markery i rodzaje limfocytów b

Wykład 3
POCHODZENIE ODPOWIEDZI
IMMUNOLOGICZNEJ
Jan Żeromski
1
PORUSZANE TEMATY:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Przeciwciała monoklonalne
Klasyfikacja CD (Cluster Determinants)
Pochodzenie i rodzaje limfocytów B
Pochodzenie i rodzaje limfocytów T
Komórki NK (Natural Killers)
Komórkowe cząsteczki adhezyjne
Mechanizmy migracji komórek
Powstawanie zmienności przeciwciał
2
KLASYFIKACJA CD
(CLUSTER DETERMINANTS)
• Oparta na identyfikacji pojedynczych epitopów
przy użyciu przeciwciał monoklonalnych
• CD to przede wszystkim antygeny różnicowania
komórek i ich receptorów
• Inne markery CD to: różne białka, enzymy,
kompleksy lipidowe, cząsteczki adhezji itd.
• Większość ale nie wszystkie CD występują na
powierzchni komórek
• Markery CD dotyczą przede wszystkim komórek
hemopoetycznych
• Aktualnie CD to około 250 markerów
3
PRZYKŁADY MARKERÓW CD
CD
nazwa zwyczajowa
występowanie
•
•
•
•
•
•
•
kompleks przek.sygn.TCR:
receptor MHC klasy II:
receptor MHC klasy I :
obojętna endopeptydaza:
podjednostka co-recept.:
LCA (fosfataza tyrozynowa):
L-selektyna:
limf.T
limf.T
limf.T
kom.ALL
limf.B
leukocyty
limf.T, monoi granulocyty
limf.T, kom.NK
CD3
CD4
CD8
CD10
CD19
CD45
CD62L
• CD247 łańcuch zeta TCR :
4
MARKERY I RODZAJE LIMFOCYTÓW B
1. Markery CD : CD19, CD20, CD21, CD22, CD35,
CD40, CD72, CD80, CD86
2. limfocyty B1 : B1a (CD5+) and B1b (CD5-)
3. Limf.B1 stanowią około 20% limf.B we krwi
obwodowej i śledzionie u zdrowych ludzi wydzielają tylko IgM
4. Limf.B2: stanowią większość
immunokompetentnych komórek B
5
CELE ODPOWIEDZI
IMMUNOLOGICZNEJ
• Rozpoznanie antygenu (np.
drobnoustroju)
• Usunięcie antygenu z organizmu
• Wytworzenie pamięci
immunologicznej na dany antygen
6
LIMFOCYTY Th1 i Th2 CD4+
- PROFIL PRODUKOWANYCH CYTOKIN
Th1
Th2
IL-2
IFN-gamma
LT
IL-4
IL-5
IL-6
IL-10
IL-13
7
LIMFOCYTY T regulatorowe (SUPRESOROWE)
Treg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Limf.Th2 – wydzielają IL-4
Limf.Th3 – wydzielają TGF-beta
Tr1 cells – wydzielają IL-10
Limf.T CD4+, CD25+, Foxp3
Limf.T CD8+, CD28Niektóre cytotoksyczne limf.T
Niektóre limf.T gamma/delta
Limf. NKT
8
LIMFOCYTY T CYTOTOKSYCZNE
Tcyt
1.
2.
3.
4.
5.
Limf.T alpha/beta CD8+
Limf.Th1 alpha/beta CD4+
Limf.T gamma/delta (CD3+, CD4-,CD8-, CD16+)
Komórki NKT (NT) (CD3+, CD4-, CD8-)
Komórki NK (CD2+, CD3-, CD4-, CD8-, CD16+)
9
CECHY KOMÓREK NK
1. Należą do tzw. dużych limfocytów ziarnistych –
(large granular lymphocytes - LGL)
2. Stanowią około 10% limfocytów krwi
obwodowej
3. Wykazują spontaniczną cytotoksyczność
przeciw komórkom zakażonym i
nowotworowym
4. Ich cytotoksyczność jest hamowana przez
konwencjonalną ekspresję antygenów MHC na
komórkach docelowych
5. U osób z podwyższoną liczbą kom.NK przypadki nowotworów są rzadsze
10
AKTYWACJA LIMFOCYTÓW
• Kompleks TCR w limfocycie T i kompleks
BCR w limfocycie B mogą przekazać sygnały
do wnętrza tych komórek
• W TCR funkcję tą spełnia CD3, łańcuchy zeta
oraz kinaza tyrozynowa p56lck
• W BCR są to cząsteczki Ig alfa i Ig beta
mające również łańcuchy zeta
• W obrębie zeta są motywy aktywacji
immunoreceptora tyrozyny (ITAM), które
aktywują kolejne kinazy (ZAP-70 i Syk
odpowiednio)
11
Wewnątrzkomórkowe przekazywanie
sygnału w procesie aktywacji
limfocytów T
1.
2.
3.
4.
5.
6.
obejmuje transdukcję sygnałów z TCR i CD28
CD4 wiąże kinazy lck aktywując się
Domeny ITAM CD3 ulegają fosforylacji przez lck
ITAMs wiążą się z innymi kinazami takimi jak
ZAP-70 i fyn
Fyn aktywują fosfolipazę C co powoduje
uwolnienie wewnątrzkomórkowego wapnia
Wapń wiąże się z kalcyneuryną i aktywuje
czynniki transkrypcyjne(NF-AT,NF-kappa B, AP1)
12
PRZEKAZYWANIE SYGNAŁÓW
W AKTYWACJI LIMFOCYTU B
1. Kinazy tyrozynowe lck, lyn ,fyn są
aktywowane via Ig i Ig receptora limf.B
2. Powodują fosforylację domen BCR i ITAM
3. Moga wtedy przyłączyć Syk, inną kinazę,
która aktywuje fosfolipazę C (PLC-)
4. PLC i trzy inne drogi aktywacji (Ras, RhO,
PI-3K) prowadzą do indukcji czynników
transkrypcyjnych takich jak: NF-AT, AP-1 i
NF-kappa B
13
KOMÓRKOWE CZĄSTECZKI
ADHEZYJNE (CAM)
1. Integryny – adhezja do śródbłonka i macierzy
pozakomórkowej (VLA-1 to 6, LFA-1, LPAM, CR3,
CR4)
2. CAM nadrodzina immunoglobulin – różne (ICAM1-3, VCAM-1, PECAM-1, NCAM, CEA)
3. Selektyny – cząsteczki na leukocytach i
śródbłonku które wiążą się z węglowodanami
(selektyny E, P, L)
4. Kadheryny – wiążą się z kateninami, elementami
cytoszkieletu na drodze wapniowo zależnej
(kadheryny E,N,T)
5. CD44 i ich warianty – komórkowe receptory
kw.hialuronowego zaangażowane w interakcjach
komórka-komórka i komórka-macierz pozakom. 14
INTERAKCJE POMIĘDZY
LEUKOCYTAMI A ŚRÓDBŁONKIEM
• Leukocyty wchodzą w interakcje ze ścianami naczyń
wieloetapowo przy użyciu cząsteczek powierzchniowych które rozpoznają ich odpowiednie
receptory na komórkach śródbłonka.
• Toczenie się i związanie leukocytów ze ścianą naczyń
zachodzi dzięki selektynom .
• Chemokiny i ich receptory są potrzebne do aktywacji
integryn leukocytów.
• Tylko aktywowane integryny są w stanie zapewnić
prawidłową adhezję pomiędzy leukocytami a
śródbłonkiem.
• Migracja leukocytów do tkanek wymaga proteinaz i
mechanizmów naprawczych.
15
KRĄŻENIE LIMFOCYTÓW
• Limfocyty stale krążą między krwią i narządami
limfatycznymi
• 80% limfocytów dostaje się do węzłów chłonnych przez
wyspecjalizowane tzw. żyłki o wysokim śródbłonku
(high endothelial velunes – HEV)
• Pozostałe limfocyty dostają się do węzłów chłonnych
doprowadzającymi naczyniami limfatycznymi razem z
komórkami dendrytycznymi i antygenami
• Limfocyty opuszczają węzły chłonne
odprowadzającymi naczyniami chłonnymi
• Krążenie limfocytów pozwala im spotkać znane im
antygeny, a także inne subpopulacje tych komórek, co
pozwala im indukować skuteczną odpowiedź
immunologiczną
16