Problematyka zajęć z etyki dla uczniów Szkoła – uczenie się – etyka

Problematyka zajęć z etyki dla uczniów
1. Szkoła – uczenie się – etyka. Dlaczego etyka musi być w szkole? Czy jest możliwa
szkoła bez etyki?
2. O umiejętności zadawania zwykłych i zarazem niezwykłych pytań: „Dlaczego woda
jest mokra? Czy woda może być sucha?”. O dziecięcych (a nie dziecinnych) pytaniach,
które stawia się w etyce i pytaniach, które stawia się w życiu.
3. O zabawie i etyce. Dlaczego zabawa jest niezbędna i konieczna z punktu widzenia
etyki? Dlaczego zabawa kształtuje właściwą postawę etyczną? Dlaczego tak mało
zabawy i tak mało etyki w ludzkim życiu? Jakie są różnice między zabawą i grą, a jakie
są różnice między etyką i prawem?
4. Etyka i język codzienny. Jakie słowa, którymi się posługujemy w mowie codziennej
znajdują się w szczególności w kręgu zainteresowań etyki?
5. „Być jak rycerz z bajki”. Bajki i etyka. Jakie treści etyczne zawierają znane bajki i ich
morały?
6. „Dzień dobry”, „dobry wieczór”, „dobranoc”. Dlaczego życzymy sobie dobra? Jak
widzimy ludzkie życie w świetle dobra? Dlaczego przywołujemy obraz światła
rozświetlającego ciemności i mroki, aby ukazać sens dobra w ludzkim życiu?
7. „Ja i Ty”. Jak kształtują się dobre relacje między ludźmi? Dlaczego uważa się, że „nikt
nie jest samotną wyspą”? Dlaczego ja zarazem jestem i nie jestem najważniejszy?
8. „Miej serce i patrz w serce”. Dlaczego ludzie darzą się dobrymi uczuciami? Dlaczego
powinni być wrażliwi na los drugiego człowieka, który jest ich bliźnim? Dlaczego
sympatia i serdeczność są czymś dobrym w ludzkim życiu? Jakie rodzaje sympatii
spotykamy w relacjach między ludźmi?
9. „Proszę o rozmowę”, „dziękuję za rozmowę”. Jakie zasady kształtują etykę
komunikacji i rozmowy między ludźmi? Dlaczego rozmawiając z drugim człowiekiem
trzeba umieć go uważnie słuchać i trzeba chcieć go zrozumieć? Dlaczego często – nawet
bliscy sobie – ludzie mówią różnymi językami i słowa, które brzmią tak samo znaczą
częstokroć coś innego? Dlaczego tak trudno o wzajemne zrozumienie? Jaką rolę w etyce
rozmowy odgrywa logika (ścisłość, precyzja) wypowiedzi?
10. O sprawiedliwej ocenie w szkole. Co to jest sprawiedliwość? Dlaczego bycie
sprawiedliwym jest czymś pożądanym w relacjach między ludźmi? Dlaczego ocena w
szkole powinna być sprawiedliwa? Co kształtuje sprawiedliwa ocena? Dlaczego czasem
nie lubimy sprawiedliwości, choć jest ona czymś właściwym? Jaki jest związek
sprawiedliwości z bezstronnością i obiektywnością?
11. „Człowiek to także (acz nie tylko) zwierzę”. Jak rozumieć miejsce człowieka w świecie
przyrody? Dlaczego uznaje się, że człowiek będąc zwierzęciem zarazem przekracza
świat przyrody i sposób życia innych zwierząt? Co to znaczy, że człowiek przekracza
świat przyrody, w którym żyją inne zwierzęta, zmierzając w stronę ludzkich wartości,
które dla innych zwierząt pozostają niedostępne? Dlaczego człowiek powinien
opiekować się zwłaszcza udomowionymi zwierzętami, które mu towarzyszą?
12. „Dwa plus dwa równa się cztery”. O relacjach między matematyką a etyką. Czy również
w etyce można powiedzieć, że w pewnych sytuacjach, gdy trzeba dokonać wyboru
obowiązują podobne zasady jak w matematyce?
13. Niebezpieczne pozory etyki w „ględzeniu o etyce”: przykład niewłaściwego rozumienia
równości, tolerancji i sprawiedliwości społecznej. Dlaczego źle rozumiana równość
niszczy to, co jest dobre? Dlaczego nierówność sprzyja dobrym relacjom między
ludźmi? Jak rozumie się tolerancję dopuszczalnych błędów? Dlaczego sprawiedliwość
społeczna bywa niesprawiedliwa?
14. Etyka i piękno: „jaki piękny uczynek”. Czy wrażliwość na piękno sprzyja wrażliwości
na dobro?
15. Etyka i świat realny. Dlaczego kamień rani stopę? Dlaczego wrzątek parzy? Dlaczego
złe słowo zadaje ból? Dlaczego nieuczciwość i niewierność budzą odrazę moralną?
16. Etyka i przezwyciężanie bezmyślnych przesądów. Dlaczego do przesądów i zabobonów
należy: „pechowa trzynastka”, „szczęśliwa siódemka”, „czarny kot przebiegający
drogę”? Dlaczego powinniśmy być samodzielni i krytyczni?
17. „Co mówi sumienie?” – wezwanie, aby usłyszeć głos własnego sumienia. Dlaczego
należy kształtować własne sumienie oraz brać odpowiedzialność moralną za własne
działania i słowa?
18. Czy czas to (tylko) pieniądz? Etyka a rozliczanie się z czasu, który się nie wraca („czas
to automat, który nie wydaje reszty”). Dlaczego etyka to dobry biznes, dlaczego etyka
się opłaca?
19. „Trzeba mieć charakter”. O kształtowaniu pozytywnych cech ludzkiego charakteru i
przezwyciężaniu ludzkich słabości. Sumienność, rzetelność i zaradność wśród
pozytywnych cech ludzkiego charakteru.
20. Szczęśliwe życie czy tylko szczęśliwy przypadek? Etyka wobec ludzkiego dążenia do
szczęścia.
dr hab. Marek Rembierz