Indukcjonizm
advertisement
Indukcjonizm Indukcjonizm – w nauce, prąd myślowy podkreślający znaczenie indukcji logicznej, czyli wywodzenia ogólnych praw natury z jednostkowych spostrzeżeń, obserwacji i eksperymentów. Indukcjonizm naiwny • Zdania szczegółówe – O północy 1 stycznia 1975 roku Mars pojawił się w pewnym punkcie nieba – Papierek lakmusowy przybrał barwę po zanurzeniu go w płynie • Zdania ogólne – Planety poruszają się po elipsach wokół Słońca – Lakmus zanurzony w kwasie barwi się na czerwono Rozumowanie indukcyjne Przy spełnieniu pewnych warunków można w uprawniony sposób dokonywać uogólnień ze skończonej ilości szczegółowych zdań obserwacyjnych i na ich podstawie budować prawa uniwersalne a) Ilość zdań obserwacyjnych składających się na podstawę danego uogólnienia musi być duża b) Obserwacje należy powtarzać w bardzo różnorodnych warunkach c) Żadne zdanie obserwacyjne nie może przeczyć wyprowadzonemu prawu ogólnemu Rozumowanie dedukcyjne Prawa i teorie Fakty uzyskane dzięki obserwacji Przewidywania i wyjaśnienia Logika dedukcyjna a) b) c) Wszystkie książki filozoficzne są nudne Ta książka jest książką filozoficzną Ta książka jest nudna a) b) c) Wiele książek filozoficznych jest nudnych Ta książka jest książką filozoficzną Ta książka jest nudna a) b) c) Wszystkie koty mają pięć nóg Mam kota Mój kot ma 5 nóg Logika i rozumowanie dedukcyjne a) Czysta woda zamarza w temperaturze 0°C b) Chłodnica mojego samochodu zawiera czystą wodę c) Jeżeli temperatura spadnie poniżej , woda w chłodnicy mojego samochodu zamarznie a) Prawa i Teorie b) Warunki początkowe c) Przewidywania i wyjaśnienia Problemy indukcji • Czy można uzasadnić zasadę indukcji? Jeżeli duża ilość przedmiotów A została zaobserwowana i jeżeli wszystkie bez wyjątku zaobserwowane A posiadały własność B, to wszystkie A mają własność B • Problem „duża ilości” • Problem „różnych okoliczności” Problemy indukcji cd. Obrona: • Wersja probabilistyczna • Próba przypisania poprawności pojedynczych przewidywań zdarzeń • Dowód Huma • Doświadczenie i pewne inne racje Potoczna teoria obserwacji Jak widzimy? Składniki ludzkiego oka: • Soczewka • Siatkówka • Przetwarzanie obrazu, czyli mózg – kora mózgowa Zakładamy, że normalni obserwatorzy spoglądający na ten sam przedmiot lub scenę z tego samego miejsca „widzieliby” tę samą rzecz Doznania wzrokowe nie wywołane obrazami siatkówkowymi Obserwatorzy obserwują ten sam obraz – czyli widzą tę samą rzecz. Skup wzrok na krzyżu pośrodku obrazka, po chwili zauważysz, że poruszająca się czerwona kropka robi się zielona! Popatrz na krzyż trochę dłużej i zauważysz, że wszystkie kropki z wyjątkiem zielonej znikają. Teoria a zdania obserwacyjne Zdania obserwacyjne muszą być formułowane w języku jakiejś teorii: „Uwaga! Wiatr spycha wózek dziecinny do przepaści” „Ten gaz nie chce się palić” Teoria a zdania obserwacyjne cd. Teorie ścisłe i jasno sformułowane są niezbędnym warunkiem precyzyjnych zdań obserwacyjnych. Teorie ściśle poprzedzają obserwację - to sprzeczne z indukcjonistyczną tezą, że wiele podstawowych pojęć uzyskuje znaczenia dzięki obserwacji Teoria a zdania obserwacyjne cd. • Aby wykazać poprawność zdania obserwacyjnego należy się odwołać do teorii, a im silniej chcemy je udowodnić, tym obszerniejsza wiedza teoretyczna będzie potrzebna. • Stoi to w sprzeczności z poglądem, że aby wykazać prawdziwość pewnego problematycznego zdania obserwacyjnego, musimy odwołać się do zdań obserwacyjnych, które są bardziej niezawodne od poprzednich, lub być może do praw wyprowadzonych z nich metodą indukcyjną Rola teorii w obserwacji i eksperymencie Obserwację i eksperymenty przeprowadza się, aby poddać sprawdzeniu jakąś teorię lub rzucić na nią nieco światłą i należy utrwalać tylko takie obserwacje Błędne i niezupełne teorie naukowe mogą dawać fałszywe wskazówki obserwatorowi. Problemy takie należy rozwiązywać poprzez doskonalenie i rozszerzanie naszych teorii, nie zaś poprzez zapisywanie nieskończonej listy bezcelowych obserwacji Oddzielenie teorii od obserwacji Teorie tworzone są licznie i na różne sposoby: • Przypadkiem • Poprzez długi proces obserwacji i rachunków Oddzielenie odkrycia teorii od obserwacji nadal powoduje, że obserwacje są na podstawie teorii a zatem, są obalalne
