Polityka pieniężna > kryteria konwergencji

Polityka pieniężna
Dr Zbigniew R. Wierzbicki
Cz.1-4 i 6. v.6.01.01. na 17.10.2009
bazowy (do korekty)
slideshow
1
2
Wspomnień czar!
Pieniądz:
> Podstawowe funkcje pieniądza
> Ewolucja pieniądza
> Zasady emisji pieniądza
> Pieniądz wymienialny i
niewymienialny
> Współczesne rodzaje pieniądza
> Kurs walutowy etc.
3
Wspomnień czar!
Pieniądz i stopa procentowa:
> Istota stopy procentowej
> Przyczyny wahań stóp procentowych
- Teoria funduszy pożyczkowych
- Teoria preferencji płynności
> Terminowa struktura stóp procentowych
> Zmiana wartości pieniądza w czasie
4
Wspomnień czar!
Kilka słów o inflacji i deflacji
• INFLACJA – najbardziej ogólnie – to wzrost ogólnego
przeciętnego poziomu cen w gospodarce.
• DEFLACJA – rozumiana jako przeciwieństwo inflacji to spadek ogólnego przeciętnego poziomu cen w
gospodarce > przyczyny i konsekwencje koniunkturalne
• Tzw. czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym, który
pojawia się wtedy, kiedy wszystkie ceny dóbr i
czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie. W
99,99 % przypadków zjawisk inflacyjnych mamy bowiem
jednocześnie do czynienia ze zmianami strukturalnymi.
5
Wspomnień czar!
Stopa inflacji:
P1
-
P0
i=
P0
gdzie:
• i – stopa inflacji,
• P1 – Ceny w badanym okresie,
• P0 – Ceny w bazowym okresie.
6
Wspomnień czar!
• Podchodząc do inflacji jako do procesu ( ciągu zjawisk
ekonomicznych) za inflację uznajemy taką sytuację w
gospodarce, w której ilość (nominalnie) pieniędzy w
obiegu rośnie szybciej niż wartość (w cenach
porównywalnych) towarów i usług oferowanych do
sprzedaży na danym krajowym rynku (rynku dóbr i usług
konsumpcyjnych oraz rynku czynników produkcji).
• Tego rodzaju sytuacja utrzymująca się w gospodarce
prowadzi w konsekwencji do trwałego wzrostu poziomu
cen, zwiększenia nadmiernego ilości pieniądza w obiegu
i spadku wartości tego pieniądza w tempie wynikającym
z dynamiki inflacyjnego wzrostu cen.
7
Wspomnień czar!
• Występowanie inflacji może prowadzić do zmniejszania
się wartość realnej dochodów ( od zmniejszania tempa
wzrostu dochodów realnych do spadku dochodów
realnych czyli w konsekwencji spadku siły nabywczej.
• Oznacza to, że zjawiska inflacyjne powodują wzrost
wysokości nominalnej uzyskiwanych dochodów, jednak
w rzeczywistości mogą zmniejszać ich wartość realną,
prowadząc niekiedy przy rosnącej większej inflacji
spadek siły nabywczej otrzymywanych nominalnych
dochodów.
8
Wspomnień czar!
• Należy przy tym pamiętać, że nie każdy wzrost cen
można uważać za inflację. Ceny jednych dóbr na rynku
mogą rosnąć, a innych zaś równocześnie maleć.
• Jednocześnie tempo zmian tych cen może być różne i
nie należy automatycznie kojarzyć tej sytuacji ze
zjawiskiem inflacji. Ruchy cenowe mogą w tej sytuacji
zmienić jedynie strukturę cen na rynku. Zmiana struktury
cen na rynku zarówno konsumpcyjnym jak i czynników
produkcji może więc być zjawiskiem normalnym, a
niekiedy nawet pożądanym, w prawidłowo funkcjonującej
gospodarce rynkowej.
9
Wspomnień czar!
• Inflacja jest to proces wzrostu ogólnego poziomu cen
w gospodarce krajowej w danym okresie połączony z
deprecjacją czyli utratą wartości pieniądza. Występuje
wówczas wzrost podaży pieniądza i zmiany w szybkości
obiegu pieniądza w gospodarce.
• Inflacja najczęściej liczona jest rok do roku lub miesiąc
do miesiąca. Wzrost poziomu cen w okresie badanym w
relacji do okresu bazowego jest wyrażany procentowo
(współczynnik wzrostu cen) i określany jest jako stopa
inflacji.
10
Proszę nie ziewać kiedy mówimy o
gorących problemach!!!
11
Wspomnień czar!
PODSTAWOWE RODZAJE INFLACJI
Przyjmując za podstawę tempo ogólnego wzrostu cen inflację
dzielimy na:
• inflację pełzającą (jednocyfrową) czyli nie przekraczającą 5%
p.a.rocznie i charakteryzującą się niewielkim wahaniem cen z roku
na rok.
Nie jest ona szczególnie groźna dla gospodarki gdyż można ją
kontrolować i oddziaływać na nią w oparciu o rynkowe instrumenty
polityki pieniężnej i w oparciu o „normalną” dyscyplinę sfery
finansów publicznych;
12
Wspomnień czar!
• inflację kroczącą czyli oscylującą w granicach 5 - 10% (a
przejściowo do 15% a nawet do 20%) rocznie. Występuje ona
wtedy ma miejsce wzrost oczekiwań inflacyjnych prowadzących do
określonych proinflacyjnych zachowań podmiotów gospodarczych i
gospodarstw domowych obiektywnie wzmacniających ten proces.
Inflację tą można przewidzieć i uwzględnić w podejmowanych
decyzjach ale może ona wymykać się spod kontroli. Wymaga to
zarówno rynkowych metod i instrumentów polityki pieniężnej o
charakterze często restrykcyjnym jak też istotnego zwiększenia
dyscypliny sfery finansów publicznych;
13
Wspomnień czar!
• inflację galopującą czyli przekraczająca 20%-30% aż do
150% p.a.. Jest bardzo niebezpieczna dla procesów wzrostu
gospodarczego ponieważ przyczynia się do bardzo szybkiego
tempa wzrostu cen w bardzo krótkim okresie. Powoduje erozję
normalnie działających systemów motywacyjnych oraz
zahamowanie wzrostu gospodarczego w wyniku działania tzw.
spirali oczekiwań inflacyjnych. Inflacja ta wywołuje lawinowo
rosnącą podaż pieniądza.
Ten rodzaj inflacji zmusza – prędzej czy później - do wprowadzenia
restrykcyjnej polityki pieniężnej z rosnącym udziałem metod i
narzędzi typu administracyjnego, a także wprowadzenia rozwiązań
w zakresie sanacji systemu finansów publicznych.
14
Wspomnień czar!
• hiperinflację powstającą zazwyczaj z nieopanowanej zawczasu inflacji
galopującej. Następuje wtedy bardzo szybka (często z dnia na dzień)
utrata wartości pieniądza i gwałtowny wzrost cen. Wzrost cen powyżej
150%p.a., a miesięcznie niekiedy powyżej 50%.
Potęgowane jest to często przez załamanie systemu finansowego kraju i
ogromny rosnący deficyt budżetowy finansowany przez dodruk pieniędzy.
Opanowanie sytuacji i wyjście z hiperinflacji wymaga administracyjnych
metod sanacji zarówno polityki pieniężnej jak i całkowitej radykalnej
przebudowy systemu finansów publicznych. W przeszłości w wielu krajach
wiązało się to także z operacją wymiany pieniądza (zmianą
systemu/szeregu monetarnego)
15
There’s no life before coffee !!!
16
Wspomnień czar!
Specyficzne rodzaje inflacji > według
powiązania inflacji z tempem zmian produkcji
globalnej
• Stagflacja – zjawisko polegające na szybkim wzroście
cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej,
występujące zazwyczaj w gospodarkach
zmonopolizowanych
• Slumpflacja – zjawisko polegające na szybkim
wzroście cen (inflacji) w warunkach recesji gospodarczej
17
Wspomnień czar!
W zależności od przyczyn
wywołujących zjawiska inflacyjne
wyróżnia się:
1. inflację popytową,
2. inflację podażową (kosztową)
3. inflację strukturalną.
18
Wspomnień czar!
Inflacja popytowa inaczej ciągniona przez
popyt (ang. demand-pull inflation)
Pojawia się wtedy gdy jest za dużo pieniędzy w obiegu w
stosunku do wielkości produkcji przy określonych cenach w
danym czasie. Nazywana jest także inflacją pieniężną.
Powodem jej powstania mogą być:
nadmierne wydatki państwa, które nie mają
odzwierciedlenia w dochodach (inflacja budżetowa),
zbyt duża kreacja pieniądza kredytowego (inflacja
kredytowa) lub
nadmierny w porównaniu do wzrostu produkcji wzrost
płac (inflacja płacowa).
19
Wspomnień czar!
• Inflacja podażowa czyli kosztowa
inaczej pchana przez koszty (ang. costpush inflation).
Dochodzi do niej, gdy rosną ceny surowców, co
zwiększa koszty produkcji i ceny. Do wzrostu
kosztów produkcji może dojść, gdy nastąpi
wzrost cen, np. węgla, ropy naftowej (np. z
powodu wojny, porozumień cenowych typu
OPEC), ograniczenia dostaw surowców rolnych
(np. z powodu nieurodzaju) etc.
20
Wspomnień czar!
Inflacja strukturalna występuje z powodu
zmiany struktury gospodarczej danego kraju w
pewnym okresie.
> Wariant negatywny > Producenci nie odpowiadają na zmianę struktury
i wielkości popytu. Niedostosowanie struktury podaży do struktury
popytu powoduje wzrost cen. Współcześnie występuje sporadycznie
wręcz incydentalnie.
> Wariant pozytywny > Zmiany inflacyjne jako zarówno skutek jak i
„narzędzie” zmian strukturalnych w gospodarce. Współcześnie w
gospodarkach krajów OECD najbardziej typowy rodzaj inflacji
towarzyszący zjawiskom wzrostu gospodarczego.
Najbardziej pożądana kombinacja parametrów
makrogospodarczych:
- wzrost gospodarczy w przedziale 2 – 5 % p.a.;
- inflacja w przedziale 1,5 – 2,5 % p.a.
21
Wspomnień czar! > Zjawisko spirali inflacyjnej
ROZWÓJ
Ceny
ZYSK
Koszty
PŁYNNOŚĆ
Płace
22
Wspomnień czar! > Podstawowe płaszczyzny
spirali inflacyjnej
• płace-koszty-ceny-płace-> wzrost płac prowadzi do
wzrostu kosztów produkcji a ten z kolei prowadzi do
wzrostu cen, a wzrost cen wywołuje presje na wzrost płac
etc.
• płace – płace: wzrost płac w jednych dziedzinach
gospodarki staje się przyczyną nacisków na wzrost płac w
innych dziedzinach (problem tzw. dysparytetu dochodów),
• płace – świadczenia społeczne: żądania waloryzacji
świadczeń w ślad za wzrostem płac,
• ceny – ceny: wzrost cen jednych towarów skłania
producentów innych towarów do podwyżek cen w celu
zachowania ukształtowania wcześniej proporcji cenowych.
• koszty-koszty: wzrost kosztów produkcji w jednej branży
przenosi się na kolejne branże etc.
23
Wspomnień czar! >Metody pomiaru inflacji
1. Deflatory
np. deflator cen PKB (deflator PKB)
PKB nominalne
deflator= -------------------------------PKB realne
2. Wskaźniki cen
np. wskaźnik cen detalicznych WCD (ang. consumer price
index CPI)
wskaźnik cen HICP liczony jako 12-miesięczna średnia
ruchoma, mierzona indeksem HICP – (ang. Harmonized Index
of Consumer Prices)
wskaźnik cen producenta WCP (ang. producer price index
PPI)
24
3. Zalety i wady stosowania deflatorów i wskaźników
Wspomnień czar! > Inflacja a bezrobocie
• Związki między bezrobociem a
inflacją > krótkookresowa krzywa
Phillipsa
• Związki między bezrobociem a
inflacją > długookresowa krzywa
Phillipsa
25
To koniec 1-go odcinka ‘Wspomnień czar!”
Następne odcinki serialu są w trakcie nagrań!
26
Polityka pieniężna
Wykład:
Rola polityki pieniężnej
w gospodarkach krajów Unii Europejskiej
27
Polityka pieniężna
•
Podstawowe cele polityki gospodarczej
każdego kraju UE
1. Wzrost PKB > trwały zrównoważony wzrost
gospodarczy
2. Równowaga w obrotach z zagranicą
3. Stabilność cen
4. Pełne zatrudnienie i podniesienie
standardu życia obywateli UE
5. Zapewnienie spójności ekonomicznej i
społecznej w obszarze UE
28
Polityka pieniężna
Główne narzędzia polityki gospodarczej:
1. Narzędzia koniunkturalne < obszar działań krótkoi średnioterminowych
1.1.Polityka pieniężna
1.2.Polityka budżetowa
1.3.Polityka dochodowa
2. Narzędzia strukturalne < obszar działań średnioi długoterminowych
>w
wymiarze średnio- i długoterminowym dobrze
prowadzona polityka pieniężna wspiera pożądane
zmiany w zakresie zarówno strukturalnym,
wzrostowym jak i w zakresie utrzymania dyscypliny
29
systemu finansów publicznych
Polityka pieniężna
TEORIE POPYTU NA PIENIĄDZ
1. Teorie ilościowa > podejście I. Fishera (równanie wymiany)
> modyfikacje teorii ilościowej (podejście A.C. Pigou >
transakcyjny zasób pieniądza > mechanizm transmisji
pośredniej K. Wicksell’a
2. J.M.Keynes’a teoria preferencji płynności > modyfikacje
keynesowskiej teorii pieniądza (W.J.Baumoll, J. Tobin)
3. Monetarystyczna teoria pieniądza (podejście M.Friedmana
4. Spór między neokeynesisistami a neomonetarystami
5.
Wzrost a bezrobocie a inflacja > Krzywa W.Philipsa >
teorie równowagi długookresowej
6.
Współczesny „kryzys” finansowy (od Bretton Woods do ???
nowego ukształtowania (porządku) światowego systemu
finansowego
Makroekon
omia
+wykłady w
grudniu i w
styczniu
Na
wykładach w
styczniu
30
Polityka pieniężna
Zasadniczym celem polityki pieniężnej
realizowanej zarówno w UE (też w całym
w OECD) jak i w Polsce przez instytucje
niezależne od rządów – EBC Europejski
Bank Centralny i przez krajowe banki
centralne, a w Polsce przez NBP – jest
utrzymanie stabilności cen.
31
Polityka pieniężna
1.
2.
3.
4.
W ramach polityki pieniężnej bank centralny
może oddziaływać przebieg koniunktury
gospodarczej (oddziaływanie pośrednie na
cykl koniunkturalny) za pomocą m.in.*/ :
Polityki rezerw ♫◙
Polityki stóp procentowych☺
Polityki otwartego rynku☺☺☺
Polityki indykatywnej dyskrecjonalnej
{w Polsce > w oparciu o np. wywiady z członkami RPP i spotkania
BC z prezesami banków komercyjnych (słynna sala zielona w
NBP) etc.
*/ Metodami i instrumentami oddziaływania BC w ramach polityki pieniężnej
zajmiemy się szerzej na innych wykładach.
32
Polityka pieniężna
W sytuacjach kryzysowych BC może stosować
narzędzia typu administracyjnego:
>nakazy, zakazy,
>plafony(limity) kredytowe etc.,
>a także uruchamiać narzędzia interwencyjne
zwiększające lub zmniejszające podaż pieniądza
celem zabezpieczenia odpowiedniego poziomu
płynności systemu bankowego np. pożyczki banku
centralnego lub ukierunkowane emisje bonów
pieniężnych BC.
Temat współczesnego globalnego kryzysu finansowego
33
> na odrębnych zajęciach.
Polityka pieniężna***
Jednakże oddziaływanie na cykl
koniunkturalny nie jest głównym zadaniem
polityki pieniężnej i BC
> za gospodarkę i politykę gospodarczą
odpowiada rząd
> za pieniądz i politykę pieniężną (monetarną)
odpowiada bank centralny !!!!!.
Natomiast BC musi mieć świadomość, że
jego oddziaływanie jest nieobojętne dla
gospodarki
34
35
DROGA DO EURO
36
Polityka pieniężna > Droga do euro
Traktat rzymski > pięć podstawowych
zasad na których oparte jest
funkcjonowanie UE i jednolity rynek
finansowy UE:
1. Swoboda przepływu towarów
2. Swoboda przepływu usług
3. Swoboda przepływu kapitału
4. Swoboda przepływu osób
5. Swoboda prowadzenia działalności
gospodarczej
37
Polityka pieniężna
Jednolity rynek finansowy UE > podstawą
utworzenie ( z dniem 01.01.1999 r.) Unii
Gospodarczo-Walutowej (potocznie strefy euro
SE lub unii walutowej ) i jej rozszerzanie o
kolejne kraje UE.
1. EBC i banki centralne krajów strefy euro
prowadzą ściśle uzgodnioną politykę
pieniężną;
2. Pozostałe kraje UE prowadzą własną politykę
pieniężną skoordynowaną z zasadami i celami
UE
> szerzej w toku następnych wykładów
38
Konwergencja > Kryteria z Maastricht
Kryteria z Maastricht
• Aby unia monetarna mogła dobrze funkcjonować, zalecane jest
aby wchodzące w jej skład gospodarki były pod pewnymi
względami do siebie podobne > procesy wyrównywania > ewolucja
upodabniająca i integrująca gospodarki i społeczeństwa krajów
UE, a zwłaszcza UGW („Strefy Euro”)
• Oznacza to, że kraje strefy euro powinny osiągnąć znaczny stopień
zbieżności, co dotyczy zarówno wielkości nominalnych (np. stóp%,
stóp podatkowych, stóp wzrostu, stóp bezrobocia, inflacji), jak i
pewnych wielkości i procesów realnych (synchronizacji cykli
koniunkturalnych
- zobacz: Koszty i zagrożenia związane z przystąpieniem do strefy euro).
39
Konwergencja > Kryteria z Maastricht
• Przed powstaniem strefy euro, jej twórcy zdawali sobie sprawę
z wyzwań, jakie to przedsięwzięcie stawia przed krajami Europy
i w związku z tym opracowano listę tzw. kryteriów
konwergencji (zbieżności), które mają na celu określenie, czy
dany kraj jest już przygotowany do przyjęcia wspólnej waluty.
• Bez spełnienia tych warunków Polska nie będzie mogła
uzyskać członkostwa w strefie euro, które jest kolejnym
etapem integracji po przystąpieniu do Unii Europejskiej.
Spośród 5 kryteriów zbieżności wyróżniamy:
2 kryteria fiskalne (sfery finansów publicznych)
3 kryteria monetarne (sfery polityki monetarnej)
40
Polityka pieniężna > kryteria konwergencji
Podstawowe 5 kryteriów wejścia kraju UE
do strefy euro:
1
2
3
4
5
Deficyt budżetowy sektora finansów publicznych nie
może przekraczać 3% PKB
Dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB
Średnia roczna stopa inflacji nie może być wyższa o
więcej niż 1,5 pkt% od inflacji w 3 krajach UE mających
najniższą inflację
Średnia stopa procentowa nie może być wyższa o więcej
niż 2 pkt% od stopy % w trzech krajach UE o najniższej
inflacji
Kraj aspirujący do SE musi przez co najmniej 2 lata przed
wejściem do SE uczestniczyć w europejskim systemie
walutowym ERM II i przestrzegać określonego przedziału
wahań kursu własnej waluty
41
> szerzej w toku następnych wykładów
Polityka pieniężna > kryteria konwergencji
• Kryteria fiskalne, czyli kryteria stabilności
finansów sektora instytucji rządowych i
samorządowych są spełnione, gdy kraj nie jest objęty
procedurą nadmiernego deficytu.
Nadmierny deficyt występuje wtedy, gdy
faktyczny lub planowany deficyt sektora
finansów publicznych przekracza 3% PKB
lub relacja zadłużenia publicznego do PKB
przewyższa 60%.
• Monetarne kryteria zbieżności dotyczą odpowiednio:
stabilności cen, kursu walutowego oraz wysokości
42
długoterminowych stóp procentowych.
Pakt Stabilności i Wzrostu
• Tzw. Pakt Stabilności i Wzrostu został przyjęty przez Radę
Europejską w czerwcu 1997 r. i jest częścią Traktatu z
Maastricht. Pakt stanowi zabezpieczenie dla krajów będących
w strefie euro przed nadmiernymi deficytami budżetowymi.
• Zgodnie z filozofią Paktu, polityka fiskalna powinna
oddziaływać stabilizująco na gospodarkę tylko poprzez
działanie tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury,
uruchamianych np. poprzez spadek wpływów podatkowych
czy zwiększenie wypłat z tytułu zasiłków dla bezrobotnych.
Kraje członkowskie, z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych,
nie powinny próbować oddziaływać na gospodarkę za
pomocą dyskrecjonalnych lub administracyjnych środków
polityki fiskalnej.
> szerzej w toku następnych wykładów
43
Pakt Stabilności i Wzrostu
• Reguły Paktu Stabilności i Wzrostu mają przede
wszystkim za zadanie zapobiec rozluźnianiu polityki
fiskalnej w okresie dobrej koniunktury gospodarczej,
kiedy pokusa wykorzystania rosnących wpływów
podatkowych do zwiększania wydatków jest szczególnie
duża.
• Skonsolidowanie finansów publicznych ma umożliwić
krajom członkowskim przeciwdziałanie cyklicznemu
osłabianiu koniunktury gospodarczej,
przy jednoczesnym nieprzekraczaniu wartości
referencyjnej relacji deficytu do produktu krajowego
brutto i tym samym unikanie wszczęcia wobec nich tzw.
procedury nadmiernego deficytu.
44
Pakt Stabilności i Wzrostu
• Pakt zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie UE do
systematycznego przedkładania i aktualizowania
programów makroekonomicznych, na podstawie których
Komisja Europejska ocenia ich sytuację gospodarczą (w
tym przede wszystkim kondycję finansów publicznych).
• Dla krajów członkowskich strefy euro
nieprzestrzegających dyscypliny fiskalnej Pakt
przewiduje składanie nieoprocentowanych depozytów, a
także nawet kary finansowe.
45
Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria konwergencji
Pierwsze kryterium fiskalne – wielkość deficytu
1. Pierwsze kryterium fiskalne
• Pakt zaleca, by w okresie normalnej koniunktury budżety
publiczne były zrównoważone, natomiast w okresie
gorszej koniunktury deficyt nie przekraczał 3% produktu
krajowego brutto (PKB).
• Sankcje za przekroczenie tego wskaźnika będą polegać na obowiązku
złożenia nieoprocentowanego depozytu stabilizacyjnego, który przemieni
się w ostateczną karę finansową, jeśli danemu krajowi nie uda się w ciągu
2 lat zlikwidować nadmiernego deficytu.
• Wysokość tych kar zawiera się w przedziale od 0,2 do 0,5% PKB, w
zależności od skali przekroczenia referencyjnego wskaźnika 3%. Sankcje
te nie będą stosowane w sytuacji, gdy w danym państwie wystąpi recesja
gospodarcza charakteryzująca się spadkiem PKB większym niż 2%. 46
Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria konwergencji
Pierwsze kryterium fiskalne – wielkość deficytu
47
Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria konwergencji
Pierwsze kryterium fiskalne – wielkość deficytu
• Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska została
objęta postanowieniami Paktu Stabilności i Wzrostu,
choć nie jest narażona na sankcje finansowe
przewidziane dla krajów strefy euro.
• Niemniej jednak utrzymując deficyt budżetowy na
poziomie przekraczającym 3% PKB, Polska może tracić
część środków finansowych przyznawanych przez
Wspólnotę, m.in. na rozbudowę infrastruktury drogowej i
ochronę środowiska w ramach funduszu spójności (np.
na mocy Rozporządzenia Rady UE 1164/94,
ustanawiającego Fundusz Spójności).
48
Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria konwergencji
Drugie kryterium fiskalne – wielkość deficytu
2. Drugie kryterium fiskalne
Dług publiczny nie może być większy niż
60% PKB.
Kontrolowanie przestrzegania kryterium długu
publicznego ma zapobiegać średnio- i długokresowemu
rozluźnianiu dyscypliny sektora finansów publicznych, ma
przeciwdziałać kumulacji (intensywnemu rolowaniu) długu
i racjonalizować sposoby finansowania zarówno rocznych
niedoborów finansowych jak i ich rolowania.
De facto jest to kryterium ułatwiające kontrolę kondycji
sektora finansów publicznych w krajach Unii G-W i w
49
krajach do niej kandydujących
Konwergencja – kryteria monetarne
• 3. Kryterium stabilności cen (a zarazem
pierwsze kryterium monetarne) - zwane też
kryterium inflacyjnym - wymaga, aby inflacja
w kraju ubiegającym się o członkostwo w
strefie euro nie przekraczała o więcej niż 1,5
pkt. proc. średniej inflacji w trzech krajach
członkowskich UE najlepszych pod
względem stabilności cen.
50
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
Zgodnie z unijną definicją, dany kraj spełnia
kryterium stabilności cen, gdy jego
średnioroczna inflacja (liczona jako 12miesięczna średnia ruchoma, mierzona
indeksem HICP - ang. Harmonized Index of
Consumer Prices) nie przekracza tzw.
wartości referencyjnej.
51
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
• Wartość ta wyznaczana jest na podstawie średniej
arytmetycznej z inflacji w trzech krajach UE
najlepszych pod względem stabilności cen (ang. the
three best-performing Member States in terms of price
stability), powiększonej o 1,5 pkt. proc.
• Do weryfikacji, czy powyższe kryterium zostało
spełnione posługujemy się więc zharmonizowanym
indeksem cen konsumpcyjnych HICP.
52
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
• HICP nieco się różni od najbardziej popularnego w
Polsce wskaźnika cen dóbr i usług konsumpcyjnych CPI. Przykładowo, HICP dodatkowo uwzględnia wydatki
ponoszone przez cudzoziemców na zakup towarów i
usług w Polsce, czy szacunkowe wydatki ponoszone
przez osoby przebywające w szpitalach.
• Oba wskaźniki odpowiadają też na różne pytania.
Inflacja mierzona wskaźnikiem CPI mówi nam o ile
więcej (procentowo) musimy wydać na zakup
dzisiejszego koszyka dóbr i usług (czyli dóbr i usług,
jakie przeciętnie kupuje polski konsument) w stosunku
do wydatków, jakie ponieślibyśmy w roku ubiegłym na
zakup takiego samego koszyka.
53
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
• Wskaźnik HICP mówi z kolei o tym, jak zmieniły się
koszty konsumpcji bieżącej w porównaniu do
kosztów konsumpcji (o innej strukturze) sprzed roku.
• Innymi słowy, jeżeli w zeszłym roku kupowaliśmy TVC
HD Ready, a w bieżącym roku mamy wyższy dochód i
wszyscy kupujemy już TVC Full HD, to wskaźnik CPI
będzie uwzględniać wzrost cen TVC HD Ready w br. w
stosunku do ich poziomu cen z roku ubiegłego,
natomiast wskaźnik HICP pokaże m.in., o ile wzrosły
nasze wydatki w związku z zakupem TVC Full HD w br.
w stosunku do wydatków, jakie ponosiliśmy na zakup
TVC HD Ready w ub.r.
54
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
Przyczyny różnic pomiędzy roczną inflacją mierzoną za pomocą
wskaźników HICP i CPI
Metodologia obliczania narodowych wskaźników CPI różni się w
poszczególnych krajach.
W rezultacie, w celu zapewnienia międzynarodowej porównywalności
wskaźników inflacji, Komisja Europejska wprowadziła zharmonizowany
indeks cen konsumpcyjnych (HICP), który we wszystkich krajach Unii
Europejskiej jest opracowywany według ujednoliconej metodologii.
Do końca 2005 r. odchylenia pomiędzy roczną inflacją w Polsce mierzoną
za pomocą wskaźnika HICP i CPI były nieznaczne.
W okresie 1997-2005 (publikację wskaźnika HICP rozpoczęto w 1997 r.),
bezwzględna różnica pomiędzy inflacją HICP a CPI wynosiła przeciętnie 0,1
pkt. proc., a jedynie w trzech miesiącach przekroczyła 0,3 pkt. proc. W 2006
r. różnica pomiędzy obiema miarami inflacji wzrosła z 0,3 pkt. proc. w
styczniu do 0,7 pkt. proc. w czerwcu.
55
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
Można wskazać dwie przyczyny rozbieżności
pomiędzy rocznymi wskaźnikami inflacji HICP i
CPI:
Pierwsza przyczyna różnic pomiędzy inflacją HICP a CPI dotyczy
odmiennych źródeł danych statystycznych, będących podstawą
tworzenia wag używanych do agregacji wskaźników.
W przypadku wskaźnika CPI do wyznaczania wag używane są szacunki
wydatków gospodarstw domowych, uzyskane z badania budżetów
gospodarstw domowych.
W przypadku wskaźnika HICP dane pochodzą ze statystyki rachunków
narodowych. Oznacza to m.in. że indeks zharmonizowany uwzględnia
dodatkowo wydatki ponoszone przez cudzoziemców na zakup towarów i
usług w Polsce oraz szacunkowe wydatki ponoszone przez osoby
przebywające w tzw. gospodarstwach instytucjonalnych (np. szpitalach,
więzieniach, domach spokojnej starości).
56
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
Druga przyczyna rozbieżności pomiędzy obiema miarami
inflacji dotyczy metodologii obliczania wskaźników na
kolejnych szczeblach agregacji.
W szczególności, różnica ta może mieć istotne znaczenie przy
zmianach koszyka towarów i usług konsumpcyjnych.
Roczna inflacja CPI obliczana jest z użyciem wskaźników
(poziomów cen) z roku poprzedniego przeliczonych w systemie
wag obowiązującym w bieżącym roku. Natomiast w przypadku
inflacji HICP wskaźniki z roku poprzedniego wykorzystują
system wag obowiązujący w danym roku.
57
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
W konsekwencji, w przypadku pojawienia się w koszyku
nowych dóbr, roczne wartości inflacji CPI i HICP mogą
znacząco od siebie odbiegać.
Oznacza to również pewną różnicę w interpretacji obu
wskaźników. Inflacja mierzona przy wykorzystaniu
wskaźnika CPI odzwierciedla zmianę kosztów, jakie
trzeba ponieść na zakup koszyka towarów i usług
konsumpcyjnych w bieżącym roku w stosunku do
wydatków poniesionych na taki sam koszyk przed
rokiem.
Z kolei inflacja mierzona HICP wskazuje jak zmieniły się
koszty konsumpcji bieżącej w porównaniu do kosztów
58
konsumpcji (o innej strukturze) sprzed roku.
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
• W przypadku Polski największe różnice w wagach
stosowanych do obliczania wskaźników CPI i HICP dotyczą
żywności i napojów bezalkoholowych, pozostałych towarów i
usług konsumpcyjnych oraz transportu i łączności.
Według szacunkowych obliczeń różnica w zastosowanych
wagach w czerwcu 2006 r. wyjaśnia ok. 0,3 - 0,4 pkt. proc.
rozbieżności pomiędzy roczną inflacją HICP i CPI. W
szczególności, różnica w wagach grupy cen żywności i
napojów bezalkoholowych (waga tej grupy w CPI wynosi
27,2%, a w HICP 19,9%) odpowiada za ok. 0,2 pkt proc.
rozbieżności pomiędzy wskaźnikami.
59
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
• Do wzrostu różnicy pomiędzy obiema miarami inflacji
najsilniej przyczynił się wzrost cen w grupie ”pozostałe
usługi gdzie indziej niesklasyfikowane” na skutek
wzrostu niektórych opłat sądowych w marcu 2006 r.,
przy znacznie wyższym udziale tej grupy w HICP (grupa
”pozostałe usługi gdzie indziej niesklasyfikowane” ma
2,7 procentowy udział w HICP przy 0,07 procentowym
udziale w CPI). Dodatkowo, w wyniku zmian w koszyku
towarów i usług konsumpcyjnych w 2006 r. (włączenia
usług telefonii mobilnej do wskaźników HICP i CPI)
roczna inflacja mierzona HICP w czerwcu 2006 r.
przewyższała inflację mierzoną CPI o ok. 0,1 pkt. proc.
60
Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI
• Należy podkreślić, że oba wskaźniki inflacji bazują
na tych samych danych pochodzących z notowań
cen detalicznych prowadzonych przez GUS.
• Liczbowe różnice między roczną inflacją mierzoną
wskaźnikami CPI i HICP wskazują jednak wyraźnie,
że różnice w metodologiach obliczania wskaźników
inflacji mogą istotnie wpływać na ocenę jej poziomu.
61
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
• Dodatkowym elementem charakterystycznym dla
kryterium stabilności cen jest to, że dotyczy ono inflacji
średniorocznej, a nie liczonej rok do roku (r/r). Różnica
polega na tym, że - przykładowo - obliczając inflację w
listopadzie 2006 r. metodą r/r porównujemy poziom cen
z listopada 2006 r. z poziomem cen z listopada 2005 r.
• Przy wyznaczaniu inflacji średniorocznej, porównujemy
natomiast średni poziom cen z ostatnich 12 miesięcy (w
tym przypadku w okresie grudzień 2005 r. - listopad
2006 r.) ze średnim poziomem cen z poprzednich 12
miesięcy (a więc w okresie grudzień 2004 r. - listopad
2005 r.).
62
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
• W rezultacie, średnioroczna inflacja nie waha się tak
gwałtownie jak inflacja liczona rok do roku, a jej zmiany
są bardziej rozłożone w czasie. Gdyby np. w styczniu
2006 r. silnie wzrosły ceny wielu produktów ze względu
na wzrost stawek podatków pośrednich, to poziom cen w
tym miesiącu wyraźnie by wzrósł, a wskaźnik inflacji r/r
także "wyskoczyłby" do góry. Przy inflacji średniorocznej,
wzrost cen w styczniu 2006 w znacznie mniejszym
stopniu podniósłby ich średni poziom z ostatnich 12
miesięcy, a tym samym słabiej wpłynął na wzrost inflacji
średniorocznej w 2006 r.
63
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
• Po uwzględnieniu różnic pomiędzy omawianymi
wskaźnikami powróćmy do sposobu wyliczania wartości
referencyjnej. Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się
proste, ale w dyskusji n/t kryterium stabilności cen
często wpada się w pułapkę pewnego uproszczenia,
jakim jest wyznaczenie grupy trzech krajów
referencyjnych na podstawie odnotowanej w nich
najniższej inflacji spośród członków UE.
64
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
• W szczególnym przypadku taka interpretacja oznacza
włączanie do tej grupy także krajów z ujemną inflacją, co
prowadziłoby do zaniżenia wartości referencyjnej. W
rzeczywistości grupę referencyjną tworzą kraje
"najlepsze pod względem stabilności cen", a za taką
trudno uznać, na przykład, deflację. Potwierdza to
interpretacja Komisji Europejskiej, która w Raporcie o
konwergencji w 2004 r. wykluczyła Litwę z grupy krajów
referencyjnych z powodu wystąpienia w niej deflacji
65
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
Wartość referencyjna z Maastricht
Ocena, czy dany kraj może być włączony do grupy krajów o najbardziej
stabilnych cenach, jest dokonywana w poszczególnych przypadkach
indywidualnie przez Komisję Europejską oraz Europejski Bank
Centralny (EBC).
Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez Komisję, przedstawionym w
Raporcie o konwergencji za 2004 r., z grupy krajów referencyjnych wyłączone są
kraje, w których wystąpiła deflacja. Z kolei EBC nie uzależnia wyłączenia danego
kraju z grupy krajów referencyjnych od tego, czy wystąpiła w nim deflacja, lecz od
tego, czy jego średnioroczna inflacja różni się w sposób znaczący od tempa wzrostu
cen odnotowanego w innych krajach.
Na wykresie na slajdzie nr 61 przedstawiono szacunki wartości referencyjnej przy
założeniu, że kraje o zerowej oraz bardzo niskiej średniorocznej inflacji można
zaliczyć do grupy krajów o najbardziej stabilnych cenach.
Więcej na temat kryteriów z Maastricht zobacz: Raport na
temat korzyści i kosztów przystąpienia Polski do strefy euro, NBP, 2004.
66
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
• O ile możemy wykluczyć deflację przy ustalaniu wartości
referencyjnej, to nie mamy pewności jak postępować z
krajami o zerowej, bądź bardzo niskiej inflacji. EBC i
Komisja Europejska rozpatrują takie przypadki
indywidualnie.
W swoich dotychczasowych obliczeniach
(przedstawionych w Raportach o inflacji) NBP - zgodnie
z zasadą ostrożności - przyjmował, że do wyznaczenia
grupy referencyjnej bierze się pod uwagę wszystkie kraje
z nieujemną inflacją.
67
Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności
cen
1.
2.
3.
4.
5.
W rezultacie, to czy spełniamy kryterium inflacyjne, sprawdzamy w
następujący sposób:
wybieramy trzy kraje UE o najniższej (nieujemnej) średniorocznej stopie inflacji
HICP. We wrześniu 2006 r. były to: Finlandia (z inflacją 1,2%), Polska (1,2%) i
Szwecja (1,4%)
obliczamy średnią arytmetyczną z tych stóp inflacji
(1,2% + 1,2% + 1,4%) / 3 = 1,3%
dodajemy do tak obliczonej średniej 1,5 pkt. proc. uzyskując wartość referencyjną
dla kryterium stabilności cen
1,3% + 1,5 pkt. proc. = 2,8%
sprawdzamy, czy średnioroczna inflacja w kraju kandydującym do strefy euro nie
przekracza wartości referencyjnej. Jeśli nie, to kraj ten spełnia kryterium
stabilności cen.
W Polsce średnioroczna inflacja (mierzona indeksem HICP) we wrześniu 2006 r.
wyniosła 1,2%, tj. mniej niż wartość referencyjna 2,8%, a więc Polska spełniła w
tym okresie kryterium stabilności cen.
68
Porównanie CPI i HICP – stopa w Polsce a kryterium konwergencji –NBP
lipiec 2006
69
Roczne wskaźniki CPI w wybranych krajach (dane NBP z 06.2008
70
Konwergencja - Stopy procentowe –
kryterium długoterminowych stóp procentowych
• 4. Kryterium stóp procentowych (drugie
kryterium monetarne) ma na celu sprawdzenie
trwałości konwergencji osiągniętej przez kraj
kandydujący do strefy euro. Kryterium to jest spełnione,
gdy średnia nominalna długoterminowa stopa
procentowa ocenianego kraju nie przekracza wartości
referencyjnej.
• Wartość ta jest wyznaczana na podstawie średniej arytmetycznej ze
stóp procentowych w trzech krajach UE najlepszych pod względem
stabilności cen, powiększonej o 2 pkt. proc.
• Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych
obligacji rządowych lub porównywalnych papierów wartościowych,
a średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa jest
wyznaczana jako średnia arytmetyczna z ostatnich 12 miesięcy.
71
Konwergencja - Stopy procentowe –
kryterium długoterminowych stóp procentowych
W rezultacie, to czy spełniamy kryterium długoterminowych stóp
procentowych, sprawdzamy w następujący sposób:
1 wybieramy trzy kraje UE o najniższej (nieujemnej) średniorocznej stopie
inflacji HICP > np. we wrześniu 2006 r. były to: Finlandia, Polska i Szwecja
2 obliczamy średnią arytmetyczną ze stóp procentowych w krajach
referencyjnych:
[3,66% (w Finlandii) + 5,21% (w Polsce) + 3,62% (w Szwecji)] / 3 = 4,2%
3
dodajemy do tak obliczonej średniej 2,0 pkt. proc. uzyskując wartość
referencyjną dla kryterium długoterminowych stóp procentowych:
4,2% + 2,0 pkt. proc. = 6,2%
4
sprawdzamy, czy średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa w
kraju kandydującym do strefy euro nie przekracza wartości referencyjnej.
72
Jeśli nie, to kraj ten spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.
Konwergencja - Stopy procentowe –
kryterium długoterminowych stóp procentowych
Wobec tego zgodnie z kryterium stóp procentowych,
długoterminowa nominalna stopa procentowa w Polsce nie
mogła być wyższa niż 2 pkt. proc. od średniej z tak
wyznaczonych stóp w trzech krajach UE najlepszych pod
względem stabilności cen.
W Polsce średnia nominalna długoterminowa stopa
procentowa we wrześniu 2006 r. wyniosła 5,2%, tj. mniej
niż wartość referencyjna 6,2%, a więc Polska w tym
czasie spełniała kryterium długoterminowych stóp
procentowych.
73
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
5. kryterium kursu walutowego (trzecie kryterium
monetarne)
Kraj aspirujący do SE musi przez co
najmniej 2 lata przed wejściem do SE uczestniczyć w
europejskim systemie walutowym ERM II i przestrzegać
określonego przedziału wahań kursu własnej waluty tzn. że
przed przystąpieniem do unii monetarnej Polska powinna
uczestniczyć przez co najmniej dwa lata w Europejskim
Mechanizmie Kursowym II (ERM II – ang. Exchange Rate
Mechanism II).
W tym okresie kurs złotego wobec euro powinien się
utrzymywać w standardowo określonym przedziale wahań
(+/-15%) wokół centralnego parytetu, albo w
wynegocjowanym węższym paśmie, przy czym parytet nie
może zostać zdewaluowany.
74
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• Decyzja dotycząca ustalenia poziomu kursu
centralnego (parytetu) oraz pasma wahań jest
podejmowana na podstawie wspólnego
porozumienia między ministrami finansów
krajów strefy euro, Europejskim Bankiem
Centralnym (EBC) oraz ministrami finansów i
prezesami banków centralnych krajów
uczestniczących w ERM II.
Decyzja podejmowana jest przy udziale Komisji
Europejskiej.
75
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• Ważne jest, aby ustalony kurs centralny był spójny z
fundamentami gospodarki i jednocześnie był
postrzegany przez rynek finansowy jako możliwy do
utrzymania. Zbyt słaby parytet rodziłby ryzyko wzrostu
presji inflacyjnej, gdyż wtedy np. dobra importowane w
przeliczeniu na złotówki byłyby droższe.
• {Przykład: Telewizor zakupiony za 500 euro przy kursie
4,0 PLN za euro kosztuje 500 x 4,0 = 2000 PLN,
natomiast przy słabszym złotym i kursie 4,5 PLN za
euro, cena telewizora wyniosłaby już 500 x 4,5 = 2250
PLN}
76
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• Jednakże słabszy parytet stymuluje wzrost
eksportu co dla kraju o wieloletnim
deficycie handlowym tworzy silna zachętę
do racjonalizowania parytetu z pkt.
widzenia długookresowych preferencji
rozwojowych.
{w tym obszarze występuje pewna sprzeczność
interesów między starymi a nowymi krajami UE}
77
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• Wobec tego kurs zbyt mocny mógłby z kolei pogorszyć
konkurencyjność krajowych producentów i równowagę
zewnętrzną gospodarki.
•
•
•
•
Przykład:
Firma XYZ eksportuje podzespoły i sprzedaje je po 200 euro za sztukę.
Przy kursie 4,0 PLN za euro za każdy produkt dostaje: 200 EUR x 4,0
PLN/EUR = 800 PLN.
Natomiast przy mocniejszym złotym i kursie 3,5 PLN za euro, Firma XYZ
otrzyma już tylko 200 EUR x 3,5 PLN/EUR = 700 PLN, co może nie
wystarczać na pokrycie kosztów produkcji.
Aby nadal otrzymywać 800 PLN, musiałaby podnieść cenę produktów do
ok. 229 euro za 1 szt. ([800 PLN] / [3,5 PLN/EUR]), ale dla odbiorców w
krajach Strefy Euro taka cena mogłaby już okazać się za wysoka.
78
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• W obydwu rozważanych przypadkach
niewłaściwe ustalenie poziomu parytetu
mogłoby podważyć wiarygodność ścieżki
integracji monetarnej i doprowadzić do
ataków spekulacyjnych destabilizujących
kurs złotego.
79
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• Stanowiska Komisji Europejskiej i EBC wskazują, że
samo utrzymanie złotego w szerokim paśmie wahań
bez dewaluacji parytetu nie będzie jednak
równoznaczne z uzyskaniem pozytywnej oceny
stabilności kursowej.
• Dodatkowym warunkiem będzie brak tzw.
"poważnych napięć" (ang. severe tensions) na rynku
walutowym w ciągu dwóch lat uczestnictwa w ERM II
i podobna prognoza na kolejny okres.
80
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• Przy ocenie wystąpienia "poważnych napięć", oprócz
zmienności kursu walutowego i jego odchyleń od parytetu,
brane są pod uwagę również inne czynniki,
w tym m. in.:
zmiany poziomu stóp procentowych
oraz skala prowadzonych interwencji walutowych.
Innymi słowy, jeśli utrzymanie stabilnego kursu złotego
zostałoby osiągnięte dzięki gwałtownym zmianom stóp
procentowych lub masowym interwencjom
walutowym, nie zostałoby to uznane za spełnienie
kryterium kursowego.
81
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
Obiektywne miary stabilności kursowej nie zostały jednak
określone, co obniża przejrzystość tego kryterium.
Najlepszym wyznacznikiem pozostają zatem dotychczas
stosowane w tym zakresie interpretacje, przedstawione w
raportach o konwergencji Komisji Europejskiej i EBC.
Oceny tych instytucji wskazują, że kurs złotego powinien
się znajdować blisko parytetu, ale równocześnie
podkreślają większą tolerancję dla aprecjacji niż
deprecjacji względem parytetu.
Asymetrię systemu ERM II wzmacnia możliwość rewaluacji
(przeprowadzonego administracyjnie umocnienia) kursu
centralnego przy równoczesnym wykluczeniu jego
jednostronnej dewaluacji.
82
Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe
• Mniejsza tolerancja dla deprecjacji nie oznacza
jednak, że osłabienie waluty względem parytetu
byłoby równoznaczne z wystąpieniem "poważnych
napięć".
• Każde większe osłabienie złotego byłoby rozpatrywane
indywidualnie i - jeśli krótkookresowe i spowodowane
czynnikami niezwiązanymi z fundamentami gospodarki nie powinno prowadzić do negatywnej oceny stabilności
kursowej.
83
Polityka pieniężna > kryteria konwergencji
Ocena przygotowania gospodarki każdego
kraju kandydującego do uczestnictwa w
unii monetarnej jest przedstawiana w
specjalnych raportach o konwergencji
sporządzanych przez Komisję Europejską
i Europejski Bank Centralny.
84
Polityka pieniężna > kryteria konwergencji
Oczywiście, spełnienie omówionych
kryteriów nie gwarantuje, że już w ramach
uczestnictwa w Unii Monetarnej nie
wystąpią żadne problemy.
Należy jednak podkreślić, że są to kryteria
zdrowej gospodarki charakteryzującej się
niską inflacją, stabilnym kursem
walutowym i uporządkowanymi finansami
publicznymi.
85
Polityka pieniężna > kryteria konwergencji
• Z punktu widzenia krajów już należących do Unii
Monetarnej spełnianie kryteriów konwergencji
będących specyficznymi wymaganiami
bezpieczeństwa pozwala uznać, że dany kandydujący
kraj jest gotowy do przyjęcia wspólnej waluty i że w
ramach Unii Monetarnej jego gospodarka, jego finanse
publiczne i jego polityka pieniężna etc. będą efektywne
i konkurencyjne, a więc kraj ten nie będzie ciężarem
dla pozostałych uczestników strefy euro.
• Unia Monetarna > jest to „specyficzny zbiorowy pakt
bezpieczeństwa” w obszarze finansów publicznych i w
obszarze polityki pieniężnej
86
• Ciąg dalszy na kolejnych zajęciach