Model aktu perswazyjnego, Lasswella

Teoria komunikacji Roberta Craiga – zawiera 7 tradycji
Nazwa tradycji
Charakterystyka modelu
komunikacji
Przedstawiciele
Socjopsychologiczna
komunikacja jako wpływ
interpersonalny
kto mówi? co? komu? z
jakim skutkiem?
Carl Hovland
Cybernotyczna
komunikacja jako
przepływ informacji
komunikat to
przetwarzanie informacji
informacja odnosi się do
redukcji i niepewności
Norbert Wiener
Claude Shannon
Retoryczna
komunikacja jako
kunsztowne
przemawianie publiczne
Arystoteles
Semiotyczna
komunikacja jako proces
dzielenia się znaczeniem
poprzez znaki
J.A. Richards
Socjokulturowa
komunikacja jako
tworzenie i odgrywanie
rzeczywistości społecznej
Spair
H.L. Whort
Krytyczna
komunikacja jako
refleksyjne wyzwanie
rzucone
usprawiedliwionemu
dyskursowi
M. Hovheimet
T. Adorno
Hp. Marcus
Fenomenologiczna
komunikacja jako
doświadczenie siebie i
innych poprzez dialog
C. Rogers
Model szans rozpracowania przekazu (ELM)
Właściwie każda teoria psychologii społecznej jest zarówno teorią zmiany postaw.
Jednym z najznakomitszych narzędzi jest język a dokładniej poszczególne typy języka rozwinięte i
zaadaptowane do wykorzystania w codziennym życiu. Przez wieki język ewoluował jako komercjonalny
instrument komunikacji, jak również perswazji i kontroli.
Istnieje wielu autorów uważających nakłaniającą funkcję języka za jego pierwotną cechę.
Istnieją opinie iż bez prób manipulowania innymi nie mogłyby powstać złożone formy językowe.
Można powiedzieć, że skłonność do perswazji i wywierania wpływu jest dla nas naturalne. Próby zmiany
opinii i postawy innych są starsze niż udokumentowania historii ludzkości.
Komunikat perswazyjny miał na celu wywołanie jakiejś zmiany. Może to być zmiana zachowania odbiorcy lub
zmiany jego postaw, przekonań lub wartości. Na czym zatem polega perswazja?
Jak piszą Beisecker i Parson perswazja stawia sobie za cel zmianę postaw. Celem przekazów perswazyjnych
jest wywieranie wpływu na innych poprzez modyfikowanie ich postaw, przekonań oraz systemu wartości.
Przy czym ten ostatni najtrudniej zmienić i wymaga to ogromnych pokładów energii.
Perswazja jest świadomą próbą podjętą przez daną osobą, w celu wywołania zmiany postaw, przekonań lub
zachowań innej osoby lub grupy osób za pomocą przekazu pewnej wiadomości.
Dla wielu badaczy zajmujących się problematyką perswazji obejmuje ona wyłącznie zabiegi o charakterze
komunikacyjnym. Perswazja jest zatem podzbiorem komunikacji. Fakt czy dany akt komunikacyjny stanowi
perswazję, nie jest to, że perswazja jest perswazją również, gdy nie powoduje pożądanego efektu.
Perswazja może być nieskuteczna, nawet jeśli została precyzyjnie zaplanowana. Perswazja wywołuje efekt,
kiedy jest skuteczna.
Wyniki perswazji zależą od wzajemnych związków pomiędzy zespołami różnych czynników. Poza tym taktyki
perswazyjne należy dostosowywać do powstałych okoliczności.
ELM charakteryzują cztery niezwykle ważne zalety:
TOR CENTRALNY(motywacja, wiedza)- Tor centralny opiera się na prowadzeniu uważniej, szczegółowej oceny
merytorycznych składników przekazu.
- polega na rozpracowaniu przekazu
- analiza argumentów(nacisk na zawartość)
- ciężko zmienić postawę odbiorcy, jednak gdy się uda, jest to zmiana długotrwała
TOR PERYFERYJNY(autorytet, atrakcyjność, wiarygodność, dowód społeczny, niedobór, reguła kontrastu)tworzą reakcje na różnego rodzaju bodźce poznawcze, emocjonalne oraz behawioralne, wiążące się zarówno
z samym przekazem jak i jego kontekstem.
Do czynności peryferyjnych mogą należeć np. nastrój i stopień koncentracji odbiorcy, wygląd nadawcy i
jego rzeczywista kompetencja, ton głosu, liczba powtórzeń przekazu itp.
Motywacja może wzrosnąć wtedy, gdy temat przekazu ma związek z osobistą sytuacją odbiorcy lub kiedy
potrzeby poznawcze odbiorcy są duże.
- odbiorca nie zagłębia się w treść komunikatu
- zwrócenie uwagi głównie na atrakcyjność przekazu(opakowanie)
- łatwo wpłynąć na odbiorcę, jednak zmiana jego stanowiska jest krótkotrwała
Komunikowanie jest rodzajem kontaktu (procesem, interakcją) nawiązanego za pomocą zmysłów lub
specjalnie do tego przystosowanych narzędzi (środków komunikowania - mediów), między co najmniej
dwiema osobami,
z których jedna (nadawca) przekazuje drugiej (odbiorcy)
za pomocą zrozumiałych dla nich znaków
pewne treści pojęciowe (symboliczne) lub emocje
z zamiarem wywołania u odbiorcy określonych reakcji.
Ogólny model komunikowania
kompetencja komunikacyjna nadawcy
kompetencja komunikacyjna nadawcy
zamiar
NADAWCA
akcja
bodziec
PRZEKAZ
reakcja
efekt
ODBIORCA
kodowanie
dekodowanie
kanał, kod, język, (medium)
obszar skutecznego
komunikowania
- kontakt: sytuacja komunikacyjna, chęć porozumienia się, uświadomiona styczność fizyczna: pośrednia lub
bezpośrednia
- nadawca i odbiorca: uczestnicy interakcji, obaj decydują o przebiegu i efekcie komunikowania. Zawsze
działanie nadawcy (akcja) musi być sprzężone z działaniem odbiorcy (reakcja)
- przekaz - komunikat: treść zbudowana ze znaków (wszystko co ma znaczenie)
- środki przekazu masowego/społecznego: media, pośrednik, kanał,
- reakcja: efekt, zamierzony lub nie
Elementy procesu komunikowania:
kontekst - warunki, w jakich odbywa się proces komunikowania. Można mówić o aspektach
kontekstu: fizyczny - wyznaczany jest przez otoczenie, zewnętrzną atmosferę; historyczny
- dotyczy takiej sytuacji, w której uczestniczy odwołują się do zaistniałych w
przeszłości epizodów; psychologiczny - odnosi się do sposobu, w jaki uczestnicy procesu
postrzegają się nawzajem; kulturowy - jest systemem wiedzy , która jest udziałem
relatywnie szerokiej grupy ludzi, łączy w sobie wierzenia, wartości, symbole i
zachowania uznawane przez tą zbiorowość.
uczestnicy - odgrywają rolę nadawców i odbiorców. W procesach sformalizowanych role te
są jednoznacznie określone i niewymienialne. Każdy uczestnik jest produktem swojego
indywidualnego doświadczenia, uczuć , idei i nastrojów. Z tego powodu komunikat wysyłany
i odbierany nie może mieć takiego samego znaczenia. Jednostka ma zawsze określony
stosunek do pozostałych członków procesu co wpływa na percepcję myśli i uczuć
komunikowanych.
komunikat - inaczej przekaz - jest kompleksową struktura, na którą składają się
znaczenia (czyste uczucia i idee, istniejące w ludzkich umysłach, przekładane są na
znaczenia, które muszą być dzielone z pozostałymi uczestnikami procesu), symbole (są to
słowa, dźwięki, działania, dzięki którym znaczenie jest oznajmiane innym jednostką),
kodowanie i dekodowanie (proces transformowania idei i uczuć w symbole i ich organizacja
to kodowanie. Zaś transformowanie zakodowanego przekazu w idee i uczucia to
dekodowanie), forma i organizacja (związana jest z kompleksową struktura komunikatu.
Znaczenia wymagają nadanie im odpowiedniej formy i zorganizowania).
kanał - droga przekazu za pomocą których przekaz pokonuje drogę od nadawcy do odbiorcy.
W komunikowaniu bezpośrednim mogą używać wszystkich pięciu kanałów sensorycznych, zaś w
pośrednim tylko dwóch.
szumy - to źródło zakłóceń. Mogą one mieć charakter wewnętrzny (uczucia i predyspozycje
psychiczne uczestników procesu) i zewnętrzny (wiąże się z otoczeniem zewnętrznym
procesu, jak temperatura otoczenia, hałas) oraz semantyczny (jest konsekwencja
zamierzonego lub niezamierzonego złego użycia przez nadawcę znaczenia, które blokuje
jego precyzyjne odkodowanie przez odbiorcę).
sprzężenie zwrotne - reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. Powoduje, że
proces komunikowania ma charakter transakcyjny. W komunikowaniu bezpośrednim występuje
sprzęzenie natychmiastowe, natomiast w pośrednim opóźnione.
Funkcje komunikowania:
informacyjna - zbieranie, przechowywanie, przetwarzanie, upowszechnianie informacji:
danych, wiadomości, obrazów, faksów
socjalizacyjna - dostarczanie wiedzy, która pozwala ludziom skutecznie działać jako
członkom społeczeństwa
motywacyjna - dostarczanie bodźców do realizacji bliskich i dalekich celów społeczeństwa,
stymulowanie osobistych wzorów i aspiracji
debaty i dyskusji - udostępnienie i wymiana informacji o faktach potrzebnych do zawarcia
porozumienia lub wyjaśnienia różnicy zdań na temat spraw publicznych.
edukacyjna - transmisja wiedzy służąca rozwojowi intelektualnemu, kształtowanie osobowości
kulturowa - upowszechnianie wytworów kultury i sztuki
rozrywkowa - upowszechnianie znaków, symboli, dźwięków, obrazów, teatru, tańca, komedii,
literatury, sztuki, muzyki
integracyjna - umożliwianie dostępu wszystkim ludziom, grupom i narodom do przekazów,
które muszą znać by zrozumieć się nawzajem i rozumieć swoje warunki życia, poglądy i
aspiracje.
Zasadnicze typy (poziomy) komunikowania
Komunikowanie interpersonalne
Komunikowanie instytucjonalne
Komunikowanie masowe
Komunikowanie masowe - realizowane za pośrednictwem mediów
Nadawca: „instytucja nadawcza”- wprowadza przekazy do publicznego obiegu
Przekaz : publiczny charakter, szybkość, periodyczność, schematyczność, krótkotrwałość
Pośrednictwo środków technicznych - mediów masowych
(prasa)
Odbiorca : liczna, zróżnicowana społecznie i anonimowa publiczność -audytorium (obywatele
i konsumenci). Różni ich wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, sytuacja
rodzinna, finansowa, zwyczaje, nawyki, itp.
Komunikowanie masowe obejmuje instytucje i techniki, za pomocą których wyspecjalizowane
grupy posługują się urządzeniami technicznymi (prasą, radiem, telewizją, etc.) w celu
szerzenia treści wśród dużych, heterogenicznych i znacznie rozproszonych audytoriów.
Model aktu perswazyjnego, Lasswella, 1948 r.,
Kto?
Analiza
nadawcy
Co?
Analiza
treści
Jakim
Medium?
Analiza
kanału
Do
kogo?
Analiza
odbiorcy
Z jakim
skutkiem?
Analiza
efektów
-Proces komunikowania to akt złożony z pięciu elementów
-Dogodny do badania skutków: co media robią z ludźmi?
-Wada: linearność i jednokierunkowość
-Nie uwzględnia: motywów nadawcy i okoliczności
Teorie pomagają:
-organizować i podsumowywać zdobytą wiedzę
-skupić uwagę na ważnych zmiennych i związkach pomiędzy elementami
-sprecyzować interpretacje naszych obserwacji
-znaleźć sposób w jaki można interpretować dane wydarzenie
-wyjaśniać i przewidywać te wydarzenia
Cechy komunikowania się:
-specyficzny proces społeczny
-zachodzi w określonym kontekście społecznym
-ma charakter dynamiczny
-ciągły
-interakcyjny
-nieuchronne
-nieodwracalne