bioterroryzm-konspekt-dla

BIOTERRORYZM
Mgr Tomasz Sikorski
E-mail: [email protected]
Zakład Medycyny Ratunkowej
i Medycyny Katastrof
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Broń biologiczna
broń masowego rażenia ubogich
Celowe użycie żywych organizmów (zwłaszcza mikroorganizmów chorobotwórczych) lub
toksyn przez nie wytwarzanych, powodujących schorzenia
u ludzi, zwierząt i roślin.
Użycie broni biologicznej może mieć na celu pogorszenie stanu zdrowia (zgon lub niezdolność
do działania u ludzi), obniżenie własności użytkowych materiałów pochodzenia zwierzęcego i
roślinnego (dotyczy zwłaszcza żywności).
Spojrzenie terrorystów na broń biologiczną
Łatwa i tania produkcja, duże zapasy w krajach „popierających terroryzm”, łatwość pozyskania,
przenoszenia i gromadzenia.
możliwość zarówno skrytego jak i jawnego ataku zrealizowanego w prosty sposób
duży efekt psychologiczny, duże nakłady przy usuwaniu skutków ataku,
wysoka podatność populacji cywilnej na działanie czynników biologicznych (brak szczepień
przeciwko większości potencjalnych patogenów)
przy skrytym ataku mogą wystąpić trudności w rozpoznania patogenu (nietypowość objawów dla
rzadkich jednostek chorobowych) –wymagana duża sprawność służb epidemiologicznych i
sprawozdawczości zdrowotnej.
Terroryzm jest najczęściej definiowany jako użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub
własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i w ten sposób wymuszenie na
danej grupie ludzi realizacji określonych celów. Działania terrorystyczne mogą dotyczyć całej
populacji, jednak najczęściej są one uderzeniem w jej niewielką część, aby pozostałych zmusić
do odpowiednich zachowań.
Bardziej szczegółowo terroryzm niepaństwowy można zdefiniować roboczo jako:
„nieuzasadnione lub bezprawne użycie siły bądź przemocy wobec osób lub mienia, aby
zastraszyć lub wywrzeć przymus na rząd, ludność cywilną lub ich część, co zmierza do promocji
celów politycznych, społecznych lub finansowych”.
Istotą terroryzmu jest to, że przedmiotem działania terrorystycznego są osoby, które nie mają
bezpośredniego wpływu na realizację celów jakie chcą osiągnąć organizacje terrorystyczne.
Zatem działania terrorystyczne muszą się charakteryzować znacznym efektem psychologicznym i
potencjalnie dużym „efektem” społecznym i medialnym, aby mogły być skuteczne.
Bioterroryzm - to bezprawne, nielegalne użycie czynników biologicznych wobec ludzi z
zamiarem wymuszenia jakiegoś działania lub zastraszenia rządu i ludności cywilnej dla
osiągnięcia celów osobistych, politycznych, społecznych lub religijnych.
W tym celu, jako czynniki biologiczne, mogą być użyte bakterie, riketsje, wirusy lub materiały z
nich pochodzące oraz różnego rodzaju toksyny przez nie wytwarzane.
Metody ataku bioterrorystycznego
Atak może być być:
�skryty;
�jawny (z wykorzystaniem publikatorów).
Użycie patogenów patogenów:
�replikowalnych (namnażających się): bakterie, wirusy;
�niereplikowalnych: toksyny biologiczne bakteryjne, roślinne, zwierzęce).
Sposoby rozsiewu patogenów
�wykorzystanie aerozoli biologicznych (zwłaszcza wprowadzenie do wentylacji i klimatyzacji);
�użycie naturalnych przenosicieli zarazków (zakażonych owadów, szczurów, itp.);
�zanieczyszczenie wody i żywności (terroryzm „hipermarketowy”);
�podrzucenie i wysyłanie zakażonych przedmiotów i przesyłek
Czynniki bb omawiane w Przewodniku WHO 2004 r.
Bakterie:
Bacilus anthracis,
Brucella
(abortus, suis melitensis)Burkholderia mallei, Burkholderia pseudomallei,
Francisella tularensis,
Yersinia pestis,
Coxiella burneti,
Rickettsia prowazeki
Grzyby:
Coccidioides immitis, Coccidioides posadasii
Wirusy:
Venezuelan equine encephalitis,
Variola virus
Toksyny :
Staphylococus aureus enterotoxins, Clostridium botulinum neurotokxin, Aflatoxins and other
fungal toxins Alg and other plant toxins
Kryteria przyjęte na podstawie czasu ujawnienia się zachorowań, ciężkości przebiegu choroby
po inhalacyjnym zakażeniu ,, potencjalnej liczby ofiar ataku,
niezwykłości rozprzestrzenienia się geograficznego i demograficznego
oraz rzadkości występowania danej choroby.
CDC Biological Warfare Diseases & Agents
Listing Listing: : Category A
Patogeny rzadko spostrzegane w USA, charakteryzujące się:
•wysoką zakaźnością, łatwą metodąrozsiewu i łatwą transmisją między ludźmi
•wysoka śmiertelnością i zagrożeniem zdrowia publicznego
•możliwością wywołania paniki i poważnych skutków społecznych
•wymagają specjalnych działań realizowanych przez rząd federalny
1.Wąglik (anthraxanthrax): Bacillus anthracis
2.Jad kiełbasiany (botulismusbotulismus): toksyna Clostridium botulinum
3.Dżuma (pestispestis): Yersinia pestis
4.Ospa prawdziwa (variola mavariola maiioror): orthopoxvirus
5.Tularemia: Francisella tularensis
6.Wirusowe goraczki krwotoczne: filovira, np. Ebola, Marburg oraz arenavira, np., Lassa,
Machupo)
CDC Biological Warfare Diseases & Agents Listing: : Category B
1.Bruceloza: Brucella sp.
2.Zagrożenie skażenia żywności, np. Salmonella sp., Eschrichiacoli O157:H7, Shigella sp.
3.Pseudonosacizna(mmelioidosiselioidosis): Burkholderia pseudomallei
4.Papuzica(psittacosis): Chlamydia psittaci
5.Gorączka Q: Coxiella burnetii
6.Intoksykacja olejem rycynowym z rącznika
7.Zatrucie enterotoksynąB: Staphylococcus sp.
8.Dur plamisty: Rickettsia prowazekii
9.Wirusowe zapalenia mózgu: alphavira (np. wenezuelskie końskie zapalenie mózgu, wschodnie
końskie zapalenie mózgu, zachodnie końskie zapalenie mózgu)
10.Zagrożenieskażenia wody, np.: Vibrio cholerae, Cryptosporidium parvum
Patogeny charakteryzujące się:
•umiarkowanie łatwą rozsiewalnością
•umiarkowaną zachorowalnością i niską śmiertelnością
•wymagające rozszerzenia diagnostyki i wzmożenia nadzoru
Ludzki makrofag zawierający bakterie Brucella melitensis
uszkodzony neuron w przebiegu wenezuelskiego zapalenia mózgu
Patogeny nowopojawiające się, które mogą być obiektem manipulacji genetycznych oraz
narzędziem ataku biologicznego ze względu na:
•dostępność,
•łatwość rozsiewania,
•duży potencjał powodowania wysokiej śmiertelności i znaczny wpływ na zdrowie publiczne.
CDC Biological Warfare Diseases & Agents Listing : Category C
1.gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym: Hantaviruses
2.gruźlica oporna na leki: Mycoplasmasp.
3.malajaskie(japońskie) zapalenie mózgu: Nipahvirus
4.kleszczowe zapalenia mózgu
5.kleszczowa gorączka krwotoczna
6.żółta febra: Flavovirus
Terroryzm żywnościowy jest to:
celowe zanieczyszczenie, lub groźba celowego zanieczyszczenia żywności przeznaczonej do
konsumpcji przez człowieka, czynnikami chemicznymi, biologicznymi lub radioaktywnymi w
celu wywołania śmierci lub uszczerbku na zdrowiu w populacji cywilnej i/lub zakłócenia
stabilności społecznej, ekonomicznej lub politycznej państwa.
Atak terrorystyczny na żywność może być przeprowadzony w dowolnym miejscu łańcucha
pokarmowego człowieka, począwszy od pola, a skończywszy na stole.
Produkcja rolna (uprawy i hodowla) oraz żniwa
Transport i przechowywanie surowców
Przetwarzanie surowca i produkcja wyrobów
Magazynowanie i transport produktów
Dystrybucja hurtowa i detaliczna
Sieć gastronomiczna
Potencjalne skutki działań bioterrorystycznych z użyciem żywności:
-
wywołanie zachorowań i/ lub zgonów wśród konsumentów;
straty ekonomiczne i handlowe;
wpływ na publiczną służbę zdrowia;
destabilizacja struktur społecznych i politycznych.
Terroryści mogą powodować straty osobowe lub materialne poprzez:
- zanieczyszczenie środkami chemicznymi, biologicznymi lub radioaktywnymi produktów
żywnościowych z zamiarem zabicia lub wywołania chorób wśród konsumentów,
-wywołanie zaburzeń w systemie dystrybucji żywności,
- wywołanie zaburzeń ekonomicznych w sektorze rolno-spożywczym poprzez wprowadzenie
niszczących plony patogenów lub patogenów chorób zwierząt np. pryszczycy,-oszustwa z
wykorzystaniem mass-mediów lub internetu, które sieją niepokój, obawy i lęk oraz mogą
ograniczać zaufanie konsumentów do żywności i władz.
Do skażania i zakażania żywności terroryści mogą użyć:
•
•
•
•
Czynników biologicznych i chemicznych,
•Czynników biologicznych opornych na antybiotyki, występujących naturalnie lub
modyfikowanych genetycznie, czynników o działaniu śmiertelnym, bądź prowadzących
jedynie do zaburzeń przewodu pokarmowego,
Czynników wysokozakaźnych oraz niezakaźnych,
•Substancji latwodostępnych dla pojedyńczego człowieka i tych które są trudne do
zdobycia,Czynników, które muszą być przetworzone na swoistą „broń” i tych, które
mogą być użyte w ogólnie dostępnej formie.
Do najbardziej niebezpiecznych patogenów biologicznych o działaniu śmiertelnym (Kategoria
A), które mogą być użyte do zakażenia żywności zaliczono laseczkę wąglika Bacillus anthracis
(anthrax) i laseczkę jadu kiełbasianego Clostridium botulinum (botulism). Najwięcej czynników
biologicznych powodujących schorzenia odżywnościowe Centrum Kontroli Chorób USA
zaklasyfikowało do kategorii B. Są to patogeny biologiczne powodujące umiarkowaną
zachorowalność i śmiertelność takie jak: Salmonella spp., Shigella dysenteriae, E. coli O157:H7
i rycyna.
The US Centers for Disease Control and Prevention wymienia następujące czynniki biologiczne
jako potencjalną broń, która może być użyta do celowego zakażenia lub skażenia żywności:
Clostridium botulinum,
Salmonella spp.,
Escherichia Coli O157:H7,
Vibrio cholerae.
W atakach na zwierzęta hodowlane mogą być wykorzystane drobnoustroje wywołujące:
•
•
•
•
•
•
pryszczycę,
cholerę świń,
afrykańską gorączkę świń,
chorobę Newcastle,
grypę ptasią,
zarazę bydlęcą i inne.
Wśród wielu patogenów roślin największe prawdopodobieństwo użycia w ataku
bioterrorystycznym mają drobnoustroje wywołujące choroby zbóż, głównie pszenicy (rdza
pszenicy, zaraza grzybicza pszenicy) i ryżu ( zaraza ryżu, plamica ryżu ), a także rdza
kukurydziana i zaraza ziemniaczana.
Dlaczego terroryści wybierają żywność jako broń?
1. Stosowanie przez terrorystów żywności w atakach bioterrorystycznych powoduje ofiary o
charakterze przypadkowym oraz wywołuje wśród ludności strach, panikę i utratę lub
ograniczenie zaufania do producentów żywności i do władz.
2. Wynikiem działalności bioterrorystycznej na sektor rolno-spożywczy może być zachwianie
rynku żywnościowego, co ściśle wiąże się z dużymi stratami ekonomicznymi.
3. Atak terrorystyczny przeprowadzony na rolnictwo jest łagodniej odbierany przez
społeczeństwo aniżeli atak przeprowadzony bezpośrednio na ludzi.
OSPA PRAWDZIWA
???
•
•
60 mln dawek szczepionek – a 2 miliardy potencjalnych ofiar w razie ataku,
Wirus jest w CDC w Atlancie oraz w Moskwie
Te nieliczne przykłady nakazują mikrobiologom:
1. Informowanie opinii publicznej o potencjalnych zagrożeniach bioterrorystycznych.
2. Współdziałanie w przeciwstawianiu się próbom wykorzystywania osiągnięć mikrobiologii
do celów zbrodniczych.
3. Nadawcy listu z przetrwalnikami laseczek wąglika
w 2001 roku do senatorów Tomasza
Daschle (D-SD)
i Patrika Leahy (D-VT) załączyli następującą notatkę:
„You can not stop us.
We have this anthrax.
Are you afraid?”
Dziękuje za uwagę
 Życzę miłej lektury