KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO

Środowisko bankowe w
systemie absorpcji
funduszy unijnych
2007-2013
Fundusze: Polityki Spójności, Wspólnej Polityki
Rolnej, Programów Wspólnotowych w Polsce
Związek Banków Polskich
XII Forum Bankowe
Warszawa 15.03.2006
1
Agenda
• Wprowadzenie - doświadczenia banków polskich z lat
2004-2006
(Krzysztof Pietraszkiewicz – Związek Banków
Polskich)
• Rola banków na etapie programowania perspektywy
2007-2013
(Włodzimierz Kiciński – prezes Nordea Bank Polska)
• Rola banków na etapie wdrażania programów w latach
2007-2013
(Mariusz Grendowicz – wiceprezes Banku BPH S.A.).
• Rola banków w programach dot. rozwoju obszarów
wiejskich
(Anna Żelazna – dyrektor w BPS S.A.).
2
WPROWADZENIE.
1. DOŚWIADCZENIA
BANKÓW POLSKICH
Z LAT 2004-2006
2. DLACZEGO BANKI?
3
AD. 1. DOŚWIADCZENIA…
Konieczność odpowiedzi na pytania:
A) JAKĄ ROLĘ POWIERZONO BANKOM
W SYSTEMIE 2004-2006?
C) CZY BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO
OGNIWO /sui generis/ SYSTEMU 20042006?
D) JAK ŚRODOWISKO BANKOWE
OCENIA SYSTEM 2004-2006?
4
AD. 1. DOŚWIADCZENIA…
JAKĄ ROLĘ POWIERZONO BANKOM W
SYSTEMIE 2004-2006?
-
OGRANICZONĄ.
-
POMINIĘTO BANKI W ETAPIE PROGRAMOWANIA
SYSTEMU 2004-2006.
-
NA ETAPIE WDRAŻANIA WŁĄCZONO BANKI POWAŻNIE
/CHOĆ DOŚĆ PÓŹNO/ TYLKO W DZ. 2.3. SPO WKP.
-
NIEUWZGLĘDNIONO UWAG I PROPOZYCJI
ŚRODOWISKA BANKOWEGO M.IN.W ZAKRESIE SPO
RZL, ZPORR, SPO RiMSRSiROW („Rolnym”).
-
ZJAWISKO „WYPYCHANIA” INSTRUMENTÓW
KOMERCYJNYCH /W TYM BANKOWYCH/ PRZEZ
NIEKOMERCYJNE PUBLICZNE (NP. W SFERZE
INWESTYCJI JST).
5
AD. 1. DOŚWIADCZENIA…
CZY BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO OGNIWO /sui generis/
SYSTEMU 2004-2006?
•
Struktury bankowe
•
Akcja informacyjno-promocyjna
•
Oferta banków
•
Doradztwo bankowe
•
Udział w monitoringu i ewaluacji
6
AD. 1. DOŚWIADCZENIA…
WNIOSEK: BANKI MOGĄ BYĆ SKUTECZNYM OGNIWEM
SYSTEMU
Udział zaakceptowanych wniosków z promesą
instytucji finansowych (w tym z kredytową) w ogólnej
liczbie zaakceptowanych wniosków przez IW /za 3 tury/.
/opracowanie ZBP na podstawie danych z PARP, luty 2006/
Liczba zaakceptowanych wniosków z
promesą kredytową przez IW /za 3 tury/
411; 26%
Liczba wniosków z promesą leasingową
zaakceptowanych przez IW /za 3 tury/
0; 0%
Liczba wniosków z finansowaniem zewn. z
Fun. Inwestycyjnego zaakceptowanych
przez IW /za 3 tury/
127; 8%
1044; 66%
Liczba wniosków bez promesy lub
finansowania zewn. zaakceptowanych
przez IW /za 3 tury/
7
AD. 1. DOŚWIADCZENIA…
OCENA SYSTEMU ABSORPCJI 2004-2006 PRZEZ
BANKOWCÓW:
NIEDROŻNY, PRZEREGULOWANY, STWARZAJĄCY OKAZJĘ DO NADUŻYĆ /NP.
KORUPCJI/, W WIELU CZĘŚCIACH ODERWANY OD RZECZYWISTOŚCI
GOSPODARCZO-FINANSOWEJ KRAJU-W TYM POTRZEB I MOŻLIWOŚCI
BENEFICJENTÓW, TRUDNY DO MONITOROWANIA I KONTROLI W WYNIKU
BRAKU WYDOLNYCH NARZĘDZI
Ocena systemu absorpcji funduszy strukt.UE
2004-2006 przez bankowców
Średnia: 5,15 = zaledwie ocena: "dst."
Źródło: ZBP, 2006
10
9
9
8
7
7
6
6
6
5
5
5
4
5
4
5
5
4
4
3
2
2
1
8
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
AD. 2. DLACZEGO BANKI?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
INSTYTUCJE FACHOWO PRZYGOTOWANE DO OBSŁUGI OBROTU
FINANSOWEGO ORAZ BENEFICJENTÓW W TYM- INWESTYCJI.
(DOŚWIADCZENIE, EFEKTYWNOŚĆ, CZAS).
DOSKONAŁA SIEĆ DYSTRYBUCJI- WŁĄCZNIE Z TERENAMI
WIEJSKIMI
WYKSZTAŁCONE KADRY
SPRAWDZONE INSTRUMENTY INFORMACYJNO-PROMOCYJNE
KONIECZNOŚĆ OBSŁUGI FINANSOWEJ 91 MLD EUR +
ZAPOTRZEBOWANIE NA ŚRODKI PRYWATNE: nawet do 40 MLD
EUR.
ŹRÓDŁO FINANSOWANIA ZEWNĘTRZNEGO
REALIZACJA ZASADY DODATKOWOŚCI I MNOŻNIKOWEGO
EFEKTU WSPARCIA
BEZPIECZEŃSTWO SYSTEMU ABSORPCJI
OBNIŻENIE KOSZTÓW OBSŁUGI SYSTEMU ABSORPCJI
BLISKA WSPÓŁPRACA Z INNYMI INSTYTUCJAMI FINANSOWYMI
(np. leasing, fundusze poręczeń)
ZGODNE ZAINTERESOWANIE WIĘKSZOŚCI ŚRODOWISKA
BANKOWEGO WIEKSZYM UDZIAŁEM W SYSTEMIE ABSORPCJI
ZAUFANIE SPOŁECZNE DO BANKÓW
/v. dalej: slajdy nr10 i 11/;
9
AD. 2. DLACZEGO BANKI?
OGÓLNA OPINIA O DZIAŁAJĄCYCH W POLSCE BANKACH
[LUDNOŚĆ]
opinia niekorzystna
opinia korzystna
69
69
65
66
65
56
53
62
60
59
36 34
33
25
25
24
17
1994
1995
1996
1997
15
1998
15
1999
21
20
20
23
15
2000
AUDYT BANKOWOŚCI DETALICZNEJ ‘1994-2005
2001
2002
2003
2004
Źródło PENTOR
2005
10
AD. 2. DLACZEGO BANKI?
OPINIA O DZIAŁAJĄCYCH W POLSCE BANKACH [LUDNOŚĆ]:
POZIOM KORUPCJI W BANKACH
PRÓBA PRZEDSIĘBIORSTW (N=500)
4,5
4,8
4,3
4,3
Wśród polityków, działaczy partyjnych, radnych, posłów, senatorów
W służbie zdrowia
3,9
3,8
3,8
4,2
3,7
3,8
3,7
3,7
3,6
3,6
3,5
3,6 XI'2005
W służbach celnych
W urzędach centralnych i ministerstwach
W firmach / przedsiębiorstwach państwowych
Wśród prezydentów, burmistrzów miast, wójtów i radnych
W urzędach gminnych, powiatowych, wojewódzkich
W sądach i prokuraturze
W policji
W organach podatkowych i kontroli skarbowej
W mediach, wśród dziennikarzy
W firmach / przedsiębiorstwach prywatnych
Źródło PENTOR
W szkolnictwie i nauce
W bankach
2,9
2,9
2,9
2,6
2,4
2,5
2,5
2,4
2,6
2,3
2,3
XI'2004
3,3
11
PROPOZYCJE:
Środowisko bankowe w systemie
absorpcji funduszy unijnych
2007-2013
Fundusze: Polityki Spójności, Wspólnej Polityki
Rolnej, Programów Wspólnotowych w Polsce
KONKRETNE UWAGI I PROPOZYCJE ZWIĄZANE Z UDZIAŁEM
BANKÓW W NOWYM SYSTEMIE DOTYCZĄ PRZEDE WSZYSTKIM
(wg aktualnej nomenklatury pojęć podanej w lutym br. przez Rząd):
PO KG, 16 RPO, PO RPW, PO ROW, PO KL, PO IiŚ, PO PT
Programy: JEREMIE, JASPERS, JESSICA
12
ROLA SEKTORA
BANKOWEGO NA
ETAPIE
PROGRAMOWANIA
13
ROLA SEKTORA BANKOWEGO NA
ETAPIE PROGRAMOWANIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Udział w tworzeniu diagnozy sytuacji
Udział w opiniowaniu instrumentów wsparcia
Udział w tworzeniu zwrotnych instrumentów
wsparcia
Udział w tworzeniu systemu wdrażania
finansowego
Udział w tworzeniu procedur aplikacyjnych na
poziomie działania
Udział w tworzeniu systemu zabezpieczania
inwestycji
14
AD. 1. UDZIAŁ W TWORZENIU
DIAGNOZY SYTUACJI ZAWARTEJ W
NSRO ORAZ PROGRAMACH
OPERACYJNYCH
UZASADNIENIE:
•
Bardzo dobra znajomość sytuacji w sektorach objętych
dofinansowaniem z funduszy unijnych
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO :
•
•
Lepsza diagnoza bieżącej sytuacji umożliwi
zaprojektowanie instrumentów dopasowanych do
rzeczywistych problemów i potrzeb
Szybsze przyjęcie NSRO i programów operacyjnych
przez Komisję Europejską
15
AD. 2. UDZIAŁ BANKÓW W
OPINIOWANIU INSTRUMENTÓW
WSPARCIA W PROGRAMACH
OPERACYJNYCH
UZASADNIENIE:
•
Doświadczenia banków w obsłudze beneficjentów
korzystających ze wsparcia w latach 2004-2006
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
•
•
•
Większa efektywność wdrażania instrumentów
Przejrzyste procedury wdrażania
Szybsze przygotowanie systemu wdrażania
Lepsze dopasowanie instrumentów do rzeczywistych
problemów i potrzeb
16
AD. 3. UDZIAŁ BANKÓW W TWORZENIU
ZWROTNYCH INSTRUMENTÓW
WSPARCIA
UZASADNIENIE:
•
•
•
W okresie programowania 2007-2013 część funduszy
strukturalnych ma być przeznaczona na zwrotne
instrumenty wsparcia
Doświadczenie banków w przygotowaniu i wdrażaniu
instrumentów zwrotnych
Propozycja: połączenia dotacji z kredytem
inwestycyjnym w formie dopłaty do odsetek i/lub do
kapitału
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
•
•
Transfer know-how do sektora publicznego
Sprawniejsze przygotowanie programów operacyjnych
zawierających zwrotne instrumenty wsparcia
Niższe koszty (np. ze względu na brak konieczności
zamawiania ekspertyz)
17
AD. 4. UDZIAŁ BANKÓW W
TWORZENIU SYSTEMU WDRAŻANIA
FINANSOWEGO
UZASADNIENIE:
•
Banki są elementem przepływów finansowych
związanych z funduszami unijnymi
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
Usprawnienie transferu środków z KE na poziom
indywidualnego beneficjenta
18
AD. 5. UDZIAŁ BANKÓW W TWORZENIU
PROCEDUR APLIKACYJNYCH NA
POZIOMIE DZIAŁANIA
UZASADNIENIE:
•
•
•
Pozytywne doświadczenia ze współpracy z PARP
Zapewnienie koordynacji aplikowania o dotację i
finansowanie zewnętrzne
Ujednolicenie dokumentów aplikacyjnych w ramach
poszczególnych programów dla tych samych
odbiorców
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
•
•
Prostsze procedury aplikacyjne
Zmniejszenie uciążliwości przy wnioskowaniu o
dotację i finansowanie zewnętrzne (wspólny wniosek
kredytowy i wniosek o dotację)
Zmniejszenie kosztów przygotowania procedur
aplikacyjnych ze względu na zaangażowanie
ekspertów bankowych
19
AD. 6. UDZIAŁ BANKÓW W TWORZENIU
SYSTEMU ZABEZPIECZANIA
INWESTYCJI
UZASADNIENIE:
•
•
Konieczność zabezpieczenia interesów Skarbu
Państwa w projektach unijnych
Doświadczenia banków w zabezpieczaniu inwestycji
i windykacji
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
•
Zmniejszenie kosztów w związku z
zaangażowaniem ekspertów bankowych
Stworzenie skutecznego systemu zabezpieczenia
inwestycji i windykacji
20
POSTULATY GENERALNE
•
•
•
•
•
•
•
•
Zwiększenie wielkości środków przeznaczonych na inwestycje
„twarde” kosztem środków przeznaczonych na projekty „miękkie”
Rynkowe podejście do „kredytu technologicznego”z możliwością udziału banków komercyjnych
Udział Państwa w finansowaniu projektów obarczonych ryzykiem
nieakceptowalnym przez banki komercyjne (np. poprzez BGK)
Włączenie kosztów doradztwa związanego z przygotowaniem wniosku
do kosztów kwalifikowanych (lepsze wykorzystanie środków na
doradztwo niż w działaniu 2.1)
Włączenie do kosztów kwalifikowanych kosztów obsługi rachunku
projektów, kosztów akredytywy dokumentowej i gwarancji
bankowej
Uproszczony wniosek dla przedsięwzięć małych
(w tym ograniczona liczba załączników)
Brak oceny finansowej projektu inwestycyjnego w przypadku
posiadania przez przedsiębiorcę promesy kredytowej/leasingowej lub
kredytu
Ciągłość oceny wniosków o dotację zamiast sesyjności
21
ROLA SEKTORA
BANKOWEGO NA
ETAPIE
WDRAŻANIA
22
ROLA SEKTORA BANKOWEGO NA
ETAPIE WDRAŻANIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Działania informacyjne, doradcze i
promocyjne
Ocena formalna i finansowa projektów
Udział w ocenie merytorycznej projektów
Finansowanie projektów
Zabezpieczanie realizacji projektów
Monitorowanie projektów
Wdrażanie zwrotnych instrumentów wsparcia
23
AD. 1. INFORMACJA, DORADZTWO I
PROMOCJA FUNDUSZY UE
UZASADNIENIE:
•
Dotychczasowe osiągnięcia banków w ramach programów 20042006
•
Sieć placówek bankowych zapewniająca łatwy dostęp do
informacji i doradztwa
•
Możliwość wykorzystania różnych kanałów dystrybucji informacji
do klientów (=potencjalnych beneficjentów)
•
Istniejące w bankach jednostki, kadry zajmujące się funduszami
unijnymi
•
Praktyczna wiedza doradców bankowych na temat funduszy
unijnych
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
Zmniejszenie kosztów związanych z promocją funduszy UE
•
Większa efektywność działań promocyjno-informacyjnych
•
Zwiększenie popytu na środki UE
•
Praktyczna realizacja zasady partnerstwa
24
AD. 2. OCENA FORMALNA I
FINANSOWA PROJEKTÓW
UZASADNIENIE:
•
•
•
•
•
•
•
Popyt na finansowanie zewnętrzne wśród wnioskodawców (fundusze UE
refundacją poniesionych wydatków)
Konieczność przestrzegania zasady dodatkowości – środki pomocowe nie
powinny zastępować środków własnych
Profesjonalne narzędzia oceny projektów inwestycyjnych
Szybkość procesu oceny
Sieć placówek bankowych zapewniająca pełną dostępność dla
wnioskodawców
Pozytywne doświadczenia przy realizacji działania 2.3. SPO WKP
Ograniczony know-how sektora publicznego w zakresie oceny
finansowej inwestycji
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
•
•
•
•
•
Zmniejszenie kosztów związanych z oceną finansową projektów
Wyższa jakość projektów dofinansowywanych z funduszy UE
Skrócenie czasu oceny projektów
Zmniejszenie ryzyka nietrwałości projektów
Zwiększenie wartości inwestycji realizowanych w Polsce
Weryfikacja zasady dodatkowości
25
AD. 3. UDZIAŁ W OCENIE
MERYTORYCZNEJ PROJEKTÓW
UZASADNIENIE:
•
Przyspieszenie procesu oceny projektów
•
Zapewnienie profesjonalnego składu grup oceniających- udział
przedstawicieli sektora bankowego, leasingowego, innych
instytucji finansowych.
•
Pozytywne doświadczenia udziału ekspertów bankowych i
leasingowych w ocenie merytorycznej projektów w ramach
działania 2.3. SPO WKP
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
Skrócenie czasu oceny wniosków aplikacyjnych
•
Profesjonalni eksperci
26
AD. 4. FINANSOWANIE PROJEKTÓW
UZASADNIENIE:
•
•
•
•
Zasada refundacji ze środków UE wydatków faktycznie
poniesionych przez beneficjenta
Coraz niższy koszt finansowania zewnętrznego (kredyt, leasing,
fundusze inwestycyjne) – korzystna alternatywa dla środków
własnych
Specjalne oferty banków dla beneficjentów funduszy UE
Pozytywne efekty powiązania korzystania unijnej dotacji z
prefinansowaniem instytucji finansowych (banku, przedsięb.
lesingowego) na przykładzie dz. 2.3. SPO WKP.
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
•
•
•
Zapewnienie płynności finansowej inwestycji
Większa wartość inwestycji realizowanych przy wykorzystaniu
funduszy UE
Większy udział środków prywatnych w finansowaniu
inwestycji, zgodny z wymaganiami Komisji Europejskiej
Monitoring dotowanych inwestycji przez okres kredytowania
27
AD. 5. ZABEZPIECZANIE REALIZACJI
PROJEKTÓW POPRZEZ GWARANCJE
I PORĘCZENIA
UZASADNIENIE:
•
Konieczność zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa
•
Konieczność zabezpieczenia interesów zamawiających
•
Konieczność zabezpieczenia interesów instytucji finansowychdawców kapitału (jako instytucji zaufania publicznego)
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
Zabezpieczenie środków publicznych (unijnych i krajowych)
•
Większa trwałość projektów
•
Monitorowanie przez banki projektów zabezpieczonych
gwarancją bankową
•
Monitorowanie przez fundusze poręczeń projektów
zabezpieczonych poręczeniem
28
AD. 6. MONITOROWANIE
PROJEKTÓW UNIJNYCH
UZASADNIENIE:
•
Obowiązek monitorowania przez banki projektów
korzystających z finansowania zewnętrznego (w okresie
kredytowania)
•
Dostępność do danych gromadzonych poprzez podmioty
infrastruktury bankowej, np. Biuro Informacji Kredytowej
•
Możliwość wykorzystania infrastruktury podmiotów
infrastruktury bankowej, np. Biura Informacji Kredytowej do
monitorowania programów operacyjnych
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
Zmniejszenie kosztów związanych z monitorowaniem projektów
•
Zapewnienie prawidłowej realizacji projektów
•
Zapewnienie prawidłowego i skutecznego monitoringu
29
Ad. 7. WDRAŻANIE ZWROTNYCH
INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
UZASADNIENIE:
•
Wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie stosowania zwrotnych
instrumentów wsparcia (JEREMIE) i udziału banków w ich
wdrażaniu
•
Doświadczenie sektora bankowego w zarządzaniu zwrotnymi
instrumentami wsparcia (środki MIF)
KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:
•
Profesjonalne zarządzanie zwrotnymi instrumentami
•
Zmniejszenie kosztów administracyjnych obsługi programów
•
Większa wartość zrealizowanych inwestycji
30
ROLA BANKÓW W
ABSORPCJI ŚRODKÓW
UNIJNYCH W POLSCE
- także w zakresie
Rozwoju Obszarów Wiejskich
31
Należy uwzględnić uwagi i propozycje banków przedstawione wcześniej ws.
całego systemu- ale należy podkreślić niektóre kwestie szczególnie wobec
wyzwań i odrębności w administracji publicznej co do systemu rozwoju
obszarów wiejskich:
ETAP PROGRAMOWANIA
ZADANIE 1
Opiniowanie programów
oraz instrumentów wsparcia dla obszarów wiejskich.
• UZASADNIENIE
Doskonała znajomość
problematyki i
specyfiki sektora oraz
udział banków w
finansowaniu
SAPARD, SPO
ROLNY, ZPORR
• KORZYŚCI
-Możliwość przygotowania
przez banki odpowiednich
instrumentów finansowych
wspomagających proces
wdrażania pomocy UE.
-Ujednolicenie wymaganych
dokumentów
32
ZADANIE 2
Udział w przygotowaniu zwrotnych instrumentów
inwestycyjnych – kredyty połączone z dotacjami
PROPOZYCJA:
Połączenie dotacji z kredytem inwestycyjnym w
formie:
Wariant A-
dotacja do odsetek oraz
dotacja do kapitału
lub
Wariant B –
dotacja do kapitału
33
ZADANIE 2
• UZASADNIENIE
-Duże oczekiwanie
społeczne na tanie
kredyty, szczególnie
w środowisku
wiejskim
-Realizacja zasady
dodatkowości.
• KORZYŚCI
-Zwiększenie
prawdopodobieństwa
utrzymania projektu
przez obowiązujące 5 lat.
-W przypadku dopłaty do
odsetek możliwość
korzystania z pomocy od
początku realizacji
inwestycji.
34
ZADANIE 3
Udział w przygotowaniu systemu przejęcia przez banki
niektórych zadań Instytucji Wdrażających w zakresie:
- przyjmowania i oceny formalnej oraz wykonalności
finansowej wniosków o pomoc UE.
• UZASADNIENIE
Usprawnienie i
skrócenie czasu
oceny wniosków, ze
względu na
rozłożenie na wiele
podmiotów.
• KORZYŚCI
Bardzo duża
dostępność dla
klienta, ze względu
na mnogość
placówek
bankowych
35
ZADANIE 4
Wykorzystanie i rozwój sieci bankowych, np.
„PUNKTY DORADZTWA UNIJNEGO”.
Przygotowanie konsultantów bankowych do nowego okresu 2007-2013
• UZASADNIENIE
- Brak skutecznej,
kompleksowej
informacji o środkach
UE, szczególnie na
terenach wiejskich.
- Rozpoczęte prace
banków w tym
zakresie w latach
2004-2006.
• KORZYŚCI
- Rozwiązanie problemu
braku informacji i
przybliżenie jej do
beneficjentów.
- Zmniejszenie kosztów
administracji, ze
względu na
wykorzystanie
istniejącej
infrastruktury.
36
ETAP WDRAŻANIA
ZADANIE 1
Doradztwo finansowe w zakresie pozyskiwania środków pomocowych z
UE oraz możliwości montażu finansowego; PUNKTY DORADZTWA
UNIJNEGO
ZADANIE 2
Instruktaż wypełniania i przyjmowanie wniosków o dotacje na działania
inwestycyjne na wsi i w rolnictwie. Ocena formalna oraz wykonalności
finansowej projektu.
ZADANIE 3
- Finansowanie projektów:
Obsługa linii kredytowych przeznaczonych do finansowania projektów
wspomaganych pomocą UE.
- Udzielanie poręczeń i gwarancji
37
WIĘCEJ INFORMACJI NA:
WWW.ZBP.PL
Dziękujemy za uwagę
38