publiczne prawo gospodarcze - Wydział Prawa i Administracji UJ

PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE
ORZECZNICTWO
w roku akademickim 2013/2014
CZĘŚĆ OGÓLNA
I.
Pojęcie i zakres publicznego prawa gospodarczego.
II.
Źródła publicznego prawa gospodarczego.
III. Zasady publicznego prawa gospodarczego w świetle prawa UE, Konstytucji RP i
ustawodawstwa zwykłego.
IV. Prawne pojęcie „działalności gospodarczej”.
V.
Podmioty działalności gospodarczej:
a)
przedsiębiorcy,
b) inne.
VI. Prawa podmiotowe i wolności dotyczące działalności gospodarczej.
VII. Państwo a gospodarka w ustroju gospodarki rynkowej:
a)
funkcje państwa wobec gospodarki (aktualne tendencje: regulacja,
liberalizacja, deregulacja, reregulacja),
b) prawne formy realizacji zadań państwa w sektorach regulowanych a prawo
konkurencji,
c)
pojęcie, rodzaje i funkcje organów regulacyjnych w gospodarce,
d) współdziałanie krajowych organów regulacyjnych z organami Unii
Europejskiej,
e)
kontrola i nadzór nad działalnością gospodarczą,
f)
usługi w ogólnym interesie gospodarczym, usługa użyteczności publicznej,
usługa publiczna (specyfika regulacji prawnej),
g)
pomoc publiczna,
h) bezpośrednia działalność gospodarcza państwa,
i)
monopole państwowe,
j)
odpowiedzialność prawna państwa za skutki działań (zaniechań) organów
regulacyjnych,
k) zawody regulowane oraz działalność zawodowa (lekarz, aptekarz, broker,
agent ubezpieczeniowy, makler, rzemieślnik, działalność zawodowa w zakresie
usług turystycznych i in.)
1
l)
uznawanie kwalifikacji zawodowych nabytych za granicą.
VIII. Zasady podejmowania działalności gospodarczej:
a)
działalność „wolna”,
b) działalność „regulowana”,
c)
zezwolenia,
d) licencje,
e)
koncesje.
IX. Zasady wykonywania działalności gospodarczej-prawa i obowiązki przedsiębiorcy.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt I-IX:
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2011 r. Komisja Europejska
przeciwko Królestwu Hiszpanii, C-400/08:
1. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ograniczenia swobody przedsiębiorczości, które są
stosowane bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, mogą być
uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, pod warunkiem że są odpowiednie
do zagwarantowania realizacji zamierzonego celu i nie wykraczają poza to, co niezbędne dla
osiągnięcia tego celu (wyroki: z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie C-169/07 Hartlauer, Zb.
Orz. s.. I-1721, pkt 44; z dnia 19 maja 2009 r. w sprawie C-171/07 i C-172/07
Apothekerkammer des Saarlandes i in., Zb. Orz. s. I-4171, pkt 25, a także ww. w sprawie
Blanco Pérez i Chao Gómez, pkt 61).
2. Wśród nadrzędnych względów uznanych przez Trybunał znajdują się między innymi
ochrona środowiska (zob. w szczególności wyrok z dnia 11 marca w sprawie C-384/08
Attanasio Group, dotychczas niepublikowany w Zbiorze, pkt 50 i przywołane tam
orzecznictwo), zagospodarowanie przestrzenne (zob. podobnie wyrok z dnia 1 października w
sprawie C-567/07 Woningstichting Sint Servatius, Zb. Orz. s.. I-9021, pkt 29 i przywołane
tam orzecznictwo), a także ochrona konsumentów (zobacz w szczególności wyrok z dnia 13
września 2007 r. w sprawie C-260/04 Komisja przeciwko Włochom, Zb. Orz. s. I-7083, pkt
27 i przywołane tam orzecznictwo). Z kolei cele o charakterze wyłącznie gospodarczym nie
mogą stanowić nadrzędnego względu interesu ogólnego (zob. podobnie w szczególności
wyrok z dnia 15 kwietnia 2010 r. w sprawie C-96/08 CIBA, dotychczas nieopublikowany w
Zbiorze, pkt 48 i przywołane tam orzecznictwo).
3. W tym zakresie należy przypomnieć, że to do państwa członkowskiego powołującego się
na nadrzędny wzgląd interesu ogólnego w celu uzasadnienia ograniczenia jednej ze swobód
przepływu należy wykazanie, że jego uregulowanie jest właściwe i konieczne dla osiągnięcia
zamierzonego zgodnego z prawem celu, przy czym ów ciężar dowodu nie może prowadzić do
wymagania od tego państwa członkowskiego, aby wykazało ono w sposób pozytywny, iż
żaden inny możliwy do wyobrażenia środek nie pozwala na osiągnięcie tego celu w tych
samych okolicznościach (zob. podobnie ww. wyrok z dnia 10 lutego 2009 r. w sprawie
Komisja przeciwko Włochom, pkt 66).
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 lipca 2012 r., C-138/11:
2
1. W powyższym względzie z orzecznictwa wynika, że do celów stosowania przepisów prawa
Unii w dziedzinie konkurencji przedsiębiorstwem jest każda jednostka prowadząca
działalność gospodarczą, niezależnie od formy prawnej tej jednostki i jej sposobu
finansowania (wyroki: z dnia 23 kwietnia 1991 r. w sprawie C-41/90, Höfner i Elser, Rec. s.
I-1979, pkt 21; a także z dnia 17 lutego 1993 r. w sprawach połączonych C-159/91 i C-160/91
Poucet i Pistre, Rec. s. I-637, pkt 17). Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym
orzecznictwem działalność gospodarczą stanowi wszelka działalność polegająca na
oferowaniu towarów lub usług na danym rynku (wyroki: z dnia 24 października 2002 r. w
sprawie C-82/01 P Aéroports de Paris przeciwko Komisji, Rec. s. I-9297, pkt 79; z dnia 1
lipca 2008 r. w sprawie C-49/07 MOTOE, Zb.Orz. s. I-4863, pkt 22; z dnia 3 marca 2011 r. w
sprawie C-437/09 AG2R Prévoyance, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 42). A
zatem samo państwo lub jednostka państwowa może działać jako przedsiębiorstwo (zob.
podobnie wyrok z dnia 20 marca 1985 r. w sprawie 41/83 Włochy przeciwko Komisji, Rec. s.
873, pkt 16-20).
2. Natomiast działalność stanowiąca wykonywanie prerogatyw władzy publicznej nie ma
charakteru gospodarczego, uzasadniającego zastosowanie reguł konkurencji przewidzianych
w traktacie FUE (zob. podobnie wyroki: z dnia 11 lipca 1985 r. w sprawie 107/84 Komisja
przeciwko Niemcom, Rec. s. 2655, pkt 14, 15; z dnia 19 stycznia 1994 r. w sprawie C-364/92
SAT Fluggesellschaft, Rec. s. I-43, pkt 30; a także ww. wyrok w sprawie MOTOE, pkt 24).
3. Ponadto podmiot prawa, a w szczególności jednostka publiczna, może zostać uznany za
przedsiębiorstwo jedynie w odniesieniu do części jego działalności, jeżeli działalność tę
należy zakwalifikować jako działalność gospodarczą (ww. wyroki: w sprawie Aéroports de
Paris przeciwko Komisji, pkt 74; w sprawie MOTOE, pkt 25).
4. W zakresie bowiem, w jakim jednostka publiczna prowadzi działalność gospodarczą, która
może zostać oddzielona od wykonywania prerogatyw władzy publicznej, jednostka ta działa
jako przedsiębiorstwo, podczas gdy jeżeli tej działalności gospodarczej nie można oddzielić
od wykonywania prerogatyw władzy publicznej, całość działalności wykonywanej przez daną
jednostkę pozostaje działalnością związaną z wykonywaniem tych prerogatyw (zob. podobnie
wyrok z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie C-113/07 P SELEX Sistemi Integrati przeciwko
Komisji, Zb.Orz. s. I-2207, pkt 72 i nast.).
5. Ponadto okoliczność, że produkt lub usługa dostarczane przez jednostkę publiczną w
związku z wykonywaniem przez nią prerogatyw władzy publicznej są dostarczane za
wynagrodzeniem przewidzianym w ustawie, a nie ustalanym bezpośrednio lub pośrednio
przez tę jednostkę, nie wystarcza sama w sobie, by prowadzoną działalność zakwalifikować
jako działalność gospodarczą, a jednostkę prowadzącą tę działalność jako przedsiębiorstwo
(zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie SAT Fluggesellschaft, pkt 28 i nast.; a także w
sprawie Diego Calì & Figli, pkt 22-25).
6. W świetle całości powyższego orzecznictwa należy zauważyć, że działalność polegająca na
zbieraniu danych dotyczących przedsiębiorstw na podstawie ustawowego obowiązku
informacyjnego nałożonego na te przedsiębiorstwa i związanych z tym uprawnień do
stosowania środków przymusu wchodzi w zakres wykonywania prerogatyw władzy
publicznej. W konsekwencji taka działalność nie stanowi działalności gospodarczej.
Wyrok ETS w sprawie Centros, C-212/97
1.Jest naruszeniem art. 52 i 58 TWE takie działanie państwa członkowskiego, które polega
na odmowie zarejestrowania filii spółki założonej zgodnie z przepisami innego państwa
członkowskiego i mającej w tym państwie zarejestrowaną siedzibę, nawet jeżeli nie prowadzi
w nim żadnej działalności, jeżeli zadaniem filii ma być umożliwienie danej spółce
prowadzenia działalności w państwie, w którym filia ma być założona, a w którym nie spełnia
3
warunków wymaganych do utworzenia spółki, które są w tym państwie bardziej restryktywne
w odniesieniu do wymogu minimalnego kapitału akcyjnego.
2. Wykładnia ta, jednakże, nie zabrania władzom zainteresowanego państwa członkowskiego
przyjęcia właściwych środków w celu ochrony przed oszustwem lub jego penalizacji, czy to
w odniesieniu do samej spółki – we współpracy z państwem członkowskim, w którym została
utworzona – czy to w stosunku do wspólników, jeżeli zostanie ustalone, że w rzeczywistości
próbują oni poprzez utworzenie spółki uniknąć wywiązania się ze zobowiązań wobec
prywatnych lub publicznych wierzycieli, działających na terytorium zainteresowanego
państwa członkowskiego.
Wyrok ETS w sprawie Sociaal Fonds, ETS połączone sprawy 2/69 i 3/96
1.Przepisy Traktatu nakładające zakaz wprowadzania ceł oraz opłat o równoważnym skutku
formułują precyzyjnie oraz jasno zdefiniowane obowiązki Państw Członkowskich, które nie
wymagają implementacji poprzez jakąkolwiek późniejszą interwencję organów
wspólnotowych lub krajowych. Przepisy te przyznają zatem określone uprawnienia
indywidualnym podmiotom.
2.Zakaz wprowadzania ceł i opłat o równoważnym skutku znajduje jednakowe zastosowanie
niezależnie od tego, którego Państwa Członkowskiego obywatelem jest osoba podlegająca
cłu. Z tej przyczyny dla realizacji zakazu wprowadzania ceł bez znaczenia jest to, czy
wpływają one niekorzystnie na sytuację niektórych Państw Członkowskich i ich obywateli
lub wszystkich obywateli Wspólnoty lub tylko obywatela Państwa Członkowskiego, które
wprowadziło kwestionowane środki.
Wyrok ETS w sprawie Dassonville (8/74)
1.Wprowadzony przez jedno z Państw Członkowskich obowiązek posiadania certyfikatu
poświadczającego pochodzenie produktu, którego uzyskanie jest znacznie utrudnione w
przypadku podmiotu importującego ten produkt z innego Państwa Członkowskiego niż kraj
pochodzenia w porównaniu z importerem dokonującym bezpośredniego importu z kraju
pochodzenia stanowi środek o równoważnym skutku do ograniczeń ilościowych, zakazanych
przepisami Traktatu.
Wyrok ETS w sprawie van Binsbergen (33/74)
1. Art. 59 (obecnie art. 49) Traktatu jest przepisem bezwarunkowym. Dyspozycja tego
przepisu obejmuje zniesienie wszelkich form dyskryminacji przeciwko osobom świadczącym
usługi, opartych bądź na narodowości tej osoby, bądź na jej zamieszkaniu w Państwie
Członkowskim innym niż to, w którym usługa jest świadczona.
2.Odnośnie szczególnego wymogu narodowości lub zamieszkania usługodawcy art. 59
(obecnie art. 49) Traktatu wprowadza wyraźnie zdefiniowany obowiązek powstrzymania się
od określonych form dyskryminacji lub ograniczeń, którego realizacja przez Państwa
Członkowskie nie może być odroczona lub zagrożona ze względu na brak szczególnych
przepisów wspólnotowych w danym zakresie.
4
3. Art. 59 (obecnie art. 49) Traktatu ma bezpośredni skutek, a zatem możliwe jest
bezpośrednie powoływanie się na ten przepis przed sądami krajowymi.
Wyrok ETS w sprawie Jean Thieffry (71/76)
1.Zapewnienie swobody zakładania przedsiębiorstw, z poszanowaniem zasad zawodowych
uzasadnionych ogólnym dobrem, jest jednym z celów Traktatu.
2.Tak dalece jak praw wspólnotowe nie wprowadza szczegółowych przepisów, cele Traktatu
mogą być realizowane poprzez środki wprowadzane przez Państwa Członkowskie,
respektujące zasadę lojalności wyrażoną w art. 7 (obecnie art. 10) Traktatu. Powyższe
implikuje, że brak legislacji wspólnotowej w danym zakresie nie może mieć skutku w postaci
niemożności skorzystania przez podmiot podlegający przepisom prawa wspólnotowego z
tejże swobody.
3. Ponieważ skuteczne skorzystanie ze swobody zakładania przedsiębiorstw może w praktyce
być zależne od rzeczywistego funkcjonowania przepisów prawa krajowego lub praktyki
administracyjnej, na właściwych organach publicznych, w tym uznanych prawem organach
samorządu zawodowego, spoczywa obowiązek zapewnienia, aby te przepisy lub praktyka
były stosowane zgodnie z celami Traktatu w zakresie swobody zakładania przedsiębiorstw.
Wyrok ETS z 15 lipca 1964r. w sprawie Flaminio Costa, sprawa 6/64, ETS 1964
Z włączenia prawa wspólnotowego w porządki prawne poszczególnych państw
członkowskich oraz brzmienia i ducha Traktatu wynika pierwszeństwo prawa wspólnotowego
przed wszystkimi wewnątrz krajowymi przepisami prawnymi.
Wyrok ETS z 20 lutego 1979r. w sprawie Cassis de Dijon, sprawa 120/78, ETS 1979
1. Środki krajowe w przypadku braku regulacji wspólnotowej nie mające jednak charakteru
dyskryminującego pod względem formalnym, które stanowią jednak środki podobne w
skutkach do ograniczeń ilościowych w imporcie nie naruszają art. 28 TWE, jeśli są konieczne
ze względu na skuteczną kontrolę podatkową, ochronę konsumentów, ochronę zdrowia
publicznego oraz rzetelność obrotu handlowego.
2. Każdy towar, który znajduje się legalnie na rynku państwa członkowskiego musi mieć
dostęp do wszystkich państw członkowskich.
3. Środki określające minimalną zawartość alkoholu stanowią środki o skutkach
analogicznych do ograniczeń ilościowych.
Wyrok ETS w sprawie Bunds van Adverteerders i De Agostini, ETS C-34-36/95
Swobodzie świadczenia usług podlega nadawanie reklam z obszaru jednego państwa
członkowskiego na rzecz odbiorców w innym
Wyrok w sprawie Man(Sugar), ETS, C-181/84
W celu ustalenia zgodności postanowień prawa wspólnotowego z zasadą proporcjonalności
konieczne jest stwierdzenie, czy środki przez nieprzewidziane są właściwe i konieczne dla
osiągnięcia zamierzonych celów. Jeżeli prawo wspólnotowe rozróżnia między
zobowiązaniem pierwotnym, którego wykonanie jest konieczne dla osiągnięcia zamierzonego
celu, i zobowiązaniem wtórnym, zazwyczaj o charakterze administracyjnym, nie może ono
5
bez naruszania zasady proporcjonalności wprowadzać jednakowych sankcji za naruszenie
zobowiązania pierwotnego i wtórnego.
I ACz 709/12
postanow. s.apel.
we Wrocławiu 2012-04-23 LEX nr 1148378
Skarb Państwa reprezentowany przez odpowiednie Nadleśnictwo Lasów Państwowych
prowadzi działalność gospodarczą i jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4792 § 1 k.p.c. i art.
2 ustawy z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Choć niewątpliwie głównym
zadaniem Skarbu Państwa-Lasów Państwowych w zakresie działalności leśnej jest
urządzanie, ochrona, zagospodarowanie, utrzymanie i powiększanie zasobów i upraw leśnych
oraz gospodarowanie zwierzyną, a nie zarobkowa działalność wytwórcza czy handlowa w
tym zakresie, jednak nie ulega wątpliwości, że wykonując te zadania prowadzi on działalność
zarobkową wytwórczą i handlową i środkami finansowymi osiągniętymi z tej działalności
zarobkowej pokrywa wydatki związane ze swoją podstawową działalnością, którą jest
ochrona i rozwój lasów.
II FSK 1954/10
wyrok NSA W-wa 2012-04-18 LEX nr 1169847
Należy stwierdzić, że spółka wodna prowadząca działalność umożliwiającą uzyskanie zysku
netto, o której mowa w art. 164 ust. 2 w związku z ust. 3 ustawy z 2001 r. - Prawo wodne, na
rzecz podmiotów w niej niezrzeszonych, prowadzi działalność gospodarczą, o której mowa w
art. 2 s.d.g., a zatem wykorzystywane w tej działalności nieruchomości podlegają na mocy
art. 3 ust. 1 i art. 5 ust. 1 w związku z art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. opodatkowaniu podatkiem od
nieruchomości.
III SA/Wr 568/11 wyrok wsa we Wrocławiu 2011-12-19 LEX nr 1108385
1. Jako cel ustawy z 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
nie został wskazany w art. 1 ust. 1 obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa, ładu czy
porządku publicznego. Na cele takie nie może zatem powoływać się gmina, wprowadzając
zakazy sprzedaży alkoholu w trybie art. 14 ust. 6 ww. ustawy.
2. Zróżnicowanie podmiotów prowadzących sprzedaż towaru tego samego rodzaju, to jest
napojów alkoholowych, polegające na uniemożliwieniu ich sprzedaży w placówkach handlu
detalicznego (sklepach) w godz. od 21.00 do 6.00 stanowi istotne naruszenie przepisów
konstytucyjnych oraz ustawowych statuujących zasadę równości gospodarczej oraz równości
podmiotów gospodarczych.
II CSK 328/11
wyrok SN
2012-03-14 LEX nr 1163191
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, domniemywa się,
że dane wpisane do rejestru są prawdziwe. Ustanowione w tym przepisie domniemanie jest
domniemaniem prawnym w rozumieniu art. 234 k.p.c., wiąże zatem sąd w postępowaniu
cywilnym, z tym że może być obalone, ponieważ ustawa tego nie wyłącza. Domniemanie to
dotyczy wpisów, obejmuje więc treść zamieszczoną w odpowiednim dziale rejestru,
natomiast nie dotyczy danych znajdujących się w aktach rejestrowych, jeżeli nie zostały
wpisane do rejestru. Ustawodawca przyjmuje, że - co do zasady - wszystkie dane wpisane do
rejestru są zgodne z prawdziwym stanem rzeczy, czyli z obiektywną rzeczywistością. Odpis z
rejestru jest dokumentem - środkiem dowodowym określonego stanu, nie zawsze zgodnym ze
stanem rzeczywistym.
I ACa 102/12, wyrok s.apel. we Wrocławiu, 2012-03-12, LEX nr 1136087
Z brzmienia przepisu art. 14 ustawy z 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym wynika, że dla
podmiotu podlegającego obowiązkowi rejestracji, wiążący jest stan prawny wynikający z
danych ujawnionych w KRS. Brak możliwości powołania się na dane nieujawnione w KRS
6
oznacza, że w stosunkach między podmiotem, na którym ciążył obowiązek złożenia wniosku
o wpis lub o wykreślenie wpisu, a osobami trzecimi, takie dane uważane są za nieistniejące.
Ograniczenie wskazane w przepisie art. 14 ustawy, o której mowa, z założenia działa przy
tym wyłącznie przeciwko podmiotowi podlegającemu obowiązkowi rejestracji. Wyrażona w
cytowanym przepisie zasada jawności w aspekcie negatywnym ma bowiem na celu ochronę
osób trzecich, które osłania ze względu na to, że mogły one działać w zaufaniu do stanu
prawnego ujawnionego w KRS, a będącego sprzecznym z rzeczywistym stanem prawnym. Z
przepisów art. 14-17 tej ustawy wynikają jedynie pewne rygory i domniemania prawne,
służące zapewnieniu pewności i bezpieczeństwa obrotu, a składające się na domniemanie
wiary publicznej rejestru. Oznacza to np. że czynność prawna dokonana z osobą wpisaną jako
uprawniona do reprezentowania osoby prawnej w KRS wiąże co do zasady tę osobę, mimo,
że w rzeczywistości osoba ta utraciła status piastuna. Jeżeli zatem podmiot podlegający
wpisowi do KRS przy dokonywaniu czynności prawnej był reprezentowany przez osobę
ujawnioną w KRS jako upoważnioną do jego reprezentacji, nie może się uchylać od swego
związania taką czynnością z powołaniem się na uprzednie wygaśnięcie mandatu osoby go
reprezentującej, jeśli zdarzenie to w dacie dokonania takiej czynności nie znalazło
odzwierciedlenia w KRS.
(...)
II FSK 948/10
wyrok NSA W-wa 2011-11-24, LEX nr 1102196
Normatywny kształt bezpłatnego udostępniania informacji na podstawie art. 4 ust. 4a u.k.r.s.,
z uwzględnieniem wynikającego z art. 17 tej ustawy domniemania prawdziwości danych
wynikających z rejestru, w połączeniu z powszechnym jego stosowaniem uprawnia do
uznania ich za fakty znane organowi (sądowi) z urzędu zgodnie z art. 187 § 3 o.p. Jednakże
warunkiem takiego uznania, jest to, by organ lub działający z jego upoważnienia pracownik
organu podatkowego zetknęli się osobiście z tym faktem, w wyniku wykonywanej pracy lub
przeprowadzonej czynności procesowej.
II GSK 1134/11
wyrok NSA W-wa 2011-12-08 LEX nr 1108399
1. Przewóz wykonywany w ramach spółki cywilnej jest jednym przewozem podlegającym
zarachowaniu łącznie na rzecz wszystkich wspólników, a nie przewozem każdego z nich z
osobna.
2. Sprawa o ukaranie za naruszenie przepisów u.t.d. podczas wykonywania transportu
drogowego w ramach spółki cywilnej jest jedną sprawą administracyjną dotyczącą wspólnego
naruszenia (naruszeń) dokonanych podczas jednego wspólnego przewozu.
II GSK 1219/10
wyrok NSA W-wa 2011-11-24 G.Prawna FiP 2012/21/7
Dla oceny, że dany podmiot wykonuje działalność gospodarczą, konieczne jest stwierdzenie
zarobkowego charakteru tej działalności.
I SA/Gl 603/11
wyrok wsa w Gliwicach
2011-10-20 LEX nr 1015919
1. Przedsiębiorca, prowadzący działalność na terenie danej jednostki samorządu
terytorialnego, posiada legitymację procesową wynikającą z art. 101 ust. 1 u.s.g. do
wystąpienia - po wezwaniu rady gminy do usunięcia naruszenia interesu prawnego - ze skargą
do sądu administracyjnego, w sytuacji, gdy określając wysokość stawek podatku od
nieruchomości rada gminy różnicuje je z uwzględnieniem kryterium podmiotowego.
2. "Interes prawny" w takim przypadku wynika z art. 32 Konstytucji RP w zw. z art. 6
u.s.d.g., zgodnie z którym "Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności
gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków
określonych przepisami prawa". Przepis ten gwarantuje "równe prawa" w wykonywaniu
7
działalności gospodarczej, których niezbędnym elementem jest uprawnienie do równych
stawek podatkowych, w odniesieniu do takich samych przedmiotów opodatkowania.
2004.11.16 Wyrok
wsa II SA 4156/03 LEX nr 164717 w Warszawie
Umowa AETR wprowadza ograniczenia wolności działalności gospodarczej. Wolność ta
może być ograniczona tylko przepisami ustawy (art. 22 Konstytucji RP). Nie może zaś być
ograniczona umowami międzynarodowymi wprowadzonymi do krajowego porządku
prawnego na podstawie art. 89 ust. 2 Konstytucji RP. Umowa AETR nie może być
uzasadnieniem prawnym dla nakładania na przedsiębiorców kar pieniężnych.
2004.04.08 Wyrok
wsa II SA 3883/02 LEX nr 150625 w Warszawie
1. W przypadku działalności gospodarczej polegającej na rozpowszechnianiu programów
radiowych, do istoty wolności, o której mowa w art. 31 ust. 3 Konstytucji, należy prawo
samodzielnego kształtowania programu przez nadawcę.
2. Ustawa z 1992 r. o radiofonii i telewizji może zawierać ograniczenia wolności
gospodarczej w regulowanej materii uzasadnione tylko ze względu na ważny interes
publiczny. Z tego więc tylko punktu widzenia mogą być oceniane również ograniczania
wpływu nadawcy na program dokonywane w decyzji koncesyjnej, przy czym ciężar ich
uzasadnienia, tzn. dowiedzenia, że są one dokonane ze względu na ważny interes publiczny,
obciąża organ koncesyjny.
3. Ustawa z 1992 r. o radiofonii i telewizji wpływa na kształt nadawanego programu
radiowego przy pomocy trzech rodzajów instrumentów prawnych. Po pierwsze, poprzez
ustanowienie zasad odnoszących się zarówno do treści wszystkich nadawanych programów,
niezależnie od ich nadawcy, jak i zasad nadawania określonych rodzajów programów,
zwłaszcza reklam. Po drugie, ustawa wpływa na kształt nadawanych programów poprzez
ustanowione w niej zakazy, obowiązujące wprost wszystkich nadawców. Po trzecie, ustawa
wpływa na kształt programu za pomocą przyjętych w niej wskaźników, wyrażonych w formie
procentowej, odnoszących się do czasu nadawania określonych rodzajów programów, lub
wyrażonych w jednostkach miary czasu (minutach i godzinach), określających zwykle czas,
który mogą zajmować w programie reklamy i bloki reklamowe, albo w liczbach
bezwzględnych, określających np. liczbę takich bloków.
4. Konstruowanie przez organ administracyjny ograniczeń i obowiązków, w szczególności w
sferze konstytucyjnych praw i wolności, na podstawie przepisów określających zadania
administracji należy również uznać za naruszenie określonej w Konstytucji (art. 7) i Kodeksie
postępowania administracyjnego (art. 6) zasady praworządności.
2003.03.20 Wyrok
NSA II SA/Po 1376/02
LEX nr 81497 w Poznaniu
1. Dokonywana przez sąd administracyjny ocena zgodności z prawem uchwał rad gmin w
przedmiocie planów zagospodarowania przestrzennego nie może ograniczać się tylko do
kontroli ich zgodności z procedurą planistyczną, lecz winna obejmować także kontrolę
uchwały z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa materialnego.
2. Odstąpienie od realizacji zamysłu zmiany planu zagospodarowania przestrzennego nie
może odbywać się w sposób dowolny, lecz winno się odbyć na skutek usprawiedliwionych
przyczyn, przewidzianych w prawie materialnym.
8
3. Plan zagospodarowania przestrzennego nie jest sposobem ograniczenia chronionej
konstytucyjnie (art. 20, 21 i 22 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. - Dz. U. z 1997 r. Nr 78,
poz. 483) swobody działań gospodarczych i nakładania ograniczeń w zakresie działań
konkurencyjnych podmiotów gospodarczych. Ustrojodawca dopuszcza bowiem ograniczenie
działalności gospodarczej tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes
publiczny, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.
2002.07.11 Wyrok
SN
IV CKN 1211/00
OSNC 2003/9/125
Wyrok sądu polubownego aprobujący - z naruszeniem wymogów określonych przepisami
ustawy - skutki postępowania przetargowego, pozbawiające skarżącego możliwości
skutecznego ubiegania się o przyjęcie jego oferty, może uchybiać konstytucyjnej zasadzie
wolności działalności gospodarczej.
1994.02.23 Wyrok
NSA SA/Łd 385/93 Wokanda 1994/11/30 w Łodzi
Gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych (ustawa z dnia 26
października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi) nie
może wykraczać poza ustawowo zagwarantowane wolności obywatelskie, w tym swobodę
działalności gospodarczej.
1991.05.24 Wyrok
NSA SA/Wr 294/91
M.Prawn.
1993/3/89
we
Wrocławiu
Uchwała organu gminy ograniczająca swobodę działalności gospodarczej ze względu na
formę własności przez generalne wyłączenie jednostek gospodarki uspołecznionej z kręgu
podmiotów mogących ubiegać się o kontynuowanie bądź nawiązanie stosunku najmu lokali
użytkowych stanowiących własność gminy jest sprzeczna z art. 6 Konstytucji.
2002.02.07 wyrok SN
I CKN 1002/99
1. Przedmiotem ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym są w istocie relacje
konkurencyjne pomiędzy samodzielnie funkcjonującymi w obrocie przedsiębiorcami,
natomiast ustawa nie daje podstaw do ingerowania w wewnętrzne stosunki przedsiębiorców.
Do tej zaś sfery należy decyzja o zakończeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę,
także wówczas, gdy ma on na danym rynku pozycję monopolisty. Tej oceny w niczym nie
zmienia fakt, że chodzi o działalność z zakresu użyteczności publicznej.
2. Ustawa jest jedną z gwarancji konstytucyjnych zasad swobody prowadzenia działalności
gospodarczej i równości wobec prawa. Zasada swobody prowadzenia działalności
gospodarczej oznacza zaś m.in. swobodę powzięcia decyzji o jej zaprzestaniu. Przeciwne
stanowisko prowadziłoby do nałożenia na przedsiębiorcę obowiązku kontynuowania
działalności gospodarczej z uwagi na interes odbiorców. To samo dotyczy gminy, jeżeli
prowadzi działalność gospodarczą. (…)
2002.11.06 uchwała SN III CZP 67/0 opubl. Wokanda 2003/2/5
Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 1 § 1 Prawa upadłościowego i
dlatego nie ma zdolności upadłościowej.
9
2002.12.20 wyrok s.apel.
I ACa 701/02 OSA 2003/9/39
Należy dostrzegać różnicę pomiędzy zakresem pojęć "prowadzenie działalności
gospodarczej" a "prowadzenie przedsiębiorstwa". Czynności podejmowane przez podmiot
gospodarczy wchodzą w zakres jego działalności gospodarczej, gdy pozostają w normalnym,
funkcjonalnym związku z tą działalnością, w szczególności podejmowane są w celu realizacji
zadań związanych z przedmiotem działalności tego podmiotu. Szerszym co do zakresu jest
pojęcie "prowadzenie przedsiębiorstwa" oraz "czynności pozostające w związku z
prowadzeniem przedsiębiorstwa". W obrębie tego pojęcia znajdują się czynności związane z
funkcjonowaniem przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym.
96.02.20
wyrok
NSA
II SA 442/95 Pr.Gosp. 1996/9/35
Wynajmowanie lokali stanowi pobieranie pożytków z rzeczy (art. 53 § 2 kc) i nie jest
prowadzeniem działalności gospodarczej.
2001.09.24 uchwała
NSA
OPK 13/01 ONSA 2002/1/12
Wspólnik spółki cywilnej, której wszyscy wspólnicy są lekarzami udzielającymi świadczeń
zdrowotnych jako niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, jest przedsiębiorcą w rozumieniu
art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr
101, poz. 1178 ze zm.).
2002.07.11 wyrok SN
IV CKN 1211/00
OSNC 2003/9/125
Wyrok sądu polubownego aprobujący - z naruszeniem wymogów określonych przepisami
ustawy - skutki postępowania przetargowego, pozbawiające skarżącego możliwości
skutecznego ubiegania się o przyjęcie jego oferty, może uchybiać konstytucyjnej zasadzie
wolności działalności gospodarczej.
2002.02.07 wyrok SNI CKN 1002/99 LEX nr 53157
1. Przedmiotem ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym są w istocie relacje
konkurencyjne pomiędzy samodzielnie funkcjonującymi w obrocie przedsiębiorcami,
natomiast ustawa nie daje podstaw do ingerowania w wewnętrzne stosunki przedsiębiorców.
Do tej zaś sfery należy decyzja o zakończeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę,
także wówczas, gdy ma on na danym rynku pozycję monopolisty. Tej oceny w niczym nie
zmienia fakt, że chodzi o działalność z zakresu użyteczności publicznej.
2. Ustawa jest jedną z gwarancji konstytucyjnych zasad swobody prowadzenia działalności
gospodarczej i równości wobec prawa. Zasada swobody prowadzenia działalności
gospodarczej oznacza zaś m.in. swobodę powzięcia decyzji o jej zaprzestaniu. Przeciwne
stanowisko prowadziłoby do nałożenia na przedsiębiorcę obowiązku kontynuowania
działalności gospodarczej z uwagi na interes odbiorców. To samo dotyczy gminy, jeżeli
prowadzi działalność gospodarczą.
3. Praktyką monopolistyczną według art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy jest odmowa sprzedaży
dyskryminująca niektórych przedsiębiorców przy braku alternatywnych źródeł zaopatrzenia.
Chodzi więc o sytuację, gdy sprzedaż ta jest możliwa i dokonywana jest jedynie wobec
określonej grupy przedsiębiorców. Hipoteza tego przepisu nie obejmuje zaś sytuacji, gdy
10
odmowa sprzedaży (w tym przypadku energii cieplnej) jest wyłącznie skutkiem zakończenia
działalności gospodarczej przez sprzedawcę.
4. Wypowiedzenie przez Gminę umowy o dostawę energii cieplnej do budynków będących
własnością Spółdzielni w sytuacji, gdy Gmina powodowana uzasadnionymi względami
ekonomicznymi - zaprzestała produkowania tej energii, w żadnym razie nie może być uznana
za praktykę monopolistyczną także wówczas, gdy nie zapewniła innych źródeł dostarczania
tej energii.
2003.02.10 wyrok NSA I SA/Łd 603/01 ONSA 2004/1/28 w Łodzi
1. Samych czynności przygotowawczych do uruchomienia produkcji nie można uznać za
działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o
działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 ze zm.).
2. Wydatki poniesione na przygotowanie do podjęcia nierozpoczętej działalności
gospodarczej nie mogą być traktowane jako koszty uzyskania przychodów ze źródła
przychodów w postaci pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 22 ust. 1 w
związku z art.10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.).
2002.12.20 wyrok s.apel. I ACa 701/02 OSA 2003/9/39 w Katowicach
Należy dostrzegać różnicę pomiędzy zakresem pojęć "prowadzenie działalności
gospodarczej" a "prowadzenie przedsiębiorstwa". Czynności podejmowane przez podmiot
gospodarczy wchodzą w zakres jego działalności gospodarczej, gdy pozostają w normalnym,
funkcjonalnym związku z tą działalnością, w szczególności podejmowane są w celu realizacji
zadań związanych z przedmiotem działalności tego podmiotu. Szerszym co do zakresu jest
pojęcie "prowadzenie przedsiębiorstwa" oraz "czynności pozostające w związku z
prowadzeniem przedsiębiorstwa". W obrębie tego pojęcia znajdują się czynności związane z
funkcjonowaniem przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym.
2004.10.08 wyrok wsa II SA 3673/03 LEX nr 159913 w Warszawie
Wyłania się wątpliwość czy poszukiwanie, rozpoznanie i eksploatacja zasobów naturalnych
jest działalnością gospodarczą tylko wtedy, gdy ma charakter zarobkowy a jednocześnie
odbywa się w sposób zorganizowany i ciągły, czy też tą działalnością jest również wtedy, gdy
nie ma charakteru zarobkowego, zorganizowanego oraz nie jest ciągła.
Sąd w niniejszym składzie opowiada się za pierwszą z prezentowanych interpretacji
cytowanego przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. o działalności
gospodarczej.
2005.07.14 wyrok NSA W-wa FSK 1971/04 LEX nr 173219
Przesłanki ciągłości nie można rozumieć jako procesu trwającego nieustannie, albowiem
oznaczałoby to niemożność zawieszenia działalności gospodarczej czy zaprzestania
wykonywania działalności gospodarczej, a zorganizowanie wyłącznie prowadzenia jej w
formie jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub w formie osoby prawnej,
podczas gdy działalność gospodarczą może prowadzić też osoba fizyczna, wykonując
11
osobiście wszystkie czynności związane z daną czynnością, a także dokumentowaniem tych
czynności.
2005.05.12 wyrok SN
I UK 258/04 OSNP 2006/3-4/58
W okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2002 r. wspólnicy spółki jawnej podlegali
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego jako osoby prowadzące działalność gospodarczą.
2005.02.24 wyrok NSA W-wa OSK 1192/04 LEX nr 164971
1. Gmina, mimo iż posiada osobowość prawną i w określonych sytuacjach prowadzi
działalność gospodarczą w formie komunalnych zakładów budżetowych lub spółek prawa
handlowego w zakresie zadań własnych określonych w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca
1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Nr 142 z 2001 r., poz. 1591 z późn. zm.), której
celem jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług
powszechnie dostępnych, to nie można jej uznać za przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy z
dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej. Natomiast gmina niewątpliwie jest
jednostką organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy - Prawo działalności
gospodarczej.
2. Termin z art. 318 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska jest terminem
materialnoprawnym, a więc nie podlega przywróceniu. Terminy ustawowe wyznaczone dla
stron i uczestników postępowania nie mogą być ani skracane ani przedłużane. Zachowanie
terminu ustawowego jest warunkiem skuteczności czynności procesowej dokonywanej przez
stronę. Uchybienie terminu ustawowego powoduje zatem bezskuteczność czynności
procesowej strony.
1997.10.01 wyrok NSA II SA 1811/96 Pr.Gosp. 1998/6/31 w Warszawie
Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności
gospodarczej jest działalność podmiotu gospodarczego, posiadającego prawną i ekonomiczną
samodzielność. Nie podlega zatem wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej
działalność polegająca na świadczeniu usług w imieniu i na rachunek innego podmiotu.
1936.02.29 orzeczenie SN
II C 2907/35 OSN(C) 1936/9/366
1. Kupcem jest nie tylko ten, kto sam prowadzi we własnym imieniu przedsiębiorstwo
zarobkowe, lecz i ten, kto takie przedsiębiorstwo prowadzi wspólnie z drugą osobą.
2. Przedsiębiorstwo zarobkowe prowadzi ten, w czyim imieniu i na czyj rachunek
przedsiębiorstwo jest prowadzone, kto z zawartych czynności prawnych jest uprawniony i
zobowiązany i kto za zobowiązania wynikające z zawartych interesów odpowiada całym
swoim majątkiem.
3. Jakkolwiek majątek spółki jawnej jest do pewnego stopnia wyodrębniony od majątku
wspólników, i chociaż spółka ta może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być
pozywaną, nie posiada ona charakteru osoby prawnej, oderwanej od osobowości tworzących
spółkę osób fizycznych, lecz stanowi tylko węzeł łączący poszczególnych spólników.
4. Członek jawnej spółki handlowej jest kupcem w ogólności, nie tylko o tyle, o ile chodzi o
czynności połączone z przedsiębiorstwem spółki i dokonywane pod firmą spółki.
12
5. Kwestia, czy dług został zaciągnięty w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa
handlowego, czy bez takiego związku nie ma znaczenia w sprawie dopuszczalności
ogłoszenia upadłości kupca.
2002.02.07 wyrok SN
I CKN 1308/99
LEX nr 53285
Obowiązek prowadzenia rachunku bieżącego (podstawowego) nie wyklucza możliwości
przechowywania przez przedsiębiorcę części środków finansowych na innych rachunkach
dopuszczalnych przez prawo bankowe, w szczególności na rachunkach lokat terminowych,
które są oprocentowane wyżej od rachunków bieżących.
2005.05.05 wyrok wsa VI SA/Wa 1707/04 LEX nr 168080 w Warszawie
Regulacja zawarta w art. 68 § 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. - Przepisy wprowadzające
ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808) pozwala na
przyjęcie, że art. 88i ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej
(Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.) nie ma zastosowania do małżonków, którzy są
wpisani do ewidencji działalności gospodarczej pod wspólnym numerem ewidencyjnym.
2003.08.22 wyrok SN
I PK 284/02 OSNP 2004/17/297
Pracodawcą (art. 3 k.p.) jest przedsiębiorca, który jako osoba fizyczna prowadzi działalność
na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, nie zaś prowadzone przez niego
przedsiębiorstwo jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych
przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 551 k.c.).
2002.04.24 wyrok s.apel. I ACa 1182/01
Wokanda 2003/2/42 w Warszawie
1. Przedsiębiorcy prowadzący działalność jako wspólnicy spółki cywilnej nie muszą
wykazywać podstawy prawnej korzystania z określonej fantazyjnej nazwy, a za używanie
nazwy zgodnie z prawem uznać należy, w przypadku przedsiębiorcy podlegającego wpisowi
jedynie przez organ ewidencjonujący do ewidencji gospodarczej, takie posługiwanie się
nazwą fantazyjną, która nie narusza praw osób trzecich.
2. Z posługiwaniem się konkretnym oznaczeniem mamy do czynienia wówczas, gdy
określony podmiot podjął formalne kroki zmierzające do zaistnienia na rynku pod danym
oznaczeniem, rzeczywiście tą nazwą się posługuje lub po zaprzestaniu działalności nazwa ta
trwa w świadomości klienteli. Nie wystarczy zatem do przyjęcia używania oznaczenia
przedsiębiorcy samo tylko formalne zarejestrowanie, zaewidencjonowanie nazwy.
3. W pewnych okolicznościach, gdy przedsiębiorcy mają określoną klientelę, działając na
rynku równolegle, zasada pierwszeństwa używania oznaczenia powinna ustąpić zasadzie
ochrony nabytej pozycji rynkowej.
2005.10.20 wyrok SN
II CK 120/05 LEX nr 167116
Prokura jest ważna, mimo że nie została wpisana do rejestru sądowego. Wpis do rejestru ma
jednak istotne znaczenie z punktu widzenia pewności i bezpieczeństwa obrotu prawnego i to z
dwóch powodów. Po pierwsze, łączy się z nim domniemanie ważności udzielenia prokury,
wynikające z art. 17 us. 1 u.K.R.S. Po drugie, prokurent uzyskuje możliwość skutecznego
wylegitymowania się odpisem lub wyciągiem z rejestru sądowego. Dotyczy to zarówno
13
udziału prokurenta w obrocie gospodarczym, jak i w postępowaniu przed sądem, prokurent
powinien bowiem przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy odpis lub
wyciąg z rejestru sądowego, który zastępuje wymagane od pełnomocnika - zgodnie z art. 89 §
1 k.p.c. - pełnomocnictwo procesowe.
2005.05.12 wyrok SN
I UK 275/04 OSNP 2006/3-4/59
1. Udział wspólnika spółki cywilnej, którego wkład nie polega na świadczeniu usług (art. 861
§ 1 k.c.), w zysku wypracowanym przez innych wspólników, nie jest wykonywaniem pracy
zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 17 ust. 1
ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267).
2. Wspólnik spółki cywilnej, którego wkład nie polega na świadczeniu usług, nie jest objęty
obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
2006.03.09 wyrok SN
I CSK 135/05 Biul.SN 2006/6/7
Podmiot prowadzący niepubliczną szkołę w zakresie nauczania policealnego jest
przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1a ustawy z dnia 15 lipca 2000 r. o ochronie
konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080 ze zm.).
2004.04.07 wyrok SN
III SK 22/04 OSNP 2005/3/46
Uczelnia niepaństwowa jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr
86, poz. 804 ze zm.).
2006.09.12 wyrok NSA II GSK 123/2006
Określony w Konstytucji RP, ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
(Dz. U. 2004 r. Nr 173 poz. 1807 ze zm.), a także w art. 43 Traktatu Ustanawiającego
Wspólnotę Europejską ogólny wzorzec swobody gospodarczej dopuszcza wprowadzenie
pewnych wyjątków, jednak ustawodawca nie może ustanawiać ograniczeń przekraczających
niezbędny stopień uciążliwości, a zwłaszcza naruszających proporcje pomiędzy stopniem
naruszenia uprawnień jednostki, a rangą interesu publicznego, który ma w ten sposób
podlegać ochronie.
postanowienie SN II CSK 117/2006
Zasada swobody umów jest pochodną konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej.
2006.07.25 wyrok TK P.24/2005
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zarysowały się dwa podejścia do zagadnienia
formy regulacji praw i wolności. Z jednej strony przyjmuje się, że „sfera praw i wolności
stanowi materię konstytucyjną, w zakresie której dopuszczalna jest jedynie ingerencja
ustawowa”, co oznacza wykluczenie dopuszczalności subdelegacji, tj. przekazania
kompetencji normodawczej innemu organowi. Z drugiej strony Trybunał Konstytucyjny dał
również wyraz przekonaniu, w myśl którego wymaganie zupełności ustawowej regulacji
14
ograniczeń praw i wolności o charakterze politycznym i osobistym powinno być
egzekwowane z pełnym rygoryzmem, ale jednak unormowanie praw i wolności
ekonomicznych i socjalnych może pozostawiać pewne miejsce dla regulacji wykonawczych.
Zawsze jednak ustawa musi samodzielnie określać zasadnicze elementy regulacji prawnej.
Należy podkreślić, że dopuszczalność korzystnego dla sprawcy odesłania do rozporządzenia
uznano w dziedzinie regulacji prawnokarnej oraz podatkowej. Zagadnienie relacji między
ustawą a rozporządzeniem na tle zawartego w art. 217 Konstytucji sformułowania „w drodze
ustawy” Trybunał Konstytucyjny rozważał w szczególności w uzasadnieniu wyroku z dnia 6
marca 2002 r. P. 7/2000 (OTK ZU 2002/2A poz. 13) stwierdzając, że „wszystkie istotne
elementy stosunku daninowego powinny być uregulowane bezpośrednio w ustawie, zaś do
unormowania w drodze rozporządzenia mogą zostać przekazane tylko te sprawy, które nie
mają istotnego znaczenia dla konstrukcji danej daniny”.
2009.02.02 postanowienie SN V KK 330/08
W przepisie art. 2 u.s.d.g. zamieszczona jest definicja legalna działalności gospodarczej, co
oznacza, iż powinna być ona traktowana jako powszechnie obowiązujące rozumienie tego
pojęcia w polskim systemie prawnym, wiążące zarówno dla ustawodawcy, jak i organów
wykonawczych oraz sądowniczych. Zasada ustawowej określoności odpowiedzialności karnej
nakazuje więc uznać, iż dokumentacja, działalności gospodarczej, o której mowa w art. 303
k.k., to dokumentacja, której obowiązek prowadzenia wynika z przepisu rangi ustawowej.
Przedmiotem stypizowanych w tym przepisie zachowań nie mogą być prywatne zapiski, listy,
spisy, rejestry, sporządzone co prawda w związku z prowadzoną działalnością, jednakże, do
sporządzenia których podmiot gospodarczy nie został zobowiązany ustawowo. Podkreślić
należy, iż w zależności od wyboru formy prawnej podmiotu prowadzącego działalność
gospodarczą, a więc zorganizowania działalności oraz rodzaju prowadzonej działalności,
prawo nakłada obowiązek prowadzenia innej dokumentacji działalności gospodarczej.
2008.01.04 wyrok SN I UK 208/07
Definicja legalna działalności gospodarczej, zamieszczona w przepisie art. 2 ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej oznacza, że działalność ta ma być z założenia
działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i nastawioną na nieokreślony z góry
okres czasu, zatem bez znaczenia dla charakteru takiej działalności są ewentualne przerwy w
faktycznym wykonywaniu tej działalności, już po jej uruchomieniu. Wspomniane przerwy
mogłyby jedynie uzasadniać zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacenia składek,
oczywiście o ile zostałyby należycie usprawiedliwione i udokumentowane.
II OSK 46/09
wyrok NSA W-wa 2009.05.06
Prowadzenie gospodarstwa rolnego przez radnego z wykorzystaniem wydzierżawionych od
gminy gruntów rolnych, będących mieniem gminy, w której radny uzyskał mandat, jest
prowadzeniem działalności gospodarczej, o której mowa w art. 24f ust. 1 ustawy z dnia 8
marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
II GSK 638/08
wyrok NSA w Warszawie 2009.01.08
15
1. Sam wpis określonego podmiotu do ewidencji działalności gospodarczej nie powoduje, iż
podmiot ten winien być postrzegany jako przedsiębiorca we wszystkich aspektach swojego
działania. Jako realizacja transportu drogowego nie mogą być rozumiane wszelkie czynności
faktyczne związane z poruszaniem się pojazdu po drogach. Nie chodzi bowiem o
wykonywanie tego rodzaju czynności, tylko o prowadzenie działalności gospodarczej
polegającej na świadczeniu usług transportowych.
2. Orzeczenie sądu powinno być skonstruowane w sposób, który pozwoliłby na prześledzenie
toku rozumowania nie w celu kontroli słuszności oceny stanu faktycznego i prawnego
sprawy, gdyż sąd w procesie orzekania jest niezawisły, ale samej prawidłowości tego
rozumowania. Uzasadnienie powinno przedstawiać wnioski logicznie wynikające ze stanu
sprawy.
2003.11.05 wyrok NSA II SA 157/02 Glosa 2004/4/33 w Warszawie
Upadłość przedsiębiorstwa uniemożliwia udzielenie mu koncesji na działalność gospodarczą.
2001.02.02 wyrok SN
IV CKN 255/00 opubl.: OSNC 2001/9/137
Prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganej koncesji nie stanowi wystarczającej
przesłanki do uznania jej za czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia
16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.).
08-05-1998r. wyrok SN III RN 34/98, OSNAP 1999/5/157
1. Koncesja ma charakter publicznoprawnego uprawnienia podmiotowego i z tej przyczyny
co do zasady wyłączona jest z obrotu cywilnoprawnego.2. Organ podatkowy wykonujący
kompetencje wynikające z § 1 i 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12
maja 1993 r. w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług eksportu i importu
niektórych usług (Dz. U. Nr 39, poz. 175 ze zm.) obowiązany jest badać, czy podatnik takiego
podatku jest "uprawnionym przewoźnikiem drogowym.
19-01-1998r. wyrok NSA II SA 1238/97 Pr.Gosp. 1998/11/22
Koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej określonego rodzaju nie może być
udzielona małoletniemu.
96.10.11
wyrok
NSA w Warszawie II SA 2120/95 OSP 1997/7-8/138
1. Promesa koncesji jest decyzją administracyjną zobowiązującą organ administracji do
wydania na żądanie wnioskodawcy ostatecznego pozwolenia na podjęcie określonej
działalności.
2. Promesa rodzi dla organu koncesyjnego stan prawnego związania, w którym organ nie
ocenia już wniosku koncesyjnego pod względem wymagań stawianych mu przez przepisy
prawne. Organ koncesyjny w sprawie o wydanie koncesji w okresie ważności promesy bada
jedynie aktualność stanu faktycznego i prawnego podanego we wniosku o promesę.
2003.11.05 wyrok NSA II SA 157/02 Glosa 2004/4/33 w Warszawie
Upadłość przedsiębiorstwa uniemożliwia udzielenie mu koncesji na działalność gospodarczą.
16
2003.04.28 wyrok NSA II SA 1817/01 LEX nr 157747 w Warszawie
Organ współdziałający uczestniczy jedynie w czynnościach postępowania administracyjnego,
biorąc udział w załatwieniu sprawy przez wyrażenie stanowiska, w zakresie swej
właściwości. Nie jest więc organem prowadzącym postępowanie w samodzielnej, odrębnej
sprawie administracyjnej. Stanowisko, jakie w formie postanowienia zajmuje, nie rozstrzyga
o istocie sprawy ani nie kończy jej w instancji administracyjnej. Postępowanie przed organem
współdziałającym ma bowiem w istocie swojej charakter pomocniczego stadium
postępowania w sprawie załatwianej przez inny organ w drodze decyzji administracyjnej.
Oznacza to, że ani przedmiot tego postępowania, ani też rozstrzygnięcia w nim podjęte nie
mają samodzielnego bytu prawnego. Jednak stanowisko organu współdziałającego jest
istotnym elementem rozstrzygnięcia w sprawie koncesyjnej, niejednokrotnie determinującym
wynik tej sprawy. Dlatego ważne jest, żeby było wyczerpujące i odzwierciedlało rzeczywisty
stan okoliczności istotnych z punktu widzenia organu koncesyjnego.
2002.12.03 wyrok NSA II SA 692/01 LEX nr 157689 w Warszawie
Nie można przekazać uprawnień z koncesji na rzecz innego podmiotu gospodarczego
(przedsiębiorcy).
2002.12.03 wyrok NSA II SA 693/01 LEX nr 157683 w Warszawie
1. Podjąć i prowadzić działalność gospodarczą w dziedzinach objętych koncesjonowaniem
może tylko ten imiennie określony podmiot, któremu właściwy organ państwowy udzielił
koncesji.
2. Uprawnienie ze sfery prawa administracyjnego przyznane konkretnemu, imiennie
oznaczonemu podmiotowi prawa decyzją administracyjną nie może być przedmiotem obrotu
prawnego. Przedmiotem takiego obrotu nie może być sama koncesja na prowadzenie
działalności gospodarczej ani uprawnienia z niej wynikające.
2002.03.08 wyrok NSA II SA 3367/00 LEX nr 81775 w Warszawie
Organ koncesyjny mógł zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia, w wyznaczonym
terminie, określonych informacji i dokumentów mogących uprawdopodobnić, że spełnia on
warunki wykonywania działalności gospodarczej, które będą określone w koncesji, lub które
wynikają z odrębnych przepisów (art. 20 ust. 3 ustawy z 1988 r. o działalności gospodarczej).
Wymóg ten mógł przynieść podwójną korzyść. Dla ubiegającego się o koncesję oznaczał
określenie warunków, których mógłby nie być w stanie spełnić i wobec tego wcześniejsza ich
znajomość mogła mu zaoszczędzić kosztów związanych z odmową koncesji. Dla organu
koncesyjnego postawienie takiego wymogu oznaczało nie tylko wstępną selekcję podmiotów
ubiegających się o koncesję, lecz przede wszystkim zwiększenie szansy na przyznanie
koncesji (bądź rozszerzenia jej zakresu) temu, kto gwarantuje korzystanie z niej w sposób
prawidłowy i zgodny z oczekiwaniami organu koncesyjnego.
2001.12.12 wyrok s.antym
XVII Ame 14/01
Wokanda 2003/6/57
Nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie energetyki,
dla ubiegania się o koncesję, przedsiębiorca wykazujący stratę brutto w działalności
gospodarczej i zalegający z zapłatą podatków i składek na ubezpieczenie społeczne,
17
chociażby nawet posiadał możliwości techniczne dla prawidłowego wykonywania
działalności gospodarczej w ramach koncesji, o którą się ubiega.
1993.04.07 wyrok NSA II SA 1302/92 ONSA 1994/2/76 w Warszawie
Przesłanki odmowy udzielenia koncesji (art. 20 ust. 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o
działalności gospodarczej - Dz. U. Nr 41, poz. 324 z późn. zm.) mogą stanowić podstawę
odmowy wydania promesy koncesji (art. 23 tej ustawy).
2003.12.17 wyrok TK SK.15/2002
W związku z wyżej przedstawionymi unormowaniami ustawy o ochronie nie ulega
wątpliwości, że już samo koncesjonowanie działalności z zakresu ochrony osób i mienia
stanowi ograniczenie swobody działalności gospodarczej. Ograniczeniem tej wolności jest
również zaskarżone w niniejszej sprawie czasowe zawieszenie praw wynikających z licencji
pracownika ochrony. Konstytucyjna zasada wolności działalności gospodarczej nigdy nie
była jednak rozumiana jako wolność (swoboda) absolutna, ograniczenie jej jest więc
dopuszczalne w drodze ustawy ze względu na ważny interes publiczny (art. 22 Konstytucji).
Pełna swoboda działalności gospodarczej we wszelkich dziedzinach zagrażać by mogła nie
tylko bezpieczeństwu państwa i obywateli, ale także porządkowi publicznemu. Począwszy od
ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej ustawodawca, wprowadzając
generalną zasadę swobody prowadzenia działalności gospodarczej, określał więc jednocześnie
te dziedziny aktywności, w których podjęcie działalności wymagało koncesji, czy też - jak na
gruncie aktualnie obowiązującej ustawy z 19 listopada 1999 r. Prawo działalności
gospodarczej (Dz. U. 1999 r. Nr 101 poz. 1178 ze zm.) - zezwolenia. Samo ograniczenie
zasady wolności gospodarczej w postaci wymagania uzyskania koncesji, czy zezwolenia na
jej prowadzenie, może być zatem uznane za konstytucyjnie dopuszczalne, o ile wprowadzone
zostało z uwagi na ważny interes publiczny. Dopuszczalność ograniczenia wolności
gospodarczej rozpatrywać też należy z punktu widzenia zasady proporcjonalności, a więc ze
względu na ochronę innych wartości konstytucyjnych, a w szczególności bezpieczeństwa
państwa, porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej oraz
wolności i praw innych osób. Te bowiem wartości dookreślają ogólniejsze pojęcie interesu
publicznego.
1998.05.08
wyrok SN III RN 34/1998
Koncesja ma charakter publicznoprawnego uprawnienia podmiotowego i z tej przyczyny co
do zasady wyłączona jest z obrotu cywilnoprawnego.
1995.02.06
wyrok NSA II SA 1835/93
2. Podmiot koncesjonowany nie może przenieść dwoich uprawnień do prowadzenia
działalności gospodarczej na osobę trzecią w całości ani w części.
I SA/Wr 847/08
wyrok WSA we Wrocławiu 2009.03.05
1. "Limity czasowe wynikające z przepisu art. 83 ustawy z 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej należy traktować jako dyscyplinujące organ w załatwieniu sprawy, ich
18
przekroczenie nie stanowi o tracie prawa do prowadzenia już wszczętej kontroli podatkowe,
ani też nie wpływa na ważność dokonanych już czynności kontrolnych".
2. Kwestia związana z oceną bezskuteczności złożonej przez podatnika korekty deklaracji nie
jest elementem innego postępowania prowadzonego przez inny organ lub sąd, ale kwestią
uboczną, jaka wyniknęła w toku postępowania kontrolnego, nie stanowi zatem zagadnienia
wstępnego o jakim mowa w art. 201 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej.
3. Uprawnienie zaliczenia do kosztów podatkowych odpisu aktualizującego ma charakter
warunkowy. Jest możliwe wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie wskazane w art. 16 ust. 1
pkt 26a) ustawy z 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych warunki. Jednym z tych
warunków, jest utworzenie zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości odpisu
aktualizującego należności. Istotne znaczenie mogą mieć zapisy w prowadzonych przez
podatnika księgach rachunkowych.
VII SA/Wa 1374/08
wyrok WSA w Warszawie 2009.01.28
1. Określenie przez samego przedsiębiorcę daty rozpoczęcia działalności gospodarczej
wpisywanej do ewidencji powoduje istnienie domniemania faktycznego, że z tą datą
działalność gospodarcza została podjęta i jest prowadzona aż do czasu jej wykreślenia z
ewidencji.
Domniemanie faktyczne ma znaczenie dowodowe i może być obalone, co oznacza, iż
czasookres prowadzenia działalności gospodarczej wynikającego z wpisu do ewidencji może
być korygowany, lecz czynność ta musi być powiązana z wynikami postępowania
dowodowego. W takiej sytuacji ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która
wywodzi z niego skutki prawne. Uprawdopodobnienie faktycznego zaprzestania prowadzenia
działalności gospodarczej wymaga przedstawienia przez stronę dowodów na poparcie jej
twierdzeń jak również przedstawienia przez organ dowodów przeciwnych w przypadku
nieuwzględnienia twierdzeń strony.
2. Działalność gospodarcza jest działalnością, z którą związana jest konieczność ponoszenia
przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Zatem przedsiębiorca rozpoczynający
działalność powinien liczyć się z takim ryzykiem obejmującym okresy faktycznego przestoju
w wykonywaniu działalności, czy to z powodu braku płynności finansowej, czy też na
przykład z powodu choroby przedsiębiorcy i niemożności zastąpienia go w wykonywaniu
czynności biznesowych przez współpracownika (pracownika firmy). A faktyczne
niewykonywanie działalności gospodarczej w czasie oczekiwania na kolejne zamówienie lub
w czasie ich poszukiwania, nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności i nie
powoduje uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego.
3. Nieuprawnione jest twierdzenie, że działalność gospodarcza wykonywana jest wyłącznie
wówczas, gdy przedsiębiorca świadczy konkretną usługę. Prowadzenie działalności
gospodarczej polega tak na stworzeniu odpowiednich warunków do jej wykonywania,
oczekiwaniu na zamówienie, jak i na faktycznym wykonywaniu zleconej pracy.
II SA/Rz 616/08
wyrok WSA w Rzeszowie 2009.01.23
1. W granicach kompetencji wynikającej z art. XII § 1 ustawy z 1974 r. Przepisy
wprowadzające Kodeks pracy organ samorządu terytorialnego może wydawać tylko akty
generalne, skierowane do nieokreślonego indywidualnie kręgu podmiotów i tylko w takim
19
zakresie może ograniczać swobodę działalności gospodarczej. Określając godziny otwarcia
imiennie oznaczonej placówki usługowej Rada Miejska przekracza zakres upoważnienia
wynikającego z tego przepisu.
2. Określenie godzin i dni otwierania i zamykania placówek handlowych, gastronomicznych i
usługowych nie ma na celu zapewnienia spokoju, porządku i bezpieczeństwa publicznego,
choć może mieć z nimi związek.
II GPS 5/08
uchwała NSA W-wa 2008.10.15
W spółce cywilnej, w której tylko jeden ze wspólników posiada licencję na wykonywanie
transportu drogowego, świadczenie tych usług przez inną osobę niż licencjobiorca oznacza
przeniesienie uprawnień wynikających z licencji na osobę trzecią z naruszeniem art. 13 ust. 1
ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874
ze zm.).
2004.04.19 wyrok s.apel. w Warszawie VI ACa 709/03 Apel.-W-wa 2005/2/11
Producent audycji nie może zawrzeć umowy sponsoringu telewizyjnego z uwagi na
ograniczenia podmiotowe wynikające z ustawy z 29 XII 1992 r. o radiofonii i telewizji (tj.
Dz. U. z 2001 r. Nr 101 poz. 1114 ze zm.). Może natomiast zawrzeć umowę licencyjną
upoważniającą TVP S.A. do wyłącznego korzystania z serii audycji telewizyjnych
wyprodukowanych przez siebie a finansowanych przez sponsora, w której zawarte zostały
także postanowienia dotyczące brzmienia noty copyrightowej.
2004.03.09 wyrok SN
III SK 11/04 OSNP 2004/22/393
Zakaz rozpowszechniania audycji lub innych przekazów, które mogą zagrażać rozwojowi
niepełnoletnich określony w art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i
telewizji (jednolity tekst: Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1114 ze zm.) dotyczy sytuacji, w
których zagrożenie to jest prawdopodobne.
2002.11.07 wyrok SN
III RN 60/02 OSNP 2003/21/508
Od każdej decyzji Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wydanej na
podstawie art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (jednolity
tekst: Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1114 ze zm.), służy odwołanie do Sądu Okręgowego w
Warszawie (art. 56 ust. 1 tej ustawy).
2001.12.12 wyrok NSA w Warszawie II SA 1809/00 LEX nr 81782
Przepis art. 10 ust. 4 ustawy z 1992 r. o radiofonii i telewizji pozwala Przewodniczącemu
KRRiT na wydanie decyzji nakazującej nadawcy zaniechać działań w zakresie tworzenia i
rozpowszechniania programów, jeżeli naruszają one przepisy koncesji.
1999.09.03 wyrok NSA w Warszawie II SA 1740/98 LEX nr 46753
Przepisy ustawy o radiofonii i telewizji nie dają telewizji komercyjnej uprawnień do udziału
na prawach strony w postępowaniu dotyczącym przydziału częstotliwości dla telewizji
publicznej.
1998.11.10
postanow.
s.apel. w Warszawie I ACa 601/98 Apel.-W-wa 1999/3/26
20
Telegazeta emitowana przez Telewizję Polską S.A. nie jest dziennikiem w rozumieniu art. 7
ust. 1 pkt 2 Prawa Prasowego, lecz przekazem tekstowym w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy o
radiofonii i telewizji.
Wyrok NSA z 8-02-2000, sygn.: II SA 2369/99, opubl.: Prawo Gospodarcze 2000/11/42
Uchylenie opinii (postanowienia) komendanta wojewódzkiego Policji w sprawie cofnięcia
koncesji na prowadzenie działalności w zakresie usług ochrony osób i mienia stanowi
wystarczającą przesłankę uchylenia podjętej na podstawie tej opinii decyzji o cofnięciu
koncesji.
Wyrok NSA z 8-02-2000, sygn.: II SA 1433/99, opubl.: Prawo Gospodarcze 2000/7/36
Koncesja na świadczenie usług w zakresie ochrony osób i mienia nie może ograniczać
uprawnień koncesjonariusza-pracodawcy do udzielenia upoważnienia do zawierania w jego
imieniu umów o pracę z pracownikami.
1999.03.31 uchwała SN III ZP 37/98 OSNAP 1999/17/536
Za podmiot kontrolowany przez podmiot zagraniczny, w rozumieniu art. 35 ust. 1 pkt. 2
ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 1993 r. Nr 7, poz. 34 ze
zm.) należy uznać, zgodnie z art. 7 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1991 r. o spółkach z
udziałem zagranicznym (jednolity tekst: Dz. U. z 1997 r. Nr 26, poz. 143), taki podmiot, w
którym:
1. podmiot zagraniczny posiada bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w
zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy), także na podstawie porozumień z innymi
wspólnikami lub akcjonariuszami lub
2. podmiot zagraniczny jest uprawniony do powoływania lub odwoływania większości
członków organów zarządzających tej osoby prawnej lub
3. więcej niż połowa członków zarządu tej osoby jest jednocześnie członkami zarządu albo
osobami pełniącymi funkcje kierownicze podmiotu zagranicznego albo innego podmiotu
zależnego od podmiotu zagranicznego.
1998.01.23 postanowienie NSA II SA 1329/97 ONSA 1998/4/137
Wykreślenie wpisu o rejestracji rozprowadzania programów w sieciach kablowych z powodu
utraty przez operatora uprawnień do używania urządzeń nadawczych i sieci
telekomunikacyjnych, o którym mowa w art. 45 ust. 5 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o
radiofonii i telewizji (Dz. U. z 1993 r. Nr 7, poz. 34 z późn. zm.), następuje w drodze decyzji
administracyjnej Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji jako organu
rejestracyjnego; do decyzji tej nie stosuje się przepisu art. 33 ust. 3 tej ustawy.
1998.12.18 wyrok NSA II SA 1598/98
Przepis art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z 1997 r. o ochronie osób i mienia dotyczący wymogu
legitymowania się przez podmiot gospodarczy niezbędnymi kwalifikacjami obejmuje nie
tylko możność fizycznego wykonywania ochrony osób i mienia, lecz również jego
wiarygodność stanowiącą kluczowy element w tego rodzaju działalności. Chodzi w niej o
21
szczególne uprawnienia podmiotu legitymującego się koncesją udzieloną przez organ, na
którym ciąży odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Nie ulega wątpliwości, że przy takim splocie charakteru koncesji na usługi ochrony osób i
mienia oraz odpowiedzialności udzielającego jej organu minister może cofnąć koncesję dla
podmiotu, który własnym postępowaniem doprowadził do utraty nieodzownej wiarygodności
przy prowadzeniu tego rodzaju działalności gospodarczej. Trafny jest więc pogląd, że na
straży przestrzegania prawa nie może stać podmiot gospodarczy, który sam popełnia czyny
stanowiące przestępstwo lub innego rodzaju naruszenia prawa. Nie można też oddzielać
postępowania osób występujących w roli organów podmiotu gospodarczego od
odpowiedzialności podmiotu za skutki ich postępowania.
2004.11.03 wyrok wsa II SA 3986/03 LEX nr 177395 w Warszawie
Decyzja o zmianie (odmowie zmiany) koncesji Przewodniczącego nieznajdująca podstawy w
uchwale KRRiT winna być uznana za rażąco naruszającą prawo - art. 33 ust. 3 ustawy z dnia
29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji.
2004.06.09 wyrok wsa II SA 3543/02 LEX nr 160473 w Warszawie
1. Według art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji koncesja
może określać inne warunki prowadzenia działalności, niezbędne dla realizacji przepisów
ustawy. Przepis ten nie jest zbyt precyzyjny. Niemniej jednak nie można go interpretować
inaczej, jak odesłanie organu koncesyjnego, formułującego te warunki, do konkretnych
przepisów ustawy. Organ koncesyjny może zatem nałożyć na koncesjonariusza tylko takie
obowiązki - warunki prowadzenia działalności, które wynikają z ustawy.
2. W oparciu o przepisy prawne określające przesłanki cofnięcia koncesji nie można dowolnie
konstruować warunków prowadzenia koncesjonowanej działalności, w szczególności
formułować obowiązków, które miałyby np. zapobiegać zaistnieniu okoliczności
uzasadniających cofnięcie koncesji bądź polegałyby na informowaniu o zaistnieniu takich
okoliczności.
3. Z przepisu art. 494 § 2 i art. 531 § 2 Kodeksu spółek handlowych nie wynika, zdaniem
Sądu, że wyjątek od określonej w nim zasady automatycznego przejścia uprawnień z koncesji
na nowy podmiot (podmioty) może być uczyniony wyłącznie wolą organu koncesyjnego, bez
udziału ustawodawcy. Automatyczne przejście uprawnień nie następuje tylko wtedy, gdy
ustawa szczególna wprost tego zakazuje lub uzależnia ich przejście od zgody organu
koncesyjnego wyrażonej w koncesji.
4. Na podstawie art. 37 ust. 2 ustawy o radiofonii i telewizji trzeba przyjąć, że organ
koncesyjny może w ramach określania w koncesji warunków prowadzenia działalności
korzystać z kompetencji przewidzianych w art. 23 ustawy - Prawo działalności gospodarczej
tylko w zakresie niezbędnym, w konkretnym przypadku, do realizacji przepisów ustawy o
radiofonii i telewizji.
5. Mając na względzie konieczność ścisłego przestrzegania granic upoważnienia ustawowego,
można zakwestionować stanowisko, że w upoważnieniu do określenia danych zawartych we
wniosku (art. 37 ust. 4 ustawy o radiofonii i telewizji) mieści się również upoważnienie do
określenia innych dokumentów i danych w nich zawartych, wymienionych w § 3
rozporządzenia KRRiT z dnia 2 czerwca 1993 r. - w sprawie zawartości wniosku oraz
22
szczegółowego trybu postępowania w sprawach udzielania i cofania koncesji na
rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych. Przede wszystkim jednak
przepis art. 37 ust. 4 ustawy o radiofonii i telewizji nie zawiera wytycznych dotyczących
treści rozporządzenia, pozostawiając w ten sposób KRRiT "wolną rękę" w zakresie
nakładania na ubiegającego się o koncesję obowiązków udzielania informacji o
wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności.
2004.06.03 wyrok wsa II SA 112/03 LEX nr 160471 w Warszawie
W przypadku braku wzornika ramówki programowej, organ koncesyjny, nie uznając sposobu,
w którym wnioskodawca przedstawia przewidywany program ramowy na deklarowany przez
niego czas nadawania za wystarczający, zobowiązany jest do dokładnego, wyczerpującego
poinformowania wnioskodawcy, jakie dodatkowe informacje są mu niezbędne dla dokonania
zbadania zgłoszonego wniosku koncesyjnego pod kątem zagrożeń, o których stanowi ustawa
o radiofonii i telewizji.
2004.03.18 wyrok wsa II SA 516/02 LEX nr 150641 w Warszawie
1. Na gruncie ustawy z 1992 r. o radiofonii i telewizji brak jest podstaw do zasadniczego
rozróżniania charakteru programu radiowego obejmowanego koncesją.
2. Łączenie pojęcia ryzyka gospodarczego z działalnością organów koncesyjnych, z ich
uznaniem w tym zakresie, jest w demokratycznym państwie prawnym niedopuszczalne.
Koncesjonariusz ma bowiem prawo liczyć, przy właściwym spełnieniu wymagań
ustawowych, na przedłużenie koncesji, przy czym nie wynika to z jakiegoś "prawa do
rekoncesji", lecz powinno być następstwem właściwej dla państwa prawa trwałości
warunków prawnych prowadzenia działalności gospodarczej - zwłaszcza gdy jest to
działalność koncesjonowana, a więc już podlegająca ograniczeniom.
2005.05.31 wyrok NSA W-wa II GSK 13/05 LEX nr 166072
Cofnięcie koncesji w oparciu o przepis art. 38 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i
telewizji mogło nastąpić tylko w sytuacji, gdy działalność była wykonywana w sposób
sprzeczny z ustawą o radiofonii i telewizji lub warunkami określonymi w koncesji.
2005.05.05 wyrok wsa VI SA/Wa 1647/04 LEX nr 166096 w Warszawie
Pojedyncze naruszenie nie może być zakwalifikowane jako rażące naruszenie warunków
określonych w licencji, lecz suma i powtarzalność tych naruszeń wypełnia przesłanki normy
art. 15 ust. 1 pkt 2b ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.
2004.11.09 wyrok wsa II SA 4585/03 LEX nr 177397 w Warszawie
Przepis art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia
nakazuje organowi koncesyjnemu cofnięcie koncesji, jeżeli tylko zostaną stwierdzone
okoliczności wskazane w tym przepisie. Tego rodzaju odpowiedzialność za złamanie reguł
ustalonych dla prowadzenia działalności polegającej na ochronie osób i mienia, nie jest
uzależniona od okoliczności subiektywnych dotyczących przedsiębiorcy (od jego winy),
przykładowo w zakresie zdobywania informacji w procesie obsady kadrowej spółki.
23
2005.05.23 wyrok wsa VI SA/Wa 1946/04 LEX nr 166088 w Warszawie
W sytuacji gdy podmiot posiadający koncesję na wykonywanie usług ochrony osób i mienia
dopuszcza się naruszenia przepisów prawa powszechnie obowiązującego, nie można uznać,
że uczestniczy on w realizacji zadań państwa w zakresie zapewnienia ładu i bezpieczeństwa
publicznego. Podmiot taki nie jest też uprawniony do zastępowania Policji w wykonywaniu
jej ustawowych zadań.
2005.05.18 wyrok NSA W-wa II GSK 56/05 LEX nr 166090
Warunki wydania licencji, o których mowa w art. 26 ust. 2 pkt 1, 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 1 i 2
ustawy o ochronie osób i mienia muszą być spełnione łącznie.
Nie można więc podzielić poglądu, że niespełnienie warunku niekaralności nie stanowi
samoistnej przesłanki cofnięcia licencji. Ustawodawca nie wymaga także, by popełnienie
przestępstwa było związane z wykonywaniem zadań pracownika ochrony.
2004.09.14 wyrok NSA W-wa GSK 343/04 LEX nr 156904
Niesłuszny jest pogląd, że opinia (art. 16 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i
mienia) jest sprawą uboczną, a ostateczną decyzję co do koncesji na działalność gospodarczą
w zakresie usług ochrony osób i mienia wydaje Minister SWiA. Każdy obywatel bowiem ma
prawo do uzyskania rzetelnej opinii opartej na wyczerpujących dowodach, może być
negatywną, ale odpowiednio udokumentowaną. Fakt uzyskania negatywnej opinii ma
reperkusje na dalsze życie zawodowe, a nie tylko na wynik sprawy o wymianę koncesji.
2003.04.28 wyrok NSA II SA 3953/01 LEX nr 157739 w Warszawie
1. Utrata mocy koncesji czyni bezprzedmiotowym postępowanie w sprawie jej wymiany.
2. Termin przewidziany w art. 55 ust. 2 ustawy o ochronie osób i mienia z 1997 r. na
wymianę koncesji (do 31 grudnia 2000 r. z zastrzeżeniem, iż niewymienione w tym trybie
koncesje tracą moc) jest terminem prawa materialnego. Istota tego terminu sprowadza się w
okolicznościach faktycznoprawnych tej sprawy do określenia, w jakim czasie może nastąpić
wymiana koncesji. Upływ tego terminu skutkuje bezwzględną utratą mocy koncesji, która nie
została wymieniona. Oznacza też niemożność skutecznego ubiegania się o wymianę koncesji
po tej dacie. Jest więc trwałą i nieusuwalną przeszkodą w kontynuacji postępowania
administracyjnego w sprawie wymiany koncesji, przesądzając o jego bezprzedmiotowości w
rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a.
3. Przepis art. 55 ust. 2 ustawy o ochronie osób i mienia ma charakter bezwzględnie
obowiązujący, co oznacza, że organ administracji ani sąd nie mają prawa do uznaniowego
rozstrzygania o problematyce objętej dyspozycją tego przepisu.
4. Stosownie do art. 103 k.p.a. zawieszenie postępowania wstrzymuje jedynie bieg terminów
przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego. Innymi słowy, wstrzymanie
biegu terminów dotyczy wyłącznie terminów procesowych, z zatem nie obejmuje terminu
prawa materialnego, jakim jest termin, o którym mowa w art. 55 ust. 2 ustawy o ochronie
osób i mienia.
5. Uregulowanie przepisu art. 55 ust. 2 ustawy o ochronie osób i mienia z 1997 r. obejmuje
wyłącznie koncesje "na działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia
(...)". Nie dotyczy więc koncesji w zakresie usług detektywistycznych.
24
2003.03.05 wyrok NSA II SA 843/01 LEX nr 157635 w Warszawie
Fakt popełnienia przestępstwa umyślnego pozostającego w związku z przedmiotem
koncesjonowanej działalności i skazanie go za to prawomocnym wyrokiem sądu uzasadnia
stanowisko, że skarżący utracił wiarygodność jako przedsiębiorca prowadzący przedmiotową
koncesjonowaną działalność w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz usług
detektywistycznych, stwarzając przez to zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych
obywateli oraz tracąc zdolność należytego wykonywania tej działalności.
1995.02.06
wyrok NSA II SA 1835/93
Koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia
(art. 11 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej) nie
upoważnia ani do świadczenia pomocy prawnej w ściganiu długów, ani do prowadzenia
egzekucji długów przez podmiot koncesjonowany.
2006 wyrok NSA II GSK 34/2006
KRRiT nie może określać w koncesji radiowo-telewizyjnej proporcji poszczególnych
rodzajów audycji. Może natomiast oceniać, czy program deklarowany we wniosku
koncesyjnym odpowiada zadaniom określonym w art. 1 ustawy o radiofonii i telewizji. Gdy o
koncesję ubiega się kilku kandydatów, zamierzenia programowe mogą być wskazówką, komu
ją przyznać, a komu nie.
1996.06.13 wyrok NSA II SA 283/95
1. Wynikające z art. 34 ust. 1 i 2 ustawy o radiofonii i telewizji zasady jawności i równych
szans wszystkich uczestników postępowania koncesyjnego oznaczają, że organ koncesyjny
może rozdysponować w tym postępowaniu częstotliwość, stacje nadawcze, o których
publicznie informował, i tylko pomiędzy wnioskodawców, którzy złożyli wnioski w
odpowiednim terminie oraz zostali umieszczeni na liście wnioskodawców podanej do
publicznej wiadomości.
2. Decyzja przewodniczącego KRRiT w sprawie koncesji jest uzewnętrznieniem woli KRRiT.
Jej treść powinna zatem odpowiadać treści rozstrzygnięcia koncesyjnego Rady.
2013.05.21
wyrok SA w Warszawie VI ACa 1472/12
LEX nr 1335770
Wyłączenie, o którym mowa w art. 3 u.s.d.g., dotyczy jedynie obowiązywania tej ustawy, nie
ma wpływu na rozumienie pojęcia przedsiębiorcy na gruncie kodeksu cywilnego. Rolnik jest
przedsiębiorcą, jeżeli spełnia przesłanki określone w art. 431 k.c.
2013.04.17 wyrok SA w Warszawie VI ACa 1371/12 LEX nr 1331149
1. Jednostka samorządu terytorialnego może być uznana za przedsiębiorcę prowadzącego
działalność gospodarczą tylko w zakresie wykonywania zadań własnych i tylko wówczas, gdy
są one związane z udziałem tej jednostki w obrocie cywilnoprawnym. Przyjęcie, że każda
działalność inwestycyjna jednostki samorządu terytorialnego, podjęta na własny rachunek w
związku z wykonywaniem zadań użyteczności publicznej, stanowi formę działalności
gospodarczej w rozumieniu k.p.c., nie znajduje oparcia w przepisach.
25
2. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 u.s.g. do zadań własnych gminy należą m.in. sprawy z
zakresu zapewnienia lokalnego transportu zbiorowego. Aby ich realizacja mogła być uznana
za działalność gospodarczą powinna być wykonywana w sposób zorganizowany, ciągły, w
celu zarobkowym i prowadzona zgodnie z zasadami racjonalnej gospodarki.
2013.02.28
wyrok WSA we Wrocławiu II SA/Wr 40/13
LEX nr 1311237
Działalność wytwórcza, to działalność, w wyniku której powstają nowe wyroby, w tym
również sprzedaż wyrobów własnej produkcji. Pojęcie "działalności wytwórczej" nie
występuje w Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), używane jest w klasyfikacji pojęcie
"przetwórstwa przemysłowego", przez które rozumieć należy wszelkie czynności obejmujące
działalność wytwórczą rozumianą jako przekształcenia mechaniczne, fizyczne lub chemiczne
materiału, substancji lub części składowych w nowy produkt. W związku z tym działalność
wytwórcza swoim zakresem obejmuje wszystkie czynności, które ukierunkowane są na
powstanie nowego materialnego produktu oraz takie, które zmierzają do nadania mu
pożądanych cech użytkowych. Wskazana powyżej działalność wytwórcza jest niczym innym
niż produkcją, polegającą na wytwarzaniu określonych dóbr materialnych. Zaś usługa to
działalność niematerialna, podejmowana w celu zaspokojenia określonej potrzeby klienta (np.
usługi prawne, ubezpieczeniowe, finansowe, turystyczne, porady techniczne).
2013.02.26 wyrok SA w Łodzi III AUa 1078/12
LEX nr 1289532
Zawieszenie działalności gospodarczej na podstawie art. 14a u.s.d.g. nie jest równoznaczne z
zaprzestaniem działalności, ale oznacza jej ograniczenie - do czynności dozwolonych na
podstawie ustawy w okresie zawieszenia. Przemawia za tym możliwość dobrowolnego
ubezpieczenia emerytalno-rentowego, albowiem osoba nieprowadząca działalności
gospodarczej nie może być objęta ani ubezpieczeniem obowiązkowym, ani dobrowolnym,
ponieważ tytuł ubezpieczenia nie istnieje. Nadto o ile wpis do ewidencji działalności
zawieszenia wykonywania tej działalności ma charakter konstytutywny w sferze ubezpieczeń
społecznych (ustanie obowiązku ubezpieczenia społecznego i obowiązku opłacania składek),
jest więc zdarzeniem prawnym, a nie okolicznością faktyczną, o tyle zaprzestanie
prowadzenia (niewykonywanie) pozarolniczej działalności gospodarczej, w rozumieniu art.
13 ust. 4 u.s.u.s., jest oceniane w sferze faktów.
2013.02.14 wyrok SN II CSK 351/12 LEX nr 1318350
1. Zgoda wynajmującego na używanie nadal rzeczy przez najemcę, stanowiąca niezbędną
przesłankę tzw. milczącego przedłużenia umowy najmu, może zostać wyrażona także w
sposób dorozumiany.
2. Wynajmowanie przez właściciela trzech lokali mieszkalnych i zapowiedziany zamiar
wydzierżawienia innych lokali w celu ich wynajęcia, stanowi przedsięwzięcie o skali
wystarczającej do uznania najmu lokali za działalność gospodarczą.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 stycznia 2012
r., II SA/Wa 1674/11, LEX nr 1138862
Doradcy prawni zobowiązani są do przestrzegania u.s.d.g. i mogą prowadzić działalność w
każdej prawnie dopuszczalnej formie, lecz nie podlegają rygorom przepisów regulujących
działalność korporacji prawniczych.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 25 kwietnia 2012
r., III SA/Wr 66/12, LEX nr 1165462
26
Przede wszystkim wypada podzielić pogląd wywiedziony w skardze, że ograniczenia w
prowadzeniu działalności gospodarczej należy interpretować zawężająco, ponieważ stanowią
wyjątek od konstytucyjnie chronionej zasady swobody gospodarczej, sformułowanej w art. 22
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Poza powszechną regułą exceptiones non sunt
extendendae (wyjątki nie mogą być interpretowane rozszerzająco) w judykaturze podkreśla
się, że jakiekolwiek zakazy w sferze praw i wolności obywatelskich nie mogą być
domniemywane bądź wyprowadzane w drodze wykładni rozszerzającej (por. wyroki sądów:
NSA z dnia 12 kwietnia 2006 r. sygn. II GSK 23/06, LEX nr 209721, SN z dnia 12 września
2008 r., sygn. akt PK 27/08, publ. M.P.Pr. 2009/12/648-654, WSA w Warszawie z dnia 24
października 2006 r., sygn. VI SA/Wa 1128/06, LEX nr 265647, z dnia 16 października 2007
r., sygn. VI SA/Wa 623/07, LEX nr 395327). Nakaz wykładni ścisłej odnosi się do wszelkich
ograniczeń praw i wolności obywatelskich, a to dlatego, że stanowią one wyjątek od zasady,
iż w demokratycznym państwie prawa wszystkim obywatelom przysługują prawa i wolności
obywatelskie (por. wyrok TK z 25 lutego 1999 r., K 23/98, OTK 1999/2/25).
X.
Prawo konkurencji – regulacja działań przedsiębiorców:
a)
prawne reguły konkurencji,
b) najważniejsze pojęcia prawa antymonopolowego,
c)
rodzaje rynków, w tym rynek właściwy,
d) zakazane porozumienia ograniczające konkurencję,
e)
nadużywanie pozycji dominującej,
f)
prawne reguły koncentracji,
g)
praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów,
h) instrumenty prawne zwalczania praktyk antykonkurencyjnych, w tym
zagadnienia proceduralne,
i)
zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
j)
konsument a reklama,
k) aktualne tendencje rozwoju prawa konkurencji.
XI. Publicznoprawne instrumenty ochrony konsumenta. Nieuczciwe praktyki
rynkowe.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt X-XI:
Wyrok ETS w sprawie Societe Technique Miniere (56/65)
1. Przepis art. 81 Traktatu obejmuje nie tylko umowy pomiędzy przedsiębiorstwami
funkcjonującymi na tym samym poziomie obrotu. Przepis ten nie wskazuje w żaden sposób
na możliwość zastosowania go wyłącznie do porozumień horyzontalnych lub jedynie do
porozumień wertykalnych. Umowy o wyłączna dystrybucję mogą być zatem również objęte
zakazem zawartym w art. 81 Traktatu.
2. Umowa może być objęta zakazem z art. 81 Traktatu, jeśli jej celem lub skutkiem jest
zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz wspólnego rynku. Powyższe
27
przesłanki mają charakter alternatywny. Dlatego też konieczne jest najpierw ustalenie celu
danego porozumienia, w ekonomicznym kontekście, w jakim ma być stosowany. Naruszenie
warunków konkurencji, o którym mowa w art. 81 Traktatu winno wynikać ze wszystkich lub
z niektórych postanowień samej umowy.
3. Sankcja nieważności umowy z mocy prawa, o której mowa w art. 81 ust. 2 ma
zastosowanie wyłącznie do tych części umowy, których dotyczy zakaz wyrażony w art. 81
ust. 1 Traktatu. Sankcja nieważności może także dotyczyć całości umowy, jeżeli
postanowienia stanowiące naruszenie prawa konkurencji nie mogą być oddzielone od
pozostałej części umowy. Ta część umowy, która nie jest sprzeczna z zakazem zawierania
umów naruszających warunki konkurencji pozostaje poza zakresem zastosowania prawa
wspólnotowego.
Wyrok ETS w sprawie Brands Company ( C-27/76)
1. Możliwość rozwoju konkurencji, o której mowa w art. 82 Traktatu, należy rozważać w
odniesieniu do określonych cech danego produktu oraz właściwego rynku geograficznego, na
jakim dokonuje się obrotu tym produktem oraz na jakim warunki konkurencji są
wystarczająco jednolite, by umożliwić ocenę siły ekonomicznej danego przedsiębiorstwa.
2. Pozycję dominującą w rozumieniu art. 82 Traktatu stanowi pozycja ekonomicznej siły
danego przedsiębiorstwa, która pozwala mu na zapobieżenie utrzymywaniu się efektywnej
konkurencji na właściwym rynku poprzez umożliwienie mu zachowywania się w znacznym
stopniu w sposób niezależny od konkurentów, klientów oraz w ostateczności od
konsumentów.
3. Praktyka handlowa polegająca na stosowaniu zróżnicowanych cen do transakcji
ekwiwalentnych przeprowadzanych z określonymi partnerami handlowymi i pozostawiając
ich w ten sposób w niekorzystnym położeniu konkurencyjnym stanowi nadużycie pozycji
dominującej.
VI ACa 998/11
wyrok s.apel. w Warszawie 2012-04-03 LEX nr 1163321
1. Brak wskazania w decyzji nakazującej zaniechania stosowania praktyki naruszającej
zbiorowe interesy konsumentów, bądź w wyroku sądu, terminu, w którym winny być one
wykonane, nie oznacza, iż ich wykonanie powinno być natychmiastowe. Podlegają ona
wykonaniu - z reguły - niezwłocznie po dacie uzyskania statusu ostatecznej (w przypadku
decyzji) lub prawomocnych (w przypadku wyroków), tj. bez nieuzasadnionej zwłoki. Termin
na wykonanie wyroku (decyzji) powinien uwzględniać czas niezbędny adresatowi wyroku do
przygotowania się do spełnienia nałożonego obowiązku.
2. Częstotliwość naruszania przepisów ustawy odgrywa znaczenie przy nakładaniu kar
pieniężnych z tytułu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów lub
ograniczających konkurencję, a nie z tytułu niewykonania decyzji Prezesa UOKiK.
XVII Ama 180/10 wyrok s.okik 2012-03-30 LEX nr 1170005
Do dyskryminacji dochodzi wtedy, gdy z porównania przedsiębiorców znajdujących się w
takiej samej sytuacji daje się wynieść, że co najmniej jeden jest traktowany gorzej od innych
bądź co najmniej jeden jest uprzywilejowany względem pozostałych.
VI ACa 1179/11
wyrok s.apel. w Warszawie 2012-03-01, LEX nr 1167649
28
1. Istnienie między powodami wzajemnej konkurencji nie jest zależne od przyznania
każdemu z nich zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi o takiej samej treści
i zakresie.
2. O porozumieniu, którego celem jest ograniczenie konkurencji, świadczą jego
postanowienia ustalające jednolitą stawkę wynagrodzeń, jednolite ceny minimalne, jednolity
podział wynagrodzeń pomiędzy uprawnionych twórców, wprowadzające podział obowiązków
między jego uczestnikami.
VI ACa 917/11
wyrok s.apel. w Warszawie 2012-02-14, LEX nr 1163387
Wpływ na handel między państwami członkowskimi, o którym mowa w art. 18 p.t.,
występuje w przypadkach, w których zastosowanie określonego instrumentu przez władzę
regulacyjną może mieć wpływ na osiąganie celów w zakresie rynku wewnętrznego w
stosunkach pomiędzy państwami członkowskimi, w szczególności poprzez rozdrabnianie tego
rynku, osłabianie jego jednolitości lub ograniczanie konkurencji. Nawet środki, których
zasięg jest ograniczony do jednego rynku lub jego części, jeżeli mają chronić ten rynek przed
konkurencją z innych państw, wpływają na handel między państwami członkowskimi. Wpływ
na handel między państwami członkowskimi wystąpi w każdym przypadku stosowania
środków regulacyjnych w odniesieniu do sieci i usług międzynarodowych, które mogą być
świadczone transgranicznie i które świadczone w jednym państwie członkowskim wywierają
wpływ na warunki świadczenia w innych państwach.
III CSK 120/11 wyrok SN 2011-12-09
Pojęcie przedsiębiorstwa konkurencyjnego należy rozumieć szeroko i obejmować nim nie
tylko przedsiębiorstwa konkurencyjne w ścisłym tego słowa znaczeniu, tj. działające w takiej
samej lub podobnej sferze produkcji, usług lub handlu, ale także wszystkie przypadki, w
których oznaczenie przedsiębiorstwa może wprowadzić w błąd klientów co do tożsamości z
innym przedsiębiorstwem.
I ACa 601/11
wyrok s.apel. w Warszawie 2011-12-20 LEX nr 1143495
Artykuł 15 u.z.n.k. jest tak skonstruowany, że stany faktyczne objęte hipotezą norm
zawartych w ustępie pierwszym, w tym w jego punkcie 4, zawsze powodują utrudnienie
dostępu do rynku i dlatego nie jest konieczne dowodzenie, że w wyniku konkretnego
zachowania nastąpiło utrudnienie dostępu do rynku.
I ACa 465/11
wyrok s.apel. w Warszawie 2011-11-25 LEX nr 1143494
1. Przepis art. 18 u.z.n.k., zawiera dokładnie określony katalog roszczeń przysługujących
pokrzywdzonemu przedsiębiorcy i stanowi regulację szczególną w stosunku do przepisów
kodeksu cywilnego. Jeżeli w tym przepisie, a także w innych przepisach rozdziału trzeciego
tej ustawy zawarto katalog środków służących ochronie przed skutkami działań nieuczciwej
konkurencji, to likwidacja tych skutków powinna następować również według tej regulacji.
2. Odesłanie w art. 18 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. do zasad ogólnych dotyczy ogólnych zasad
odpowiedzialności odszkodowawczej, takich jak wykazanie powstania i wysokości szkody,
związku przyczynowego. Deliktem jest tu czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu
ustawy, Sąd zwolniony jest już z rozważań czy taki czyn jest bezprawny. Wykładnia
celowościowa przepisu art. 18 ust. 1 pkt 5 przemawia za możliwością pozbawienia podmiotu
popełniającego czyn nieuczciwej konkurencji uzyskanych z tego tytułu korzyści, bez potrzeby
poszukiwania jakichś innych, ogólnych rozwiązań. Przepis zawiera jedynie odesłanie do
,,zasad ogólnych" dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia (tj. istnienie przesunięcia
majątkowego, okoliczności wyłączające zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści etc.). Fakt
29
popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji zastępuje przesłankę braku podstawy prawnej, o
której mowa w art. 405 k.c. Gdy chodzi zaś o badanie, czy uzyskujący korzyść jest nadal
wzbogacony, rozważenia wymaga, czy istniał po jego stronie obowiązek liczenia się z
obowiązkiem zwrotu korzyści (art. 409 k.c. in fine).
3. Przepis art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. został tak sformułowany, iż czyny wymienione w
punktach od 1 do 5 stanowią egzemplifikację "utrudniania dostępu do rynku". Ustawodawca
założył, że czyny te zawsze powodują utrudnianie dostępu do rynku, a tym samym, w
przypadku stanu faktycznego objętego hipotezą normy art. 15 ust. 1 pkt 4, nie jest konieczne
jednoczesne dowodzenie, iż w wyniku tego czynu nastąpiło utrudnienie dostępu do rynku.
I CSK 796/10
wyrok SN
2011-11-04 LEX nr 1095811
1. Art. 3 u.z.n.k. pełni zarówno funkcję uzupełniającą jak i korygującą. Oznacza to, że
czynem nieuczciwej konkurencji jest zachowanie, którego nie można zakwalifikować zgodnie
z art. 5 - 17 u.z.n.k., jeżeli jest sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, a ponadto
narusza interes przedsiębiorcy lub klienta bądź mu zagraża. Może też być to zachowanie
określone w art. 5 - 17 u.z.n.k. (co samo w sobie oznacza sprzeczność z prawem lub dobrymi
obyczajami) i które ponadto stanowi zagrożenie bądź naruszenie interesu przedsiębiorcy.
2. Istnienie interesu w dochodzeniu ochrony przed czynami nieuczciwej konkurencji w
świetle przepisów ustawy nie jest wystarczające do dochodzenia przewidzianej w niej
ochrony. Należy jeszcze wykazać naruszenie albo zagrożenie tego interesu.
III SK 27/04 wyrok SN
2004.04.07
OSNP 2005/7/102
1. Stosowanie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) do zatwierdzonych
taryf dla ciepła jest wyłączone przez art. 47 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo
energetyczne (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 ze zm.). Sąd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu odwoławczym od decyzji Prezesa Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może kwestionować wysokości stawek opłat za
dostawę ciepła wynikających z taryfy zatwierdzonej w ostatecznej decyzji Prezesa Urzędu
Regulacji Energetyki.
2. Taryfa dla ciepła zatwierdzona przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nie może być
uznana za uciążliwe postanowienie umowne narzucone odbiorcom ciepła przez dostawcę.
III SK 22/04 wyrok SN
2004.04.07 OSNP 2005/3/46
Uczelnia niepaństwowa jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr
86, poz. 804 ze zm.).
III SK 48/04 wyrok SN
2004.05.25 Glosa 2005/1/85
W zakresie nieuregulowanym przepisami prawa energetycznego odbiorca energii elektrycznej
może korzystać ze środków ochrony prawnej określonych w przepisach ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów - w tym także z przepisów dotyczących praktyk ograniczających
konkurencję w wyniku nadużywania pozycji dominującej.
III SK 25/04 wyrok SN 2004.04.01 Dz.Urz.UOKiK 2004/4/327
30
1. Przepis art. 113 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ma ewidentne wady
legislacyjne, lecz z pewnością nie może być rozumiany w ten sposób, że "nie zezwala na
stosowanie przepisów ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom
monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów po 1 kwietnia 2001 r. jak i przepisów
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów do stanów sprzed 1
kwietnia 2001 r." Przepis ten, zgodnie z naturą tego rodzaju przepisów przejściowych, ma
charakter procesowy i oznacza jedynie tyle, że postępowanie wszczęte i niezakończone przed
dniem 1 kwietnia 2001 r. toczy się na podstawie przepisów obecnie obowiązującej ustawy.
2. Nieuzasadniona odmowa udostępnienia przez Porty Lotnicze należącego doń terenu
korporacjom taksówkowym dla świadczenia przez nie obsługi taksówkowej portu lotniczego
może być jednakowoż oceniana pod kątem nadużywania pozycji dominującej przez Porty
Lotnicze na tak zdefiniowanym rynku produktowym, jednakże pod warunkiem, że
Przedsiębiorstwo wykorzystywałoby oddany umownie korporacjom taksówkowym teren i
znajdujące się na nim urządzenia na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności
gospodarczej polegającej na świadczeniu obsługi taksówkowej dworca lotniczego.
Przedsiębiorstwo nie prowadzi na tym terenie działalności gospodarczej tego rodzaju, a w
konsekwencji nie konkuruje na tym rynku z innymi przedsiębiorcami.
XVII Ama 29/03
wyrok s.okik 2004.03.24 Dz.Urz.UOKiK 2004/3/309
1. Nierespektowanie w obrocie z konsumentami wymogu dołączania do wzorca umowy tej
części taryfy (np. w postaci wyciągu), do której wzorzec odsyła wywiera nie tylko skutek
cywilnoprawny w postaci niezwiązania konsumenta warunkami umowy, ale także skutek
administracyjnoprawny związany z reżimem odpowiedzialności na podstawie ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów.
2. Sąd w sprawie antymonopolowej ma obowiązek oceniać postępowanie przedsiębiorcy od
strony skutków jakie mogą one nawet hipotetycznie wywołać na rynku (art. 1 ust. 2 ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów).
XVII Ama 29/03
wyrok s.okik 2004.03.24 Wokanda 2005/3/49
Wiążący konsumenta wzorzec umowy sprzedaży energii elektrycznej powinien być
doręczony konsumentowi przy zawarciu umowy (art. 384 § 2 kc). Niedopełnienie przez
przedsiębiorstwo energetyczne wspomnianego obowiązku, a odesłanie konsumenta do
postanowień taryfy, stanowi przejaw nadużycia pozycji dominującej.
I CKN 496/01
wyrok SN
2003.07.24 Dz.Urz.UOKiK 2004/1/283
Ochrona konkurencji polega na przeciwdziałaniu monopolizacji rynku, rozumianej jako
narzucanie przez podmiot dominujący warunków umownych niekorzystnych dla jego
kontrahentów. Ochrona ta nie ogranicza się przy tym do sytuacji, kiedy doszło już do
pokrzywdzenia kontrahenta przez monopolistę, lecz obejmuje także istnienie samego stanu
realnego zagrożenia dla zasad swobodnej konkurencji. Stan takiego potencjalnego zagrożenia
jest bowiem oceniany z punktu widzenia interesu publicznego w obu ustawach jako stan
niewłaściwy, a tym samym niedopuszczalny.
XVII Ama 55/02
wyrok s.okik 2003.05.14 Dz.Urz.UOKiK 2003/3/272
31
Wprawdzie do samorządu notariuszy mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 15 grudnia
2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319) nie ma jednakże
podstaw do przyjęcia stanowiska, aby postanowienie § 26 pkt 2 Kodeksu Etyki Zawodowej
Notariusza, w świetle którego przejawem zabronionego postępowania wewnątrz korporacji
notariuszy jest "przyciąganie klientów poprzez zaproponowanie niższego wynagrodzenia, co
jest szczególnie rażącym przypadkiem nieuczciwej konkurencji", stanowiło przejaw
zakazanego porozumienia cenowego ograniczającego konkurencję na rynku usług
notarialnych.
XVII Ama 42/02 2003.04.16
wyrok s.okik
Dz.Urz.UOKiK 2003/3/271
1. Stowarzyszenie zrzeszające przedsiębiorców jest związkiem, o którym mowa w art. 4 pkt 2
ustawy dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz.
1319), co uprawnia je do żądania wszczęcia postępowania antymonopolowego, stosownie do
art. 84 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
2. Uzależnienie przez prowadzącego targowisko dominującego przedsiębiorcy zawarcia z
kupcami umowy najmu gruntu na tym targowisku od wykupienia przez kupców pakietu akcji
stanowi przejaw umowy wiązanej zakazanej przepisem art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów.
2002.12.18 wyrok s.okik XVII Ama 19/01
Dz.Urz.UOKiK 2003/2/260
Przedsiębiorca zagraniczny, dotknięty skutkami praktyk ograniczających konkurencję ze
strony podmiotu krajowego, może wszcząć przeciwko niemu postępowanie antymonopolowe
na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (Dz. U. z 2000 Nr 122, poz. 319).
2002.11.13 wyrok SN
I CKN 1469/00
LEX nr 75289
Zasada swobody kontraktowania nie może naruszać ustawy antymonopolowej. Zasada
swobody umów doznaje bowiem ograniczenia m.in. w takim zakresie, w jakim przewidują to
przepisy ustawy antymonopolowej.
2004.09.01 wyrok s.okik XVII Ama 90/03
Glosa 2005/1/89
Zawieranie umów kontraktacyjnych bez określania ceny stanowi warunek uciążliwy, gdyż na
producenta rolnego przenoszone jest całe ryzyko umowy, co daje nieuzasadnioną korzyść. W
wyniku tak zawartych umów, kontraktujący ma zagwarantowane niezbędne mu ilości
skupionego towaru bez ryzyka, że cena, którą będzie musiał za niego zapłacić może się
okazać wyższa od ceny zakupu na wolnym rynku. Z kolei producent nie ma pewności co do
ceny i ponosi takie samo ryzyko jak w przypadku, gdyby umowy kontraktacyjnej nie zawarł.
2004.03.24 wyrok s.okik XVII Ama 40/02
Dz.Urz.UOKiK 2004/3/310
Stosownie do treści art. 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazane jest samo
porozumienie, którego celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie
w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Nie jest więc koniecznym, aby wystąpił
zamierzony skutek w całości lub w części.
32
2004.03.24 wyrok s.okik XVII Ama 40/03
Wokanda 2005/4/53
Narusza art. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
porozumienie o świadczenie usług pomocy drogowej na autostradzie, ograniczające
konkurencję w wyniku uzgodnienia przez uczestników porozumienia cen i podziału rynku.
2004.03.09 wyrok SN
III SK 13/04 OSNP 2004/23/412
1. Spółka Akcyjna "Polskie Koleje Państwowe" nie jest przedsiębiorcą działającym na rynku
produktowym "organizowania usług przewozów taksówkowych".
2. Rynek właściwy organizowania usług przewozów taksówkowych nie może być
ograniczony geograficznie do miejsca lokalizacji jednego postoju, a produktowo - do jednej
formy prowadzenia działalności tego rodzaju (usytuowania postojów taksówek).
3. Organizowanie przetargów skierowanych na wyłanianie dzierżawców na zasadzie
wyłączności, chociażby nawet prowadziło do eliminowania z rynku usług innych
przedsiębiorców, nie jest stosowaniem praktyk monopolistycznych.
2004.01.28 wyrok s.okik XVII Ama 10/03
Wokanda 2005/1/45
Pobieranie rażąco niskich cen za przewóz pasażerów stanowi zakazaną praktykę
ograniczającą konkurencję tylko wówczas, gdy zostanie udowodnione posiadanie przez
przewoźnika na danym rynku pozycji dominującej.
2005.10.12 wyrok s.okik XVII Ama 53/04
Dz.Urz.UOKiK 2006/1/14
1. Działania izby gospodarczej polegające na negocjowaniu a następnie rekomendowaniu
członkom izby ceny licencji oraz okresu obowiązywania umów licencyjnych należą do
kategorii porozumień, zakazanych ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, bowiem
stanowią praktykę uniemożliwiającą zapewnienie właściwego funkcjonowania rynku
gospodarczego w sferze rozwoju i ochrony konkurencji na rynku płatnych kanałów
telewizyjnych, ochrony interesów przedsiębiorców oraz konsumentów. Możliwość
skorzystania z ustalonych wcześniej (wynegocjowanych w umowach ramowych) postanowień
umowy ramowej przez członków izby prowadzi do ujednolicenia istotnych warunków umów
dwustronnych - w zakresie ceny i okresu obowiązywania umów. Skutkiem ujednolicenia,
poprzez działanie izby, zachowań uczestników rynku, wybór ofert przez potencjalnych
kontrahentów członków izby ulega znacznym ograniczeniom. Koordynacja zachowań
uczestników rynku - członków izby poprzez wskazanie im sposobu działania na rynku
ogranicza w sposób znaczący konkurencję, bowiem członkowie izby godząc się na
negocjowanie przez izbę ceny i okresu obowiązywania w umowach ramowych, będących
wzorcem dla umów licencyjnych, podejmują decyzje handlowe deklarując w umowach
dwustronnych gotowość zawarcia umowy dwustronnej na warunkach wynegocjowanych
przez izbę. Osłabia to pozycję nadawców chcących zawrzeć umowy z operatorami, a także
niekorzystnie wpływa na pozycję konsumentów - telewidzów pozbawiając ich możliwości
podjęcia swobodnej decyzji, co do wyboru oferty w zakresie ceny i innych warunków
stosownej umowy.
2. Nawet jeśli działania izby nie przyjęły formy uchwały lub aktu izby do uznania, że jej
zachowanie na rynku (negocjowanie i rekomendowanie umów) nosi znamiona zakazanego
33
porozumienia, zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, wystarczy ocena
skutków, jakie zachowanie to wywołuje lub może wywoływać na rynku.
2005.11.16 wyrok s.okik XVII Ama 97/04
Dz.Urz.UOKiK 2006/1/16
1. Określona w art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, podejmowana w
interesie publicznym ochrona interesów przedsiębiorców i konsumentów, skierowana jest
przeciwko dwóm kategoriom działań ograniczających konkurencję - praktykom
antykonkurencyjnym i praktykom eksploatacyjnym. W przypadku pierwszych wskazanych
praktyk celem i skutkiem działań nagannych jest ograniczenie lub wyeliminowanie
konkurencji. Dobrem objętym w tym przypadku ochroną przepisów ustawy antymonopolowej
jest samo istnienie konkurencji jako atmosfery, w jakiej prowadzona jest działalność
gospodarcza. Realizowana jednocześnie ochrona konsumentów, jako nabywców dóbr i usług
oferowanych w warunkach konkurencji jest prowadzona niejako przy okazji. Wobec tego
naruszenie interesu publicznego winno być stwierdzone w sytuacji, gdy badana praktyka
oddziaływuje i narusza samo zjawisko konkurencji, nawet jeżeli ten negatywny wpływ jest
rezultatem działań skierowanych tylko przeciw jednemu lub niewielkiej liczbie
konkurujących przedsiębiorców.
2. Przedsiębiorcami w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy są nie tylko podmioty
bezpośrednio świadczące usługi, ale również podmioty organizujące świadczenie usług.
2005.08.08 wyrok s apel. VI ACa 6/05 Glosa 2006/2/88 w Warszawie
Tendencja do stosowania wąskich kryteriów segmentacji rynku nie może oznaczać
wyodrębnienia rynku jednego tylko produktu i jednego producenta. Nie chodzi bowiem o
wyznaczenie rynku możliwie najwęższego, ale o wyodrębnienie go w sposób rzeczywiście
prawidłowy, pozwalający na należyte określenie działań prowadzonych na tym rynku przez
konkretne podmioty gospodarcze.
2004.04.01 wyrok SN
III SK 25/04 Dz.Urz.UOKiK 2004/4/327
1. Przepis art. 113 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ma ewidentne wady
legislacyjne, lecz z pewnością nie może być rozumiany w ten sposób, że "nie zezwala na
stosowanie przepisów ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom
monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów po 1 kwietnia 2001 r. jak i przepisów
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów do stanów sprzed 1
kwietnia 2001 r." Przepis ten, zgodnie z naturą tego rodzaju przepisów przejściowych, ma
charakter procesowy i oznacza jedynie tyle, że postępowanie wszczęte i niezakończone przed
dniem 1 kwietnia 2001 r. toczy się na podstawie przepisów obecnie obowiązującej ustawy.
2. Nieuzasadniona odmowa udostępnienia przez Porty Lotnicze należącego doń terenu
korporacjom taksówkowym dla świadczenia przez nie obsługi taksówkowej portu lotniczego
może być jednakowoż oceniana pod kątem nadużywania pozycji dominującej przez Porty
Lotnicze na tak zdefiniowanym rynku produktowym, jednakże pod warunkiem, że
Przedsiębiorstwo wykorzystywałoby oddany umownie korporacjom taksówkowym teren i
znajdujące się na nim urządzenia na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności
gospodarczej polegającej na świadczeniu obsługi taksówkowej dworca lotniczego.
34
Przedsiębiorstwo nie prowadzi na tym terenie działalności gospodarczej tego rodzaju, a w
konsekwencji nie konkuruje na tym rynku z innymi przedsiębiorcami.
2002.10.23 wyrok s.antym
XVII Ama 133/01 Dz.Urz.UOKiK 2003/1/246
Warunkiem wstępnym dla skutecznego uruchomienia wobec indywidualnego przedsiębiorcy
instrumentów przewidzianych w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (Dz. U. z 2000 r. Nr 122, poz. 1319) jest uprzednie wykazanie, iż
przedsiębiorca ten posiada na rynku właściwym (relewantnym) pozycję dominującą.
2002.09.25 wyrok s.antym
XVII Ama 108/01 Dz.Urz.UOKiK 2003/1/243
Gmina prowadząc działalność zarobkową podlega rygorom ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2000 r. Nr 122, poz. 1319).
2002.04.22 wyrok s.antym
XVII Ama 43/01
LEX nr 55990
Warunkiem wstępnym dla zastosowania przeciwko przedsiębiorcy sankcji z tytułu nadużycia
pozycji dominującej na rynku jest udowodnienie posiadania przez ten podmiot wspomnianej
pozycji rynkowej.
2004.04.01 wyrok SN
III SK 21/04 OSNP 2005/2/27
Brak jest podstaw prawnych do umieszczenia w sentencji decyzji Prezesa Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów stwierdzenia o dominującej pozycji przedsiębiorcy, jeżeli nie
orzeczono w niej o nadużywaniu tej pozycji (art. 8 ust. 2 i art. 9 ustawy z dnia 15 grudnia
2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz.
804 ze zm.).
2004.03.15 wyrok s.okik XVII Ama 3/03
Wokanda 2005/2/53
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może odmówić wszczęcia
postępowania antymonopolowego w sytuacji braku pozycji dominującej po stronie
przedsiębiorcy, któremu stawia się zarzut stosowania praktyk ograniczających konkurencję.
2004.03.09 wyrok SN
III SK 15/04 OSNP 2004/24/428
Decyzja ustalająca kwalifikowaną pozycję rynkową dominującego operatora
telekomunikacyjnego ma charakter deklaratoryjny, polegający na potwierdzeniu z mocą
wsteczną jego znaczącej pozycji rynkowej na krajowym rynku świadczenia powszechnych
usług telekomunikacyjnych w rozumieniu art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo
telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 73, poz. 852 ze zm.).
2004.02.19 wyrok s.okik XVII Ama 20/03
Dz.Urz.UOKiK 2004/3/307
W świetle art. 93 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319)
początek biegu przedawnienia dla wszczęcia administracyjnego postępowania
antymonopolowego opartego na zarzucie stosowania praktyki ograniczającej konkurencję,
polegającej na wymuszeniu przez podmiot dominujący na rynku zawarcia umowy uciążliwej
dla kontrahenta, rozpoczyna się w dacie zawarcia takiej umowy, chociażby nawet skutki
praktyk ograniczających konkurencję miały miejsce w następnych latach.
35
Bowiem, skutki te mogą być znacznie rozciągnięte w czasie i gdyby uznać je za istotę
stosowania praktyk, strona pokrzywdzona mogłaby w każdym czasie żądać zaniechania ich
stosowania, co prowadziłoby do uznania umowy lub jej części za nieważną, zgodnie z art. 8
ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nawet w znacznym czasie od jej
wykonania. Naruszałoby to zasadę pewności obrotu gospodarczego i wypaczałoby sens
przedawnienia antymonopolowego wyrażonego w treści art. 93 ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów.
2004.12.01 wyrok SN
III CK 15/04 M.Prawn. 2005/1/10
Za czyn nieuczciwej konkurencji należy uznać wprowadzenie na rynek podróbek markowych
towarów, bezprawnie opatrzonych logo przedsiębiorców produkujących oryginalne produkty,
nawet wówczas, gdy firma prowadząca sprzedaż takiego towaru nie ponosi za to winy.
2004.06.23 wyrok s.okik XVII Ama 66/03
Dz.Urz.UOKiK 2004/4/325
Do postawienia przedsiębiorcy zarzutu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów
konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: bezprawności działania oraz naruszenia
zbiorowych interesów konsumentów. Art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji określa bezprawność działania jako czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie
reklamy wprowadzającej w błąd klienta i mogący przez to wpłynąć na jego decyzję, co do
nabycia towaru lub usługi. Podstawowym kryterium oceny jest tutaj przydatność i możliwość
zastosowania reklamowanego towaru. Jeżeli więc wbrew treści reklamy konsument nie ma
możliwości zastosowania reklamowanego produktu np. dlatego, że reklamodawca nie posiada
go w swojej ofercie - reklama jest bezprawna. Wprowadzenie w błąd polegać może na
pominięciu w reklamie istotnych dla konsumenta informacji lub zawarciu w reklamie
sformułowań kłamliwych.
2004.05.07 wyrok SN
III SK 34/04 Dz.Urz.UOKiK 2004/4/330
Przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów czynią wyraźną dystynkcję pomiędzy
typowymi (rutynowymi) czynnościami kontrolnymi, jakie podejmowane są przez
kontrolującego w toku kontroli u kontrolowanego, oraz ewentualnie przeprowadzanym w
związku z realizacją czynności kontrolnych przeszukaniem.
2004.05.07 wyrok SN
III SK 32/04 Glosa 2005/1/83
Artykuł 84 § 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wymaga jedynie
zawiadomienia strony o wszczęciu postępowania, a określenie rynku relewantnego jest
przedmiotem ustalenia w trakcie postępowania prowadzonego z udziałem strony.
2004.05.07 wyrok SN
III SK 35/04 OSNP 2005/7/103
Wywiązanie się podmiotu kontrolowanego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów z obowiązku współdziałania z osobami kontrolującymi może polegać na
zapewnieniu wglądu do wszelkich dokumentów związanych z przedmiotem kontroli lub na
sporządzeniu kopii dokumentów wskazanych przez kontrolującego (art. 59 ust. 1 pkt 3 i art.
59 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, jednolity
tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm. oraz § 5 pkt 2 i 3 rozporządzenia Rady
36
Ministrów z dnia 18 września 2001 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu
przeprowadzania kontroli przedsiębiorców i związków przedsiębiorców w toku postępowania
przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Dz. U. Nr 116, poz. 1240).
2003.07.09 wyrok s.okik XVII Ama 98/02
Dz.Urz.UOKiK 2004/1/280
W przypadku nieudzielenia żądanych informacji Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną.
2005.08.03 wyrok s.okik XVII Ama 36/04
Wokanda 2006/4/52
Wydanie w formie decyzji zezwolenia, o którym mowa w art. 7 ust. 6 ustawy z dnia 13
września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, na prowadzenie przez
przedsiębiorców działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli
nieruchomości, należy do sfery wykonywania władzy samorządowej (imperium). Działanie
takie nie podlega kontroli ze strony Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
lecz nadzorowi organów wskazanych w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.).
2005.03.21 wyrok s.okik XVII Ama 16/04 Dz.Urz.UOKiK 2005/2/27
W interesie publicznym leży istnienie i rozwój konkurencji na wszystkich rynkach
właściwych, a zatem działanie ograniczające jej powstanie lub rozwój interes ten narusza.
2004.05.25 wyrok SN
III SK 48/04 OSNP 2005/10/151
Ceny i stawki opłat taryfy ustalonej przez przedsiębiorstwo energetyczne, obowiązujące w
wyniku ich zatwierdzenia decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, a następnie
prawidłowego ogłoszenia (art. 47 w związku z art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r.
- Prawo energetyczne, jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 ze zm.), nie mogą
być przedmiotem kontroli Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w
postępowaniu prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o
ochronie konkurencji i konsumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze
zm.).
2004.04.07 wyrok SN
III SK 27/04 OSNP 2005/7/102
1. Stosowanie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) do zatwierdzonych
taryf dla ciepła jest wyłączone przez art. 47 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo
energetyczne (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 ze zm.). Sąd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu odwoławczym od decyzji Prezesa Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może kwestionować wysokości stawek opłat za
dostawę ciepła wynikających z taryfy zatwierdzonej w ostatecznej decyzji Prezesa Urzędu
Regulacji Energetyki.
2. Taryfa dla ciepła zatwierdzona przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nie może być
uznana za uciążliwe postanowienie umowne narzucone odbiorcom ciepła przez dostawcę.
37
2004.01.07 wyrok s.okik XVII Ama 24/03
Wokanda 2005/2/50
Regulacja gospodarki energetycznej jest formą przeciwdziałania negatywnym skutkom
istnienia monopoli lub rynków silnie zdominowanych. Ustawa - Prawo energetyczne wytacza
stosowanie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów tylko w takim zakresie, w jakim
jest ona faktycznie wykonywana przez organ regulacyjny. W przypadku energetyki dotyczy
to w szczególności zatwierdzania taryf, czy rozstrzygnięć wydanych w trybie art. 8 ust. 1
ustawy - Prawo energetyczne.
XVII Ama 107/07
wyrok SOKiK
2008.11.28
1. Rynek właściwy określa płaszczyznę współzawodnictwa konkurujących ze sobą
podmiotów. Najistotniejszym aspektem rynku właściwego, jest poziom produktowy tego
rynku, który polega na takim wyodrębnieniu towarów, by możliwe było odróżnienie tych
towarów od innych w sposób wykluczający możliwość ich dowolnej zamiany. Tworzą go
zatem towary, które mogą być z perspektywy nabywców i bez szkody dla nich zastępowane.
Wyodrębnienie towarów w powyższy sposób następuje w oparciu o ich szczególne
właściwości, jak m.in. przeznaczenie, funkcje użytkowe, cenę, jakość. Przy wyznaczaniu
rynku produktowego należy stosować wąskie kryteria podziału, by ustalić właściwą,
precyzyjną płaszczyznę współzawodnictwa, a także zapewnić funkcjonowanie prawnych
instrumentów ochrony wolnej konkurencji przez umożliwienie rzetelnego wyznaczania
poziomu ewentualnej rynkowej dominacji podmiotów funkcjonujących na rynku. Zbyt
szerokie definiowanie rynku produktowego mogłoby pozbawić znaczenia przyznaną przez
prawo antymonopolowe ochronę konkurencji.
2. Do uznania działania za praktykę polegającą na nadużywaniu pozycji dominującej nie jest
konieczne wystąpienie negatywnego skutku w postaci ograniczenia konkurencji.
Wystarczające do uznania niedozwolonego charakteru działania jest wystąpienie możliwości
wywołania niebezpieczeństwa zaistnienia szkodliwych warunków dla konkurencji, zaburzenia
jej prawidłowych mechanizmów.
3. Odpowiedzialność za praktykę ograniczającą konkurencję ma charakter obiektywny, co
oznacza, że brak winy po stronie dominanta nie stanowi okoliczności wyłączającej tę
odpowiedzialność.
VI ACa 704/08
wyrok S.Apel. w Warszawie
2008.11.20
O pozycji dominującej na rynku właściwym można mówić w przypadku spełnienia dwóch
przesłanek: zdolności przedsiębiorcy do zapobiegania skutecznej konkurencji oraz
możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów i
konsumentów, przy czym istnienie 40% udziału w rynku stanowi o domniemaniu co do tego,
że przedsiębiorca taką pozycję posiada, które to domniemanie może być obalone na zasadach
art. 234 Kpc. Nie wystarcza zatem do ustalenia pozycji dominującej stwierdzenie, że
przedsiębiorca posiada wysoki udział w rynku, jego dominacja musi mieć stały i stabilny
charakter przez dostatecznie długi czas i w zasadzie nie jest możliwe osiągnięcie tej pozycji
przez podmiot wchodzący na rynek.
VI ACa 384/08
wyrok S.Apel. w Warszawie
2008.11.20
38
1. Dla zakwalifikowania określonych działań jako praktyki ograniczającej konkurencję nie ma
znaczenia, czy praktyka ta już wywołała negatywne skutki rynkowe. Z brzmienia art. 101 ust.
1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów wynika
bezspornie, że przesłanką nałożenia kary pieniężnej na przedsiębiorcę jest samo naruszenie
zakazu określonego w art. 8 tej ustawy lub art. 81 lub art. 82 Traktatu WE.
2. Przy określaniu znaczności wpływu danego działania na handel wspólnotowy, należy
wziąć pod uwagę, że już sama obecność przedsiębiorcy posiadającego pozycję dominującą na
terytorium całego państwa może spowodować, że penetracja tego rynku przez inne podmioty
będzie utrudniona. Wystarczająca jest również sama możliwość potencjalnego wystąpienia
takiego wpływu na handel między Państwami Członkowskimi. Nie jest zatem konieczne
wykazanie, że dana praktyka wpływa faktycznie na przedmiotowy handel.
3. Sporządzenie uzasadnienia w sposób nie w pełni odpowiadający stawianym mu
wymaganiom może stanowić usprawiedliwioną podstawę apelacji jedynie wtedy, gdy z tego
powodu orzeczenie nie poddaje się kontroli sądu II instancji.
III SK 12/08
wyrok SN
2008.11.20
1. Pod pojęciem organizowania usług o charakterze użyteczności publicznej w rozumieniu art.
4 pkt 1 lit. a u.o.k.i.k. należy rozumieć działalność jednostek samorządu terytorialnego, która
polega na tworzeniu wszelkiego rodzaju ram świadczenia takich usług przez innych
przedsiębiorców, w tym określaniu za pomocą aktów prawa miejscowego normatywnych
warunków ubiegania się o zezwolenie na prowadzenie działalności z zakresu usług
użyteczności publicznej oraz zasad wykonywania takiej działalności.
2. Jako przedsiębiorca, jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek uwzględniać w
swojej działalności zakazy wynikające z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
nawet wtedy, gdy wydaje akty prawa miejscowego lub decyzje administracyjne, związane z
organizowaniem usług użyteczności publicznej.
III SK 9/08
wyrok SN
2008.11.14
Nierówne traktowanie przedsiębiorców może być tylko jedną z postaci ograniczenia
konkurencji w taki sposób. Zatem brak dyskryminacji w traktowaniu przedsiębiorców
ubiegających się o zezwolenie na prowadzenie określonej działalności na rynku obejmującym
miasto, nie wyłącza możliwości naruszenia art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy z 2000 r. o ochronie
konkurencji i konsumentów. Przepis ma bowiem zastosowanie przede wszystkim do takich
praktyk, które utrudniają wejście na dany rynek innym przedsiębiorcom, czyniąc je droższym,
a w ten sposób mniej opłacalnym i bardziej ryzykownym, poprzez określenie różnego rodzaju
warunków, jakie muszą spełnić potencjalni nowi uczestnicy rynku, a także dotychczasowi,
jeżeli chcieliby dalej działać na tym samym rynku co do tej pory.
III SK 5/08
wyrok SN
2008.11.05
1. Wynikające z art. 8 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów zakazy nadużywania pozycji dominującej odnoszą się wyłącznie do
przedsiębiorców zdefiniowanych w art. 4 pkt 1 tej ustawy.
39
III SK 8/08
wyrok SN
2008.10.16
Do stwierdzenia bytu praktyki ograniczającej konkurencję, w tym praktyki opisanej w art. 8
ust. 2 pkt 6 ustawy z 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, nie jest konieczne, aby
korzyści takie faktycznie wystąpiły (zostały odniesione) przez przedsiębiorcę narzucającego
uciążliwe warunki umów. Wystarczające jest, jeżeli przeprowadzając zobiektywizowaną
analizę uwzględniającą zasady funkcjonowania rynku, którego praktyka dotyczy, organ
antymonopolowy wykaże możliwość uzyskiwania takich korzyści. Zakaz praktyk
ograniczających konkurencję wymierzony jest bowiem zarówno w praktyki, które wywołują
określone skutki, jak i praktyki, które mają antykonkurencyjny cel, niezależnie od tego, czy
cel ten został osiągnięty w dacie orzekania.
III SK 3/08
wyrok SN
2008.10.02
1. Udowodnienie stosowania praktyk monopolistycznych może nastąpić także na podstawie
dowodów pośrednich, na podstawie reguł odnoszących się do domniemań faktycznych.
2. Art. 6 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów (Dz. U. Nr 93, poz. 891) ma charakter przepisu proceduralnego, co przemawia
przeciw obejmowania nim również sprawy wysokości kar pieniężnych. Kara pieniężna,
przewidziana ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów nie jest karą w rozumieniu
Kodeksu karnego. Czyny (zachowania) określone w art. 9 ustawy z 2000 r. o ochronie
konkurencji i konsumentów nie są przestępstwami w rozumieniu Kodeksu karnego, ani nawet
wykroczeniami w rozumieniu Kodeksu wykroczeń. Niewątpliwie kara pieniężna,
przewidziana w art. 102 ustawy z 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów stanowi
sankcję, dolegliwość, i to znaczną, dla przedsiębiorcy. Można przyjąć, iż odnoszą się do niej
pewne najbardziej podstawowe zasady stosowania sankcji.
Wyrok ETS w sprawie Philip Morris (730/79)
1. Gdy pomoc finansowa państwa wzmacnia pozycję przedsiębiorstwa w porównaniu z
innymi przedsiębiorstwami uczestniczącymi w handlu wewnątrzwspólnotowym te ostatnie
należy uważać za dotknięte skutkami udzielonej innemu przedsiębiorstwu pomocy. W
sprawach z zakresu pomocy publicznej Komisja nie jest zobowiązana do przeprowadzenia
identycznej analizy warunków konkurencji jak w przypadku stosowania art. 81 i 82 Traktatu,,
obejmującej ustalenie rynku właściwego i jego charakterystyki.
2. Oceniając skutki udzielonej lub planowanej pomocy publicznej Komisja winna jest
uwzględnić warunki panujące na poziomie Wspólnoty, a nie na poziomie zainteresowanego
Państwa Członkowskiego.
2002.06.06 wyrok NSA
I SA/Łd 348/02
OSS 2002/4/109
Z przepisu art. 24 ust. 1 ustawy z 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu
pomocy publicznej dla przedsiębiorców wynika wprost, iż organy administracji rządowej i
samorządowej przedkładają organowi nadzorującemu projekty aktów normatywnych, które
będą stanowiły podstawę udzielenia pomocy, w celu wydania opinii. Oznacza to, że należy
przedłożyć (lege non distinguende) wszystkie projekty, które będą stanowiły (w przyszłości)
40
podstawę udzielenia pomocy, i tylko po to, by organ wydał opinię (która nie jest przecież
wiążąca). Podstawą obowiązku organu samorządowego jest zatem przepis art. 24 ust. 1
2004.12.15 wyrok WSA III SA/Wa 373/04 LEX nr 176658 w Warszawie
1. Konstruując definicję strony w art. 28 k.p.a. ustawodawca posłużył się terminem interesu
prawnego, a zatem nie jakiegokolwiek interesu. Interes, jakim legitymować się powinien
podmiot, chcący występować w roli strony postępowania administracyjnego, musi mieć
charakter prawny, a więc musi istnieć norma prawna, przewidująca w określonym stanie
faktycznym i w odniesieniu do określonego podmiotu możliwości wydania przez organ
decyzji lub podjęcia czynności. Dodatkowo wskazać należy, że interes ten musi mieć
charakter realny w danej dacie.
2. Przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o pomocy publicznej dla przedsiębiorców o
szczególnym znaczeniu dla rynku pracy (Dz. U. Nr 213, poz. 1800) nie uprawniają natomiast
organów w postępowaniu restrukturyzacyjnym do ingerowania w treść zawieranej ugody.
W postępowaniu restrukturyzacyjnym organy nie podejmują, więc rozstrzygnięć
kształtujących prawa lub obowiązki wierzycieli wierzytelności cywilnprawnych
restrukturyzowanych przedsiębiorstw, a zatem podmioty te nie posiadają przymiotu strony w
tym postępowaniu.
2004.07.06 wyrok WSA III SA 2959/03 LEX nr 168527 w Warszawie
1. ZUS jest jednostką, która nie spełnia kryteriów podmiotowych wyznaczonych ustawą z
dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od
przedsiębiorców (Dz. U. Nr 155, poz. 1287).
2. Końcowa część definicji przedsiębiorcy wymieniona w art. 2 pkt 1 ustawy o
restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców, w której jest
mowa "o innym zobowiązanym do uiszczenia należności, o których mowa w art. 6" może
odnosić się do spółek cywilnych, które nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów
Prawa o działalności gospodarczej, lecz są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o
warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców.
I SA/Gd 828/08
wyrok WSA w Gdańsku 2009.01.29
1. Przepis § 1 rozporządzenia z 26 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków
udzielania pomocy de minimis przedsiębiorcom prowadzącym zakłady pracy chronionej
(Dz.U.07.76.496) stanowi, że pomoc udzielana na podstawie art. 31 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w związku z
art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest pomocą publiczną udzielaną w
ramach pomocy de minimis, o której mowa w Rozporządzeniu Komisji (WE) z dnia 15
grudnia 2006 r.
2. Pomocą dla zakładów pracy chronionej nie jest ustawowe zwolnienie z podatku od
nieruchomości, a dopiero wydatkowanie środków z zakładowego funduszu rehabilitacji osób
niepełnosprawnych. Warunkiem uznania pomocy za pomoc de minimis jest uzyskanie
zaświadczenia wydanego przedsiębiorcy przez organ podatkowy, podmiot uprawniony do
pobierania opłat na podstawie odrębnych przepisów albo podmiot udzielający pomocy.
41
Natomiast podstawą prawną wydania przedmiotowego zaświadczenia jest art. 5 ust. 3 ustawy
o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
3. Krajowe przepisy w zakresie pomocy de minimis wydane zostały w oparciu o regulacje
prawa unijnego. Ich wykładnia nie powinna być zatem dokonywana jedynie z
uwzględnieniem literalnego brzmienia przepisów, tak jak to ma miejsce w przypadku innych
ulg i zwolnień podatkowych, ale także powinna uwzględniać cel, jakiemu służyć ma w tym
obszarze pomoc publiczna dotycząca rehabilitacji zawodowej i społecznej osób
niepełnosprawnych.
Wyrok SN 12 kwietnia 2013 r. III SK 28/2012
LexPolonica nr 6752066
W sprawach o nadużycie pozycji dominującej, a zwłaszcza w sprawach precedensowych, czy
kontrowersyjnych z punktu widzenia aksjologii ustawodawstwa antymonopolowego, należy
od organu antymonopolowego oczekiwać szczególnej „wrażliwości” przy wyznaczeniu rynku
właściwego.
Wyrok SN 24 stycznia 2012 r. III SK 23/2011 LexPolonica nr 3905223
Branie przez sąd ochrony konkurencji i konsumentów pod uwagę zachowania warunków
współdziałania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) z Prezesem Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) w trybie art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca
2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. 2004 r. Nr 171, poz. 1800 ze zm.), polega na
ustaleniu merytorycznej zgodność decyzji Prezesa UKE ze stanowiskiem Prezesa UOKiK.
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z
dnia 2 lutego 2011 r. III SK 18/2010 LexPolonica nr 3028509
Skoro zgodnie z brzmieniem art. 25 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego, niektóre decyzje
Prezesa Urzędu wydawane były w porozumieniu z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów, oznaczało to, że wpływ organu antymonopolowego na treść decyzji Prezesa
Urzędu był większy, niż samo przedstawienie opinii w kwestii projektowanego
rozstrzygnięcia. Skoro w przepisie art. 25 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego mowa była o
wydaniu decyzji „w porozumieniu” oznacza to, że Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów powinien zaakceptować treść decyzji Prezesa Urzędu.
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z
dnia 23 listopada 2011 r. III SK 21/2011 LexPolonica nr 3972541
1. Porozumienie, o którym mowa w art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie
konkurencji i konsumentów (Tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 244 poz. 2080 ze zm.)
obejmuje nie tylko umowy w rozumieniu cywilnoprawnym (art. 4 pkt 4 lit. a tej ustawy), ale
także dokonane przez przedsiębiorców uzgodnienia, bez względu na ich formę (art. 4 pkt 4 lit.
b tej ustawy). Porozumieniami ograniczającymi konkurencję są więc takie relewantne
rynkowo zachowania przedsiębiorców, których źródłem jest poczynienie ustaleń co do
sposobu działania na rynku, niezależnie od tego, czy przybrały one formę wiążącej umowy.
2. Wertykalne porozumienie cenowe nie jest objęte zakazem z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów tylko wtedy, gdy spełnia warunki rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 13 sierpnia 2002 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień
wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. 2002 r. Nr 142
poz. 1189 ze zm.), co dotyczy w szczególności porozumień, w których ustalono maksymalną
cenę odsprzedaży lub wprowadzono rekomendacje cenowe.
Wyrok SA w Warszawie 8 kwietnia 2011 r. VI ACa 1071/2010 LexPolonica nr 3065946
42
Rynek właściwy to rynek wyznaczony według kryterium geograficznego (terytorialnego),
jako obszar zbytu, na którym panują homogeniczne, tożsame lub podobne warunki
konkurencji na ustalonym rynku produktowym.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2013 r., III SK 56/12, LEX nr
1341693
Przesłanka interesu publicznego z art. 1 u.o.k.k. pełni funkcję korekcyjną. Funkcja ta pozwala
na weryfikację przez sąd rozpoznający odwołanie celowości interwencji Prezesa Urzędu w
danej sprawie oraz zasadności zastosowanych przez organ ochrony konsumentów środków.
Umożliwia także ocenę zasadności nałożenia kary pieniężnej, stanowiąc punkt odniesienia dla
swobodnego uznania Prezesa Urzędu, przy korzystaniu z kompetencji przewidzianej w art.
106 ust. 1 pkt 4 ustawy.
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA
I.
Regulacja prawna świadczenia usług w tzw. ogólnym interesie gospodarczym.
II.
Wprowadzenie do problematyki tzw. sektorów infrastrukturalnych (zagadnienia
wybrane).
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt I-II:
Orz. SPI w sprawie T-128/98 Aéroports de Paris v. Komisja, ECR 2000, s. II-3929
1. Rozporządzenie nr 3975/87 ustanawiające procedurę stosowania reguł konkurencji do
przedsiębiorstw w sektorze transportu lotniczego, które ma charakter szczególny, znajduje
zastosowanie jedynie do działań bezpośrednio odnoszących się do świadczenia usług
transportu lotniczego. Działania, które nie dotyczą bezpośrednio takich usług, objęte są
zakresem rozporządzenia nr 17, które ma charakter ogólny.
W związku z tym czynności zarządcze na lotnisku, które nie polegają na świadczeniu
usług obsługi naziemnej, stanowią działania na odmiennym rynku niż te usługi, mianowicie
zapewnienie świadczącym usługi obsługi naziemnej infrastruktury lotniska i usług
zarządczych, są jedynie pośrednio związane z transportem lotniczym, ponieważ nie stanowią
one ani usług transportowych, ani usługi bezpośrednio odnoszących się do świadczenia usług
transportu lotniczego (zob. pkt 43, 46).
2. Zgodnie ze wspólnotowym prawem konkurencji, pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje
każdą jednostkę zaangażowaną w działalność ekonomiczną, niezależnie od jej formy prawnej
i sposobu jej finansowania, tak iż każde działanie polegające na oferowaniu dóbr i usług na
określonym rynku stanowi działalność ekonomiczną.
Poza tym postanowienia Traktatu dotyczące konkurencji mają zastosowanie do
działań podmiotu, które mogą być oddzielone od tych, które wykonuje jako organ władzy
publicznej. Wynika stąd, iż fakt, że chodzi o osobę prawną prawa publicznego znajdującą się
43
pod kontrolą ministra i zarządzającą obiektami stanowiącymi własność publiczną, nie oznacza
jeszcze, iż taka osoba prawna nie może zostać uznana za przedsiębiorstwo dla potrzeb art. 86
Traktatu (obecnie art. 82 TWE).
Udostępnienie obiektów portu lotniczego liniom lotniczym i różnym innym
usługodawcom przez osobę prawną prawa publicznego za opłatą dowolnie ustaloną przez tę
osobę prawną oraz zarządzanie tymi obiektami stanowią działania o charakterze
ekonomicznym i chociaż czynności te wykonywane są na terenie będącym własnością
publiczną, nie stanowią części wykonywania zadań powierzonych przez prawo publiczne
(zob. pkt 107-109, 121-122, 125).
3. Pozycja dominująca określona w art. 86 Traktatu (obecnie art. 82 TWE) odnosi się
do pozycji siły ekonomicznej posiadanej przez przedsiębiorstwo, która umożliwia temu
przedsiębiorstwu zapobieżenie utrzymaniu skutecznej konkurencji na właściwym rynku przez
nadanie mu kompetencji do zachowania w znacznym stopniu niezależnego od konkurentów,
klientów i ostatecznie od konsumentów. Stosowania art. 86 nie może wykluczać fakt, że
brakowi lub ograniczeniu konkurencji sprzyjają przepisy ustawowe i wykonawcze (zob. pkt
147-148).
4. Nadużycie pozycji dominującej na jednym rynku może zostać potępione z powodu
skutków, jakie wywołuje na innym rynku. Jedynie w odmiennej sytuacji, gdy nadużycie
zostaje stwierdzone na rynku innym niż ten zdominowany, zgodnie ze sprawą C-333/94
TetraPak v. Komisja, art. 86 Traktatu (obecnie art. 82 TWE) nie ma zastosowania, z
wyjątkiem okoliczności szczególnych.
Tym samym jeśli przedsiębiorstwo będące odbiorcą usług znajduje się na odrębnym
rynku niż ten, na którym działa podmiot świadczący tę usługę, warunki stosowania art. 86 są
spełnione, jeśli, za sprawą dominującej zajmowaną przez usługodawcę, odbiorca [usługi] jest
w sytuacji ekonomicznej zależności wobec tego usługodawcy, bez konieczności działania
przez nich na tym samym rynku. Wystarczającym jest, że usługa oferowana przez
usługodawcę jest konieczna do wykonywania przez odbiorcę jego własnej działalności (zob.
pkt 164-165).
5. Pojęcie nadużycia jest pojęciem obiektywnym, odnoszącym się do zachowania
przedsiębiorstwa o pozycji dominującej, które to zachowanie wpływa na strukturę rynku.
Podobnie, wzmacnianie pozycji przedsiębiorstwa może stanowić nadużycie i może być
zakazane przez art. 86 Traktatu (obecnie art. 82 TWE), niezależnie od środków i procedur, za
pomocą których jest osiągane, i niezależnie również od jakiegokolwiek naruszenia (zob. pkt
170).
6. Wyjątek określony w art. 90 ust. 2 Traktatu (obecnie art. 86 ust. 2 TWE) od zasad
konkurencji musi być interpretowany wąsko i może mieć zastosowanie jedynie pod dwoma
warunkami, po pierwsze, że danemu przedsiębiorstwu zostało powierzone przez władze
publiczne świadczenie usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym i po drugie, że stosowanie
przepisów Traktatu stanowi przeszkodę w wykonywaniu powierzonych temu
przedsiębiorstwu zadań, oraz że interesy Wspólnoty nie zostaną naruszone (zob. pkt 227)
Wyrok ETS z dnia 14 kwietnia 2005 r. w sprawie C-128/03, C-129/03.
1. Środek tego rodzaju, jak będący przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem
krajowym, nakładający przejściowo podwyższoną opłatę za dostęp do krajowej sieci
44
przesyłowej i korzystanie z niej wyłącznie na przedsiębiorstwa prowadzące działalność
w zakresie wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej pochodzącej z instalacji wodnych
i geotermicznych w celu wyrównania korzyści odniesionych przez nie w okresie
przejściowym, spowodowanych liberalizacją rynku energii elektrycznej wskutek transpozycji
dyrektywy 96/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 grudnia 1996 r. dotyczącej
wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej, stanowi zróżnicowanie
przedsiębiorstw pod względem obciążeń wynikające z rodzaju oraz struktury systemu
spornych obciążeń. Zróżnicowanie to nie stanowi zatem samo w sobie pomocy państwa
w rozumieniu art. 87 WE.
Jednakże ocena pomocy nie może mieć miejsca w oderwaniu od skutków wywołanych przez
sposób jej finansowania. Jeżeli w sytuacji tego rodzaju, jak w postępowaniu przed sądem
krajowym, istnieje konieczny związek między przeznaczeniem podwyższonej opłaty za
dostęp do krajowej sieci przesyłowej i korzystanie z niej a krajowym systemem pomocy,
w tym znaczeniu, że środki uzyskane z podwyższonej opłaty są obowiązkowo przeznaczane
na finansowanie pomocy, wspomniana opłata stanowi integralny składnik tego systemu
i powinna być oceniana wraz z nim.
2. Zasada dostępu do krajowej sieci przesyłowej energii elektrycznej sieci bez dyskryminacji,
przyjęta w dyrektywie 96/92, nie stoi na przeszkodzie przyjęciu przez Państwo Członkowskie
środka o charakterze przejściowym tego rodzaju, jak będący przedmiotem sporu
w postępowaniu przed sądem krajowym, nakładającego podwyższoną opłatę za dostęp do
sieci i korzystanie z niej tylko na niektóre przedsiębiorstwa energetyczne prowadzące
działalność w zakresie wytwarzania i dystrybucji energii w celu wyrównania korzyści
odniesionych przez nie w okresie przejściowym wskutek zmiany przepisów w następstwie
liberalizacji rynku energii, wynikającej z transpozycji wspomnianej dyrektywy. Jednak sąd
krajowy musi upewnić się, że podwyższona opłata nie wykracza ponad poziom niezbędny do
wyrównania wspomnianych korzyści.
Wyrok ETS z 15 lipca 1964 r. w sprawie C-6/64 (Costa v. Enel):
Z włączenia prawa wspólnotowego w porządki prawne poszczególnych państw
członkowskich oraz brzmienia i ducha Traktatu wynika pierwszeństwo prawa wspólnotowego
przed wszystkimi wewnątrzkrajowymi przepisami prawnymi.
Wyrok ETS z dnia 7 czerwca 2005 r. w sprawie C-1703.
1. Artykuły 7 ust. 5 oraz art. 16 dyrektywy 96/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 19 grudnia 1996 r., dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii
elektrycznej nie ograniczają się jedynie do przepisów technicznych lecz mają zastosowanie do
wszelkiej dyskryminacji (wszelkich przejawów dyskryminacji).
2. Artykuły te sprzeciwiają się środkom krajowym przyznającym przedsiębiorstwu na
zasadzie uprzywilejowania moc przesyłu transgranicznego energii elektrycznej, niezależnie
od tego czy środki te zostały przyjęte przez operatora systemu, podmiot nadzorujący tego
operatora, czy też przez ustawodawcę, ponieważ nie uzyskano zezwolenia na te środki
w ramach procedury przewidzianej w art. 24 dyrektywy 96/92.
Wyrok ETS z dnia 13 marca 2001 w sprawie C-379/98 (PreussenElektra)
45
1. Only advantages granted directly or indirectly through State resources are to be considered
aid within the meaning of Article 92(1) of the Treaty (now, after amendment, Article 87(1)
EC). The distinction made in that provision between aid granted by a Member State and aid
granted through State resources does not signify that all advantages granted by a State,
whether financed through State resources or not, constitute aid but is intended merely to bring
within that definition both advantages which are granted directly by the State and those
granted by a public or private body designated or established by that State.
2. Therefore, statutory provisions of a Member State which, first, require private electricity
supply undertakings to purchase electricity produced in their area of supply from renewable
energy sources at minimum prices higher than the real economic value of that type of
electricity, and, second, distribute the financial burden resulting from that obligation between
those electricity supply undertakings and upstream private electricity network operators do
not constitute State aid within the meaning of Article 92(1) of the EC Treaty.
Wyrok ETS z dnia 24 lipca 2003 r w sprawie C-280/00 (Altmark Trans GmbH)
1) Wykładni rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 z dnia 26 czerwca 1969 r. w sprawie
działania państw członkowskich dotyczącego zobowiązań związanych z pojęciem usługi
publicznej w transporcie kolejowym, drogowym i w żegludze śródlądowej, w brzmieniu
zmienionym rozporządzeniem Rady (EWG) nr 1893/91 z dnia 20 czerwca 1991 r.,
a dokładniej jego art. 1 ust. 1 akapit drugi, należy dokonywać w ten sposób, że pozwala ono
państwu członkowskiemu na niestosowanie rozporządzenia do działalności w zakresie
regularnych usług transportu miejskiego, podmiejskiego lub regionalnego zależnego w sposób
nieunikniony od subwencji publicznych i ograniczenie jego stosowania do sytuacji, gdy
w innym przypadku świadczenie usług transportowych w dostatecznym stopniu nie jest
możliwe, pod warunkiem jednak, że zasada pewności prawa jest należycie przestrzegana.
2) Przesłanka stosowania art. 92 ust. 1 traktatu WE (obecnie, po zmianie, art. 87
ust. 1 WE), zgodnie z którą pomoc może wpływać na wymianę handlową między państwami
członkowskimi, nie zależy od tego, czy świadczone usługi przewozowe mają charakter
lokalny lub regionalny, czy też od znaczenia danej dziedziny działalności.
Jednak subwencje publiczne mające na celu umożliwienie działalności w zakresie
regularnych usług transportu miejskiego, podmiejskiego lub regionalnego nie wchodzą
w zakres stosowania tego postanowienia w zakresie, w jakim takie subwencje należy uważać
za rekompensatę stanowiącą świadczenie wzajemne za świadczenia przedsiębiorstw będących
beneficjentami w celu wykonania zobowiązań do świadczenia usług publicznych. Do celów
stosowania tego kryterium sąd odsyłający powinien ustalić, czy zostały spełnione następujące
przesłanki:
–
po pierwsze, przedsiębiorstwo będące beneficjentem zostało rzeczywiście obciążone
wykonaniem zobowiązań do świadczenia usług publicznych i zobowiązania te powinny być
jasno określone;
–
po drugie, parametry, na podstawie których obliczona jest rekompensata, zostały
wcześniej ustalone w obiektywny i przejrzysty sposób;
–
po trzecie, rekompensata nie przekracza kwoty niezbędnej do pokrycia całości lub
części kosztów poniesionych w celu wykonania zobowiązań do świadczenia usług
publicznych, przy uwzględnieniu związanych z nimi przychodów oraz rozsądnego zysku
z tytułu wypełniania tych zobowiązań;
–
po czwarte, jeżeli wybór przedsiębiorstwa, któremu ma zostać powierzone
wykonywanie zobowiązań do świadczenia usług publicznych, nie został w danym przypadku
46
dokonany w ramach procedury udzielania zamówień publicznych, pozwalającej na
wyłonienie kandydata zdolnego do świadczenia tych usług po najniższym koszcie dla
społeczności, poziom koniecznej rekompensaty został ustalony na podstawie analizy kosztów,
jakie przeciętne przedsiębiorstwo, prawidłowo zarządzane i wyposażone w środki transportu
odpowiednio do tego, by móc uczynić zadość wymogom stawianym usługom publicznym,
poniosłoby na wykonanie takich zobowiązań, przy uwzględnieniu związanych z nimi
przychodów oraz rozsądnego zysku osiąganego przy wypełnianiu tych zobowiązań.
3) Artykuł 77 traktatu WE (obecnie art. 73 WE) nie może mieć zastosowania do subwencji
publicznych, które stanowią rekompensatę z tytułu dodatkowych kosztów poniesionych
w związku z wykonaniem zobowiązania do świadczenia usług publicznych z pominięciem
rozporządzenia nr 1191/69 w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem nr 1893/91.
III SK 33/11
wyrok SN
2012-04-11 LEX nr 1165834
1. Przepis art. 7 ust. 8 pkt 3 p.e. w całości dotyczy "opłaty za przyłączenie" wszystkich źródeł
energii do sieci przedsiębiorstw energetycznych. Niezależnie od tego, czy przyłączenie
dotyczy konwencjonalnego czy odnawialnego źródła energii, zakres "nakładów" wliczanych
w podstawę ustalenia opłaty za przyłączenie powinien być taki sam.
2. Gdy podmiot zainteresowany przyłączeniem do sieci kwestionuje warunki umowy o
przyłączenie do sieci i występuje do Prezesa Urzędu z wnioskiem o rozstrzygnięcia sporu
poprzez wydanie decyzji z art. 8 ust. 1 p.e., Prezes Urzędu zobowiązany jest najpierw ustalić,
czy na przedsiębiorstwie energetycznym spoczywał obowiązek zawarcia umowy z art. 7 ust. 1
p.e., a następnie dopiero ocenić, które z postanowień projektu umowy wymagają zmiany.
II GSK 2441/11
wyrok NSA W-wa 2012-01-31
LEX nr 1137926
Możliwość funkcjonowania na rynku wytwarzania i sprzedaży energii jest warunkowana
zdolnością przyłączenia do sieci. Nie można samodzielnie funkcjonować na takim rynku, nie
dysponując "własnymi" warunkami przyłączenia do sieci krajowej, a później - nie zawierając
we własnym imieniu umowy o przyłączenie do sieci z podmiotem zajmującym się przesyłem
lub dystrybucją energii.
III SK 18/11
wyrok SN
2011-10-06 LEX nr 1108488...
Obowiązkiem wynikającym z koncesji w rozumieniu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. może być
obowiązek zawarty w decyzji o jej udzieleniu, który konkretyzuje wobec indywidualnego
koncesjonariusza wykonywanie przez niego działalności koncesjonowanej w sposób bardziej
szczegółowy, niż wynika to z obowiązujących w danej dziedzinie uregulowań.
III SK 10/11
wyrok SN
2011-09-30 LEX nr 1101332
1. Odpowiedzialność z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z p.e., sankcjonowana
karą pieniężną nakładaną przez Prezesa URE na podstawie art. 56 ust. 1 p.e., ma charakter
odpowiedzialności obiektywnej. Nie jest zatem konieczne wykazanie winy umyślnej lub
nieumyślnej karanego podmiotu. Nie oznacza to, iż nie istnieje możliwość ograniczenia lub
wyłączenia opisywanej odpowiedzialności, gdyż sprzeciwiałaby się temu reguła, że w
sprawach z odwołania od decyzji regulatora rynku (w rozpoznawanej sprawie Prezesa URE)
nakładających kary pieniężne z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z mocy ustawy
lub decyzji, należy zapewnić przedsiębiorcom wyższy poziom sądowej ochrony praw.
2. W zakresie, w jakim dochodzi do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej, zasady
sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w tym zakresie powinny
odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie
karnej. Powoduje to, że sprawa z odwołania od decyzji Prezesa URE nakładającej karę
pieniężną na przedsiębiorcę energetycznego powinna zostać rozpoznana z uwzględnieniem
47
standardów ochrony praw oskarżonego obowiązujących w postępowaniu karnym. Taka
sytuacja oznacza z kolei, iż przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże,
że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie naruszenia
przepisów ustawy, z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze
ostrożnościowo - prewencyjnym. Do takich okoliczności można natomiast zaliczyć, np.
wprowadzenie do obrotu paliwa pochodzącego od renomowanego dostawcy, którego
zgodność z obowiązującymi w tym zakresie normami potwierdza dodatkowo stosowny
certyfikat.
III CZP 111/06 Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 15 lutego 2007 r.
Ustalenie cen energii dostarczanej odbiorcom nie jest pozostawione – jak w przypadku cen
maksymalnych – swobodnym negocjacjom stron. Zgodnie z art. 45 ust. 4 pr. energ.
przedsiębiorstwa różnicują ceny i stawki opłat określone w taryfach dla różnych grup
odbiorców wyłącznie ze względu na koszty uzasadnione spowodowane realizacją
świadczenia, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej. Również upusty bonifikaty udzielane są nie
według swobodnego uznania przedsiębiorstwa energetycznego, ale ze względu na
niedotrzymanie standardów jakościowych obsługi odbiorców w wysokości określonej w
taryfie lub umowie (art. 45a ust. 3 pr. energ.(…) W tej sytuacji nie może budzić wątpliwości,
że kształtowanie cen energii poddane zostało przez ustawodawcę szczegółowej regulacji w
Prawie energetycznym, którego przepisy w istotny sposób ograniczają swobodę stron w tym
zakresie(…) W konsekwencji należy uznać, że w kwestii będącej przedmiotem zagadnienia
prawnego, tj. terminu obowiązywania nowej taryfy dla energii, pierwszeństwo znajduje art.
47 ust. 4 pr. energ. przed art. 384(1) k.c. określającym podstawowy model zmiany wzorca
umów w stosunku o charakterze ciągły Artykuł 384(1) k.c. nie ma zastosowania również w
zakresie, w którym – odwołując się do art. 384 k.c.- określa sposób prawidłowego
zakomunikowania drugiej stronie treści nowego wzorca (przez doręczenie), zgodnie bowiem
z art. 5 ust. 5 pr. energ. nie ma obowiązku doręczania adherentowi zatwierdzonych taryf.
Wyrok SN z dnia 7 października 2004 r. III SK 56/04
1. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nie może na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 10
kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 ze
zm.) orzekać w sprawach dotyczących umów już zawartych.
2. Zakres postępowania w przedmiocie naruszenia ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o
ochronie konkurencji i konsumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze
zm.) jest inny niż przewidziany w Prawie energetycznym, a okoliczność, że odbiorca energii
wyraził zgodę na zawarcie umowy na narzuconych, uciążliwych warunkach nie oznacza, że
stosowanie praktyk monopolistycznych nie miało miejsca, także wtedy, gdy uprzednio Prezes
Urzędu Regulacji Energetyki orzekł o zawarciu umowy na określonych warunkach.
Wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 13 lutego 2008 r. (VI ACa 964/07)
Wydanie decyzji o umorzeniu postępowania administracyjnego w sprawie o cofnięcie
koncesji na obrót paliwami ciekłymi nie stanowi przesłanki negatywnej wydania decyzji o
nałożeniu kary pieniężnej za nieprzestrzeganie warunków koncesji.
Wyrok s.okik z dnia 4 czerwca 2007 r. (XVII Ama 101/06), Dz.Urz.UOKiK 2007/4/44
48
1. Brak jest przepisów uprawniających przedsiębiorstwo energetyczne do uzależnienia
wznowienia dostaw energii elektrycznej dla odbiorcy od uprzedniego uiszczenia przez niego
opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii.
2. Skoro przedmiotem postępowania jest ustalenie, czy w skutek działań dominanta doszło do
naruszenia interesu publicznoprawnego przez naruszenie stosunków konkurencyjnych lub
interesów konsumentów, uznać należy, że właściwość Prezesa UOKiK do występowania w
sprawie nie powinna budzić wątpliwości.
3. Przepis art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dotyczy przede
wszystkim nadużywania pozycji dominującej w stosunkach z nierównomiernie słabszymi od
niego rynkowo konkurentami.
Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 15 czerwca 2004 r. (III SZP 2/04).
Wzrost kosztów zakupu energii elektrycznej i usług przesyłowych od Przedsiębiorstwa Polskie
Sieci Elektroenergetyczne S.A., wynikający z wydanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki
decyzji o zatwierdzeniu dla tego przedsiębiorstwa nowej taryfy wyższych stawek opłat na dany rok,
może – na podstawie art. 155 k.p.a. – stanowić okoliczność uzasadniającą zmianę lub uchylenie
wydanej wcześniej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdzającej na ten sam rok
taryfę opłat pobieranych przez przedsiębiorstwo energetyczne, które zakupuje energię elektryczną
i usługi przesyłowe od PSE S.A.
Wyrok SN z dnia 25 maja 2004 r. (III SK 48/04).
Ceny i stawki opłat taryfy ustalonej przez przedsiębiorstwo energetyczne, obowiązujące w wyniku
ich zatwierdzenia decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, a następnie prawidłowego
ogłoszenia (art. 47 w związku z art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo
energetyczne, jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 ze zm.), nie mogą być
przedmiotem kontroli Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu
prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.).
Wyrok SN z dnia 18 grudnia 2002 r. (IV CKN 1616/00).
Taryfa dla paliw lub energii, o której mowa w art. 3 pkt 17 Prawa energetycznego, stanowi wzorzec
umowny podlegający przepisom cywilnoprawnym dotyczącym umów. Wzorzec ten wchodzi
w życie z upływem terminu wypowiedzenia, nie zaś z chwilą prawidłowego zakomunikowania go
drugiej stronie.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 12 czerwca 2002 r. (XVII Ama 47/01).
Nie mająca statusu przedsiębiorstwa energetycznego, w rozumieniu art. 3 pkt 12 ustawy
z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348 ze zm.), spółdzielnia
mieszkaniowa nie może być skutecznie skarżona o stosowanie praktyki monopolistycznej
w następstwie odmowy dostawy ciepła ze swej kotłowni podmiotowi nie będącemu
członkiem spółdzielni, tym bardziej w sytuacji istnienia alternatywnych źródeł zaopatrzenia
w ciepło.
49
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 12 września 2001 r. (XVII Ame 65/00).
Koncesja na wytwarzanie energii nie obejmuje jej przesyłu i dystrybucji, na co wymagane jest
posiadanie odrębnych koncesji.
Postanowienie Sądu Antymonopolowego z dnia 12.05.1999 r. (XVII Ame 19/99).
Potencjalny odbiorca energii elektrycznej nie może żądać od Prezesa URE, aby ten nakazał
określonemu przedsiębiorcy podjęcie działalności, na którą wymagane jest uzyskanie
koncesji, jeżeli dany przedsiębiorca nie wyraża zgody na taką działalność, a ponadto nie ma,
i uprzednio też nie miał, statusu przedsiębiorstwa energetycznego w rozumieniu art. 3 pkt 12
ustawy Prawo energetyczne.
Wyrok SN z dnia 9 marca 2004 r. (III SK 18/04).
1. Umowa o usługi przesyłowe jest umową nazwaną, regulowaną "innymi przepisami"
w rozumieniu art. 750 k.c. Przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne
(jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 ze zm.) wyznaczają zakres swobody
kontraktowania tej umowy przed przepisami Kodeksu cywilnego.
2. "Koszty realizacji świadczenia" oraz "standardy jakościowe obsługi" stanowią dwa
usprawiedliwione, niedyskryminujące odbiorców, kryteria dyferencjacji stawek opłat za
przesyłanie energii elektrycznej.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 20 października 1999 r. (XVII Ama 45/99).
Stanowi przejaw praktyki monopolistycznej przedsiębiorstwa energetycznego uzależnienie
dostaw gazu od przekazania w formie darowizny sieci gazowej wybudowanej kosztem
i staraniem odbiorcy gazu.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 20 lutego 2002 r. (XVII Ame 18/01).
Nieregularne opłacanie przez odbiorcę należności za pobieraną energię elektryczną oraz zaległości
z tego tytułu uzasadniają wstrzymanie dostaw energii, tym bardziej gdy w świetle umowy
sprzedaży energii elektrycznej w razie niezapłacenia należności w terminie określonym w fakturze
przedsiębiorstwo energetyczne mogło wstrzymać dostarczanie energii elektrycznej bez
wypowiedzenia.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 5 marca 2001 r.(XVII Ame 49/00).
Przedsiębiorstwo energetyczne nie dopuszcza się nieuzasadnionego wstrzymania dostaw paliw lub
energii w razie ustalenia faktu nielegalnego ich pobierania przez odbiorcę.
Wyrok SN z dnia 10 lipca 2003 r. (I CKN 474/01).
Nie można uznać za uzasadnioną taką wykładnię przepisu art. 7 ust. 1 Prawa energetycznego,
zgodnie z którą "ekonomiczne warunki" należałoby rozważać jedynie z punktu widzenia
odpłatności o charakterze taryfowym. W przepisie tym nałożono na przedsiębiorstwa energetyczne
m.in. obowiązek zawierania umów o przyłączenie do sieci, przy czym aktualizacja tego obowiązku
uzależniona została od istnienia technicznych i ekonomicznych warunków dostarczania energii
elektrycznej. Jeżeli zaktualizowałyby się ponadto przesłanki określone w art. 7 ust. 4 Prawa
50
energetycznego, to ekonomiczne warunki przyłączenia będą określone w sposób przewidziany
w tym przepisie (według stawek taryfowych). W pozostałych sytuacjach właściwe byłoby
wynagrodzenie (opłaty) pozataryfowe, ale przy uwzględnieniu ogólnych reguł przewidzianych
w Prawie energetycznym z 1997 r., dotyczących zwłaszcza kalkulacji kosztów działalności
przedsiębiorstwa energetycznego.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 22 maja 2002 r. (XVII Ama 55/01).
Nie stanowi zagrożenia interesu publicznoprawnego i tym samym nie uzasadnia zarzutu
nadużycia pozycji dominującej na rynku przez przedsiębiorstwo energetyczne w następstwie
zawarcia odbiorcą umowy w sprawie sfinansowania budowy przyłącza energetycznego,
przewidującej obowiązek pokrycia przez odbiorcę blisko 50% kosztów tej inwestycji.
Wyrok SOKiKu z dnia 23 kwietnia 2001 r. (XVII Ame 43/00).
Jeżeli w świetle miejscowego planu szczegółowego zagospodarowania przestrzennego
nieruchomość odbiorcy przeznaczona jest pod zabudowę mieszkaniową, przedsiębiorstwo
energetyczne z tytułu przyłączenia odbiorcy do sieci obowiązane jest pobrać od niego opłatę
ryczałtową, nie zaś wyliczoną według rzeczywistych kosztów inwestycji, chociażby nawet sieć
energetyczna nie była jeszcze uwzględniona w założeniach do planu zaopatrzenia w paliwa lub
energię, którego obowiązek opracowania spoczywa na zarządzie gminy.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 18 grudnia 2000 r. (XVII Ama 50/00).
I. W postępowaniu antymonopolowym wszczętym na żądanie związku przedsiębiorców
projektujących i realizujących przyłączenia odbiorców do sieci elektroenergetycznej zakładu
energetycznego brak jest uzasadnienia dla postawienia zarzutu nadużycia pozycji dominującej na
rynku przez zakład energetyczny w następstwie ogłoszenia w prasie przetargu ograniczonego na
wyłonienie na okres wieloletni jednego tylko wykonawcy projektującego i realizującego na zlecenie
tegoż zakładu przyłączenia odbiorców do jego sieci elektroenergetycznej, chociażby nawet
prowadziło to do eliminowania z rynku tych usług innych przedsiębiorstw, tym bardziej gdy na
mocy odpowiednich przepisów Prawa energetycznego na zakładzie energetycznym spoczywa
obowiązek zapewnienia odbiorcom energii elektrycznej wymaganych standardów ich obsługi, a
w szczególności niezawodności dostaw energii elektrycznej.
II. Brak jest uzasadnienia dla przyznania odbiorcy przyłączanemu do sieci elektroenergetycznej
dostawcy prawa do dokonywania wyboru wykonawcy projektującego i realizującego to
przyłączenie. Odbiorca nie ponosi bowiem skutków ekonomicznych takiego wyboru. Wybór
kontrahenta opierałby się tutaj na nieracjonalnych przesłankach rynkowych i zakłócałby
konkurencję.
III. Skoro zakład energetyczny w następstwie ogłoszonego przetargu na projektowanie
i wykonawstwo przyłączy odbiorców do sieci elektroenergetycznych tego zakładu wybrał jednego
tylko kontrahenta nie można mu czynić zarzutu podziału rynku według kryterium podmiotowego,
nawet jeżeli współpraca ta miałaby być wieloletnia. Takie zachowanie zakładu energetycznego jest
bowiem działaniem racjonalnym, uzasadniającym jego ochronę.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 15 listopada 2000 r. (XVII Ame 26/00).
51
Prezes URE bez wniosku odbiorcy nie może orzec o zawarciu umowy o przyłączenie
odbiorcy do sieci przedsiębiorstwa energetycznego.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 27 września 2000 r. (XVII Ame 4/00).
Przedsiębiorstwo energetyczne nie może wstrzymać odbiorcy dostaw paliw lub energii, jeżeli
bieżąco reguluje on należności z tego tytułu, na tej podstawie, że odbiorca jest dłużnikiem
przedsiębiorstwa energetycznego z innego tytułu prawnego.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 5 marca 2001 r. (XVII Ama 63/00).
W administracyjnym postępowaniu antymonopolowym Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów jest obowiązany zapewnić stronie możliwość czynnego w tym postępowaniu.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 12 kwietnia 2000 r. (XVII Ame 92/00).
I. Wydając decyzję o przyłączenie do sieci energetycznej Prezes URE powinien orzec o zawarciu
między przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą odpowiedniej umowy, a więc ukształtować
stosunek prawny między tymi stronami. Przesądza to o konstytutywnym, a nie deklaratoryjnym
charakterze tego aktu.
II. Prezes URE wydając decyzję o przyłączeniu do sieci energetycznej powinien uwzględnić zasadę
ekwiwalentności świadczeń obu stron w umowie wzajemnej (art. 487 § 2 k.c.). Przesądzenie przez
Trybunał Konstytucyjny o niekonstytucyjnych przepisach rozporządzenia taryfowego, na którym oparta
została zaskarżona decyzja Prezesa URE, a tym samym pokrzywdzenie odbiorcy tymi przepisami,
uzasadnia uchylenie zaskarżonej decyzji.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 15 listopada 2000 r. (XVII Ame 26/00).
Prezes URE bez wniosku odbiorcy nie może orzec o zawarciu umowy o przyłączenie
odbiorcy do sieci przedsiębiorstwa energetycznego.
Postanowienie SN z dnia 8 marca 2000 r. (I CKN 1217/99).
W postępowaniu administracyjnym przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki w przedmiocie
zatwierdzenia taryf paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła (art. 23 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 30
ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne - Dz. U. Nr 54, poz. 348 z późn. zm.),
odbiorcy paliw lub energii i ciepła nie przysługuje przymiot strony w rozumieniu art. 28 kpa;
odbiorca taki nie jest zatem legitymowany do wniesienia odwołania do Sądu Okręgowego - Sądu
Antymonopolowego, od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 25 marca 2002 r. (XVII Ame 84/01).
Oczekiwanie na koncesję czy też korzystne dla odbiorców ceny nie usprawiedliwiają
przedsiębiorstwa energetycznego, pod rygorem zapłaty kary pieniężnej, do pobierania za
dostarczaną energię opłat nie objętych taryfą zatwierdzoną przez Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki.
Postanowienie Sądu Antymonopolowego z dnia 12 maja 1999 r. (XVII Ame 19/99).
Potencjalny odbiorca energii elektrycznej nie może żądać od Prezesa URE, aby ten nakazał
określonemu przedsiębiorcy podjęcie działalności, na którą wymagane jest uzyskanie koncesji,
jeżeli dany przedsiębiorca nie wyraża zgody na taką działalność, a ponadto nie ma, i uprzednio też
52
nie miał, statusu przedsiębiorstwa energetycznego w rozumieniu art. 3 pkt 12 ustawy Prawo
energetyczne.
Wyrok SN z dnia 28 czerwca 2002 r. (I CKN 1234/00).
Wysokość cen przewidziana w taryfie powinna uwzględniać m.in. należytą staranność
przedsiębiorstwa energetycznego (art. 355 § 2 k.c. i art. 40 ust. 2 ustawy - Prawo energetyczne).
Pomijając bowiem ewentualną zawinioną przez przedsiębiorstwo energetyczne niegospodarność,
taryfa powinna zapewnić przedsiębiorstwu energetycznemu rentowność w zakresie prowadzonej
działalności gospodarczej.
Wyrok SN z dnia 12 września 2003 r. (I CK 46/02).
Nie jest możliwe wyprowadzenie w drodze poprawnej wykładni wniosku, że istnieje taka kategoria
przedsiębiorstw energetycznych, zajmujących się przesyłaniem gazu, do której nie mają
zastosowania ograniczenia w ustalaniu stawek opłat stałych przewidziane w art. 45 ust. 5 ustawy
z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. Wykładni takiej, ignorującej wyraźną treść
przepisu, łatwo byłoby bowiem postawić zarzut wykładni contra legem albo działania będącego
raczej tworzeniem prawa niż jego stosowaniem. Z punktu widzenia konstytucyjnej zasady podziału
władzy państwowej taki sposób interpretacji prawa jest niedopuszczalny.
Wyrok SN z dnia 7 maja 2004 r. (III SK 37/04).
Właściciel lokalu mieszkalnego znajdującego się w budynku wielorodzinnym nie może żądać
zobowiązania przedsiębiorstwa energetyki cieplnej do zawarcia umowy o dostarczanie ciepła
wyłącznie do jego lokalu.
Wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2002 r. (III RN 226/01).
Począwszy od dnia 5 grudnia 1997 r., tzn. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997
r. - Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348 ze zm.), Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
przysługuje kompetencja do wymierzania kar pieniężnych wobec podmiotów stosujących wyższe
od zatwierdzonych ceny lub taryfy w odniesieniu do paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła
(art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 1 pkt 6 w związku z art. 72 Prawa energetycznego).
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 13 maja 2010 r. III SK 42/2009 LexPolonica nr 2394720
Od zjawiska regulacji w najwęższym rozumieniu, mającego ze swej istoty charakter
wyprzedzający, a zatem podejmowanego ex ante z zamiarem doprowadzenia do
ukształtowania oczekiwanej przez ustawodawcę sytuacji na rynku poddanym regulacji, należy
zatem odróżnić uprawnienie do nakładania sankcji z tytułu naruszenia obowiązków
regulacyjnych przewidzianych w ustawie lub decyzji regulatora.
Wyrok SOKiK z dnia 28 lipca 2011 r. XVII AmE 125/2009 LexPolonica nr 3934572
Przepisy art. 3 pkt 12, art. 9a ust. 1 Prawa energetycznego odpowiadają treści art. 2 ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej. Fakt złożenia przez powoda wniosku o cofnięcie
koncesji nie niweluje przesłanek, definiujących działalność gospodarczą powoda w zakresie
obrotu energią elektryczną w okresie prowadzenia przez niego działalności koncesjonowanej.
53
Wyrok SN 15 lipca 2009 r. III SK 34/2008 LexPolonica nr 2381856
OSNP 2011/7-8 poz. 117
1. Stopniowe wprowadzanie zasady dostępu stron trzecich do sieci przesyłu paliw gazowych
zwęża spektrum praktyk ograniczających konkurencję, jakich może dopuścić się
przedsiębiorstwo sieciowe, zaś określenie przez ustawodawcę harmonogramu zapewnienia
dostępu do sieci przesyłowej kolejnym kategoriom podmiotów umożliwia obronę przed
zarzutem nadużycia pozycji dominującej przez odmowę świadczenia usług przesyłowych.
2. Brak utrwalonej linii orzeczniczej w przedmiocie kwalifikowania określonego zachowania
jako praktyki ograniczającej konkurencję nie stanowi przeszkody do nakładania kar
pieniężnych z tytułu naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję.
3. Zaprzestanie praktyki ograniczającej konkurencję, polegającej na odmowie świadczenia
usług przesyłowych gazu ziemnego wydobywanego poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej,
następuje dopiero z chwilą rozpoczęcia świadczenie usług przesyłowych.
III. Wybrane zagadnienia funkcjonowania rynku finansowego:
a)
banki, w tym problematyka koncentracji banków,
b) nadzór nad instytucjami kredytowymi,
c)
nadzór nad instytucjami ubezpieczeniowymi,
d) zagadnienia funkcjonowania giełd (towarowa, papierów wartościowych) i
nadzoru nad giełdami.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt III:
Wyrok TK z dnia 14 lipca 2010 r., Kp 9/09
1. Art. 1 ustawy z dnia 18 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Art. 1 ustawy powołanej w punkcie 1 wyroku jest nierozerwalnie związany z całą ustawą.
M.P. 2010/51/690
V CSK 96/10
postanow. SN 2010-10-27 LEX nr 737294
1. Instytucja kredytowa, jak również bank zagraniczny, może w ramach prowadzenia
działalności na terytorium Rzeczypospolitej dokonywać m.in. czynności bankowych, w tym
udzielać kredytów, poprzez swój oddział mający siedzibę w Rzeczypospolitej. W takim
przypadku obowiązkiem instytucji kredytowej (banku zagranicznego) jest używanie podczas
tych czynności oznaczenia tych podmiotów zgodnie z wymogami określonymi w art. 40a ust.
1 pkt 1 ustawy z 1997 r. Prawo bankowe. Użycie takiego oznaczenia nie oznacza, że stroną
czynności bankowej jest oddział banku zagranicznego, czy instytucji kredytowej, traktowany
jako samodzielny podmiot prawny.
2. Ograniczone prawo rzeczowe, w tym hipoteka może przysługiwać jedynie podmiotowi
mającemu zdolność prawną, a więc bankowi zagranicznemu albo instytucji kredytowej, a nie
oddziałowi tych podmiotów, jako ich jednostki organizacyjnej. Dodanie jednak dla określenia
wierzyciela hipotecznego - będącego bankiem zagranicznym albo instytucją kredytową - obok
jego firmy także oznaczenia oddziału w Polsce, zgodnie z art. 40a ust. 1 pkt 1 ustawy z 1997
r. Prawo bankowe, nie oznacza, że ograniczone prawo rzeczowe w postaci hipoteki jest
ustanawiane na rzecz oddziału, a nie tego wierzyciela.
54
VI SA/Wa 1663/11 postanow. wsa w Warszawie, 2011-10-07, M.Pr.Bank. 2012/5/36-38
Zalecenia pokontrolne nie są decyzją administracyjną, gdyż nie zawierają woli organu, a
jedynie opis stwierdzonych nieprawidłowości i wskazania co do ich naprawy. Zalecenia w
żadnym przypadku nie mogą zostać uznane za rozstrzygnięcie o istocie sprawy.
Wyrok NSA z dnia 18 grudnia 2008r., II GSK 526/08
1. Zarzut naruszenia zasady uczciwego obrotu, sankcjonowany karą pieniężną, o której mowa
w art. 167 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
powinien być wykazany przez wskazanie istnienia normy postępowania, wchodzącej w zakres
powyższych zasad, dostatecznie precyzyjnie sformułowanej, spełniającej walor jej
znajomości i akceptowalności przez znaczącą większość uczestników publicznego rynku
papierów wartościowych.
2. Nałożenie kary pieniężnej, biorąc za podstawę faktyczną naruszenie przez firmę
inwestycyjną regulaminów giełdy papierów wartościowych, niemających charakteru
powszechnie obowiązujących przepisów prawa, narusza art. 167 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o
obrocie instrumentami finansowymi
LEX nr 522422
Wyrok WSA w Warszawie, z dnia 14 grudnia 2007r., VI SA/Wa 1667/07
Artykuł 167 ust. 1 pkt 2 ustawy z 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi posługuje się
pojęciem niedookreślonym, jakim są "zasady uczciwego obrotu". Rozumienie tego pojęcia
nie może być dokonane w wyniku wykładni abstrakcyjnej, lecz powinno uwzględniać
okoliczności faktyczne konkretnej sprawy i kontekst normatywny, w którym to pojęcie
występuje. Zasady uczciwego obrotu mogą się także realizować przez odwołanie się do
pojęcia należytej staranności nieobcej prawu cywilnemu.
Wyrok NSA z dnia 15 lipca 2008r., II GSK 269/08
W świetle art. 167 ust. 2 pkt 2 ustawy z 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi
Komisja może zastosować sankcję w postaci cofnięcia zezwolenia i jednocześnie nałożyć
karę pieniężną - jeżeli uzasadnia to charakter naruszeń, których dopuściła się firma
inwestycyjna. Stąd też przesłanki cofnięcia zezwolenia i nałożenia kary pieniężnej nie tylko
mogą, lecz nawet powinny być rozpatrywane łącznie.
LEX nr 483687
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 września 2006 r., VI SA/Wa 1041/06
Uczestnicy rynku, a zwłaszcza podmioty emitujące papiery wartościowe, obowiązane są do
informowania inwestorów o wszystkich istotnych zdarzeniach, które mogą mieć wpływ na
rynkową wycenę papierów wartościowych, a całość infrastruktury rynku kapitałowego służy
równemu i prostemu dostępowi do tych informacji. Zasadę tę wyznaczają zatem dwa
podstawowe wymogi: informowania rynku przez emitentów oraz równy (niedyskryminujący
nikogo) dostęp do informacji.
LEX nr 247555
Wyrok SN z dnia 16 września 2009 r., II CSK 112/09
55
Warunkiem powstania obowiązku zakładu ubezpieczeń naprawienia szkody na podstawie art.
11 ust. 1 ustawy z 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym jest wykazanie istnienia trzech
przesłanek, mianowicie: szkody, faktu, który spowodował tę szkodę oraz związku
przyczynowego między szkodą a faktem. Szkoda warunkuje odpowiedzialność zakładu
jedynie wówczas, gdy agent wyrządził ją w związku z wykonywaniem czynności
agencyjnych.
LEX nr 530581
Wyrok SN z dnia 21 maja 2004 r., V CK 502/03
1. Oddział banku krajowego w kraju, pomimo niesamodzielności prawnej, o ile ma
samodzielność finansową, może stanowić przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym,
jeżeli odpowiada wymaganiom definicji legalnej określonej w art. 551 k.c.
2. Artykuły 519 k.c. oraz 526 k.c. miały rozłączne zakresy unormowania. W konsekwencji w
razie przejęcia długu przez nabywcę w trybie art. 519 k.c., art. 526 k.c. nie mógł mieć
zastosowania, gdyż przewidziane w nim przystąpienie do długu wchodziło w rachubę tylko
wtedy, gdy nabycie przedsiębiorstwa następowało bez przejęcia ciążących na nim długów
przez nabywcę lub bez ich zaspokojenia przez zbywcę.
LEX nr 188494
Postanowienie SA w Krakowie z dnia 30 marca 2009 r., II AKz 106/09
Tajemnicą bankową są objęte nie tylko informacje o czynnościach banków, ale i nośniki
informacji (w tym dokumenty) zawierające te informacje. Inaczej powstałaby sytuacja, w
której nośnik informacji byłby wydawany bez uchylenia tajemnicy bankowej, a udzielenie
informacji zawartej na tym nośniku podlegałoby tajemnicy. Tajemnicą bankową są objęte
wszystkie informacje powierzone bankowi przez klienta, także dla przygotowania czynności
banków, jak wniosek kredytowy i jego uzasadnienie wraz z załączonymi dokumentami.
Informacje te warunkują czynności banków, bo bez nich nie doszłoby do tych czynności,
dlatego przesłanki objęcia ich tajemnicą bankową są identyczne jak przesłanki tajemnicy
samych czynności.
KZS 2009/5/48
Wyrok NSA z dnia 4 kwietnia 2003 r., II SA 2935/02
1. Pojęcie danych osobowych klienta banku mieści się w pojęciu informacji i tajemnicy
bankowej. W związku zaś z treścią art. 104 i 105 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo
bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) przekazywanie tego typu danych
osobowych odbywa się według bardziej rygorystycznych zasad określonych w zakresie art.
105 ustawy Prawo bankowe.
2. Administrator odpowiada za czyny swoich pracowników w zakresie naruszenia ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z
późn. zm.). Nie może się przy tym ekskulpować, w oparciu o art. 26 tej ustawy, że dołożył
szczególnej staranności w celu ochrony tych danych.
3. W przypadku naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych (wraz z bardziej
rygorystycznymi wymogami z prawa bankowego) GIODO jest zobowiązany zastosować w
56
stosunku do administratora danych środki przewidziane w art. 18 ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. Są one niezależne od doniesienia opartego o art. 19, które dotyczy osoby fizycznej.
LEX nr 149895, Palestra 2004/7-8/251
Uchwała SN z dnia 23 maja 2006 r., I KZP 4/06
1. Informacje dotyczące czynności bankowej, które - z mocy art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) - bank, osoby w
nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe,
są obowiązane zachować w dyskrecji jako informacje stanowiące tajemnicę bankową,
obejmują również informacje co do zabezpieczenia wierzytelności banku związanej z
czynnością bankową, w tym dane personalne osoby składającej takie zabezpieczenie albo
mającej je złożyć.
2. Z wyłączeniem sytuacji przewidzianej w art. 104 ust. 3 zd. 2 prawa bankowego, bank nie
może udzielić Policji informacji stanowiących tajemnicę bankową na użytek postępowania w
sprawach o wykroczenia.
OSNKW 2006/6/54, Biul.SN 2006/5/17, Prok.i Pr.-wkł. 2006/9/22, Pr.Bankowe 2006/10/41,
Wokanda 2006/11/12, OSP 2007/4/53
Postanowienie SN z dnia 7 grudnia 1999 r., I CKN 796/99
Określony w uchwale Nr 13/98 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 22 grudnia 1998 r. w
sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. Urz. NBP
Nr 29, poz. 65) obowiązek tworzenia rezerw celowych na poziomie w uchwale wskazanym,
jest wiążący dla banków.
OSNC 2000/6/114, Biul.SN 2000/1/13, Wokanda 2000/2/8, Pr.Gosp. 2000/6/18
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2007 r., III SA/Wa 121/07
1. Limit określony w pkt 2 art. 130 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe
(Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) ma zastosowanie przy tworzeniu rezerwy jedynie w
przypadkach gdy bank dokonał odpisu na fundusz ogólnego ryzyka. Świadczy o tym użycie
przez ustawodawcę w tym przepisie zwrotu "odpisu dokonanego w bieżącym roku". Skoro
ustawodawca określając drugi limit wielkości rezerwy na ryzyko ogólne jako kwotę graniczną
wskazał wysokość odpisu dokonanego w bieżącym roku to należało uznać, że hipoteza tego
przepisu nie zostanie wypełniona, gdy bank w bieżącym roku nie dokona odpisu na fundusz
ogólnego ryzyka z powodu nie wystąpienia zysku za poprzedni rok. W takiej sytuacji przepis
ten nie będzie miał zastosowania przy tworzeniu rezerwy i wówczas bank będzie ograniczony
jedynie limitem rezerwy określonym w art. 130 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy.
2. Bank tworząc rezerwę na ryzyko ogólne w pierwszej kolejności ustala tę wysokość na
podstawie kryteriów wskazanych przez ustawodawcę w art. 130 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) następnie
obowiązany jest zastosować limit określony w pkt 2 art. 130 ust. 2 powołanej ustawy
jednakże, wykładnia językowa tego przepisu prowadzi do wniosku, że obowiązek
zastosowania przez bank tego limitu jest uzależniony od dokonania odpisu na fundusz
ogólnego ryzyka. W sytuacji, gdy bank nie dokona odpisu, o którym mowa w tym przepisie
limit określony tym przepisem nie ma zastosowania.
57
LEX nr 465007
Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 8 stycznia 2010 r., I SA/Wr 1630/09
1. Ustalona w sposób przewidziany w art. 130 ust. 2 pkt 1 Prawa bankowego maksymalna
wielkość rocznego odpisu na rezerwę na ryzyko ogólne nie może być wyższa niż kwota
wymieniona w art. 130 ust. 2 pkt 2 tej ustawy.
2. Przepis art. 38c ust. 1 u.p.d.o.p. nie zmienia regulacji art. 130 Prawa bankowego.
3. Rezerwa na poniesione nieudokumentowane ryzyko kredytowe, o której mowa w art. 38c
ust. 1 u.p.d.o.p. może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów banków
sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami
Rachunkowości tylko wówczas, gdy bank w roku podatkowym, z zysku za poprzedni rok
obrotowy, dokona odpisu na fundusz ogólnego ryzyka.
LEX nr 550029
Wyrok NSA z dnia 13 maja 2003r., III SA 1908/02
Tylko program realny, stwarzający gwarancje swojej realizacji, może być uznany za
"program istniejący" w rozumieniu art. 142 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe.
LEX nr 160483
Wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2008r. II GSK 343/07
Przepis art. 144 ust. 9 Prawa bankowego może stanowić podstawę do zmiany osoby kuratora
przez Komisję Nadzoru Bankowego.
LEX nr 447859
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 lutego 2007r., VI SA/Wa 617/06
Zmiana treści decyzji o ustanowieniu kuratora jest dopuszczalna. Przy czym chodzi tu o
zmianę zasadniczych elementów decyzji. Możliwości zaskarżalności takiej decyzji
zmieniającej do sądu administracyjnego nie można wykluczać w terminie i w sposób
przewidziany w art. 144 ust. 5 Prawa bankowego, przy czym dopuszczalność skargi
należałoby uzależnić od prawnej materii decyzji zmieniającej, np. możliwość zaskarżenia
decyzji przedłużającej pierwotnie określony czas trwania mandatu kuratora.
LEX nr 317445
Wyrok NSA z dnia 22 października 2002r., III SA 730/02
Decyzję o ustanowieniu zarządu komisarycznego doręcza się radzie nadzorczej banku;
ustawodawca przyznał jej w art. 145 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe
(Dz. U. Nr 140, poz. 939 ze zm.) prawo zaskarżenia do sądu administracyjnego decyzji o
ustanowieniu zarządu komisarycznego, jest więc ona władna odbyć posiedzenie i
przeprowadzić głosowanie co do wniesienia skargi.
ONSA 2004/1/19
Wyrok NSA z dnia 23 stycznia 2002r., III SA 2847/01
58
1. Zawieszenie kompetencji walnego zgromadzenia przejmowanego banku, prowadzi do
nieważności wykonywania prawa głosu z akcji, gdyż może być to czynione tylko podczas
walnego zgromadzenia akcjonariuszy.
2. Przedmiotem zezwoleń na nabycie akcji (art. 25 Prawa bankowego) jest prawo
wykonywania głosu z akcji.
LEX nr 157791
Wyrok NSA z dnia 9 listopada 2001r., III SA 2333/01
1. Rozstrzygnięcia Komisji Nadzoru Bankowego dotyczące przejęcia banku lub jego
likwidacji zapadają w ramach uznania administracyjnego.
2. Charakter prawny zaskarżonej decyzji zapadłej w ramach uznania administracyjnego
przewiduje, że sądowa jej kontrola ma ograniczony charakter i sprowadza się w głównej
mierze do oceny, czy przy jej wydawaniu organ nie naruszył reguł postępowania
administracyjnego określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego.
LEX nr 157797
II SA/Wa 188/12 Wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 maja 2012 r. M.Pr.Bank.
2012/11/41-45
Przepisy o tajemnicy bankowej nie wyłączają stosowania ustawy o ochronie danych
osobowych w całości, czynią to jednak w zakresie, w jakim zapewniają ochronę dalej idącą
niż ustawa o ochronie danych osobowych, a więc tylko jeśli chodzi o zasady udostępniania
osobom i podmiotom trzecim informacji, o których mowa w art. 104 p.b.
II FSK 2525/10 Wyrok NSA w Warszawie z dnia 26 czerwca 2012 r. LEX nr 1217392
1. Art 30b ust. 4 u.p.d.o.f. określa, co powinno być przedmiotem wykonywania działalności
gospodarczej by nie stosować zasad określonych w ust. 1. W szczególności nie mówi i nie
wynika to z jakichkolwiek innych przepisów, że w art. 30b ust. 4 u.p.d.o.f. chodzi wyłącznie
o działalność gospodarczą prowadzoną w zakresie obrotu pochodnymi instrumentami
finansowymi lecz o każdą działalność gospodarczą w wykonywaniu, w której następuje
realizacja tych praw.
2. Uzyskiwanie przychodów z tytułu transakcji terminowych z opcją walutową nie zawsze
musi być zaliczane do źródła przychodów, jakim są kapitały pieniężne, aby stratę zaliczyć do
kosztów uzyskania przychodów.
3. Prowadzenie przez inne podmioty niż firmy inwestycyjne działalności maklerskiej jest w
świetle art. 70 ustawy z 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi dopuszczalne.
Prawo gospodarki komunalnej.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt IV:
Wyrok w sprawie Corbeau, ETS, C-320/91
Art. 90 TWE sprzeciwia się temu, by ustawodawstwo państwa członkowskiego, które
powierza organowi takiemu, jak dyrekcja poczty, wyłączne prawo zbierania, przewożenia i
rozprowadzania korespondencji, zabraniało pod groźbą sankcji karnej podmiotowi
gospodarczemu działającemu na terytorium państwa członkowskiego oferowania pewnych
szczególnych rodzajów usług, innych niż usługi w interesie ogólnym, odpowiadających
59
szczególnym potrzebom podmiotów gospodarczych i wymagających świadczenia usług
dodatkowych, których nie oferuje tradycyjna służba pocztowa, w stopniu nie stanowiącym
zagrożenia dla równowagi gospodarczej służby w powszechnym interesie gospodarczym,
zapewnionej przez posiadacza wyłącznego prawa.
W efekcie, jeżeli ciążące na właścicielu wyłącznego prawa zobowiązanie do prowadzenia
działalności w powszechnym interesie gospodarczym przy zapewnieniu warunków ogólnej
równowagi ekonomicznej zakłada możliwość kompensacji między sektorami działalności
opłacalnej i nieopłacalnej, oraz usprawiedliwia ograniczenie konkurencji na poziomie
działalności gospodarczej opłacalnej, tego typu ograniczenie konkurencji nie jest
usprawiedliwione we wszystkich przypadkach. Nie jest ono dopuszczalne w przypadkach
usług szczególnych, które można oddzielić od służby w ogólnym interesie ogólnym,
odpowiadającym szczególnym potrzebom podmiotów gospodarczych i wymagających
pewnych świadczeń dodatkowych, jak np. w odniesieniu do usług kurierskich – odbiór
korespondencji w domu, większa szybkość i dokładność doręczeń czy też możliwość zmiany
przeznaczenia w trakcie przewozu przesyłki, których to świadczeń nie oferuje służba
tradycyjna; a także w stopniu, w jakim te usługi są świadczone, jak np. obszar geograficzny,
jeśli nie zagrażają równowadze gospodarczej służby w interesie ogólnym, zapewnianej przez
właściciela prywatnego.
II SA/Kr 1688/11
wyrok wsa w Krakowie
2012-01-23 LEX nr 1108384
Brak jest podstaw prawnych do podjęcia przez radę gminy uchwały nakładającej obowiązek
uiszczenia opłaty w określonej wysokości w związku z włączeniem się do sieci
wodociągowej.
V CZ 49/11
postanow. SN 2011-07-21 LEX nr 898283
1. Zadania wyszczególnione w art. 7 ust. 1 pkt 3 u.s.g. zaliczają się bez wątpienia do objętych
pojęciem gospodarki komunalnej "zadań o charakterze użyteczności publicznej, których
celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze
świadczenia usług powszechnie dostępnych" (art. 1 ust. 2 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z 1996
r. o gospodarce komunalnej).
2. Art. 2 ustawy z 1996 r. o gospodarce komunalnej, określający formy prowadzenia
gospodarki komunalnej, zawiera jedynie wyliczenie o charakterze przykładowym (na co
wskazuje użyte przez ustawodawcę wyrażenie "w szczególności") i w żadnym wypadku nie
można twierdzić, by katalog ten miał charakter zamknięty i wyczerpujący.
II SA/Kr 226/11
wyrok wsa w Krakowie
2011-06-07 LEX nr 821553
1. Art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1996 r. o gospodarce komunalnej zawiera jedynie podstawę
prawną do ustalenia cen za wodę z wodociągu gminnego (odpowiednio cen za odbiór ścieków
do kanalizacji gminnej), nie można w żadnym względzie uznać tego przepisu za podstawę
prawną nałożenia w drodze uchwały organu gminy obowiązku ponoszenia opłat za
możliwość korzystania z urządzeń wodociągowych (kanalizacyjnych) lub opłat za
podłączenie do tych urządzeń.
2. W zakresie ustalania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej nie mieści się wprowadzanie opłat za podłączenie do nich.
II SA/Wr 245/11
wyrok wsa we Wrocławiu 2011-06-02
LEX nr 821568...
60
1. Istotne naruszenie prawa, powodujące nieważność uchwały lub zarządzenia organu gminy,
czy też rozstrzygnięcia nadzorczego nie pokrywa się z przesłankami nieważności decyzji w
rozumieniu art. 156 k.p.a.
2. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, aby móc decydować o wysokości
cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej, musiałby zostać do
tego uprzednio upoważniony mocą stosownej uchwały organu stanowiącego jednostek
samorządu terytorialnego.
III CZP 22/11
postanow. SN 2011-05-18 LEX nr 898256
Katalog zadań przewidzianych w art. 9 ust. 4 ustawy z 1990 r. o samorządzie gminnym i art.
1 ust. 2 ustawy z 1996 r. o gospodarce komunalnej jest otwarty i zmienny, uwarunkowany
cyklem życia mieszkańców, warunkami zewnętrznymi oraz ogólną sytuacją społecznogospodarczą, co wymaga dostosowywania świadczenia usług do tych zmian. Stwierdzenie,
czy konkretnie świadczone usługi spełniają omówione przesłanki dokonywane być powinno
w okolicznościach konkretnej sprawy, przez odniesienie ich do wyróżnionych cech tych
zadań, wskazujących na ich wagę dla społeczności gminnej.
III SA/Wr 110/11 wyrok wsa 2011-05-05 we Wrocławiu
LEX nr 1129377
1. Dopuszczenie możliwości zlecenia samorządowemu zakładowi budżetowemu innych zadań
do wykonania niż wymienione w akcie erekcyjnym tego zakładu i w innym trybie niż zmiana
tego aktu stanowi naruszenie art. 16 ust. 2 u.f.p. oraz art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h u.s.g.
2. Zakład budżetowy jest jednostką organizacyjną sektora finansów publicznych, która
odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywa koszty swojej działalności z
przychodów. Musi więc takie przychód uzyskiwać.Nie można wobec tego wykluczyć
sytuacji, w której powstanie nadwyżka przychodów nad rozchodami. W żaden sposób
zaistnienie takiej sytuacji nie przesądza o tym, że zakład prowadzi wyłącznie działalność
gospodarczą nastawioną na osiągnięcie zysku, a nie działalność pożytku publicznego.
Jakkolwiek bowiem działalność pożytku publicznego nastawiona może być wyłącznie na
osiągnięcie wymienionych w u.g.k. celów, niemniej jednak, brak jest normy prawnej
zakazującej przy okazji prowadzenia tej działalności osiągnięcia zysku.
II SA/Kr 1263/10
wyrok wsa w Krakowie
2011-01-28 LEX nr 753483
Przepis art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k. nie stanowi podstawy prawnej do wydawania przez organy
gminy przepisów powszechnie obowiązujących (aktów prawa miejscowego), które
dotyczyłyby cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej.
II SA/Kr 1133/10
wyrok wsa w Krakowie
2011-01-28 LEX nr 707804...
Art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej nie stanowi podstawy prawnej do
wydawania przez organy gminy przepisów powszechnie obowiązujących (aktów prawa
miejscowego), które dotyczyłyby ww. cen i opłat. Ponadto podłączenie do sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej nie jest ani "usługą komunalną" ani "korzystaniem z obiektów
i urządzeń", toteż z tego punktu widzenia zaskarżona uchwała nie miała podstawy prawnej.
1999.10.19 postanow.
SN
III CZ 112/99 OSNC 2000/4/78
Działalnością gospodarczą gminy jest - prowadzona w formie komunalnych zakładów
budżetowych lub spółek prawa handlowego - działalność w zakresie zadań własnych,
określonych w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jedn.
tekst: Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.), których celem jest zaspokajanie zbiorowych
potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych, a także - w
61
przypadkach określonych w odrębnej ustawie - działalność w zakresie wykraczającym poza te
zadania.
wyrok NSA z 29-11-2001, sygn.: SA/Wr 1415/01, opubl.: OSS 2002/1/16
1. Art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej nie stanowi podstawy do podjęcia
uchwały o charakterze aktu prawa miejscowego.
2. Art. 40 ust. 2 pkt. 3 i 4 nie stanowi podstawy do podjęcia uchwał w sprawie ustalenia cen
biletów wstępu do gminnego, leśnego ogrodu drzew i krzewów (arboretum), będącego
obiektem użyteczności publicznej. W zakresie pojęcia "zasady i tryb korzystania" z gminnych
obiektów i urządzeń użyteczności publicznych nie mieści się ustalanie ścisłej wysokości
opłat, albowiem oznaczałoby to w gruncie rzeczy wprowadzenie cen urzędowych sztywnych,
do czego rada nie jest upoważniona.
wyrok NSA z 13-12-2000r. , sygn.: II SA 2320/00, opubl.:OSS 2001/4/129
1. Żadna ustawa nie upoważnia gminy generalnie do nakładania na jej mieszkańców danin
publicznych.
2. W zakresie ustalania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej nie mieści się wprowadzanie opłat za korzystanie z nich.
3. Opłaty, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1996 r. o gospodarce komunalnej
mogą być czymś więcej niż ustalonymi "urzędowo" należnościami, stanowiącymi jedynie
ekwiwalent za f "usługę" ze strony gminy w postaci umożliwienia korzystania z jej obiektów i
urządzeń, świadczoną w warunkach braku jakiegokolwiek przymusu po stronie
świadczeniobiorcy.
wyrok NSA z 6-12-2000, sygn.:I SA/Gd 1977/99, opubl.:
OSS 2001/2/63
Utworzenie sportowej spółki akcyjnej na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy z 1996 r. o
gospodarce komunalnej również jest niemożliwe, gdyż przystępowanie jednostek samorządu
terytorialnego do spółek prawa handlowego jest możliwe tylko w przypadkach spółek
zajmujących się czynnościami bankowymi i ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą,
promocyjną, edukacyjną i wydawniczą prowadzoną na rzecz samorządu terytorialnego.
2000.12.06 wyrok NSA I SA/Gd 1977/99
Fin.Kom. 2001/3/78 w Gdańsku
Nie można zgodzić się z argumentacją, że realizacja zadań z zakresu kultury fizycznej
ukierunkowana na sport profesjonalny jest zadaniem o charakterze użyteczności publicznej i
w związku z tym należy do zadań własnych gminy. Tylko zadanie publiczne można zaliczyć
do kategorii zadań o charakterze użyteczności publicznej, to znaczy takich, które w
odniesieniu do gminy polegają na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej.
wyrok NSA z 20-09-2000, sygn.: SA/Sz 1099/00, niepubl.
Zarząd miasta błędnie utożsamił desygnowanie (wyznaczenie) radnych do rad nadzorczych
spółek komunalnych (jako reprezentantów mienia komunalnego) z powołaniem na członka
rady nadzorczej w rozumieniu art. 18 ust. 4 ustawy o działalności komunalnej, którego
dokonuje istotnie zarząd gminy, pełniący w jednoosobowych spółkach jednostek samorządu
terytorialnego funkcje zgromadzenia wspólników.
62
2001.11.21 wyrok s.antym
XVII Ama 5/01
LEX nr 56472
Brak prowadzenia przez gminę działalności gospodarczej oraz świadczenia usług o
charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą, uzasadnia
oddalenie wobec gminy zarzutu stosowania praktyki monopolistycznej.
2003.07.03 postanow.
s.apel. I ACz 1313/03
Wokanda
2004/7-8/72
w
Warszawie
O zaliczeniu do działalności gospodarczej gminy nie decyduje zarobkowy charakter, ale
przedmiot działalności, w tym zadania własne gminy. Te ostatnie bowiem mogą mieć także
charakter gospodarczy.
2004.12.01 wyrok s.okik XVII Ama 67/03
Dz.Urz.UOKiK 2005/1/11
W art. 4 pkt 1 lit. a) ustawy z 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów jako
przedsiębiorcę określa się także obok innych osobę prawną organizującą usługi o charakterze
użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o
działalności gospodarczej. Mając na uwadze, że Miasto będąc stroną umowy realizuje
działania o charakterze użyteczności publicznej poprzez promocję miasta, rozpowszechnianie
informacji społecznie użytecznych np. dotyczących planowanych inwestycji czy remontów
dróg, zdobywa środki na realizację innych celów społecznych oraz ustala zasady dystrybucji
prasy bezpłatnej w sposób określony umową z korzyścią dla konsumentów, należy uznać, iż
ma ono status przedsiębiorcy w rozumieniu powołanego wyżej przepisu.
2005.11.10 wyrok WSA w Warszawie III SA/WA 2445/2005
Do powierzenia zadań własnych gminy jednostkom organizacyjnym (w tym spółkom) nie jest
potrzebna umowa. Podstawą do ich zlecenia będzie bowiem sam akt organu gminy
powołujący do życia tę jednostkę i określający przedmiot jej działania. Tylko wtedy, gdy
mamy do czynienia z podmiotem od gminy niezależnym organizacyjnie i gospodarczo, jego
zaangażowanie w wykonywanie gminnych zadań użyteczności publicznej odbywa się na
zasadach ogólnych, a więc z wykorzystaniem umowy. Jednocześnie w stosunkach między
gminą i jej spółką jest również miejsce na umowy o zamówienia publiczne, pod warunkiem,
że mamy do czynienia ze zleceniem zamówienia mieszczącego się w zadaniach, dla których
gmina powołała tę jednostkę organizacyjną.
Zatem gmina wykonując swe zadania samorządowe z zakresu ściśle pojętej gospodarki
komunalnej jest wyłączona spod działania ustawy Prawo zamówień publicznych, gdyż celem
stosowania tej ustawy jest zawarcie umowy poprzez tryb zamówień publicznych z odrębną
jednostką organizacyjną dla uzyskania efektu gospodarczego, ustalonego tą umową i na
warunkach wskazanych w tej umowie.
2004.08.12 wyrok WSA w Warszawie II SA 1750/2003
Działalność usługowa w zakresie telekomunikacji została uznana za wykraczającą poza
zakres użyteczności publicznej i dlatego prowadzono ją w formie spółki kapitałowej prawa
handlowego. Przejęcie zaś majątku tej spółki przez gminę nie uzasadnia twierdzenia, iż
63
zmienił się rodzaj działalności z zarobkowej na użyteczności publicznej, tylko dlatego, że
obecnie majątkiem tym dysponuje jednostka samorządu terytorialnego.
2003.01.19 wyrok NSA SA/Gd 1968/2002
1. Zasadnicza odmienność między gospodarką komunalną a działalnością gospodarczą polega
głównie na tym, że gospodarka komunalna nie ma celu zarobkowego. Musi się ona mieścić w
ramach działalności komunalnej, a jej obligatoryjnym celem pozostaje wykonywanie zadań
własnych gminy, w tym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (zadań użyteczności
publicznej). Gmina jest przede wszystkim organem władzy publicznej, przez co siłą rzeczy
musi przejąć określone funkcje interwencyjne w gospodarce. Chodzi tu zwłaszcza o dziedziny
działalności społecznie niezbędnej, w których podmioty prywatne nie są zainteresowane
podjęciem działalności (np. brak opłacalności), o tworzenie nowych miejsc pracy, o
podtrzymywanie lokalnych tradycji i lokalnych ośrodków aktywności gospodarczej i
kulturalnej.
3. Sportowa Spółka Akcyjna nie spełnia łącznych warunków wynikających z art. 10 ust. 1
ustawy o gospodarce komunalnej, gdyż jej powstanie nie wpłynie na stan bezrobocia, nie
spełnia również warunku wynikającego z ust. 2 tego artykułu, gdyż nie dotyczy zbycia lub
rozporządzenia mieniem. Natomiast utworzenie sportowej spółki akcyjnej na podstawie art.
10 ust. 3 ww. ustawy jest również niemożliwe, gdyż przystępowanie jednostek samorządu
terytorialnego do spółek prawa handlowego jest możliwe tylko w przypadkach spółek
zajmujących się czynnościami bankowymi i ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą,
promocyjną, edukacyjną i wydawniczą prowadzoną na rzecz samorządu terytorialnego, co w
analizowanym przypadku nie występuje, wśród tej działalności nie wymieniono bowiem
profesjonalnej działalności sportowej.
Umieszczenie w statucie w zakresie zadań spółki tak nazwanego celu wśród bardzo wielu
innych jej zadań (w tym m.in. poza działalnością sportową działalność organizacji
komercyjnych, wynajem nieruchomości, działalność informatyczna i handlowa) sprawia, że
cel ten nie może zmienić oceny, iż podstawowym i zasadniczym celem spółki jest realizacja
zadań związanych ze sportem profesjonalnym.
II SA/Łd 1050/12 Wyrok WSA w Łodzi z dnia 10 stycznia 2013 r. LEX nr 1270477
1. Przepis art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1996 r. o gospodarce komunalnej nie stanowi
generalnego upoważnienia do wprowadzenia opłat o charakterze publicznoprawnym. Choć w
przepisie tym mówi się o cenach i opłatach, to opłaty, o których mowa w tym przepisie, są
tylko ustalonymi należnościami, stanowiącymi ekwiwalent za usługę ze strony gminy w
postaci umożliwienia korzystania z jej obiektów i urządzeń, świadczoną w warunkach braku
przymusu po stronie świadczeniobiorcy. Gdy pojawia się przymus, to czyni opłatę już daniną
publiczną narzuconą jednostronnie za usługę.
2. Jeśli zaskarżona uchwała rady gminy nie zostaje opublikowana w wojewódzkim dzienniku
urzędowym zgodnie z przepisami regulującymi te kwestie w dacie jej podjęcia i nie zostaje
też opublikowana od dnia wejścia w życie ustawy z 2000 r. o ogłaszaniu aktów
normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, a pobiera się na jej podstawie opłaty
oraz zawiera umowy warunkujące korzystanie z urządzeń sieci wodociągowej to
niezachowanie względem zaskarżonej uchwały wymagań przewidzianych m.in. w
Konstytucji RP (art. 88 ust. 1) i powołanej ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i
64
niektórych innych aktów prawnych stosownie powoduje konieczność stwierdzenia
nieważności zaskarżonej uchwały w całości na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a. z uwagi na
rażące naruszenie prawa w zakresie procedury jej podejmowania.
Problematyka informacji na rynku i jej znaczenie dla konsumenta oraz przedsiębiorcy.
pojęcie informacji,
ochrona danych osobowych i ochrona informacji gospodarczych w publicznym prawie
gospodarczym.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt V:
II SAB/Lu 51/12
wyrok wsa w Lublinie 2012-06-13 LEX nr 1212292
1. Szpital jako Publiczny Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej w zakresie, w jakim
korzysta ze środków publicznych, jest podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji
stanowiących informację publiczną.
2. Strona ma prawo kwestionowania bezczynności organu w przypadku, gdy uznaje, iż
żądane informacje są informacjami publicznymi i powinny być udzielone w trybie
wnioskowym na podstawie ustawy z 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
II SAB/Gd 12/12
wyrok wsa w Gdańsku
2012-05-09 Wspólnota 2012/23-24/46
Zgodnie z definicją, informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych, a w
szczególności o sprawach wymienionych w art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
II SAB/Wa 483/11 wyrok wsa 2012-04-20 w Warszawie, LEX nr 1162641
Fakt, że informacja dotycząca dat publikacji, numerów i pozycji, pod którymi zamieszczono
w ogólnie dostępnym publikatorze akty prawa miejscowego, funkcjonuje w obiegu
publicznym, nie pozbawia jej przymiotu informacji publicznej. W takiej sytuacji nie ma
jedynie podstaw do realizowania wniosku o jej udostępnienia w trybie u.d.i.p.
II SAB/Wa 483/11 wyrok wsa w Warszawie 2012-04-20, Wspólnota 2012/19-20/47
Wójt nie musi w trybie dostępu do informacji publicznej udzielać informacji dotyczącej
publikacji uchwał w dzienniku urzędowym województwa, takich jak rok, numer i pozycja
dziennika poszczególnych uchwał.
II SA/Wa 181/12
wyrok wsa w Warszawie 2012-04-05 LEX nr 1162404
Jeśli podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej nie posiada żądanej przez
wnioskodawcę informacji, gdyż ta w ogóle nie została wytworzona (fizycznie nie istnieje),
winien jedynie pisemnie poinformować o tym zainteresowanego, nie wydając w tym zakresie
decyzji o odmowie udzielenia informacji publicznej.
II SAB/Wa 32/12
wyrok wsa w Warszawie 2012-03-22 LEX nr 1133382
Organ nie pozostaje w bezczynności w sytuacji, gdy poinformuje wnioskodawcę, iż nie
dysponuje żądaną informacją publiczną.
II SAB/Lu 10/12
wyrok wsa w Lublinie
2012-03-20, LEX nr 1164471
65
Za brak formalny wniosku o udzielenie informacji publicznej nie można uznać braku
pełnomocnictwa lub dokumentu potwierdzającego umocowanie określonych osób do
reprezentowania osoby prawnej.
I OSK 2265/11
wyrok NSA W-wa 2012-03-07, LEX nr 1145097
Ekspertyzy sporządzone przez Polskie Towarzystwo Informatyczne na rzecz Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych i Administracji związane z tworzeniem przez ten organ systemów
informatycznych oraz przygotowaniem egzaminów dla osób ubiegających się o wydanie
świadectwa kwalifikacji dla kontrolerów systemów teleinformatycznych spełniają warunki
informacji publicznej, dotyczą bowiem realizacji przez ten organ zadań publicznych.
I OSK 2196/11
wyrok NSA W-wa 2012-02-29, LEX nr 1145090
1. W państwie prawa, gdzie zakłada się kontrolowanie władzy przez społeczeństwo
obywatelskie, obywatel w ramach konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej
ma prawo dowiedzieć się jakimi przesłankami kierował się Prezydent RP, wykonując swoje
uprawnienia określone w art. 122 Konstytucji RP, a tym samym zapoznać się z wnioskami
opinii i ekspertyz dotyczących określonego projektu aktu prawnego.
2. Opinie i ekspertyzy, jeżeli dotyczyły projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw
związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych, są informacją publiczną
w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.i.p., odnoszą się bowiem do sprawy publicznej, jaką jest
kwestia przyszłych świadczeń emerytalnych i proponowanego kształtu aktu prawnego.
3. W żadnym z przepisów Konstytucji nie została zawarta norma, która wyłączałaby osobę i
urząd Prezydenta RP spod działania art. 61 Konstytucji RP. Prerogatywy prezydenckie
dotyczą tylko możliwości swobodnego podejmowania decyzji, nie mogą jednak ograniczać
konstytucyjnych praw obywateli.
4. Opinie i ekspertyzy sporządzone na zlecenie Kancelarii Prezydenta RP są materiałami
urzędowymi w rozumieniu art. 4 pkt 2 u.p.a.p.p.
I OW 187/11, postanow. NSA W-wa 2012-02-29, LEX nr 1136725
W zakresie właściwości instancyjnej do rozpoznania odwołania od decyzji o odmowie
udostępnienia informacji publicznej nie ma podstaw do zastosowania regulacji wynikającej z
ustaw materialnoprawnych, z których zakresem przedmiotowym związana jest żądana
informacja publiczna. Właściwość instancyjną ustala się według przepisów k.p.a., na
podstawie art. 127 § 2 w związku z art. 17 pkt 1 k.p.a.
I OW 195/11 postanow. NSA W-wa
2012-02-29, LEX nr 1136728
W sprawie właściwości instancyjnej do rozpoznania decyzji odmawiającej udzielenie
informacji publicznej z rejestru decyzji o pozwoleniu na budowę nie ma podstaw do
stosowania p.b.
I OSK 2215/11
wyrok NSA W-wa 2012-02-29, LEX nr 1122883
1. O zakwalifikowaniu określonej informacji jako podlegającej udostępnieniu w rozumieniu
u.d.i.p. decyduje kryterium rzeczowe, tj. treść i charakter informacji. Informacja publiczna
obejmuje bowiem swoim znaczeniem szerszy zakres pojęciowy niż dokumenty urzędowe i
nie można zawężać i utożsamiać dostępu do informacji publicznej z dostępem do
dokumentów.
2. Informacją publiczną są nie tylko dokumenty bezpośrednio zredagowane i wytworzone
przez organy administracji publicznej, ale także te dokumenty, których organ używa do
zrealizowania powierzonych mu prawem zadań.
66
3. Pojęcie dokumentu urzędowego różni się od dokumentu zawierającego informację
publiczną. Istotne znaczenie ma zatem nie to, czy dokument został sporządzony przez
funkcjonariusza publicznego w znaczeniu przepisów k.k., lecz przede wszystkim to, czy
zawiera on informację publiczną.
4. Do spraw wszczętych w trybie u.d.i.p. podmiot zobowiązany do jej udzielenia stosuje
przepisy tej ustawy przy uwzględnieniu szczególnych unormowań p.z.p. Jawność umów w
sprawach zamówień publicznych na gruncie u.d.i.p. wyłącza możliwość odmowy ich
udostępnienia z powołaniem się na którąkolwiek z tajemnic ustawowo chronionych. Nie jest
zatem dopuszczalne wydanie decyzji odmawiającej udostępnienia umów w sprawach
zamówień publicznych, gdyż są one jawne.
I OSK 2291/11
wyrok NSA W-wa 2012-02-22, LEX nr 1122884
Szkołę publiczną należy zaliczyć do podmiotów, które obowiązane są do udostępnienia
informacji publicznej.
I OSK 2172/11
wyrok NSA W-wa 2012-02-03, LEX nr 1118629
Wydruki korespondencji e-mailowej nie stanowią informacji publicznej.
I OSK 2130/11
wyrok NSA W-wa 2012-01-27, LEX nr 1126276
1. Opinie ekspertów nie są informacją publiczną, jeżeli nie dotyczą konkretnego aktu
będącego już przedmiotem toczącego się procesu legislacyjnego. Są natomiast dokumentem
wewnętrznym służącym gromadzeniu informacji, które w przyszłości mogą zostać
wykorzystane w procesie decyzyjnym.
2. Opinie i ekspertyzy stanowią jeden z wielu elementów wewnętrznego postępowania,
którym Prezydent nie jest jednak związany, a jego decyzja nie musi być uwarunkowana
treścią i wynikiem sporządzonych na jego zlecenie opinii prawnych i analiz. Nie oznacza to
jednak, że nieuprawnione jest przenoszenie na osobę Prezydenta RP zasad dotyczących
udostępniania informacji publicznej. Na takie wyłączenie nie wskazują ani treść art. 61
Konstytucji RP, ani też przepisy u.d.i.p. W państwie prawa proces podejmowania decyzji,
również dyskrecjonalnych, w pewnym zakresie powinien być transparentny, a organy władzy
nie ulegając bieżącym naciskom opinii publicznej winny równocześnie liczyć się z
koniecznością racjonalnego uzasadniania podejmowanych decyzji.
3. Opinie i ekspertyzy sporządzone na zlecenie Kancelarii Prezydenta RP są materiałami
urzędowymi w rozumieniu art. 4 pkt 2 u.p.a.p.p. Pełnią funkcję służebną w procesie
podejmowania decyzji przez najwyższy organ władzy wykonawczej i nie stanowią
przedmiotu prawa autorskiego.
I OSK 2118/11, wyrok NSA W-wa 2012-01-20, LEX nr 1120657
Przepisy u.d.i.p. nie zawężają dostępu do informacji publicznej wytworzonej jedynie w toku
prowadzonych postępowań administracyjnych. Wręcz przeciwnie - udostępnieniu podlega
każda informacja o sprawach publicznych. Niewątpliwie taką informację stanowi notatka z
przebiegu spotkania przedstawicieli rządu z przedstawicielami gminy.
IV SAB/Gl 69/11
wyrok wsa w Gliwicach, 2012-01-10, LEX nr 1101381...
1. Sądy i trybunały podlegają regułom i procedurom u.d.i.p., o ile inne ustawy (a nie aktów
podustawowych) zawierające przepisy proceduralne nie będą przewidywały procedur
szczególnych. Regulacja zasad i trybu udostępniania akt zamieszczona w rozporządzeniu z
dnia 23 lutego 2007r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz.
249) nie zawiera i nie może zawierać jako akt podustawowy "przepisów innych ustaw
67
określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami
publicznymi", o których mowa w art. 1 ust. 2 u.d.i.p.
2. W przypadku, gdy informacja publiczna zawiera dane, o których mowa w art. 5 ust. 2
u.d.i.p. zd. pierwsze i nie zachodzą przesłanki wymienione w jego zdaniu drugim,
pierwszeństwo w ochronie mają dane osobowe, czyli dane o przedsiębiorcy objęte tajemnicą,
a tym samym wykonanie obowiązku informacyjnego nie stanowi przesłanki legalizującej ich
udostępnienie.
I OSK 2157/11
wyrok NSA W-wa 2012-01-03, LEX nr 1107474
Pojęcie informacji publicznej ma szeroki charakter i odnosi się do wszelkich spraw
publicznych również wówczas, gdy wiadomość nie została wytworzona przez podmioty
publiczne, a jedynie odnosi się do nich.
II SA/Wa 2227/05 wyrok WSA w Warszawie 2006.04.20 LEX nr 220927
1. Norma kolizyjna zawarta w art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej
stanowi, iż "przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne
zasady i tryb dostępu do informacji, będących informacjami publicznymi". Wykładnia
celowościowa funkcjonalna tego przepisu prowadzi do wniosku, iż jeżeli obowiązują
odmienne regulacje dotyczące zasady i trybu ich udzielania, to będą one miały pierwszeństwo
przed ustawą o dostępie do informacji publicznej.
2. Zadaniem ustawy o ochronie danych osobowych nie jest jedynie stanie na straży interesów
tych, których przetwarzane dane osobowe dotyczą. Naczelną zasadą ustawy nie jest zakaz
przetwarzania danych osobowych, lecz przestrzeganie zakresu i trybu ich przetwarzania.
Odmienna wykładnia prowadziłaby do tego, że w oparciu o ustawę o dostępie do informacji
publicznej legalnie można byłoby uzyskać dostęp do danych chronionych ustawą o ochronie
danych osobowych.
3. Dobrem publicznym (art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie danych osobowych) może być
ochrona dobrego imienia, prestiżu uczelni (obrona przed zarzutami stawianymi władzom
uczelni). Jeżeli zatem sam skarżący publicznie podważa autorytet uczelni i jej władz, to
informacja publiczna podana w obronie tych wartości zawierająca dane o procesach
pracowniczych, może być uznana jako obrona dobrego imienia uczelni realizowana dla dobra
publicznego.
4. Udzielenie informacji publicznej zawierającej częściowo tzw. zwykłe dane osobowe
byłego pracownika, który dobra te publiczne podważa, mieści się w dyspozycji normy art. 23
ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie danych osobowych.
II SA/Wa 1443/05 wyrok WSA w Warszawie 2005.09.21 LEX nr 204649
Stosując przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z
2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), należy za każdym razem wyważać dobra, które legły u jej
podstaw. Prawo do ochrony danych osobowych, jako jeden z elementów prawa do ochrony
własnej prywatności, ma swoje źródło w przepisach, art. 47, art. 49, art. 50 i art. 51
Konstytucji RP. W praktyce prawo do ochrony danych osobowych ulega ograniczeniu z
uwagi na interes publiczny lub usprawiedliwiony interes innych osób, czyli nie jest to prawo
o charakterze absolutnym, jak większość praw chronionych konstytucyjnie. Nie można też tak
rozumieć przepisów ustawy, że udostępnienie danych osobowych dłużnika w celu windykacji
należności, narusza dobro tej osoby, gdyż byłoby to niczym nieuzasadnione jej
68
uprzywilejowanie. Zawierając umowę cywilnoprawną, należy liczyć się z jej
konsekwencjami, a także z tym, że obowiązek wykonania umowy dotyczy jednej i drugiej
strony, nawet jeżeli jedna z nich jest konsumentem. Ochrona dóbr jednych nie może się
odbywać kosztem naruszania praw innych, co można pośrednio, bądź bezpośrednio wywieźć
z wielu przepisów Konstytucji RP (art. 2, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 83).
I ACa 1140/01 wyrok s.apel. w Poznaniu
2001.11.13 Wokanda 2002/11/46
Adres danej osoby jako sfera prywatności człowieka należy do danych osobowych.
Naruszenie tej sfery sprowadza odpowiedzialność z tytułu ochrony dóbr osobistych, jednakże
żądanie usunięcia danych osobowych nie należy do kognicji sądów powszechnych.
II KKN 438/00 postanow. SN 2000.12.11 OSNKW 2001/3-4/33
1. Dane osobowe korzystają z ochrony przewidzianej ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o
ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133, poz. 883 ze zm.) już wówczas, jeżeli tylko mogą
znaleźć się w zbiorze danych osobowych, bez względu na to, czy się w nim ostatecznie
znalazły, a ustawa w odniesieniu do różnych etapów i rodzajów przetwarzania danych,
określa jeszcze dodatkowe uprawnienia osób, których dane te dotyczą (rozdz. 4 ustawy).
Rzecz bowiem w tym, że każdy ma prawo do ochrony dotyczących go danych osobowych
(art. 1 ust. 1 ustawy), a nie jedynie ten, czyje dane znalazły się już w zbiorze.
2. Na gruncie ustawy o ochronie danych osobowych administratorem danych osobowych jest
jedynie ten podmiot, który decyduje o celach i środkach przetwarzania tych danych (art. 7 pkt
4 ustawy), natomiast administrującym - także taki podmiot, który zarządza, zawiaduje
zbiorem danych (art. 50, 51, 54) lub danymi (art. 52) w procesie ich przetwarzania, w tym i
powierzonego mu w trybie wskazanym w art. 31 tej ustawy, przy czym odpowiedzialność
karna administrującego nie będącego administratorem danych wchodzi w rachubę wówczas
gdy jego zachowanie - uznane za karalne przez ustawę - wynika z powierzonych mu
czynności przetwarzania danych.
II SA 686/99 wyrok NSA w Warszawie 1999.06.24 LEX nr 46190
1. Błędnym jest twierdzenie, iż imię i nazwisko oraz stanowiska pracownika państwowego (z
wyjątkiem służb specjalnych) lub samorządowego podlega ochronie danych osobowych na
podstawie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U.
Nr 133, poz. 883).
2. Z art. 61 ust. 2 Konstytucji RP wynika obowiązek udostępniania danych już istniejących
(dokumenty).
Natomiast żaden przepis nie zobowiązuje organów państwowych i samorządowych do
wykonywania, wyłącznie na potrzeby prasy, specjalnych wykazów, zestawień czy innego
rodzaju opracowywanych danych.
II SA/Wa 188/12 Wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 maja 2012 r. M.Pr.Bank.
2012/11/41-45
Przepisy o tajemnicy bankowej nie wyłączają stosowania ustawy o ochronie danych
osobowych w całości, czynią to jednak w zakresie, w jakim zapewniają ochronę dalej idącą
niż ustawa o ochronie danych osobowych, a więc tylko jeśli chodzi o zasady udostępniania
osobom i podmiotom trzecim informacji, o których mowa w art. 104 p.b.
69
I OSK 1666/12 Wyrok NSA w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2013 r. G.Prawna
2013/162/1
Generalny inspektor ochrony danych osobowych, wydając decyzje dotyczącą udostępnienia
danych autorów wpisów na forum internetowym, musi wziąć pod uwagę to, czy ważniejsza
jest ochrona danych internautów czy interes firmy.
Wybrane zagadnienia z zakresu nowych technologii:
własność przemysłowa,
własność intelektualna.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt VI:
II GSK 72/11
wyrok NSA W-wa 2012-02-29, LEX nr 1123082
Znak towarowy musi dla uzyskania ochrony wykazywać się przynależnymi tylko jemu
cechami, które pozwolą wyróżnić towar nim oznaczony jako pochodzący z określonego
źródła od innych towarów tego samego rodzaju mających inne pochodzenie. W przypadku
znaków słowno-graficznych posiadanie zdolności odróżniającej odnosi się do znaku
towarowego jako całości, ocenie podlegają zatem zarówno elementy słowne, jak i graficzne.
II GSK 1502/10
wyrok NSA W-wa 2012-01-31, LEX nr 1137875
1. W przeciwieństwie do postaci znaku, w odniesieniu do której dopuszcza się wypełnienie
obowiązku używania przez jego zastosowanie w postaci odmiennej od zarejestrowanej, w
odniesieniu do towarów lub usług taka możliwość nie jest przewidziana. Są to wyraźne
argumenty za ścisłym pod tym względem zastosowaniem obowiązku używania. Należy
jednak zauważyć, że podana wyżej odpowiedź nie może być rozumiana w ten sposób, że
obowiązkowe używanie znaku ma odbywać się jednocześnie wobec każdego z towarów lub
usług, na które rozciąga się ochrona znaku.
2. Jeżeli znak towarowy zarejestrowany jest dla szerokiej kategorii towarów, określonej
jednym pojęciem, a faktycznie używany jest tylko dla określonej podkategorii tych towarów,
to dopuszczalne i prawidłowe jest stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego udzielonego
na ten znak towarowy dla wszystkich innych podkategorii towarów, dla których znak ten jest
nieużywany.
3. Zakwalifikowanie znaku w postaci zmodyfikowanej jako użycia w celu zachowania prawa
ochronnego jest możliwe tylko o tyle, o ile modyfikacja ta nie tylko nie ma wpływu na
znamiona odróżniające znaku, lecz także nie prowadzi do zmiany samej istoty znaku. Przy
czym dla rozstrzygnięcia o wypełnieniu obowiązku używania znaku odmiennego od
zarejestrowanego podstawowe znaczenie ma zdanie przeciętnego odbiorcy.
II PK 95/11
wyrok SN
2012-01-18, LEX nr 1133917...
1. Projektami racjonalizatorskimi są rozwiązania, które autorzy zgłaszają przedsiębiorcom do
wykorzystania. Przedsiębiorca zaś ma pełną swobodę w uznaniu rozwiązania zgłoszonego
przez wnioskodawcę za projekt racjonalizatorski. Jedyne ograniczenie w tym zakresie wynika
z art. 7 ust. 2 ustawy z 2000 r. - Prawo własności przemysłowej.
70
2. Przez racjonalizację należy rozumieć zmiany i usprawnienia dokonywane w procesie
produkcji, w celu osiągnięcia konkretnych efektów. Oznacza to, że różni przedsiębiorcy mogą
uznać różne rozwiązania za projekty racjonalizatorskie.
3. Za projekt racjonalizatorski na gruncie ustawy z 2000 r. Prawo własności przemysłowej
należy uważać innowacyjne rozwiązanie (polegające na zmianach i usprawnieniach),
udoskonalające procesy produkcji, zawierające mniejsze natężenie myśli twórczej (w
porównaniu z wynalazkiem, wzorem użytkowym, wzorem przemysłowym lub topografią
układu scalonego), które jednocześnie spełnia kryteria przewidziane w regulaminie
racjonalizacji przyjętym u danego pracodawcy.
II GSK 932/10,
wyrok NSA W-wa 2011-10-26, LEX nr 1070265
Przedmiotem oceny na podstawie art. 132 ust. 2 pkt 2 p.w.p. jest określony znak jako
integralna całość. Przy analizie podobieństwa spornych znaków należy uwzględnić
okoliczność, że znak słowno-graficzny koliduje ze znakami słownymi. W znakach
kombinowanych słowa nie zawsze mają charakter decydujący.
VI SA/Wa 817/08 wyrok wsa w Warszawie 2008.08.11 LEX nr 512910
1. Prawo własności przemysłowej jest ustawą szczególną w stosunku do przepisów ustawy o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ten stosunek nie wyklucza jednak możliwości
dodatkowej ochrony zarejestrowanych oznaczeń także na tle ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji. Tak samo jest z ochroną zarejestrowanych i używanych znaków
towarowych. Mogą być one chronione przez przepisy art. 10 ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji mimo tego, że przysługuje im ochrona przez rejestrację także na tle
prawa własności przemysłowej. Te same relacje należy uwzględnić porównując ustawę o
znakach towarowych.
2. Przepis art. 8 pkt 1 u.z.t. nakazuje ocenę, czy wnioskowany znak nie narusza zasad
współżycia społecznego i wyklucza rejestrację znaku uznanego za naruszający te zasady.
Zasady te należy wykładać w sposób właściwy dla prawa znaków towarowych. W przepisie
nie ma bowiem odesłania do żadnej konkretnej zasady współżycia społecznego, lecz
powołany został bliżej nieokreślony system tych zasad w postaci klauzuli generalnej.
Zadaniem tej klauzuli nie jest przekreślenie uprawnień zgłaszającego, lecz zakreślenie im
takich granic, aby realizacja tych uprawnień nie naruszała zasad współżycia społecznego.
Chodzi tu o sprzeczność z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami. Rzeczą organu
jest w tej sytuacji ustalenie, czy zgłoszony znak pozostaje w sprzeczności z omawianymi
zasadami i skonkretyzowanie tych zasad w akcie stosowania prawa. W konsekwencji
wykładnia zasad współżycia społecznego winna uwzględniać treść pojęcia dobrych
obyczajów.
T-360/99 wyrok S(PI) 2000.10.26 Community Concepts AG v. Urząd Harmonizacji
Rynku Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory Przemysłowe) LEX nr 83648
Zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia nr 40/94 w sprawie wspólnotowego znaku
towarowego, znaki towarowe, które pozbawione są jakiegokolwiek odróżniającego
charakteru, nie są rejestrowane. Z tego względu słowo "Investorworld", o którego rejestrację
wnioskowano odnośnie usług ubezpieczeniowych, finansowych, i dotyczących obrotu
nieruchomościami, nie może zostać zarejestrowane jako wspólnotowy znak towarowy,
ponieważ jest pozbawione jakiegokolwiek odróżniającego charakteru. Słowo "investor"
71
sugeruje, iż wskazane usługi są skierowane do inwestorów. Dodanie do tego słowa "world"
nie nadaje mu żadnej dodatkowej cechy, która sprawiłaby, iż oznaczenie to w całości
umożliwiłoby odróżnienie usług wnioskodawcy od tych oferowanych przez inne
przedsiębiorstwa. Tak jak jest skonstruowane, oznaczenie to odnosi się jedynie do świata
inwestora, co oznacza, że dane usługi dotyczą czegoś, co mogłoby stanowić przedmiot
zainteresowania inwestora (zob. pkt 21-22, 24-25).
I ACa 672/06 wyrok s.apel. w Poznaniu 2006.12.20 LEX nr 330985
Przedmiot niematerialny, określony jako koncepcja organizacji jakiejś imprezy (nie
stanowiąca przy tym przedmiotu uregulowania z art. 1 ust. 1 pkt 1 i 2 Prawa własności
przemysłowej) aby mogła w ogóle - w razie jej naruszenia, wykorzystania przez inny podmiot
- podlegać ochronie, na podstawie przepisów prawa, w tym i ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji - nie może mieć charakteru ogólnego pomysłu, i być jedynie
powieleniem powszechnie funkcjonujących w rzeczywistości idei i projektów lecz powinna
mieć charakter nowatorski i oryginalny.
T-232/00 wyrok S(PI) 2002.06.13 Chef Revival USA Inc. v. Urząd Harmonizacji Rynku
Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory Przemysłowe) LEX nr 112410
1. Z art. 42 rozporządzenia nr 40/94 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego
dotyczącego sprzeciwu wobec rejestracji wspólnotowego znaku towarowego oraz czytanego
łącznie z regułami 16, 17 i 20 rozporządzenia wykonawczego wynika, iż prawodawca
dokonuje rozróżnienia między z jednej strony wymogami, jakie zawiadomienie o sprzeciwie
musi spełnić, które zostały ustanowione jako wymogi dopuszczalności sprzeciwu, a z drugiej
strony przedstawieniem stanu faktycznego, dowodów i argumentów oraz dokumentów na
poparcie sprzeciwu, które wchodzą w zakres rozpatrywania sprzeciwu.
Jeżeli chodzi o wymogi, które, jeżeli nie zostały spełnione w sprzeciwie, prowadzą do
odrzucenia sprzeciwu jako niedopuszczalnego, reguła 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia
wykonawczego dokonuje rozróżnienia pomiędzy dwoma typami wymogów dopuszczalności,
ale jedynie w przypadkach, w których sprzeciw nie odpowiada wymogom dopuszczalności
innym niż te, o których wyraźnie mowa w regule 18 ust. 1, wymaga się zgodnie z regułą 18
ust. 2, by Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory
Przemysłowe) powiadomił o tym stronę wnosząca sprzeciw oraz wezwał ją do uzupełnienia
braku w terminie dwóch miesięcy, nim Urząd odrzuci sprzeciw jako niedopuszczalny.
Jeżeli chodzi o dowody i dokumenty objęte rozpatrywaniem sprzeciwu, które w razie
konieczności obejmuje ich przetłumaczenie na język postępowania w sprawie sprzeciwu, i
jeżeli strona wnosząca sprzeciw nie przedstawi ich przed upływem terminu pierwotnie
wyznaczonego bądź przed upływem przedłużenia tego terminu, Urząd może zgodnie z
prawem odrzucić sprzeciw jako bezzasadny, chyba że zgodnie z regułą 20 ust. 3
rozporządzenia wykonawczego może wydać orzeczenie w sprawie sprzeciwu, opierając się na
dowodach, jakimi już dysponuje. Odrzucenie sprzeciwu nie jest w takim przypadku jedynie
skutkiem niedotrzymania przez wnoszącego sprzeciw terminu wyznaczonego przez Urząd,
ale również konsekwencją niespełnienia przez niego materialnego wymogu sprzeciwu, jako
że wnoszący sprzeciw, nie przedstawiając w wyznaczonym terminie odpowiednich dowodów
72
oraz dokumentów uzupełniających, nie zdoła udowodnić istnienia stanu faktycznego lub
praw, na których oparty jest jego sprzeciw. (zob. pkt 31, 33, 36, 41, 44).
C-299/99 wyrok TS 2002.06.18 Koninklijke Philips Electronics NV v. Remington
Consumer Products Ltd (orzeczenie wstępne) LEX nr 112067
1. Nie istnieje taka kategoria oznaczeń, która nie byłaby wyłączona z rejestracji na podstawie
art. 3 ust. 1 lit. b, c i d oraz art. 3 ust. 3 dyrektywy nr 89/104 mającej na celu zbliżenie
ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych, a zarazem
byłaby wyłączona z rejestracji na podstawie art. 3 ust. 1 tejże dyrektywy z tego powodu, że
takie oznaczenia uniemożliwiają odróżnianie towarów właściciela oznaczenia od towarów
innych przedsiębiorstw. (zob. pkt 40, sentencja pkt 1)
2. Aby na potrzeby art. 2 dyrektywy nr 89/104 mającej na celu zbliżenie ustawodawstw
Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych możliwym było odróżnienie
towaru, kształt towaru, ze względu na który oznaczenie zostało zarejestrowane, nie wymaga
żadnego dodatkowego elementu dowolnego, takiego jak ozdobienie, który nie ma żadnego
celu użytkowego. Kryteria oceny odróżniającego charakteru trójwymiarowego znaku
towarowego nie różnią się od tych, które mają zastosowanie do innych kategorii znaków
towarowych, dlatego też dany kształt musi po prostu umożliwiać odróżnienie towarów
właściciela znaku towarowego od tych należących do innych przedsiębiorstw, wypełniając
tym samym swój podstawowy cel, jakim jest zagwarantowanie pochodzenia produktu. (zob.
pkt 48-50, sentencja pkt 2)
3. Jeżeli przedsiębiorca był jedynym dostawcą określonych towarów na rynek, stosowanie na
szeroką skalę oznaczenia, na które składa się kształt tych towarów, może być wystarczającym
powodem do nadania oznaczeniu odróżniającego charakteru dla celów art. 3 ust. 3 dyrektywy
nr 89/104 mającej na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się
do znaków towarowych, w sytuacji, w której w wyniku takiego stosowania, znaczna część
odpowiedniego kręgu osób wiąże tenże kształt z tym przedsiębiorcą, a nie z żadnym innym
przedsiębiorstwem, bądź jest przeświadczona, iż towary o tym kształcie pochodzą od tegoż
przedsiębiorcy.
T-198/00 wyrok S(PI) 2002.06.05 Hershey Foods Corporation v. Urząd Harmonizacji
Rynku Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory Przemysłowe) LEX nr 112402
1. Kiedy izba odwoławcza Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Znaki Towarowe i
Wzory Przemysłowe) rozpatruje sprawę o uchylenie odmowy rejestracji znaku
wspólnotowego, może, badając akta, użyć którychkolwiek danych zawartych w formularzu,
bez konieczności uprzedniego umożliwienia wnoszącemu odwołanie wypowiedzenia się co
do nich. Dokładniej mówiąc, izba odwoławcza nie jest obowiązana do wezwania wnoszącego
odwołanie do przedstawienia swych poglądów w odniesieniu do informacji zawartych przez
niego samego w formularzu, gdy nie wydają się one być oczywistym błędem ze strony
składającego wniosek o znak towarowy. (zob. pkt 20)
2. W sprawach wniesionych do izb odwoławczych Urzędu Harmonizacji Rynku
Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory Przemysłowe) o uchylenie odmowy rejestracji
wspólnotowego znaku izby odwoławcze muszą być w stanie oprzeć swe decyzje na
argumentach nieprzedstawionych ekspertowi w zakresie, w jakim zainteresowana strona była
73
w stanie wypowiedzieć się w kwestiach mających wpływ na zastosowanie danego przepisu
prawnego. Ponieważ co do zasady istnieje ciągłość funkcji między ekspertem a izbami
odwoławczymi, te ostatnie mogą powtórnie zbadać wniosek, nie będąc ograniczonymi opinią
eksperta. (zob. pkt 25)
3. W odniesieniu do wniosku o rejestrację wspólnotowego znaku rejestracje już dokonane w
Państwach Członkowskich, a nawet w państwach nieczłonkowskich, są elementami, które nie
mają charakteru decydującego dla potrzeb zbadania bezwzględnych podstaw odmowy
ustanowionych w art. 7 rozporządzenia nr 40/94. Ze względu na jednolity charakter
wspólnotowego znaku towarowego system wspólnotowego znaku towarowego jest
autonomicznym systemem prawnym posiadającym zbiór celów dla niego indywidualnych;
stosuje się go niezależnie od jakiegokolwiek systemu krajowego. W rezultacie prawo do
ubiegania się o rejestrację znaku jako wspólnotowego znaku towarowego oceniane jest
wyłącznie na podstawie właściwych przepisów wspólnotowych, podczas gdy krajowe
rejestracje znaków towarowych są elementami o niewiążącym charakterze dla Urzędu
Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory Przemysłowe), ale które
mogą niemniej zostać uwzględnione w badaniu bezwzględnych podstaw odmowy. (zob. pkt
32).
Inne wybrane zagadnienia:
prawo usług turystycznych,
prawo o grach hazardowych,
nadzór nad bezpieczeństwem środków spożywczych i kosmetyków,
prawo prasowe,
inne aktualne zagadnienia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt VII:
VI ACa 511/09
wyrok s.apel. w Warszawie 2010-04-07, LEX nr 1120269
Aby można było używać prawnie chronionej nazwy hotel konieczne jest uzyskanie decyzji
marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce położenia obiektu hotelarskiego
o zaszeregowaniu obiektu do tego rodzaju i nadaniu mu kategorii.
I SA/Bk 137/09 wyrok wsa w Białymstoku 2009.05.21 LEX nr 505761
Zdefiniowane w ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych pojęcie "usługi
turystyczne" można uznać za tożsame z terminem "usługi turystyki", którym posłużył się
ustawodawca w interpretowanym w niniejszej sprawie przepisie art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. "a"
ustawy z 2004 r. o podatku od towarów i usług.
VI SA/Wa 645/08 wyrok wsa w Warszawie
2008.06.30 LEX nr 464007
74
1. W świetle przepisu art. 3 pkt 4 ustawy o usługach turystycznych, już samo oferowanie
przez stronę imprez turystycznych jest organizowaniem imprez turystycznych w rozumieniu
tej ustawy.
2. Tylko i wyłącznie szkoły i placówki oświatowo-wychowawcze organizujące wypoczynek
dla dzieci i młodzieży są wyłączone z obowiązku spełniania wymogów określonych w
ustawie o usługach turystycznych w zakresie uzyskania wpisu do rejestru organizatorów
turystyki i pośredników turystycznych, albowiem taka działalność nie stanowi działalności
gospodarczej.
II SA 2957/00 wyrok NSA w Warszawie 2002.01.18 M.Prawn. 2002/6/243
Organ koncesyjny miał obowiązek rozpoznać wniosek skarżącej o zmianę zezwolenia i
zatwierdzenie regulaminu nowej gry, zaś w przypadku wątpliwości co do tego czy gra ta jest
grą losową, rozstrzygnąć tę kwestię w trybie art. 2 ust. 3 powołanej ustawy.
Ze względu na brak ustawowej definicji gry w pokera organ koncesyjny, rozstrzygając
wspomnianą wątpliwość, nie powinien ograniczać się jedynie do potocznego rozumienia
takiej gry, ale korzystać także z zagranicznego piśmiennictwa specjalistycznego.
V KK 52/03 postanow. SN 2003.11.12 OSNKW 2004/3/24
Wolność prasy jest jedną z "wolności politycznych", które w praktyce mogą doznawać
ograniczeń z uwagi na konieczność zapewnienia wolności jednostki. Tak więc wolność prasy
nie ma i nie może mieć charakteru absolutnego, nie może mieć postaci nieskrępowanej
niczym swobody działania, a tym bardziej nie sposób jej traktować jako samoistnego źródła
wartości.
Samorząd zawodowy i gospodarczy.
Wybrane orzeczenia odnoszące się do zagadnień objętych pkt VIII:
Wyrok w sprawie Gebhard, ETS, C-55/94
1. Obywatel państwa członkowskiego, który w stały i ciągły sposób prowadzi w jednym
państwie członkowskim działalność zawodową, w ramach której kontaktuje się ze swego
miejsca pracy m.in. z obywatelami tego państwa, podlega przepisom rozdziału o swobodzie
przedsiębiorczości, a nie rozdziału o świadczeniu usług.
2. Z art. 60(3) TWE wynika, że przepisy o swobodnym przepływie towarów obejmują
przynajmniej w przypadkach, gdy świadczenie usługi związane jest ze zmianą miejsca pobytu
usługodawcy – sytuacje, w których dany podmiot przemieszcza się z jednego państwa do
drugiego nie w celu prowadzenia tam przedsiębiorstwa, lecz jedynie z zamiarem czasowego
wykonywania działalności.
Przejściowy charakter świadczenia usług należy oceniać uwzględniając jego okres,
częstotliwość, regularne powtarzanie i ciągłość. Nie wyklucza to posiadania przez
usługodawcę w rozumieniu Traktatu infrastruktury w państwie odbiorcy usług, w postaci
biura, miejsca praktyki lub kancelarii, koniecznych do świadczenia usług.
VII SA/Wa 673/08
wyrok wsa w Warszawie, 2008-07-03, LEX nr 491309
75
1. Jednoznaczne brzmienie art. 28 k.p.a. - jak słusznie zauważył organ II instancji - nie
pozwala na jego dowolną interpretację. Posiadanie przez dany podmiot statusu strony nie
zależy więc od subiektywnej oceny tego podmiotu w tym zakresie, zaś okoliczności
występujące w danej sprawie muszą w sposób nie budzący wątpliwości wskazywać na
przesłanki określone w art. 28 k.p.a.
2. Przepisy ustawy z 1991 r. o izbach aptekarskich przyznające samorządowi aptekarskiemu
prawo do wydawania opinii w sprawach udzielania lub cofania zezwoleń na prowadzenie
aptek lub hurtowni nie świadczą o tym, że członkowie okręgowych izb aptekarskich posiadają
interes prawny by występować w postępowaniach administracyjnych o udzielanie zezwoleń
na prowadzenie apteki. Samorząd zawodowy występuje jedynie w roli organu, współdziałając
z organem orzekającym w sprawie zezwolenia. Rolę samorządu zawodowego w tym
postępowaniu wyznacza nie organ udzielający zezwolenia - przyznając lub odmawiając prawa
strony, czy występowania na prawach strony, ale przepis prawa nakazujący zasięgnięcie
opinii przed wydaniem zezwolenia. Taki status w postępowaniu o wydanie zezwolenia
wyklucza więc możliwość występowania w nim jednocześnie jako strona lub na prawach
strony.
VII SA/Wa 1272/07, wrok wsa w Warszawie, 2007-10-19, LEX nr 395395
Ten tryb postępowania [w przedmiocie udzielania koncesji na prowadzenie apteki] określa
rolę organu współdziałającego, który uczestniczy jedynie w czynnościach głównego
postępowania administracyjnego, biorąc udział w załatwieniu sprawy przez wyrażenie
stanowiska, w zakresie swej właściwości. Nie jest więc organem prowadzącym postępowanie
w samodzielnej, odrębnej sprawie administracyjnej. Stanowisko, jakie w formie
postanowienia zajmuje, nie rozstrzyga o istocie sprawy ani nie kończy jej w instancji
administracyjnej.
I SA/Wa 283/05
wyrok wsa w Warszawie, 2006-03-08, LEX nr 204792
1. Organ samorządu zawodowego, który poprzez opiniowanie współdziała przy wydawaniu
decyzji administracyjnej w trybie art. 106 k.p.a. nie może jednocześnie w tym samym
postępowaniu występować we własnym imieniu w charakterze jego strony. Podnieść należy,
że decyzja o koncesji na prowadzenie apteki nie rozstrzyga indywidualnej sprawy
aptekarskiego samorządu zawodowego i nie wynikają z niej dla tego samorządu i jego
organów żadne uprawnienia lub obowiązki.
2. Okręgowa Izba Aptekarska nie jest stroną postępowania dotyczącego wydania zezwolenia
na prowadzenie apteki.
II GSK 1442/11, postanow. NSA W-wa 2011-08-30, LEX nr 1068807
Przepis art. 40 ust. 2 ustawy z 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów
budownictwa oraz urbanistów przewidujący, iż członek samorządu zawodowego może
zaskarżyć uchwałę Krajowej Izby do sądu administracyjnego nie może być tak rozumiany, iż
każdy członek samorządu zawodowego może zaskarżyć każdą uchwałę. Przepis ten nie
stanowi samoistnej podstawy zaskarżenia uchwały Krajowej Izby do sądu administracyjnego.
Skarga wniesiona w oparciu o ten przepis dopuszczalna jest tylko wtedy, jeżeli spełnione są
przesłanki dopuszczalności zaskarżenia w rozumieniu przepisów p.p.s.a.
II GSK 1355/11,
postanow. NSA W-wa
2011-07-27, LEX nr 852924
Przepis art. 40 ust. 2 ustawy z 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów
budownictwa oraz urbanistów statuuje uprawnienie członka samorządu zawodowego do
zaskarżenia uchwały Krajowej Izby do sądu administracyjnego, nie wskazując przy tym
przesłanek dopuszczalności zaskarżenia, terminu i trybu wniesienia skargi. Trudno zatem
76
uznać, że przepis ten wyłącza stosowanie przepisów ustawy p.p.s.a. i wprowadza
"szczególny" tryb kontroli sądowoadministracyjnej. Przepis ten nie stanowi samoistnej
podstawy zaskarżenia uchwały Krajowej Izby do sądu administracyjnego. Skarga wniesiona
w oparciu o ten przepis dopuszczalna jest tylko wtedy, jeżeli spełnione są przesłanki
dopuszczalności zaskarżenia w rozumieniu przepisów p.p.s.a.
II GSK 1028/11
postanow. NSA W-wa
2011-06-15, LEX nr 862789
Przepis art. 40 ust. 2 ustawy z 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów
budownictwa oraz urbanistówten nie stanowi samoistnej podstawy zaskarżenia uchwały
Krajowej Izby do sądu administracyjnego. Skarga wniesiona w oparciu o ten przepis
dopuszczalna jest tylko wtedy, jeżeli spełnione są przesłanki dopuszczalności zaskarżenia w
rozumieniu przepisów p.p.s.a.
2002.11.22 postanowienie
SN
III DS 12/02 OSNP-wkł. 2003/3/7
Czynności zawodowe adwokata obejmują nie tylko jego wystąpienia w trakcie rozprawy czy
w pismach procesowych, ale także wystąpienia publiczne dotyczące toczącego się
postępowania, tym bardziej gdy mają miejsce w budynku sądu, a adwokat używa stroju
urzędowego.
2001.09.24 uchwała
NSA
OPK 13/01 ONSA 2002/1/12
Wspólnik spółki cywilnej, której wszyscy wspólnicy są lekarzami udzielającymi świadczeń
zdrowotnych jako niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, jest przedsiębiorcą w rozumieniu
art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr
101, poz. 1178 ze zm.).
1997.08.14 postanowienie SN II CZ 88/97
Strona, ustanawiając adwokata pełnomocnikiem i uiszczając opłaty za czynności adwokackie
w postępowaniu przed organami wymiaru sprawiedliwości, ma prawo spodziewać się i
wymagać, by czynności te - a wśród nich wniesienie kasacji - wykonane zostały z pełną
znajomością obowiązujących przepisów.
1991.11.29 wyrok NSA II SA 942/91
Zapewnienie należytej pomocy prawnej, o czym mowa w art. 1, 3 pkt 1 i art. 68 ust. 3
ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. 1982 r. Nr 16 poz. 124), to
obecnie w demokratycznym państwie prawnym, w warunkach gospodarki rynkowej,
swobody i wolności działalności gospodarczej, nie tylko kwestie ilościowe, ale przede
wszystkim rzeczywista pomoc prawna, tj. również zapewnienie możliwości szerokiego
dostępu do pomocy prawnej na wysokim poziomie, a więc wyboru między konkurującymi ze
sobą podmiotami świadczącymi zawodowo te usługi, zwłaszcza w zawodzie, który
tradycyjnie należy do tzw. wolnych zawodów.
1991.04.23 wyrok NSA II SA 238/91
Samorząd zawodowy adwokatów, jako zdecentralizowana na rzecz korporacji forma
wykonywania administracji publicznej wobec jego członków, występuje jako podmiot
„władztwa publicznego” i jest ściśle związany w swoim działaniu obowiązującym
77
porządkiem prawnym. Swobodzie samorządowego działania pozostawione są tylko sprawy
określone jako domena „władztwa organizacyjnego”.
2001.12.21 wyrok NSA II SA 2667/00
Podstawy wpisu do ewidencji gospodarczej w odniesieniu do świadczenia pomocy prawnej
(obsługi prawnej) nie mógłby stanowić jedynie przepis art. 2 ust. 1 ustawy o działalności
gospodarczej. Przepisy art. 4 ust. 1 Prawa o adwokaturze i art. 6 ust. 1 ustawy o radcach
prawnych w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 22 maja 1997 r. jednoznacznie bowiem
przesądziły, iż działalność taka należy do adwokatów i radców prawnych, wykonujących
swój zawód w kancelariach, zespołach i spółkach.
1991.02.19 wyrok NSA II SA 22/91
Interpretując zakres wykonywania zawodu adwokata powszechnie uznanego za „wolny”
należy mieć na względzie zasadę słusznego interesu obywatela (art. 7 kpa), z której wynika
prawo obywatela do wykonywania zawodu zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, na własny
rachunek i ryzyko. Podstawową zasadą wykonywania zawodu adwokata winna być
konkurencja, która stanowi podstawowy bodziec do podnoszenia kwalifikacji i jakości usług,
a jednocześnie umożliwia korzystanie z tych usług wszystkim warstwom ludności.
IV KZ 13/09
postanow. SN 2009.03.25
Sąd Najwyższy nie podziela zarzutu (...), że przepis art. 4 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o
radcach prawnych (tekst jedn.: Dz. U. Nr 123 z 2002 r., poz. 1059 ze zm.), w brzmieniu
obowiązującym od dnia 10 września 2005 r. tzn. od wejścia w życie przepisów ustawy z dnia
30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw (Dz.
U. Nr 163, poz. 1361) należy traktować jako lex specialis w stosunku do unormowań
zawartych w Kodeksie postępowania karnego, a w szczególności do art. 88 § 1 i 2 k.p.k.
Przepis ten nie stanowi więc unormowania szczegółowego, regulującego zakres upoważnienia
radców prawnych do występowania w procesach karnych.
IV SA/Wa 1868/12 – Wyrok WSAw Warszawie z dnia 13 grudnia 2012 r.
Przepis art. 28 ust. 2 ustawy z 1982 r. Prawo o adwokaturze jest jasny i nie budzi wątpliwości
interpretacyjnych. Brzmienie art. 28 ust. 2 cyt. ustawy jednoznacznie wskazuje, że do
zwolnienia, o jakim mowa w tym przepisie, może dojść jedynie w poszczególnych sprawach,
w których adwokat został wyznaczony do świadczenia pomocy prawnej. Ustępu 2
powołanego art. 28 nie można także interpretować w oderwaniu od regulacji zawartej w ust. 1
tego artykułu. Art. 28 ust. 1 ma charakter wyjątkowy w tym sensie, że odmowa, o której w
nim mowa, może nastąpić tylko z ważnych przyczyn i zwolnienie to nie może mieć
charakteru generalnego.
Dz.U.2009.146.1188: art. 28 ust. 1; art. 28 ust. 2
W sprawach, w których pomoc prawna ma z mocy przepisów prawa nastąpić z urzędu,
zwolnić adwokata od udzielenia tej pomocy może tylko ten organ, który go wyznaczył, chyba
że przepis szczególny stanowi inaczej. Zwolnienie takie jest możliwe w przypadku
konkretnego postępowania i może do niego dojść tylko w razie istnienia ważnych przyczyn.
Niedopuszczalne jest żądanie zwolnienia adwokata na okres kilku lat.
Dz.U.2009.146.1188: art. 28 ust. 1; art. 28 ust. 2
78
SDI 25/12 Wyrok SN z dnia 27 września 2012 r. LEX nr 1226772
1. Ustanowienie jednorazowych składek jedynie dla adwokatów, którzy rozpoczynają
wymagającą istotnych nakładów finansowanych praktykę adwokacką, podważa istotę
samorządności adwokackiej i łamie zasady równości członków tej korporacji zawodowej i w
istocie rzeczy postrzega jest jako "pozaustawowy warunek uzyskania wpisu na listę
adwokacką", co kłóci się z zasadami i normami etyki adwokackiej.
2. Organy samorządu adwokackiego nie mogą różnicować wysokości składek korporacyjnych
w sposób sprzeczny z zasadami samorządności i równości wszystkich adwokatów, w
szczególności w zależności od korporacyjnego stażu członkowskiego.
3. Przepis art. 40 pkt 7 ustawy z 1982 r. - Prawo o adwokaturze jest ogólnym przepisem
kompetencyjnym, z którego nie wynika uprawnienie do nakładania powinności majątkowych
w postaci opłaty za wpis na listę adwokatów.
79