Wymagania edukacyjne z przedmiotu Historia i społeczeństwo

Wymagania edukacyjne z przedmiotu Historia i społeczeństwo
dla klasy V szkoły podstawowej
Ocena niedostateczna: uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności wymaganych na ocenę dopuszczającą, odmawia odpowiedzi na zadawane pytania, nie wykonuje pracy
domowej, nie jest w stanie udzielić odpowiedzieć na zadane pytania nawet z pomocą nauczyciela, nie potrafi korzystać z mapy, nie jest w stanie połączyć logicznie
informacji, nie przejawia aktywności na lekcji, wypowiedzi są chaotyczne, nieuporządkowane chronologicznie lub problemowo.
Ocenie podlegają:
sprawdziany wiadomości , odpowiedzi ustne, kartkówki , aktywność na lekcji , zeszyt ćwiczeń, dodatkowe prace np. referaty, wywiady itp., prace domowe.
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną
Uczeń:
Wymagania na ocenę
dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
celującą
Uczeń:
– posługuje się pojęciami: źródło
historyczne, chronologia, kalendarz
księżycowy, kalendarz słoneczny,
kalendarz juliański, kalendarz
gregoriański
– określa przedmiot badań
historycznych
– dokonuje podziału źródeł na
pisane i niepisane (materialne i
niematerialne)
– wymienia przykłady źródeł
historycznych obu typów
– wyjaśnia znaczenie pomiaru
czasu
– na podstawie daty rocznej
zdarzenia, określa wiek, w którym
miało ono miejsce
– przedstawia ogólnie genezę
kalendarza
– wyjaśnia znaczenie narodzin
Chrystusa dla współczesnej
rachuby lat
– posługuje się terminami
dotyczącymi chronologii
– wyjaśnia znaczenie chronologii w
badaniach historycznych
– posługuje się osią czasową –
potrafi prawidłowo umiejscowić na
osi czasowej wydarzenia mające
miejsce w okresie przed
narodzinami Chrystusa i po nich
– posługuje się skrótami
dotyczącymi chronologii
– wyjaśnia, jakie znaczenie dla
historyka ma prawdziwość przekazu
źródłowego
– przedstawia ogólnie znaczenie
kalendarza
– wyjaśnia, jakie znaczenie dla
historyka ma prawdziwość
przekazu źródłowego
– posługuje się pojęciami:
– wskazuje na mapie starożytne
– wskazuje zależność pomiędzy
– wyjaśnia znaczenie wynalazku
– dostrzega związki między
cywilizacja, Bliski Wschód, Daleki
Wschód, faraon, monarchia
despotyczna, mumifikacja, piramida,
hieroglify, zwoje papirusu
– wymienia najstarsze starożytne
cywilizacje
cywilizacje: Mezopotamię, Egipt,
Indie, Chiny
– wymienia określenia, które
wyjaśniają pojęcie cywilizacji
– wymienia charakterystyczne
cechy pierwszych cywilizacji
– opowiada o wierzeniach Egipcjan
– przedstawia wyobrażenia
Egipcjan o życiu pozagrobowym
położeniem geograficznym a
powstaniem cywilizacji
– wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju
cywilizacji
– opisuje organizację państwa
egipskiego
pisma dla badań nad przeszłością
człowieka
powstawaniem cywilizacji i
państwa a organizacją
społeczeństwa
– posługuje się pojęciami: Hellada,
polis, kolonia
– wskazuje na mapie
i określa położenie geograficzne
Grecji
– opowiada o warunkach życia
mieszkańców Hellady
– opowiada o zajęciach Greków
– dostrzega związki między
warunkami naturalnymi Grecji a
wykształceniem się polis i życiem
mieszkańców
– wymienia czynniki jednoczące
Greków
– wyjaśnia znaczenie pojęcia:
wielka kolonizacja
– wskazuje przyczyny i następstwa
kolonizacji greckiej
– wyjaśnia znacznie określenia:
Jedna Hellada wiele wspólnot
– posługuje się pojęciami:
demokracja, agora, akropol,
arystokracja, Zgromadzenie Ludowe
– wie skąd wywodzi się pojęcie
demokracja
– wie, komu przysługiwała pełnia
praw w Atenach
– opowiada o organizacji greckiej
polis
– opisuje ustrój Aten
– opisuje sytuację niewolników w
Grecji
– wymienia główne zasady, na
których opierała się demokracja
ateńska
– dostrzega podobieństwa i różnice
między demokracją ateńską a
współczesną
– posługuje się pojęciami: mitologia,
mit, heros, Olimp
– wymienia głównych bogów
olimpijskich
– opowiada, w jaki sposób Grecy
wyobrażali sobie bogów
– opowiada o życiu bogów na
Olimpie
– przypisuje bogom ich atrybuty i
dziedziny życia, którymi się
opiekowali
– opowiada w jaki sposób Grecy
czcili bogów
– opowiada wybrany mit
– wyszukuje w mitach wartości
uniwersalne
– opisuje obrzędy religijne Greków
– przedstawia różnice między
bogami i herosami
– posługuje się zwrotami: syzyfowa
praca, pięta Achillesa, męki Tantala,
jabłko niezgody
– wyjaśnia znaczenie tych zwrotów
współcześnie
– ocenia rolę religii w umacnianiu
wspólnoty greckiej
– rozumie rolę mitów w kulturze
antycznej i współczesnej
– posługuje się pojęciami: igrzyska,
barbarzyńcy, złoty wiek, koturny,
akropol, styl dorycki, joński, koryncki
– pamięta datę 776 r. p.n.e.
– pamięta postaci: Sokrates,
Platon, Arystoteles, Perykles
– umieszcza na osi czasu datę
pierwszych igrzysk olimpijskich
– wie jak wyglądał teatr grecki
– wymienia dyscypliny wchodzące
– opowiada o aktorach i rodzajach
sztuk w teatrze greckim
– opowiada o przebiegu igrzysk
olimpijskich w starożytności
– charakteryzuje architekturę i
sztukę grecką oraz porządki
– rozumie rolę teatru igrzysk w życiu
Greków
– ocenia rolę Peryklesa w rozkwicie
kulturalnym Grecji
– ocenia wkład Greków w
kształtowanie się kultury
– potrafi przedstawić
podobieństwa
i różnice w organizacji igrzysk
starożytnych
i współczesnych
– określa wpływ kultury greckiej na
w skład pięcioboju i pozostałe
konkurencje sportowe
– wie kto mógł brać udział w
igrzyskach olimpijskich
– rozpoznaje porządki
architektoniczne: dorycki, joński,
koryncki
– pamięta główne osiągnięcia
dorobku materialnego i nauki
starożytnych Greków
architektoniczne: dorycki, joński,
koryncki
– opisuje złoty wiek w Atenach
śródziemnomorskiej
współczesność
– posługuje się pojęciami: republika
rzymska, cesarstwo, senat, konsul,
dyktator, prowincje, legiony
– wskazuje na mapie i opisuje
położenie geograficzne Rzymu
– wyjaśnia jakie znaczenie mają
daty: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 476
r. n.e.
– opowiada legendę o powstaniu
Rzymu
– wie kim był Juliusz Cezar i
Oktawian August
– wie jak doszło do powstania
republiki rzymskiej
– zna przyczyny upadku republiki
– wie w jaki sposób powstało
Imperium Rzymskie
– wskazuje na mapie kierunki i
zasięg podboju Rzymian
– wie jak powstało Cesarstwo
Rzymskie
– umie wymienić przyczyny upadku
Imperium Rzymskiego
– opowiada jak funkcjonowała
republika
– umie dokonać oceny postaci
Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta
– wyjaśnia jakie czynniki decydują
o trwałości i potędze państwa
– posługuje się pojęciami: forum,
termy, Koloseum, atrium
– opisuje życie i zwyczaje w
rodzinie rzymskiej
– wyjaśnia jaka była rola rodziny w
starożytnym Rzymie
– opowiada o życiu codziennym
Rzymian
– wie gdzie rzymianie spędzali
wolny czas
– wie jak przebiegały walki
gladiatorów
– umie opisać dom bogatego
Rzymianina
– określa rolę i pozycję
– wyjaśnia znaczenie powiedzenia
poszczególnych członków rodziny
„Otia post negotia”
– wie czym różniło się życie
biednych i bogatych w starożytnym
Rzymie
– opowiada, w jaki sposób
mieszkańcy Rzymu spędzali wolny
czas
– opowiada o nauczaniu w Rzymie
– wskazuje różnice między
nauczaniem i rozrywkami w
starożytnym Rzymie i współcześnie
– posługuje się pojęciami:
wróżbiarstwo, judaizm,
Ewangelia, Stary Testament, Nowy
Testament, apostołowie, biskup
– umie wymienić trzech
najważniejszych bogów rzymskich
– wie w jaki sposób Rzymianie
czcili swoich bogów
– wskazuje na mapie Palestynę
– wie gdzie i kiedy narodziła się
– opowiada o religii żydowskiej
– zna postaci Jezusa, św. Pawła z
Tarsu, Nerona, Konstantyna
Wielkiego
– opowiada o prześladowania
chrześcijan
– określa rolę chrześcijaństwa w
starożytności
– wyjaśnia, dlaczego religia
chrześcijańska zdobywała coraz
więcej zwolenników
religia chrześcijańska
– wymienia najważniejsze
wydarzenia z życia Jezusa
– opowiada, jak na przestrzeni
wieków zmieniał się stosunek
Rzymian do chrześcijan
– posługuje się pojęciami: forum,
prawo XII tablic, romanizacja
– przedstawia osiągnięcia
kulturalne i cywilizacyjne Rzymian
– opowiada o wyglądzie
rzymskiego miasta
– wymienia cechy
charakterystyczne architektury
rzymskiej
– wymienia najważniejsze
osiągnięcia Rzymian w dziedzinie
prawa, literatury i inżynierii
– wie na czym polegała
romanizacja
– dostrzega obecność osiągnięć
– podaje typy i przykłady budowli
charakterystycznych dla architektury cywilizacyjnych Rzymu we
współczesnym świecie
rzymskiej
– wyjaśnia znaczenie powiedzenia:
„Wszystkie drogi prowadzą do
Rzymu”
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: roczniki, kronikarz, ród,
wiec, wspólnota plemienna,
dynastia, poseł, diadem
– wyjaśnia z jakimi wydarzeniami
wiążą się daty: 966 r., 1000 r.,1018
r., 1025 r.
– zna postaci: Gall Anonim,
Mieszko I, biskup Wojciech,
Bolesław Chrobry
– wymienia główne plemiona
zamieszkujące w średniowieczu
ziemie polskie
– umieszcza daty 966 r., 1000 r.,
1018 r., 1025 r. na osi czasu
– opowiada o legendarnych
przodkach Mieszka I
– wskazuje na mapie obszary
zamieszkujące przez te plemiona
– wie jakie znaczenie miało
przyjęcie chrztu przez
Mieszka I
– omawia stosunki z sąsiadami
podczas panowania pierwszych
Piastów
– opowiada o życiu Słowian na
ziemiach polskich
– korzystając z mapy, przedstawia
zmiany terytorialne w czasie
panowania Bolesława Chrobrego
– wie jakie znaczenie miał zjazd w
Gnieźnie
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: gród, możni, dostojnicy
duchowni, podgrodzia, pospolite
ruszenie, ludność służebna
– umie opisać wygląd grodu
– wymienia grupy społeczne, które
wykształciły się w epoce
wczesnopiastowskiej
– wie jakie obciążenia spoczywały
na poddanych władcy
– umie opowiedzieć o roli władcy
– charakteryzuje społeczeństwo w
w państwie Piastów
epoce wczesnopiastowskiej
– opowiada o organizacji wojska w
czasach Bolesława Chrobrego
– opisuje uzbrojenie tarczownika i
pancernego
– wie jaką rolę w organizacji
państwa odgrywały osady służebne
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: zasada senioratu, senior
– wyjaśnia z jakimi wydarzeniami
wiążą się daty: 1138 r., 1226 r.,
1320 r.
– przedstawia główne zasady
statutu Bolesława Krzywoustego
– rozpoznaje na ilustracji
– zaznacza okres rozbicia
dzielnicowego na osi czasu
– opisuje najważniejsze wydarzenia
z okresu panowanie Bolesława
Krzywoustego i Władysława
Łokietka
– opowiada o kształtowaniu się
organizacji kościelnej na ziemiach
polskich
– zna nazwy miejscowości
służebnych i wyjaśnia ich znaczenie
– opowiada o początkach państwa
– ocenia rolę Władysława Łokietka
krzyżackiego
w procesie jednoczenia państwa
– wie co działo się w Polsce w okresie
rozbicia dzielnicowego
– omawia przyczyny i skutki rozbicia
dzielnicowego
wojownika tatarskiego i rycerza
krzyżackiego
– opowiada o konflikcie polsko krzyżackim w czasach Władysława
Łokietka
– wymienia czynniki jednoczące
kraj
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: dyplomata, Orle Gniazda
– wie z jakimi wydarzeniami wiążą
się daty: 1343 r., 1364 r.
– wymienia dokonania Kazimierza
Wielkiego
– zaznacza na osi czasu lata
panowania Kazimierza Wielkiego,
datę założenia Akademii
Krakowskiej
– przedstawia sukcesy polityki
wewnętrznej (król –gospodarz) i
zagranicznej (król – dyplomata)
Kazimierza Wielkiego
– wskazuje na mapie Kraków oraz
zmiany terytorialne państwa
polskiego za rządów Kazimierza
Wielkiego
– umie wyjaśnić dlaczego ostatni z
rodu Piastów otrzymał przydomek
„Wielki”
– wyjaśnia znaczenie powiedzenia:
„Zastał Polskę drewnianą a zostawił
murowaną”
– określa, jaką rolę odegrała
pierwsza wyższa uczelnia w
Krakowie
– ocenia rolę Kazimierza Wielkiego
w umacnianiu pozycji Polski w
Europie
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: monarchia stanowa,
duchowieństwo, rycerstwo,
mieszczaństwo, chłopstwo,
możnowładcy, herb, patrycjat,
pospólstwo, plebs, cechy, gildie
– wymienia wszystkie cztery stany
średniowiecza
– opisuje wszystkie cztery stany
średniowiecza
– opowiada jak wyglądała droga
edukacji rzemieślniczej od ucznia
do mistrza
– wie jaką rolę w życiu
średniowiecznych miast odgrywały
cechy i gildie
– porównuje życie chłopa z życiem
rycerza i mieszczanina
– wie co decydowało o
przynależności do określonego stanu
– porównuje warunki życia w
mieście średniowiecznym i
współczesnym
– wskazuje różnicę między
organizacją społeczeństwa
w średniowieczu
a współczesnym polskim
społeczeństwem
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: unia personalna,
przywilej, dostojnik, sojusz
– wie z jakimi wydarzeniami wiążą
się daty: 1374 r., 1385 r.
– zna postaci: Ludwik Węgierski,
Jadwiga, Jagiełło
– wskazuje na mapie obszar Polski i
Litwy po unii w Krewie
– umie odczytać wiadomości z
drzewa genealogicznego
Jagiellonów
– umieszcza no osi czasu daty 1374
r., 1385 r.
– wymienia główne postanowienia
unii zawartej między Polską a Litwą
– wie jakie były przyczyny podpisania – zna genezę dynastii Jagiellonów
unii polsko- litewskiej w Krewie
w Polsce
– podaje skutki unii w Krewie dla
obydwu narodów
– wie z jakimi wydarzeniami wiążą
się daty: 15 lipca 1410 r., 1411 r.
– zna postacie: Władysława
Jagiełły, Witolda, Ulryka von
Jungingena
– omawia przyczyny konfliktu
– wie co dało Polsce i Litwie
polsko- krzyżackiego za panowania zwycięstwo w bitwie pod
Władysława Jagiełły
Grunwaldem
– opisuje przebieg walk na polach
Grunwaldu
– omawia postanowienia pokoju
– charakteryzuje sposób
dowodzenia i strategię wojskową w
bitwie pod Grunwaldem
toruńskiego
– wskazuje na mapie ziemie
odzyskane przez Polskę i Litwę oraz
te, które pozostały w rękach
zakonu
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: wojska zaciężne, hołd
lenny, akt inkorporacji
– wie z jakimi wydarzeniami wiążą
się daty: 1454 r., 1466 r.
– wymienia przyczyny wybuchu
wojny trzynastoletniej
– omawia przebieg wojny
trzynastoletniej
– wskazuje na mapie tereny
odzyskane przez Polskę w wyniku
wojny trzynastoletniej i tereny
pozostałe w rękach Krzyżaków
– wskazuje na mapie miejsca bitew
– wyjaśnia znaczenie odzyskania
stoczonych w wojnie trzynastoletniej Pomorza Gdańskiego i ujścia Wisły
– wie co oznaczają nazwy Prusy
dla Polski
Królewskie i Prusy Zakonne
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: hołd pruski, unia realna
– wie z jakimi wydarzeniami wiążą
się daty:
1519 r., 1525 r., 1569 r.
– zaznacza daty 1519 r., 1525 r.,
1569 r., na osi czasu,
– wie jak doszło do hołdu
pruskiego
– wymienia postaci związane z w/w
wydarzeniem
– wie dlaczego Polska i Litwa
podpisały unię realną w Lublinie
– wskazuje na mapie terytoria obu
połączonych państw
– opisuje Rzeczpospolitą Obojga
Narodów
– wymienia państwa, w których na
– wymienia konsekwencje unii
początku XVI wieku rządziła dynastia lubelskiej dla Polski i Litwy
Jagiellonów
– ocenia znaczenie hołdu pruskiego
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: demokracja szlachecka,
sejmiki ziemskie, sejm walny,
marszałek, starosta, kanclerz,
podkanclerzy
– opisuje wygląd i zajęcia polskiego – opowiada jak zorganizowany był
szlachcica
sejm walny
– wie jakie uprawnienia miał sejm
walny
– wie jakie miały zadania i jak
funkcjonowały sejmiki ziemskie
– opowiada o życiu i pozycji
szlachty w XVI wieku
– wyjaśnia jak ukształtowała się
demokracja szlachecka
– wie czym różniło się życie szlachty
od pozostałych stanów
– wymienia działania szlachty
ograniczające prawa mieszczan i
chłopów
– wskazuje różnice między sejmem
XVI-wiecznej Rzeczpospolitej a
współczesnym
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: kryzys gospodarczy,
karawela
– wie z jakimi wydarzeniami wiążą
się daty: 1492 r., 1519– 22
– wymienia najważniejszych XVIwiecznych podróżników
– wskazuje na mapie trasy wypraw:
Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy,
Ferdynanda Magellana i objaśnia ich
dokonania
– analizuje teksty źródłowe i na ich
– rozumie znaczenie wpływu
rozwoju nauki i nowości
nawigacyjnych dla rozwoju
żeglarstwa
– zaznacza na osi czasu daty: 1492
r., 1519– 22
– wymienia przyczyny odkryć
geograficznych
podstawie opowiada o warunkach
podróży dalekomorskich
– prawidłowo posługuje się
– wymienia towary przywożone do
pojęciami: kolonia, plantacja, handel Europy z kolonii
trójkątny
– wie z jakimi ludami zetknęli się
Europejczycy po zajęciu obszarów
Ameryki
– opowiada w jaki sposób
zdobywcy traktowali ludność
podbitą i jak organizowali zajęte
tereny
– wykorzystując mapę wyjaśnia na
czy polegał „handel trójkątny”
– wskazuje na mapie tereny
zamieszkałe przez Azteków, Majów
i Inków
– opowiada o cywilizacjach Ameryki – rozumie wpływ odkryć na zmiany
przed przybyciem Europejczyków
gospodarcze w Europie
– wymienia skutki odkryć
geograficznych dla Starego i Nowego
Świata
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: renesans, odrodzenie,
humanizm, mecenat, perspektywa,
indywidualność, krzyż grecki, arkada
– wskazuje na Włochy jako
kolebkę renesansu
– wymienia głównych twórców
renesansu i ich dzieła
– rozpoznaje dzieła znanych
twórców renesansu
– zaznacza na osi czasu okres epoki
renesansu
– zna postaci: Jan Gutenberg,
Erazm z Rotterdamu, Leonardo da
Vinci, Michał Anioł, Rafael Santi
– wie jakie poglądy głosili
humaniści
– przedstawia poglądy humanistów
na temat życia i człowieka
– wie jakie znaczenie miało
wynalezienie druku dla
rozpowszechnienia się myśli
humanistycznej
– wyjaśnia czym różniły się poglądy
humanistów od filozofii
średniowiecza
– prawidłowo posługuje się
pojęciami: złoty wiek, krużganki,
hetman
– wymienia najwybitniejsze dzieła
architektury renesansowej w
Polsce (Wawel, kaplica
Zygmuntowska, krakowskie
Sukiennice, Zamość)
– wymienia twórców literatury
renesansu w Polsce
– wyjaśnia jaką rolę w rozwoju
kultury renesansowej w Polsce
odegrali: królowa Bona, Zygmunt
Stary i Zygmunt August
– opowiada o XVI-wiecznym
Wawelu
– wie dlaczego XVI wiek w Polsce
nazywano złotym wiekiem
– opowiada o dokonaniach
Mikołaja Reja i Jana
Kochanowskiego
– wyjaśnia dlaczego Mikołaj Rej jest
uznawany za ojca literatury polskiej
– wymienia nazwy kilku
miejscowości, w których znajdują
się renesansowe budowle
– wyjaśnia rolę dworu
królewskiego w upowszechnianiu
kultury renesansowej