AGRESJA – JEJ PRZYCZYNY I RODZAJE. Zdaniem wielu psychologów dzieci agresywne pochodzą ze środowiska o cechach gdzie: są niewłaściwe metody wychowawcze występuje niedostatek wzmocnień pozytywnych ( kara zamiast pociechy) niekorzystna atmosfera wynikająca z nerwowości członków rodziny lub występującej tam patologii. Dlatego ważne jest, byśmy poznali środowisko domu w jakim się wychowuje dziecko. Jedną z przyczyn agresywnego zachowania się dzieci są frustracje wywołujące poczucie krzywdy lub gniewu. FRUSTRACJA – stan przykrego napięcia psychicznego, spowodowanego niezaspokojeniem jakiś potrzeb, niemożnością osiągnięcia jakiegoś celu. Jest następstwem blokady określonych potrzeb: afirmacji uznania społecznego samodzielności. Blokada potrzeby afirmacji jest wywołana: oziębłością uczuciową rodziców, brakiem z ich strony objawów serdeczności i zainteresowania oraz stosowania przez nich kar fizycznych Blokada potrzeby uznania społecznego spowodowana jest: zbyt częstym upominaniem dziecka zbyt częstym wytykaniem mu wad i braków porównywaniem go z innymi- lepszymi dziećmi Blokada potrzeby samodzielności wywołana jest: zbytnią kontrolą ( bardzo krótka „smycz”) 1 licznymi nakazami lub zakazami Agresywne zachowanie się dzieci bywa również następstwem oddziaływania różnych modeli zachowania się. Takimi modelami mogą być : rodzice, rodzeństwo koledzy postać z filmu lub komiksu postać z gry komputerowej Oddziaływanie procesu modelowania ( wzorowania się) zaznacza się szczególnie wtedy, gdy modele agresji są zawarte w zachowaniu się osób budzących podziw – np. idol. Zostaje wtedy uruchomiony mechanizm identyfikacji z modelem ( podobny ubiór, fryzura, gesty). POTENCJALNE ZACHOWANIA AGRESYWNE Mają źródła w faktach często ze sobą powiązanych: dziecko wychowuje się w rodzinie z licznymi problemami ( alkoholizm, przemoc, rozwód, przestępstwo, bieda ) dorośli w te rodzinie stosują różne- podwójne wzorce zachowania ( co innego mówią – co innego robią ) dorośli czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej przemocy. AGRESORZY – to dzieci, które: dokuczają ( systematycznie), ośmieszają, przezywają, biją, kopią – głównie słabszych maja potrzebę dominacji wobec innych, chcą ich sobie podporządkować charakteryzują się niską tolerancją frustracji, łatwo popadają w gniew, są impulsywni nie umieją spokojnie poradzić sobie z trudnościami 2 trudno im stosować się do ogólnie przyjętych reguł generalnie są nastawione na – NIE są zadowolone z własnych zachowań, bez poczucia winy są biegłe w udawaniu mają łatwy kontakt z otoczeniem umieją się wybronić – łatwo kłamią dość wcześnie prezentują zachowania aspołeczne: kradną, piją, palą, narkotyzują się. Kradzieże są najczęściej stosowanym typem agresji. W życiu nastolatka zaczyna się wiele dziać. Chce bywać: dyskoteki, kino, kawiarnia, a to kosztuje. Zaczyna przywiązywać wagę do środków płatniczych. Kradną, bo chcą dorównać innym, chcą mieć, chcą być wolni i niezależni. Wewnętrzna pustkę chcą zapełnić przedmiotami. Narkotyki i alkohol są najczęstszą formą ucieczki od złej rzeczywistości. Dzieci sięgają po nie z powodu niemożności osiągnięcia wobec rodziców autonomii. Powinni ją zdobyć w wieku 7-8 lat, ale z różnych powodów to się nie udało. Nie czuli się kochani. Stracili kontakt z rodzicami na rzec kolegów, którzy ich zastąpili. Tam odreagowują, tam istnieją, tam coś znaczą. Agresorowi zależy na prestiżu otoczenia. To jego nagroda. Ma to co chce – np. pieniądze, nie jest sam – otacza się świtą. Agresor często powiela sytuacje domowe. Tam gdzie w rodzinie występują różne rodzaje agresji, gdzie zasadą jest przepychanie się łokciami, kto silniejszy i sprytniejszy ten ma rację – to tam jest szkoła życia dziecka. 3 Co stymuluje agresję. Agresja – ma czynnik intencjonalności ( motywacji), złych intencji; - intencjonalne działanie o charakterze antynormatywnym na szkodę osoby - nie jest prowokowana - nie zastanawia się nad osobą, której robi krzywdę. Kryteria wyróżniające agresję: intencjonalność – motyw czynienia zła emocje - złość, czasami przyjemność spowodowanie konkretnych konsekwencji zachowań ( efekty działań) agresja - cel sam w sobie Klasyfikacja agresji: interpersonalna / samoagresja instrumentalna – wroga, zimna zadaniowa dopuszczalna – kara więzienia / niedopuszczalna społeczna / prospołeczna atakująca / obronna bezpośrednia / pośrednia Jednym z celów wychowania w szkole jest przeciwdziałanie powstawaniu agresji przez ukształtowanie systemu zinternalizowanych norm oraz zdolności przeżywania powstającego na ich podłożu poczucia winy. Co możemy zaproponować agresorowi ? 1. Różne sposoby dyscyplinowania 2. Wzmacnianie konkurencyjnych cech ( spóźnienia- punktualność) 3. Wyciszenie przez ćwiczenia i ustalone znaki 4. Nauka – praca nad sobą – poprzez ćwiczenia relaksacyjne, dramowe. 4 Literatura: 1. B. Wayne – Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży 2. H. Kozakiewicz- Zaproszenia do rozmowy 3. A. Kozłowska – Zaburzenia nerwicowe u dzieci w wieku szkolnym 4. A. Moreno – Socjodrama. Opracowała: Justyna Dąbrowska 5