Sposoby na dziecięcą agresję

Sposoby na dziecięcą agresję
Rodzice i nauczyciele obserwują u dzieci negatywne zachowania, takie jak agresja i brak
posłuszeństwa. Jako agresywne rozumie się zachowanie, którego celem jest szkodzenie innym.
Dzieci przejawiają dwie formy agresji:

agresję instrumentalną, która występuje w dążeniu do czegoś, np. wyrwanie zabawki. Ten
rodzaj agresji zanika z wiekiem, wraz ze wzrastaniem uspołecznienia dziecka;

agresję wrogą, zorientowaną na osobę, skierowaną na sprawienie bólu innej osobie, przez
odwet, określenie dominacji itp.; ten rodzaj agresji pojawia się ok. 4 r.ż.
Dzieci obu płci w toku rozwoju wykazują zachowania agresywne. Zwykle chłopcy są agresywniejsi
fizycznie niż dziewczynki. One z kolei, częściej przejawiają agresję werbalną.
Element
agresji
w
rozwoju
dziecka
jest
czymś
naturalnym, dlatego warto, aby dzieci (szczególnie
chłopcy) mieli możliwość bezpiecznego rozładowania tej
potrzeby. Dzieje się to zwykle podczas domowych zabaw z
ojcem: łaskotek, przepychanek, zapasów, tzw. bezpiecznych
ucisków, które prowadzą do naturalnego rozładowania agresji.
To wskazuje jak ważna (choć często niedoceniana) w rozwoju
dziecka jest osoba ojca. Matka nie jest w stanie zrealizować
tej potrzeby, szczególnie w przypadku syna.
JAK REAGOWAĆ, GDY DZIECKO KRZYCZY I BIJE INNE DZIECI?
1. Przede wszystkim wyjaśnij dziecku zasady postępowania w sposób zwięzły, krótki, stanowczy, ale
spokojny. Dzieci czerpią wzorce zachowania od rodziców oraz rówieśników, nie należy zakładać,
że reguły są im znane. Poza tym w naturze dzieci leży notoryczne sprawdzanie, czy reguły są
nadal aktualne, dlatego trzeba im je często przypominać. W tym celu można sporządzić listę
zasad i zawiesić je w widocznym miejscu. Pamiętaj, aby potwierdzać swoje słowa czynami! Nie
ma nic złego w tym, jeśli spróbujesz przytrzymać rękę dziecka, gdy podejmie próbę uderzenia
Ciebie lub kogoś innego. Jest to konsekwentne działanie mówiące, że nie wolno stosować
przemocy.
2. Reaguj zawsze, nie udawaj, że nie widzisz agresywnych zachowań dziecka. Na niepożądane
zachowania należy reagować zawsze, kiedy się pojawią. Jeśli dziecko zorientuje się, że czasem
przymykasz oko, możesz mieć trudność z wyegzekwowaniem posłuszeństwa.
3. Mów
konkretnie
czego
oczekujesz.
Nie
rzucaj
ogólnych:
„bądź
grzeczny”,
„dobrze
|
się zachowuj”. Mów jasno i zwięźle: „nie krzycz”, „odłóż zabawkę”. Krótkie i stanowcze
komunikaty, mówią o oczekiwaniach. Jeśli jest taka potrzeba należy je powtórzyć. Pamiętaj, że
zdenerwowany malec potrzebuje czasu na uspokojenie. Pomóż mu się wyciszyć: „przytulę cię”,
„oddychaj ze mną”. Następnie spokojnie wytłumacz, dlaczego jego zachowanie nie było właściwe.
4. Nie ucz dziecka agresywnego myślenia! Nie wypowiadaj w jego obecności kąśliwych uwag na
nauczyciela,
sąsiada,
członków
rodziny.
Postępując
w
taki
sposób
uczysz
dziecko,
że złość można wyładowywać na innych osobach, które nie mogą się obronić, bo nie słyszą, co
mówisz. Nie pochwalaj też agresywnych działań tłumacząc je tym, że dziecko musi umieć się
obronić. Ucz je asertywnych zachowań.
5. Spójrz krytycznie na siebie. Dzieci są uważnymi obserwatorami i po prostu naśladują dorosłych.
Jeśli krzyczysz na malca, stosujesz wobec niego kary cielesne, słownie atakujesz innych, uczysz
go, że tak należy. Postępuj z dzieckiem tak, jak chciałbyś, by ono postępowało z innymi.
6. Poszukuj przyczyny, nie oceniaj dziecka pochopnie. Pamiętaj, że dziecko mogło zostać
sprowokowane do przemocy ze strony innej osoby, także słownie. Zawsze wysłuchaj relacji
obojga stron i spróbuj ustalić co się wydarzyło. Następnie zastanów się jak właściwie postąpić.
Nie działaj pochopnie.
7. Ustal
za
to
konsekwencje.
konsekwencje.
Jeśli
Nie
dziecko
mogą
one
łamie
jednak
ustalone
być
zbyt
zasady
surowe.
powinno
Muszą
być
ponosić
adekwatne
do przewinienia. Pamiętaj, że masz prawo odmówić dziecku, np. przytulenia, gdy podniosło na
Ciebie rękę. Pokaż mu, jaki skutek miało jego działanie.
8. Nie wzmacniaj agresywnych zachowań. Jeśli rodzic nie wyciąga konsekwencji, a nawet pochwala
niepożądane działanie, wzmacnia je. Malec nie zasługuje na pochwałę lub nagrodę, gdy jedyne
strategie, jakie wykorzystuje do rozwiązywania konfliktów opierają się na agresji. Wyraź swoje
niezadowolenie, które poprzesz odpowiednim zachowaniem.
9. Ustal
jednakowe
prawa
dla
wszystkich.
Starsze
rodzeństwo
nie
może
bić
młodszego,
ale odwrotnie również obowiązuje taka zasada. Nie bagatelizuj sprawy. Takie postępowanie uczy
dzieci podwójnej moralności, a w pokrzywdzonym rodzi poczucie niesprawiedliwości i złość.
10. Naucz dziecko rozładowywać negatywne emocje.
Złość to naturalne uczucie, które jest nam
niezbędne. Sęk, aby nauczyć się radzenia sobie z nim, czyli rozładowywania w taki sposób, by
nikogo nie krzywdzić. Ustal więc z dzieckiem, co można robić, gdy się jest złym. Gdy napięcie
wzrasta można np.:

uderzyć w poduszkę

narysować obrazek złości

policzyć do 10

tupnąć nogą

uderzyć w worek treningowy

pójść na spacer
Warto
zapewnić dziecku ruch. W tym celu można go
np. sportowe, taneczne, aby miało szansę się wyszaleć.
zapisać na dodatkowe
zajęcia,
Co zrobić z dzieckiem, które jest poszturchiwane przez kolegę?
Przede wszystkim nie ucz go agresywnego myślenia ani zachowania. Wyjaśnij mu, że należy
się
bronić.
Wytłumacz
dziecku,
aby
reagowało
na
zaczepki
możliwie
najmniej
agresywnie.
Na przykład, szarpnięte przez kolegę może powiedzieć: „Słuchaj, nie chcę się bić, ale jeśli mnie zmusisz,
to cię uderzę.” Z reguły w takiej sytuacji napastnik się wycofuje. Jeśli dziecko ma obawy, że zostanie
pobite natychmiast powinno uciekać, krzyczeć i poinformować o sytuacji kogoś dorosłego. Na zaczepki
słowne najlepiej reagować obojętnością.
Powodzenia!:)
Przygotowano na podstawie:
1.
Harwas-Napierała B., Trempała J., (red.) Psychologia Rozwoju Człowieka, PWN, Warszawa: 2006
2.
Sych M., 9 sposobów na dziecięcią agresję. Poradnik domowy. Listopad: 2013