SCEN ZAJ - Rośliny a leczenie - Zespół Szkół nr 21 Bydgoszcz

Scenariusz zajęć
w ramach projektu
„Badam, poznaję, doświadczam...”
Data: 18.05.2011
Temat: Rośliny a leczenie. Przydatność różnych części roślin dla lecznictwa.
Cele operacyjne
Uczeń:
Rozpoznaje wybrane rośliny lecznicze.
Rozwiązuje diagram.
Bada walory wybranych roślin leczniczych: zapach, smak naparu (herbatki).
Nazywa poznane rośliny łąkowe, wskazuje te, które są ziołami leczniczymi.
Wyjaśnia, które części wybranych roślin są przydatne dla lecznictwa.
Wymienia właściwości wybranych ziół i ich zastosowanie lecznicze, kosmetyczne lub
kulinarne.
Wyjaśnia pojęcia: medycyna naturalna, aromaterapia.
Projektuje i wykonuje ulotkę na temat zastosowania ziół w medycynie, kosmetyce
lub kuchni, ze szczególnym wyeksponowaniem leczniczych walorów ziół.
Wyszukuje w zgromadzonej literaturze wiadomości o leczniczych właściwościach
wybranych roślin łąkowych.
Omawia wykorzystanie ziół, leków ziołowych oraz przypraw w życiu codziennym.
Prezentuje przed zespołem uczniów wybraną roślinę leczniczą.
Wykonuje pot-pourri wg własnego pomysłu.
Współpracuje z innymi uczniami z grupy.
Wykorzystuje zdobytą wiedzę o łąkowych roślinach leczniczych, układając pytania
podczas zabawy aktywizującej.
Estetycznie spożywa napoje i posiłki.
Środki dydaktyczne: diagramy dla uczniów; prezentacje multimedialne; tablica interaktywna;
naturalne okazy roślin leczniczych (rumianek, nagietek, arnika, lawenda, mięta) oraz
przyprawowych (bazylia, tymianek, majeranek, koper, kminek, nać pietruszki, cząber,
oregano); ilustracje roślin leczniczych i przyprawowych; kosmetyki wyprodukowane na bazie
ziół (szampon rumiankowy, krem do twarzy, mgiełka, odświeżacz); materiały przyniesione
przez uczniów, np. wycinki z prasy, opracowania własne; czasopisma „Zioła dla zdrowia
i urody”, „Leki ziołowe”, „Żyj zdrowo, żyj długo”; herbatki ziołowe; opakowania po herbatkach
ziołowych, przyprawach i lekach ziołowych oraz innych ziołowych specyfikach; literatura
z opisem leczniczych właściwości ziół, poradniki, przewodniki, leksykony, katalogi, informacje
na temat ziół; karty zadań dla uczniów, materiały i przybory plastyczne do wykonania ulotki
(kolorowe bloki, pisaki, kredki, klej, nożyczki).
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
I Wprowadzenie
1. Czynności organizacyjno - porządkowe (podział na grupy).
2. Praca indywidualna (jednolita) - uczniowie rozwiązują diagram, którego rozwiązanie jest
tematem zajęć.
Diagram
W diagramie ukryte są nazwy roślin. W każdym wierszu jedna nazwa.
Odszukaj je i wykreśl, z pozostałych liter czytanych kolejno w wierszach, powstanie hasło temat zajęć.
M
E
S
R
P
Z
K
Z
M
A
I
C
Z
Z
O
Ę
Z
E
E
K
I
O
A
Y
R
T
N
I
L
W
O
P
Ł
I
Z
A
E
W
P
Y
Ł
R
P
S
Y
A
I
I
R
W
L
C
A
A
A
ROZWIĄZANIA: 1. MIĘTA, 2. KOPER, 3. SZAŁWIA, 4. MELISA, 5. POKRZYWA.
HASŁO - TEMAT: Zioła lecznicze i przyprawy
II Część zasadnicza
1. Odwołanie się do doświadczeń uczniów z wycieczki na łąkę.
Uczniowie wspólnie przypominają najważniejsze wiadomości dotyczące łąki, które
poznali wcześniej na zajęciach oraz na wycieczce (pojęcie łąki, typowa roślinność
łąkowa).
Jedną z ważniejszych funkcji łąki w życiu człowieka jest rola lecznicza niektórych
roślin łąkowych. Człowiek może uważać łąkę za swoją zieloną aptekę.
Nauczyciel przypomina, że uczniowie zbierając rośliny do zielników, wybierali spośród wielu
roślin łąkowych właśnie te o właściwościach leczniczych. Należy jednak pamiętać
o tym, że różne części rośliny mogą być lecznicze: kwiaty, liście, korzenie lub całe pędy,
a zbiór ziół powinien być prowadzony według określonych zasad, dzięki temu zbierane rośliny
lecznicze nie utracą swych cennych właściwości.
2. Przypomnienie i utrwalenie pojęć - zioła i rośliny lecznicze.
Zioła - to potoczna nazwa wszystkich roślin o właściwościach leczniczych.
Rośliny lecznicze - to najczęściej rośliny lądowe, zawierające różne substancje
pomocnicze w zwalczaniu chorób i używane do produkcji leków.
3. Prezentacja multimedialna „Rośliny lecznicze, czyli zioła” oraz
„Rośliny przyprawowe w kuchni”
Podczas prezentacji uczniowie mają możliwość odwołania się do naturalnych okazów przez
oglądanie i badanie (wszystkimi zmysłami) ziół – żywych w doniczkach, suszonych, a także
zdjęć różnych ziół (w poradnikach, przewodnikach, leksykonach, katalogach, na opakowaniach
herbatek ziołowych), oraz mogą korzystać z wcześniejszych swoich opracowań.
Znaczenie ziół dawniej i dziś
„Medycy” we wszystkich kulturach i religiach posługiwali się określonymi roślinami i produktami
roślinnymi dla uzdrawiania i leczenia ludzi, ponieważ w sposób oczywisty religia, sztuka leczenia i magia
mają wspólne korzenie kulturowo - historyczne.
Dziś widzimy działanie lecznicze ziół przede wszystkim w tym, że korzystnie wpływają one na system
odpornościowy i wegetatywny system nerwowy.
Dobre samopoczucie, uroda, pogodny nastrój przekazywane są przez hodowane w ogrodzie przyprawy.
Tak dziś, jak i w historii ziół przyprawowych i roślin leczniczych, decydujące impulsy pochodziły z krajów
znad Morza Śródziemnego.
Inhalacje z rumianku, olejku z mięty pieprzowej, melisy, lawendy lub szałwii nawiązują bezpośrednio do
dawno sprawdzonych doświadczeń.
Teraz głównie francuscy zielarze i chemicy intensywnie badają psychiczne i chemiczne oddziaływanie
zapachów roślin leczniczych na ludzki organizm. Tak zwana aromaterapia stosuje wyniki tych badań
w praktyce.
Medycyna akademicka przeciw medycynie naturalnej - ten konflikt jest tak stary jak sama medycyna.
Obecnie żyjemy w czasach, gdy zioła i rośliny lecznicze ponownie cieszą się uznaniem.
4. Przygotowanie do wykonania ulotki na temat zastosowania ziół w medycynie,
kosmetyce lub kuchni, ze szczególnym wyeksponowaniem leczniczych walorów ziół.
-
Praca w grupach z literaturą.
W jaki sposób ludzie wykorzystują zioła?
Jakich ziół można używać w kuchni?
Jakie zioła mają zastosowanie w kosmetyce?
Które zioła uważane są za lecznicze i na co są stosowane?
Uczniowie przygotowując się, wykorzystują zebrane opakowania po lekach
i herbatkach ziołowych oraz innych ziołowych specyfikach, informacje o ziołach,
czasopisma „Zioła dla zdrowia i urody”, poradniki, przewodniki, leksykony, katalogi,
korzystają ze swoich wcześniejszych opracowań.
Uczniowie, wcześniej podzieleni na 3 grupy, otrzymują kartki z następującymi
informacjami:
Jesteście producentami ziół (każda z grup produkuje inne zioła). Musicie zachęcić innych do ich
kupna i leczniczego zastosowania. Na podstawie zebranej literatury oraz przygotowanych
materiałów, zaprezentujcie swoje zioła: ich wygląd, właściwości i zastosowanie tak, aby
zachęcić pozostałych uczniów do ich kupna i leczniczego wykorzystania.
Powodzenia!!!
Praca indywidualna zróżnicowana (w obrębie grup):
Zaprojektowanie i wykonanie ulotki.
I grupa – rośliny lecznicze w medycynie
II grupa– rośliny lecznicze w kosmetyce
III grupa– rośliny lecznicze w kuchni
Nauczyciel jest konsultantem i kieruje pracą grup. Uczniowie wybierają do prezentacji dowolne
zioła. Każdy uczeń może opracować jedną wybraną roślinę leczniczą.
(Należy pilnować czasu wykonania zadania - 15 min.)
5. Przedstawienie pracy grup.
Po prezentacjach uczniów z poszczególnych grup,
krótkie dyskusje, w jaki sposób uczniowie i ich rodziny
wykorzystują omówione zioła.
Nauczyciel zwraca uwagę, iż aby zwiększyć możliwości
lecznicze stosuje się często mieszanki ziołowe.
6. Wykonanie pot-pourri wg własnego pomysłu.
Wykorzystanie zgromadzonych roślin.
III Zakończenie
1. Przygotowanie i spożycie herbatek ziołowych przez wszystkich uczniów - wymiana
spostrzeżeń dotyczących aromatu i smaku herbatki. Uczniowie pracują w 2 grupach
(wyłonionych na podstawie odliczania, jedynki - to pierwszy zespół) - jedna przygotowuje
wspólny stół do spożycia herbatek, druga parzy i przynosi herbatę.
2. Podczas degustacji herbaty podsumowanie wiadomości w formie zabawy aktywizującej 20 pytań.
Nauczyciel pisze na karteczce nazwę jednego z ziół i odwraca kartkę, uczniowie zadają
20 pytań, na które nauczyciel odpowiada TAK lub NIE. Po odgadnięciu uczeń, który pierwszy
odgadł, przejmuje rolę nauczyciela. Przykładowe pytania:
- Czy ta roślina znajduje się w klasie?
- Czy jest suszona?
- Czy rośnie na łące?
- Można z niej parzyć herbatki uspokajające?...
3. Czynności organizacyjno-końcowe.
Bibliografia:
D. Grabowska „Projekt jako metoda aktywizująca” Biblioteka w Szkole 1/2009
B. Patocka, L. Nowak „Projekty edukacyjne, poradnik dla nauczycieli” Kielce 2002
J. Fronczak „Lecznicze dary natury” Warszawa 2005
E. Hohenberger „Zioła lecznicze i przyprawy” Warszawa 1998
A. Haertle-Wodziczko (red.) „Wielki zielnik medyczny” Bielsko-Biała 1999
M. Kwiatkowska „Zioła dla zdrowia i urody”. Praktyczny poradnik 2005
D. Podlech „Rośliny lecznicze”. Encyklopedia kieszonkowa Warszawa 1994
Opracowanie:
Sylwia Brzyska