Co rodzice powinni wiedzie* o agresji ?
advertisement
Od konfliktu do porozumienia... Opracowanie: Joanna Zamojska „O wiele łatwiej jest uczyć niż wychowywać. Do uczenia potrzebne są jedynie wiadomości. Do wychowywania konieczna jest nieustanna obecność” Przez agresję więc rozumie się świadome i celowe zachowanie zwrócone przeciw innym osobom / także przeciw sobie/ i przedmiotom zmierzające do wyrządzenia szkody. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Napastliwość fizyczna Napastliwość słowna, kłótnia, wulgaryzmy Nadmierny krytycyzm Napastliwość wyrażana krzykiem Tupanie nogami Trzaskanie drzwiami Niszczenie cudzej własności Nadmierna drażliwość przejawiająca się porywczością Ze względu na cel dzielimy ją na: • zamierzoną instrumentalną - kiedy wyrządzona komuś krzywda stanowi środek do osiągnięcia celu i jest pośrednim kosztem jego uzyskania /rozgłaszanie plotek o koleżance, aby wkraść się w czyjeś łaski, obśmiewanie lub bicie słabszego kolegi, aby dowartościować się, poczuć siłę, zyskać uznanie itp./ • zamierzona celowa - podjęcie czynności, których celem wyrządzenie krzywdy osobie lub zniszczenie rzeczy będącej przedmiotem agresji / porysowanie ławek, ścian, pobicie, ośmieszenie/. agresja werbalna - grożenie, wyśmiewanie (szydzenie), plotkowanie, dokuczanie (drażnienie), przezywanie; agresja fizyczna - bicie, kopanie, popychanie, ograniczanie swobody ruchów, szarpanie, przyciskanie, szczypanie, ciągnięcie; GRUPA RÓWIEŚNICZA DOM RODZINNY MASS MEDIA SZKOŁA NIEPRAWIDŁOWA OSOBOWOŚC ( zaburzenia zachowania i emocji, niedostosowanie społeczne) I Etap dziecko rodzi się z trudnym temperamentem. pojawiają się objawy niedostosowania na etapie przedszkola. występuje nadmierna pobudliwość. II Etap dziecko reaguje agresją na każdy konflikt- na problemy w sferze zachowań, albo wycofuje się nie potrafi budować więzi z rówieśnikami pojawiają się problemy w nauce połączone z niskim poczuciem wartości i depresja III Etap ukrywa lub przemilcza nowe problemy zachowań – wagary, kłamstwo, kradzież przyłącza się do przestępczej grupy młodzieżowej lub sekty bierze udział w wykroczeniach, staje przed sądem dla nieletnich odtrącająca- dyktatorskie podejście, kierowanie dzieckiem poprzez rozkazy, surowe kary, dezaprobata, otwarta krytyka, zastraszanie, przemoc unikająca- luźny kontakt emocjonalny przy jednoczesnym obdarowywaniu prezentami, ignorowanie, nie angażowanie się w sprawy dziecka nadmiernie wymagająca- stawianie wygórowanych wymagań, narzucanie autorytetu, ograniczanie swobody, zmuszanie, częste nagany. nadmiernie chroniąca- nadopiekuńczość, niedocenienie możliwości dziecka, rozwiązywanie za dziecko problemów, uzależnienie dziecka od siebie, przy jednoczesnym tolerowaniu zachcianek, niewłaściwych zachowań dziecka, zaspokajania kaprysów i umożliwianiu panowania nad rodziną. Dziecko odtrącone nie ma nic lub bardzo niewiele do zyskania poprzez opanowanie gniewu i agresji wywołanej frustracją. Jego agresja przynosi mu przynajmniej tymczasową ulgę i może zmusić innych, by się nim zajęli. Rodzice, którzy porównują swoje dzieci do rodzeństwa lub do kolegów, wykazując, że oni robią coś lepiej, staranniej, niszczą w dziecku dobry obraz samego siebie, a wywołują urazy, zawiść i agresję. Broniąc się przed negatywnym porównaniem, dziecko złości się, niszczy przedmioty lub atakuje inne osoby, najczęściej słabsze. Kary fizyczne przyczyniają się do utrwalenia niepożądanego zachowania. Bicie dziecka przez osobę kochaną wytwarza w nim przekonanie, że jeśli coś jest ważne dla człowieka to może on użyć siły fizycznej. Model takiej agresywnej rodziny przenoszony jest na inne sytuacje(szkołę, podwórko, pracę) czy stosowany przez całe życie w swej własnej rodzinie. Dzieci bez wsparcia emocjonalnego próbują zwrócić na siebie uwagę zachowując się agresywnie, wyzywając, niszcząc, kradnąc, uciekając z domu (rozwód rodziców). Każde upokorzenie dziecka jest formą przemocy emocjonalnej (są to: groźby, ostrzeżenia, wrzaski i przekleństwa, wyzwiska, poniżanie godności) PRESJA NEGATYWNYCH WZORCÓW KONFLIKT Z NAUCZYCIELEM KONFLIKT W KLASIE NIEPOWODZENIA W NAUCE PRZYCZYNY ORGANIZACYJNE zbyt liczne klasy , nauka zmianowa, zmiana nauczycieli , ogólny standard budynku i otoczenia, oświetlenie, poziom hałasu, wystrój pomieszczeń (zbyt mało lub zbyt dużo bodźców sprzyja agresji). Zachowanie dziecka w szkole wiąże się mocno z atmosferą panującą w domu i odwrotnie. Dlatego szkoła powinna być w stałym kontakcie z rodzicami, opiekunami i interesować się warunkami ucznia w domu – w miarę możliwości pomagać mu. Grupa jest miejscem próbowania ról – poligonem doświadczalnym przed wejściem w dorosłe życie. Uczniowie pełnią w klasie określone role, są to zwykle role jakich mieli okazję nauczyć się w rodzinie. Lider Błazen Gwiazda Monopolista Agresor Czarna owca Cierpiętnik Kozioł ofiarny Moralista Ulubieniec Prowokator TELEWIZJA GRY KOMPUTEROWE INTERNET utożsamianie się z bohaterami, naśladowanie, brak współczucia dla ludzi, oschłość, brak litości, poczucia winy, aż w końcu niezdolność do miłości, strach przed agresją może osłabić pozytywne reakcje ludzkie, INTENSYWNI WIDZOWIE Skutki: Trudności w nawiązywaniu kontaktów Słaba odporność na frustracje Impulsywne działania Nieumiejętność przewidywania skutków działania mają potrzebę dominacji wobec innych, chcą ich podporządkować sobie, używając groźby i siły, bronią własnych praw, lekceważąc prawa innych łatwo popadają w gniew, są impulsywni, sfrustrowani nie umieją poradzić sobie z trudnościami i przeciwnościami, trudno jest im stosować się do ogólnie przyjętych reguł generalnie są nastawieni "na nie", przyjmują postawy wrogie są zadowoleni z własnych zachowań, bez poczucia wstydu i winy mają łatwy kontakt z otoczeniem, umieją się wybronić w trudnej sytuacji, mają na wszystko odpowiedź są biegłe w udawaniu dość wcześnie prezentują zachowanie antyspołeczne tj. kradzież, picie alkoholu, palenie papierosów. Zwiększona lękliwość Zaniżona samoocena Poczucie osamotnienia Brak akceptacji siebie Tendencje do izolowania się Obniżony nastrój Poczucie winy lub wstydu Zwiększona płaczliwość Zaburzenia koncentracji Ucieczka w świat fantazji Obojętność na sprawy innych Zachowania autoagresji Zaburzenia psychosomatyczne Zmiany w nastroju Depresja Koszmary nocne Agresję można osłabić poprzez: stwarzanie możliwości samodzielnej pracy, zainteresowanie sprawami dziecka, ucznia, aktywne słuchanie (kontakt wzrokowy, uśmiech, spokój i opanowanie w reakcjach, parafrazowanie, kontakt przez dotyk, atmosfera akceptacji i zrozumienie) DORAŹNE: nie karać, nie grozić grzecznie zwracać uwagę żartować negocjować iść na kompromis pokojowo załatwić spór omówić różnice poglądów PROFILAKTYCZNE: informacje o normach zachowania się, uczenie autokontroli emocji, panowania nad złością (przeczekanie, odizolowanie się, spacer, rozrywka, relaks), uczenie rozpoznawania emocji, przyjmowanie punktu widzenia drugiej osoby, omawianie i ćwiczenia asertywnych sposobów zachowania się. Najważniejszym czynnikiem profilaktycznym przeciwko agresji jest właściwa więź emocjonalna rodziców z dzieckiem. Najczęstszym sposobem eliminowania agresji jest karanie dziecka za agresywne zachowania. Tymczasem badania psychologiczne udowodniły, że karząc za agresję możemy uzyskać rezultat odwrotny od zamierzonego nie likwidację, lecz utrwalenie, wzmocnienie zachowań agresywnych w myśl zasady "agresja rodzi agresję". - stwarzanie możliwości samodzielnej pracy oraz samokontroli (swobodna praca, nauka otwarta), - poświęcanie uwagi i uważne słuchanie, - kontakt wzrokowy (uśmiech, spokojne spojrzenia, mimika), - bliskość fizyczną, stawanie, siadanie blisko siebie, kontakt poprzez dotyk, krótkie kładzenie ręki na ramieniu, obejmowanie ramieniem, itp - drobne uwagi ożywiające rozmowę i stwarzające tym samym dostęp do dziecka, takie jak: "Opowiedz", , "Słucham cię",, "Ciekawi mnie twoje zdanie." mówienie mu jak bardzo jest dla nas ważne, wysłuchiwanie tego, co ma nam do powiedzenia, dawanie mu wsparcia, wspólne przeżywanie jego radości i niepowodzeń, nie lekceważenie nawet błahych według nas problemów dziecka, zauważanie mocnych stron dziecka i docenianie tego, co robi dobrze, okazywanie dziecku miłości bez stawiania warunków, tworzenie i pielęgnowanie pozytywnej atmosfery w domu, zacieśnianie więzi między domem a szkołą. stosowanie zasady indywidualizacji, przyjęcie postawy życzliwości, zaufania i zrozumienia, stwarzanie dziecku sytuacji do osiągnięcia sukcesu, poprzez proponowanie ćwiczeń dostosowanych do jego poziomu, reagowanie na wszelkie przejawy agresji, niezależnie od tego, kto jest agresorem i próbę znalezienia przyczyny, wskazywanie negatywnych lub pozytywnych konsekwencji zachowania dziecka dla innych osób, utrzymywanie kontaktu z rodziną. PEDAGOG PSYCHOLOG NEUROLOG PSYCHIATRA DZIECIĘCY Agresja jest drugą stroną lęku Agresja jest często wołaniem - zainteresuj się mną Postawa autorytatywna powoduje że dziecko nie manifestuje agresji przy nas, może za to zachowywać się jeszcze bardziej agresywnie gdy nie mamy nad nim kontroli Kara traktowana przez dziecko jako upokarzająca może prowadzić do „strajku” Kara wymierzona długo po zabronionym czynie nie ma waloru wychowawczego „Życie dziecka jest jak kartka papieru, na której każdy zostawia jakiś znak”. (Przysłowie chińskie)
