Wstęp ...................................................................................................................................str.4 Rozdział 1 Behawioralna teoria motywowania – charakterystyka 1.1. Motywowanie ................................................................................................................str.6 1.1.1. Pojęcie motywacji..........................................................................................str.6 1.1.2. Podstawowe podejścia do motywacji.............................................................str.8 1.2. Behawioralna teoria motywowania ..........................................................................str.10 1.2.1. Teoretycy szkoły behawioralnej...................................................................str.10 1.2.2. Początki koncepcji behawioralnej w zarządzaniu........................................str.12 1.2.3. Przedstawiciele koncepcji behawioralnej.....................................................str.14 1.3. Modyfikowanie zachowań pracowników .................................................................str.17 1.3.1. Metody modyfikowania zachowań...............................................................str.18 1.3.2. Motywacyjne znaczenie kar i nagród...........................................................str.19 1.3.3. Instrumenty pobudzania motywacji u pracowników ...................................str.20 1.3.4. 1.3.3.1. Płacowe środki pobudzania motywacji.................................str.21 1.3.3.2. Pozapłacowe środki pobudzania motywacji.........................str.22 Teoria uczenia się w kontekście podejścia behawioralnego w zarządzaniu...............................................................................................str.24 Rozdział 2. 2.1. American Chinese Food s.c. – charakterystyka firmy Znaczenie motywowania pracowników w przedsiębiorstwach na przykładzie firmy American Chinese Food s.c.......................................................................str.26 2.2. Ogólna charakterystyka .......................................................................................str.27 2.2.1. Przedmiot i zakres działalności firmy..........................................................str.28 2.2.2. Otoczenie firmy – konkurencja ...................................................................str.29 2.2.3. Struktura organizacyjna................................................................................str.31 2.2.4. Polityka personalna firmy............................................................................str.34 2.3. Elementy systemu motywacyjnego i ocena efektywności pracowników American Chinese Food s.c..................................................................................str.37 Rozdział 3. Propozycja zmian w systemie motywacyjnym firmy American Chinese Food s.c. 3.1. Analiza stanowiska kierownictwa American Chinese Food s.c. w kwestii motywowania pracowników zatrudnionych w firmie........................................str.41 3.2. Problem badawczy.................................................................................................str.44 3.2.1. Określenie przedmiotu badań.......................................................................str.44 3.2.2. Wyniki badań i ich analiza...........................................................................str.45 3.3. Propozycja wprowadzenia regulaminu stosowania nagród i kar oraz zmian systemu wynagradzania kierowców.....................................................................str.50 3.3.1. Wnioski..........................................................................................................str.64 Podsumowanie....................................................................................................................str.67 Bibliografia.........................................................................................................................str.70 Spis aneksów........................................................................................................................str.72 Spis rysunków......................................................................................................................str.72 2 Wstęp We współczesnym świecie możemy zaobserwować rosnące zainteresowanie tematyką zarządzania zasobami ludzkimi. Ludzie stanowią potencjał organizacji, a ich zaangażowanie wynikające ze sposobu w jaki organizacja na nich oddziałuje jest istotnym czynnikiem sprzyjającym uzyskaniu przewagi konkurencyjnej. Umiejętność zarządzania zasobami ludzkimi przyczynia się zatem w ogromnym stopniu do sukcesu firmy. Do najistotniejszych czynników związanych z problematyką zarządzania zasobami ludzkimi, wpływających na efektywność pracowników, ich zaangażowanie i wydajność, należy motywacja. Od niej zależy intensywność i konsekwencja podejmowania wysiłków zmierzających do osiągnięcia wytyczonych celów. Motywacja jest mechanizmem psychologicznym, dzięki któremu człowiek konsekwentnie pokonuje przeszkody, zdobywa się na większy wysiłek, a zarazem czerpie satysfakcję z wykonywanej pracy oraz ze zrealizowania postawionego przed nim zadania. Dlatego motywowanie pracowników ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw. Systemy motywowania pracowników są skuteczne, prowadzą do wzrostu ich zaangażowania, a w konsekwencji do wykorzystania ich potencjału zawodowego. Dzieje się tak wówczas, gdy składają się z zestawu bodźców, starannie dobranych i dostosowanych do wartości, potrzeb i oczekiwań zatrudnionych w organizacji ludzi. Zagadnienia związane z tą problematyką stanowią od dawna przedmiot badań i analiz. Jedną z koncepcji motywacji, która skupia się na podkreśleniu znaczenia odpowiednio dobranych bodźców w procesie stymulowania pożądanych zachowań, jest podejście behawioralne i chociaż założenia tego kierunku uważa się obecnie za uproszczone, to behawioryzm wywarł ogromny wpływ na rozwój zarządzania kapitałem ludzkim, szczególnie w zakresie motywowania. Badania prowadzone przez behawiorystów rozwinęły praktykę zarządzania, przyczyniając się w szczególności do tworzenia racjonalnych systemów nagradzania i karania. Zdecydowałam się opisać w swej pracy powyższą tematykę ponieważ uważam, że proces motywowania pracowników w przedsiębiorstwie, to nie tylko jedno z ciekawszych zagadnień z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi, ale przede wszystkim dlatego, że w znajomości różnorodnych technik motywowania i w zrozumieniu istoty tego procesu kryje się tajemnica sukcesu wielu doskonale prosperujących firm. 3 Mogę zatem stwierdzić, że gruntowna wiedza na temat motywowania pracowników, wykorzystywana w odpowiedni sposób przez menedżerów, wyposaża ich w narzędzia niezbędne do efektywnego zarządzania zasobami ludzkimi. W mojej pracy dokonuję identyfikacji zagadnień dotyczących procesu motywowania w zarządzaniu w kontekście powiązań i analogii do nurtu behawiorystycznego, analizuję znaczenie czynników zewnętrznych w wyjaśnianiu zachowań człowieka oraz ich wpływ na kształtowanie i utrzymanie pożądanego zachowania pracowników. Celem mojej pracy jest udowodnienie tezy, iż warunkiem skutecznego motywowania pracowników jest uwzględnianie zarówno czynników zewnętrznych, jak i wewnętrznych poprzez stosowanie w procesie motywowania różnorodnych bodźców. W pierwszej części pracy omawiam pojęcie i podstawowe podejścia do motywacji, przedstawiam główne założenia, przedstawicieli, uwarunkowanie i ogólną charakterystykę behawioryzmu, różnice pomiędzy podejściem behawioralnym a innymi koncepcjami oraz proces modyfikowania zachowań ludzi, znaczenie zewnętrznych bodźców w wyjaśnianiu zachowań pracowników, wpływ tych bodźców na kreowanie pożądanego zachowania w pracy, a wreszcie związek behawioralnej koncepcji motywacji z teorią uczenia się. W rozdziale drugim niniejszej pracy opisuję znaczenie motywowania pracowników w przedsiębiorstwie, korzystając z przykładu firmy działającej w branży gastronomicznej. Ponadto przedstawiam w tej części pracy ogólną charakterystykę firmy, ze szczególnym uwzględnieniem stosowanych w firmie rozwiązań związanych z problematyką organizacji pracy zatrudnionych pracowników i sposobami ich motywowania. W trzecim rozdziale dokonuję krytycznej oceny sytuacji opisywanej firmy, w zakresie sposobów oddziaływania jej kierownictwa na zachowania i postawy pracowników. Podejmuję się próby wyjaśnienia przyczyn nieskuteczności funkcjonowania dotychczasowego systemu motywacyjnego, oceny doboru bodźców, a także przeprowadzam badania mające na celu identyfikację czynników wpływających na wzrost motywacji pracowników i wreszcie przedstawiam własny projekt zestawu bodźców, nie stosowany dotychczas w firmie, stanowiący moją propozycję rozwiązania problemów firmy związanych z motywowaniem pracowników. Na koniec wykazuję, jakie znaczenie w procesie motywowania ma umiejętny dobór bodźców, których zadaniem jest stymulowanie pożądanych zachowań i przedstawię własne stanowisko wobec stosowania metod i środków, prowadzących do modyfikacji zachowań pracowniczych. 4