Podział niedoborów odporności

Diagnostyka
niedoborów
immunologicznych
Husam Samara
Katedra i Zakład Immunologii Klinicznej
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Podział niedoborów odporności
Pierwotne
 Stanowią rzadkość
 Defekt genetyczny
 Ujawniają się w wieku
dziecięcym
 Znanych jest około 100
zespołów
Wtórne

Stanowią większość

Mogą się ujawnić w każdym
wieku

Mogą być wywołane przez:





Infekcje (AIDS, ospa, CMV, embriopatia,…)
Substancje lecznicze
(sterydy, cytostatyki,
fenytoina, anestetyki,...),
radioterapia
Zaburzenia metaboliczne
(cukrzyca, enteropatie, zesp.
nerczycowy, mocznica,
oparzenia)
Zab. odżywiania (białka,
substancje elementarne,
witaminy)
Nowotwory
Zaburzenia odpowiedzi immunologicznej (OI)
Nabyta
(swoista)
OI
Humoralna
Komókowa
wrodzona
(nieswoista)
OI
Humoralna
Komórkowa
ILOŚCIOWE lub CZYNNOŚCIOWE (jakościowe)
Badania laboratoryjne w
niedoborach odporności
Zakres niedoborów:
1.
Zakres badań:
limf. B
2.
limf. T
3.
fagocytów
4.
Dopełniacza



skrynigowe
zaawansowane
specjalistyczne/badawcze
Niedobory limfocytów B
Badania skryningowe:

Poziomy immunoglobulin IgG, IgA, IgM,: Hipogammaglobulinemia,
agammaglobulinemia
 Miano izohemaglutynin

Obecność swoistych przeciwciał dla patogenów np. krztuśca, błonicy, H. influenzae
Badania zaawansowane:

Badanie ilościowe limfocytów B

Podklasy IgG

Poziom IgE i IgD

Poziomy przeciwciał naturalnych (tj. ASO, p-ko E. coli)

Odpowiedz na podawane szczepionki np. pneumococcus
Badania specjalistyczne:

Szczegółowe badania immunofenotypu limf. B

Biopsje
 Synteza immunoglobulin in vitro

Badania aktywacji limf. B

Analiza molekularna mutacji.
Oznaczenie ilościowe
Immunoglobulin
1. Immunoelektroforeza
 Badanie
półilościowe.
IgG
 IgA
 IgM
 Łańcuchy lekkie kappa i
lambda

+
-
2. Turbidymetria

Pomiar zmętnienia roztworu,
który zawiera kompleksy
antygen-przeciwciało.

Służy do oznaczania
ilościowego różnych
cząsteczek w płynach
ustrojowych m.in.:

Immunoglobulin –
podstawowych klas,
swoistych np. RF.

Składowych dopełniacza

Inne białka osocza
3. Nefelometria

Pomiar rozproszenia
światła przez zawiesinę
antgen-przeciwciało

Bardziej czuła w
porównaniu z turbidymetrią

Zastosowania jak
turbidymetria dodatkowo:

Podklasy Ig’s
©Medical College of Georgia
Badania limfocytów B

Cytometria przepływowa
 Oznaczenie odsetka
 Ekspresja markerów
i liczby bezwzględnej L. B
powierzchniowych oraz
markerów aktywacji.

Badania czynnościowe limf. B
 Testy proliferacyjne,
 Ekspresja markerów aktywacji po stymulacji:
 IL2R (CD25), CD69, CD27, sIgM, sIgD.
 produkcja cytokin:
 Test
produkcji immunoglobulin in vitro
Niedobory limfocytów T
Badania skryningowe:

Morfologia i rozmaz krwi obwodowej

Obecność grasicy (badanie RTG klatki piersiowej)

Badania odpowiedzi komórkowej typu opóźnionego (testy skórne: toksoid tężcowy,
świnka, Candida, Trichophyton, multitest)
Badania zaawansowane:
 Badanie ilościowe subpopulacji limfocytów T CD4 i CD8.- cytometria przepływowa

Odpowiedź proliferacyjna na mitogeny, antygeny, komórki allogeniczne.

Typowanie HLA

Analiza chromosomów
Badania specjalistyczne:

Szczegółowe badania immunofenotypu limf. T

Badanie cytokin i ich receptorów

Badania cytotoksyczności (komórek NK, NKT)

Badania enzymów (ADA, PNP)

Analiza molekularna mutacji.
Cytometria przepływowa
 Oznaczanie odsetka i liczby bezwzględnej L.T.
 Ocena stosunku komórek CD4:CD8
 Markery aktywacji na L.T.
 Testy stymulacji L. T:
 Ocena
ekspresji CD69
 HLADR
 CD25 (IL2R)
 Podziały komórek
Badanie czynnościowe limfocytów:
 Test transformacji Blastycznej
 Test czynności bakteriobójczej limfocytów
niedobory fagocytów
(neutrofilów, monocytów)
Badania skryningowe:
 Morfologia i rozmaz krwi obwodowej
 Test redukcji NBT (nitro blue tetrazolium)
 Poziom IgE
Badania zaawansowane:
 Testy wybuchu tlenowego
 Dokładna morfologia
 testy chemotaksji i ruchomości
 Testy fagocytozy
Badania specjalistyczne:
 Badanie cząsteczek adhezyjnych (CD11b, CD18, ligand selektyny)
 Test skórny Rebucka
 Metody enzymatyczne (MPO, G6PD, oksydazy NADPH)
 Testy zniekształcenia, adhezji, agregacji komórek
 Badania genetyczne mutacji

Ocena ilościowa granulocytów:
 Morfologia i rozmaz,
 Ocena stopnia dojrzałości
i odnowy –
pałeczki/segmenty.
 Ocena zmienności liczby granulocytów po podawaniu
niektórych leków np. sterydów.
 Ocena liczby granulocytów w odstępach czasucykliczne neutropenie.

Specjalna morfologia:
 Mikroskopia
elektronowa: morfologia ziarnistosci,
elementy cytoszkieletu
 Histochemia w kierunku morfologii i zawartości
ziarnostości

Testy czynnościowe granulocytów i monocytów:






Red. NBT (błękitu nitrotetrazoliowego)
Red. DHR (dihydrorodamina)
Testy fagocytozy – fagotest
Testy czynności bakteriobójczej.
Test migracji w komorze Boydena
In vivo: test skórny Rebucka (okno skórne)



Czynność enzymatyczna:


Zdrapanie naskórka - odciski z rany na szkiełkach mikroskopowych
w odsetępach czasu – liczenie granulocytów na każdym szkiełku.
Szczyt napływu granulocytów granulocytów po 2 h.
np. Histochemia, oznaczanie metabolitów tlenowych, chlorkowych,
azotowych.
następnie obecność danego enzymu:

Oksydaza NADPH, G6DP, MPO, ALP.
Przewlekła choroba ziarniniakowa:
NBT test
Niedobory układu dopełniacza
Badania skryningowe:
 Poziom C3
 Poziom C4
 Aktywność hemolityczna drogi klasycznej – test CH50
Badania zaawansowane:
 Metody opsonizacji
 Poziomy poszczególnych składowych
 Metody aktywacji (poziomy produktów rozpadu poszcz. Składowych
np.. C3a, C4a, C4d, C5a)
Badania specjalistyczne:
 Aktywność hemolityczna drogi alternatywnej – test AH50
 Inne metody czynnościowe- czynniki chemotaktyczne,
immunoadhezja.
 Badania allotypu
Test CH50
 Aktywność hemolityczna układu
dopełniacza na drodze klasycznej
 Ocenia zdolność układu do wywierania
końcowego efektu, którym jest liza
komórki docelowej (krwinki owcy)
Na każdym etapie można wykonać
odpowiednie badania genetyczne.