Autoimmunizacja

advertisement
ZAKAŻENIA A REAKCJE
AUTOIMMUNOLOGICZNE
Każdy organizm ludzki posiada
przeciwciała i limfocyty rozpoznające
własne antygeny, ale w warunkach
prawidłowych nie dochodzi do fazy
efektorowej, ponieważ istnieje zjawisko
autotolerancji.
Mechanizmy odpowiedzialne za
autotolerancję
•
•
•
•
delecja klonalna
anergia klonlna
aktywna supresja
sieć antyidiotypowa
DELECJA KLONALNA
To proces prowadzący do apoptozy czyli
naturalnej śmierci limfocytów zdolnych do
rozpoznawania własnych antygenów.
Odbywa się ona w miejscu dojrzewania
limfocytów, a więc dla LT głównie w grasicy,
a dla LB w szpiku. Zjawisko to obejmuje
jedynie antygeny, które są tam obecne.
ANERGIA KLONALNA
to czynnościowa likwidacja
autoreaktywnych limfocytów, które nie
uległy delecji i znajdują się w krążeniu.
AKTYWNA SUPRESJA
to reakcje z udziałem limfocytów
supresorowych ( z receptorami CD8).
Reakcje te chronią przed rozwojem
odpowiedzi immunologicznej, ale także
uniemożliwiają atak na własne tkanki.
Efekt ten może być nieswoisty lub
swoisty np. wykazano istnienie klonów
limfocytów hamujących swoiście
przeciwciała anty-DNA.
SIEĆ ANTYIDIOTYPOWA
tzw. „pożyteczna autoagresja”.
Przeciwciała antyidiotypowe skierowane są
przeciwko różnym determinantom
znajdującym się we fragmencie Fab różnych
klas przeciwciał i to zarówno wolnych jak i
będących receptorami limfocytów.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH:
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH:
ENDOGENNE
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH:
ENDOGENNE
zaburzenia apoptozy - przeżycie LT autoreaktywnyc w grasicy
genetycznie uwarunkowana nadprodukcja cytokin:
IL – 12 – indukcja LTh1 (cukrzyca typu I)
IL – 15 – wydzielanie IFN γ (SM)
płeć – zaburzony metabolizm estrogenów u kobiet: niski poziom
estrogenów – nasilenie wydzielania IFN oraz odp. typu Th1
czynniki genetyczne – związek ekspresjii pewnych alleli HLA I i II
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH:
EGZOGENNE
- Urazy fiziczne, termiczne lub zapalne – rozprzestrzenianie
autoantygenów poza granice danej tkanki.
- Infekcje bakteryjne i wirusowe
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH
Infekcje bakteryjne i wirusowe
1.
Podobieństwo epitopów i antg. gospodarza
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH
Infekcje bakteryjne i wirusowe
1.
Podobieństwo epitopów i antg. gospodarza
2.
Działanie adiuwantowe – wzmagające immunogenność antg.
(zakażenie kom. APC może prowadzić do ich nadmiernej
aktywacji – wzmożenie MHC II)
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH
Infekcje bakteryjne i wirusowe
1.
Podobieństwo epitopów i antg. gospodarza
2.
Działanie adiuwantowe – wzmagające immunogenność antg.
(zakażenie kom. APC może prowadzić do ich nadmiernej
aktywacji – wzmożenie MHC II)
3.
Superantygeny – produkty białkowe pochodzenia
wirusowego
(nadmierne pobudzanie LT – masowe wytwarzanie
cytokin)np.. Wirus wscieklizny i opryszczki
Różnice między antygenem i superantygenem
ANTYGEN
SUPERANTYGEN
TCR
Vα
TCR
Vβ
MHC kl. II
Vα
Vβ
MHC kl. II
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ REAKCJI
AUTOIMMUNIZACYJNYCH
Infekcje bakteryjne i wirusowe
1.
Podobieństwo epitopów i antg. gospodarza
2.
Działanie adiuwantowe – wzmagające immunogenność antg.
(zakażenie kom. APC może prowadzić do ich nadmiernej
aktywacji – wzmożenie MHC II)
3.
Superantygeny – produkty białkowe pochodzenia
wirusowego
(nadmierne pobudzanie LT – masowe wytwarzanie cytokin)
np. wirus wśieklizny i opryszczki
4. Zmiany właściwości imunnogennych antygenów.
Przykłady uogólnionych chorób
autoimmunologicznych z uwzględnieniem
autoantygenu i miejsca ich występowania
Zespół Sjögrena
Wirusy będące przyczyną zespółu Sjögrena:
EBV (wirus Epsteina - Barr)
CMV (wirus cytomegalii)
HTLV – 1 (ludzki wirus białaczki T - limfocytarnej)
HHV- 1 (ludzki wirus herpes 6)
Zespół Sjörgrena
NACIEKI LIMFOCYTARNE – LIMF. CD4, CD8 I LB
IL -2, IL - 6, Il - 10, TNFά , IFNγ
Zniszczona
tkanka
Zespół Sjörgrena
NACIEKI LIMFOCYTARNE – LIMF. CD4, CD8 I LB
Zniszczona
tkanka
autoantygeny
Zespół Sjörgrena
NACIEKI LIMFOCYTARNE – LIMF. CD4, CD8 I LB
Limfocyty T
Zniszczona
tkanka
autoantygeny
Zespół Sjörgrena
NACIEKI LIMFOCYTARNE – LIMF. CD4, CD8 I LB
Limfocyty T
Zniszczona
tkanka
autoantygeny
autoimmunizacja
wydzielanie mediatorów
Zespół Sjörgrena
NACIEKI LIMFOCYTARNE – LIMF. CD4, CD8 I LB
Limfocyty T
Zniszczona
tkanka
autoantygeny
mimikra molekularna
wirusów i autoantygenów
autoimmunizacja
wydzielanie mediatorów
Zespół Sjörgrena
NACIEKI LIMFOCYTARNE – LIMF. CD4, CD8 I LB
Limfocyty T
Zniszczona
tkanka
autoantygeny
mimikra molekularna
wirusów i autoantygenów
modyfikacja struktur własnych
czyli zmiana właściwości
immunogennych antygenów
własnych
autoimmunizacja
wydzielanie mediatorów
TOCZEŃ RUMIENIOWATY
KOMPLEKSY IMMUNOLOGICZNE ODKŁADAJĄ SIĘ W NARZĄDACH WEWNĘTRZNYCH
I SKÓRZE
1.
Predyspozycje genetyczne i zaburzenia
immunologiczne (dziedziczny niedobór składników
dopełniacza oraz brak likwidacji LB autoreaktywnych)
2.
Zaburzenia immunologiczne : autoprzeciwciała
skierowane na nukleosom, odkładanie kompleksów
immunologicznych np. w nerkach.
TOCZEŃ RUMIENIOWATY
KOMPLEKSY IMMUNOLOGICZNE ODKŁADAJĄ SIĘ W NARZĄDACH WEWNĘTRZNYCH
I SKÓRZE
3. Powstawanie autoprzeciwciał:
zależne od mimikry antg. pomiędzy antg.
własnymi, a retrowirusów
czynniki infekcyjne: wirusy = superantygeny
aktywujące LT, LB, kom. APC
apoptoza – nukleosomy w krążeniu- pobudzanie
LTh1 – aktywacja LB produkcja autoprzeciwciał
anty DNA
TOCZEŃ RUMIENIOWATY
KOMPLEKSY IMMUNOLOGICZNE ODKŁADAJĄ SIĘ W NARZĄDACH WEWNĘTRZNYCH
I SKÓRZE
3. Powstawanie autoprzeciwciał:
zależne od mimikry antg. pomiędzy antg.
własnymi, a retrowirusów
czynniki infekcyjne: wirusy = superantygeny
aktywujące LT, LB, kom. APC
apoptoza – nukleosomy w krążeniu- pobudzanie
LTh1 – aktywacja LB produkcja autoprzeciwciał
anty DNA
TOCZEŃ RUMIENIOWATY
KOMPLEKSY IMMUNOLOGICZNE ODKŁADAJĄ SIĘ W NARZĄDACH WEWNĘTRZNYCH
I SKÓRZE
3. Powstawanie autoprzeciwciał:
zależne od mimikry antg. pomiędzy antg.
własnymi, a retrowirusów
czynniki infekcyjne: wirusy = superantygeny
aktywujące LT, LB, kom. APC
apoptoza – nukleosomy w krążeniu- pobudzanie
LTh1 – aktywacja LB produkcja autoprzeciwciał
anty DNA
REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW
Kom. prezentujące antg. lub autoantg.
Limf. T CD4
przenikanie z krążenia do błony maziowej i tworzenie nacieków
Zaburzenie równowagi Th1 i Th2
Wydzielanie cytokin, niszczenie macierzy
REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW
Kom. prezentujące antg. lub autoantg.
Limf. T CD4
przenikanie z krążenia do błony maziowej i tworzenie nacieków
Zaburzenie równowagi Th1 i Th2
Wydzielanie cytokin, niszczenie macierzy
MIMIKRA MOLEKULARNA :
homologia aminokwasów pomiędzy cząsteczkami pochodzenia
wirusowego np. EBV ,a cząsteczkami HLA – DR
= reakcja krzyżowa = aktywacja LT
REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW
Kom. prezentujące antg. lub autoantg.
Limf. T CD4
pobudzanie
przenikanie z krążenia do błony maziowej i tworzenie nacieków
Zaburzenie równowagi Th1 i Th2
Wydzielanie cytokin, niszczenie macierzy
MIMIKRA MOLEKULARNA :
homologia aminokwasów pomiędzy cząsteczkami pochodzenia
wirusowego np. EBV ,a cząsteczkami HLA – DR
= reakcja krzyżowa = aktywacja LT
Narządowe schorzenia autoimmunizacyjne
Stwardnienie rozsiane
ZWIĄZEK Z ZAKAŻENIAMI WIRUSOWYMI
Stwardnienie rozsiane
ZWIĄZEK Z ZAKAŻENIAMI WIRUSOWYMI
PRZEBYTA INFEKCJA
WYSTĄPIENIE SM
Stwardnienie rozsiane
ZWIĄZEK Z ZAKAŻENIAMI WIRUSOWYMI
PRZEBYTA INFEKCJA
INFEKCJA WIRUSOWA
WYSTĄPIENIE SM
ZAOSTRZENIE
PROCESU CHOROBOWEGO
Stwardnienie rozsiane
Wirusy odgrywające przypuszczalną rolę w patogenezie SM
Stwardnienie rozsiane
1. Zjawisko mimikry molekularnej –
podobieństwo między antygenami wirusów,
a antygenami mielinowymi
2. Wpływ L autoreaktywnych na rozwój SM,
które wchodzą w reakcje z kom. mikrogleju:
3. Th1 + kom. mikrogleju = IFN γ
IL-12
Cukrzyca typu I
Proces autoimmunizacyjny prowadzący do destrukcji wysp β trwa
wiele miesięcy.
1. Reakcja krzyżowa pomiędzy:
antg. wirusów (np. wirus Coxackie)
autoantygeny kom. β
2. Autoantygeny, przeciwko którym skierowana jest odp.
immunologiczna:
np. insulina, GLUT -2 (białko transportujace glukozę, fosfataza
tyrozynowa związana z ziarnistościami wydzielniczymi kom. Β,
GAD (enz. Występujacy np. w kom. β wysp trzustkowych)
Cukrzyca typu I
Proces autoimmunizacyjny prowadzący do destrukcji wysp β trwa
wiele miesięcy.
1. Reakcja krzyżowa pomiędzy:
antg. wirusów (np. wirus Coxackie)
autoantygeny kom. β
2. Autoantygeny, przeciwko którym skierowana jest odp.
immunologiczna:
np. insulina, GLUT -2 (białko transportujace glukozę, fosfataza
tyrozynowa związana z ziarnistościami wydzielniczymi kom. Β,
GAD (enz. Występujacy np. w kom. β wysp trzustkowych)
Ostre zapalenie mózgu i rdzenia
Ostre zapalenie mózgu i rdzenia
-Wirus herpes simplex
-Wirus nagminnego zapalenia
przyusznic
-Wirus półpaśćca
-Wirus Coxackie
-ECHO
Ostre zapalenie mózgu i rdzenia
-Wirus herpes simplex
-Wirus nagminnego zapalenia
przyusznic
-Wirus półpaśćca
-Wirus Coxackie
-ECHO
ostra,
wieloogniskowa
demielinizacja limfocyty T reagują
z białkiem
zasadowym mieliny
WZW
Związek WZW z autoimmunologicznym zapaleniem
wątroby jest kontrowersyjny. Występuje ono głównie
o młodych kobiet o określonej predyspozycji
genetycznej (HLA B8 i DR3). W surowicy stwierdza
się znaczną hypergammaglobulinemię oraz
obecność autoprzeciwciał przeciwjądrowych,
przeciw mięśniom gładkim (aktynie), antygenom
hepatocytów jak LSP (liver protein specific
lipprotein) i LMA (liver membrane antigen).
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby nie zawsze
występuje jako następstwo wirusowego zakażenia,
ale stwierdza się je także po ostrym lub w przebiegu
przewlekłego WZW typu B.
• Za związkiem HBV z autoimmunologicznym
zapaleniem wątroby przemawia
występowanie w przebiegu długotrwałej
replikacji tego wirusa zmian właściwości
antygenowych hepatocytów oraz zaburzeń
aktywności supresorowej limfocytów T.
• Potwierdzeniem takiego związku mogą być
także obserwacje, że limfocyty chorych z
pzw B posiadają właściwości
cytotoksyczne skierowane przeciw
antygenom hepatocytów.
Gruźlica
• W zakażeniu Mycobacterium tuberculosis
często wykrywa się autoprzeciwciała
przeciwjądrowe przeciw kardiolopinie oraz
czynnik reumatoidalny. Ponadto stwierdzono
podobieństwo antygenów tego
drobnoustroju z glikolipidami tkanki
mózgowej co stwarz możliwość
występowania reakcji krzyżowych.
• Występowanie reakcji
autoimmunologicznych wymaga jednak
prawdopodobnie współistnienia specjalnych
predyspozycji, a przede wszystkim
określonego układu antygenów zgodności
tkankowej.
Malaria
• W trakcie trwania malarii pojawiają się przeciwciała
przeciw jednoniciowemu DNA, mięśniom gładkim,
limfocytom, erytrocytom oraz IgG (czynnik
reumatoidalny). Znaczenie kliniczne tych zjawisk
pozostaje niewyjaśnione. Przypuszcza się, że
krążące kompleksy immunologiczne z udziałem
autoprzeciwciał mogą być odpowiedzialne za
kłębkowe zapalenie nerek.
• Nie wiadomo też, czy synteza autoprzeciwciał jest
wynikiem nieswoistej, poliklonalnej aktywacji
limfocytów B, reakcji krzyżowych, czy pobudzana
jest innymi czynnikami.
Zakażenia pierwotniakami
i nicieniami
• Obecność autoprzeciwciał skierowanych
przeciwko różnym antygenom organizmu oraz
krążących kompleksów immunologicznych
stwierdzono również w przypadkach
zakażenia Leishmania i Schistosoma. Mogą
być one odpowiedzialne za występujące w
tych przypadkach uszkodzenie tkanki łącznej,
w tym włóknienie płuc i wątroby.
Download