sprawdzonych doświadczeń; współpraca powiatu z gminami w celu poprawy zagospodarowania turystycznego m.in. modernizacji bazy noclegowej, gastronomicznej oraz towarzyszącej; profesjonalne szkolenia obsługi klienta wśród pracujących, lub zamierzających rozpocząć działalność w sektorze turystycznym; promocja regionu i jego walorów poprzez wydawanie różnych informatorów, folderów czy broszur oraz udział w targach, festiwalach i innych imprezach. tworzenie klimatu sprzyjającego turystyce,a szczególnie w zakresie współpracy między organizacjami turystycznymi, Gminami i Powiatem 45
