Świat GRECKI w V
advertisement
Świat GRECKI w V-IV w. P.N.E 1. Demokracja ateńska po wojnach grecko – perskich 2. Wojna peloponeska 431-404 r. p.n.e. KONSEKWENCJE WOJEN GRECKO - PERSKICH Wzrost znaczenia Aten i Sparty w Helladzie Powstanie Związku Morskiego pod przywództwem Aten Wykorzystywanie funduszy Związku Morskiego na rozbudowę floty ateńskiej oraz na rozmaite potrzeby ateńskiej demokracji Konflikt pomiędzy Atenami o Spartą o przywództwo w Helladzie DEMOKRACJA Demokracja[gr.], rządy ludu. W starożytnych Atenach ustrój politycznospołeczny, kształtujący się w końcu VII w przeciągu V w. p.n.e. Istota demokracji ateńskiej: • równość wszystkich wobec prawa • uznawanie woli większości • wolność jednostki „równość wszystkich wobec prawa” • wszyscy obywatele mają możliwość czynnego uczestnictwa w życiu publicznym • Ateńczyk głosując decydował o losach państwa • Równe prawo głosu w trakcie debaty (prawo wypowiedzi i równa ranga głosu)\ • Obywatele mieli prawo do piastowania urzędów(wynagrodzenie, losowanie) – wyjątek urzędy wymagające zabezpieczenia majątkowego • Wprowadzenie diet dla członków Rady 500 i sędziów w 450 r. • J.w dla uczestników eklezji w 403 uznawanie woli większości • podejmowanie decyzji poprzez głosowanie większością • dyskusje nad projektami • zgłaszanie własnych propozycji • w sprawach najważniejszych głosowanie tajne 9 zgromadzenie władne odrzucić każdy projekt uchwały) • wybrani lub wylosowani urzędnicy odpowiedzialni przed zgromadzeniem • quorum 6 tysięcy • około 40 posiedzeń całodziennych w skali roku wolność jednostki • wolność słowa • państwo nie ingeruje w życie prywatne obywateli DEMOKRACJA ATEŃSKA – ZGROMADZENIE LUDOWE skład wszyscy obywatele Aten ( mężczyźni, 20 lat, rodzice Ateńczykami) zbierało się 40 razy do roku, najczęściej na agorze uczestnik otrzymywał wynagrodzenie (reformy Peryklesa) prawo zgłaszania wniosków i zabierania głosu głosowano przez podniesienie rąk kompetencje: - wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju - decyzje w sprawach polityki wewnętrznej i zagranicznej - ostracyzm - sądy w niektórych sprawach politycznych - prawo inicjatywy ustawodawczej - kontrola urzędników (z możliwością zdjęcia z urzędu) Pnyks, miejsce zgromadzeń - mównica DEMOKRACJA ATEŃSKA – RADA PIĘCIUSET powoływana we wstępnych wyborach i losowaniu dzieliła się na 10 zespołów( z których każdy dyżurował przez 1/10 roku) kierujących bieżącą polityką państwowa kompetencje: - ustalanie porządku obrad zgromadzenia - przygotowywanie wniosków pod obrady zgromadzenia - zarządzanie finansami polis - bieżąca współpraca z urzędnikami - przyjmowanie posłów z zagranicy ruiny buleuterionu (budynku rady) DEMOKRACJA ATEŃSKA – AREOPAG skład – byli archonci kompetencje: - sądy w sprawach o przelew krwi i zabójstwo, podpalenie, otrucie lub próbę otrucia DEMOKRACJA ATEŃSKA – 10 STRATEGÓW dowódcy wojskowi wybierani przez zgromadzenie( możliwość ponownego wyboru) zajmowali się polityką zagraniczną DEMOKRACJA ATEŃSKA – URZĘDNICY wybierani lub wyłaniani poprzez losowanie sprawowali urząd przez 1 rok( odpowiedzialność finansowa) kompetencje: - współpraca z Radą 500 - wykonywanie uchwał zgromadzenia w zakresie odpowiednim do kompetencji danego urzędu - przewodniczenie trybunałom sądowym w sprawach związanych z zakresem działania danego urzędnika DEMOKRACJA ATEŃSKA – SĄDY składał się z 6 tysięcy członków wybieranych przez losowanie dzielił się na 10 trybunałów( skład sądzący minimum 200 sędziów) kompetencje wszystkie przestępstwa z wyjątkiem zabójstwa żetony z brązu do głosowania OGRANICZENIA DEMOKRACJI Ograniczenia i fikcje demokracji Prawa obywatelskie: • tylko mężczyźni • wiek 20 lat • obydwoje rodzice Ateńczykami warunki spełniało ok. 40 tysięcy na 250 tysięcy mieszkańców Fikcja równości • dominacja elit retoryków (nieliczni) – osób umiejących sztuka przemowy zdominować słuchaczy • wpływy demagogów – nierealne obietnice • korupcja – ludzie ubodzy dochodząc do władzy podatni na nią • mimo wprowadzenia wynagrodzeń dla urzędników i diet w życiu publicznym, wielu w nim nie uczestniczyło ze względów finansowych – posiedzenia odbywały się dość często( 40 razy w roku) Fikcja wolności – wszechwładny lud może narzucać swoją wole niepokornym politykom David, Śmierć Sokratesa Peloponeska wojna (431404 p.n.e.), wojna o przywództwo w Grecji, którą prowadziły ze sobą Ateny (i ich sprzymierzeńcy) oraz Sparta i Związek Peloponeski. Przyczyny wojny były zarówno natury ekonomicznej (potęga Aten i jej Związku, wypierająca z rynków zachodnich i północnych Spartę i jej sojuszników), jak i politycznej (demokracja Aten i oligarchia Sparty). • W początkowej fazie wojny Tebańczycy (sprzymierzeńcy Sparty) usiłowali opanować Plateje, natomiast Spartanie rozpoczęli akcję wyniszczania Attyki, chcąc w ten sposób zmusić Ateny do szybkiego zawarcia pokoju. • Sytuacja Aten była bardzo trudna, gdyż w przeludnionym mieście wybuchła zaraza. Nie wszyscy Ateńczycy zgadzali się też ze strategią, jaką przyjął Perykles. • Plan Peryklesa polegał na ekonomicznym zniszczeniu Peloponezu. Ludność Attyki została zmuszona przesiedlić się na teren miasta Pireus i za tzw. "długie mury", resztę kraju zaś pozostawiono Sparcie do zniszczenia. W tym czasie flota Aten blokowała Peloponez i pustoszyła jego wybrzeża. • Po śmierci Peryklesa (w 429 r. p.n.e.) podział społeczeństwa ateńskiego jeszcze bardziej się utrwalił. Demokraci - na czele z Kleonem - byli rzecznikami dalszej akcji zbrojnej (widzieli w wojnie pewne korzyści), natomiast tzw. obóz arystokratyczny - na czele z Nikiaszem - opowiadał się za pokojem. Został on zawarty w 421 r. p.n.e. i przywracał stan sprzed wybuchu wojny. • • Żadna ze stron nie była usatysfakcjonowana takim stanem rzeczy. W Atenach dużą popularność zdobył Alkibiades (kuzyn Peryklesa), który zręcznie podsycił nastroje wojenne. Także członkowie Związku Peloponeskiego, którzy nie zdążyli skorzystać na wojnie (za to ponieśli duże straty - jak np. Arkadia) byli zainteresowani dalszym jej trwaniem. By wzmocnić swoje siły, Ateny zawarły sojusz z Argos, Mantineją i Elidą, ale koalicja ta szybko została pokonana przez Spartan w 418 r. p.n.e. Alkibiades, którego pozycja polityczna została przez to osłabiona, zdecydował się podjąć interwencję zbrojną przeciwko Syrakuzom (skąd sprowadzano na Peloponez zboże). Jednak w Atenach znów doszło do sporów politycznych i spóźniona, źle przygotowana wyprawa przeciwko Syrakuzom zakończyła się tragicznie: znaczna część Ateńczyków (ok. 6000 zginęła), reszta dostała się do niewoli. • Korzystając z osłabienia Aten, Sparta rozpoczęła w 413 r. p.n.e. nowy etap działań zbrojnych. • W Dekelei wybudowano obóz warowny, skąd podejmowano liczne zbrojne wyprawy przeciwko Atenom. • Z czasem do konfliktu przyłączyła się także Persja (po stronie Sparty), która liczyła na odzyskanie miast położonych na wybrzeżach Azji Mniejszej. • Dzięki subsydiom pieniężnym króla Persji Cyrusa, Spartanie zniszczyli w 405 r. p.n.e. pod Aigospotamoi flotę ateńską. W obliczu widma głodu Ateny zostały zmuszone do kapitulacji.
