Wykład 3 i 4 Podaż pieniądza i instrumenty polityki

Plan wykładu 3
Podaż pieniądza gospodarce
1.
Agregaty pieniężne M1,M2,M3 ……………………….
2.
Mnożnik kreacji pieniądza……………………………..
3.
Podaż pieniądza i Baza Monetarna w Polsce ……..
Współczesny pieniądz jest instrumentem finansowym spełniającym
podstawową zasadę rachunkowości – zasadę podwójnego zapisu.
Zawsze występuje w aktywach właściciela i jednocześnie w pasywach innego podmiotu.
Występujące w trzech formach pieniądze są aktywem finansowym ich właścicieli (osób fizycznych i
prawnych) i pasywem (zobowiązaniem) emitentów:
• Pieniądz gotówkowy jest zobowiązaniem banku centralnego.
• Pieniądz bezgotówkowy występuje w pasywach banków depozytowo –
kredytowych prowadzących rachunki klientów.
• Pieniądz elektroniczny jest zobowiązaniem emitenta elektronicznego nośnika
informacji (np. banku depozytowo kredytowego, innej instytucji pieniądza
elektronicznego).
Schemat podaży pieniądza w gospodarce
Banki depozytowo-kredytowe
Bank centralny
Aktywa
Pasywa
Aktywa
Pasywa
Emisja gotówki (EG)
Gotówka w kasie (BG)
Depozyty ludności (DG)
Rachunki BDK (RO)
Rachunki w BC (RO)
Depozyty przedsiębiorstw
(DP)
Baza Monetarna = EG + RO
Gospodarstwa domowe
Aktywa
Pasywa
Przedsiębiorstwa
Aktywa
Pasywa
Zagranica
Aktywa
Gotówka (GG)
Gotówka (GP)
Gotówka (GZ)
Depozyty w BDK
(DG)
Depozyty w BDK
(DP)
Depozyty w BDK
(DZ)
Podaż pieniądza Ms = GG + GP + DG + DP + DZ
Pasywa
Podaż pieniądza w Polsce, stan na 31 grudnia 2008 i 30 września 2010.
Agregaty pieniężne M1, M2 i M3 wg. NBP
mld zł
%
90,7
13,6
91,7
12,2
2. Depozyty bieżące
259,0
38,9
327,5
43,5
M1 = 1 + 2
349,7
52,5
419,2
55,7
3. Depozyty terminowe z terminem pierwotnym do 2 lat
310,6
46,6
325,3
43,2
M2 = M1 + 3
660,3
99,1
744,5
98,9
3,5
0,5
5,4
0,7
1,8
0,3
2,4
0,3
666,3
100,0
752,9
100,0
1. Gotówka w obiegu (poza kasami banków)
4*. Zobowiązania banków z tytułu operacji
z przyrzeczeniem odkupu
Dłużne papiery wartościowe z terminem wykupu do 2 lat
M3 = M2 + 4
mld zł
%
Źródło: NBP
4* do pozycji tej należą:
• Zobowiązania banków komercyjnych z tytułu operacji z przyrzeczeniem odkupu,
• Dłużne papiery emitowane przez banki komercyjne z terminem wykupu do 2 lat,
• Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego
b = B/M = 14,0% - skłonność do utrzymywania gotówki
Podaż pieniądza w Polsce w latach 1993 – 2008 (stan na koniec roku) w mld zł
Wyszczególnienie / lata
1993
1996
2000
2002
2008
mld zł
%
mld zł
%
mld zł
%
mld zł
%
mld zł
%
Podaż pieniądza ogółem
(M3)
55,9
100,0
140,4
100,0
300,8
100,0
322,0
100,0
666,3
100,0
Pieniądz gotówkowy w
obiegu (G)
10,0
17,9
23,6
16,8
34,1
11,3
42,2
13,1
90,7
13,6
Depozyty ogółem
45,9
82,1
116,8
83,2
266,7
88,7
277,8
86,9
569,6
85,5
- gospodarstw domowych
b.d.
b.d.
191,1
63,6
196,3
61,0
332,7
50,0
- podmiotów gospodarczych
b.d.
b.d.
75,6
25,1
81,5
25,9
236,9
35,6
155,8
362,3
713,4
Produkt Krajowy Brutto
Skłonność do utrzymania
pieniądza
Wskaźnik monetyzacji
gospodarki
k = M3/ PKB
Źródło: dane NBP
35,9
38,7
771,1
42,2
1220,0
41,8
54,6
Mechanizm kreacji pieniądza w gospodarce
Banki depozytowo-kredytowe
Bank centralny
Aktywa
Aktywa
+100 Kredyt
aukcyjny (1)
Pasywa
Pasywa
Emisja gotówki (EG)
Gotówka w kasie (BG)
-14(2) -11(3) – 9(4)
Depozyty ludności (DG)
Rachunki w BC (RO)
Depozyty przed. (DP)
+14 (2) + 11(3) + 9(4)
Rachunki BDK (RO)
+100 (1) +5 (2) +3(3) + 3(4)
Gospodarstwa domowe
Aktywa
Gotówka (GG)
BDK
+14 (2) + 11(3) + 9(4)
Depozyty w BDK
Pasywa
Kredyt w
+100 (1) +5(2) + 71(3)
+ 86 (2) + 70(3) + 56(4)
Kredyt dla przed.
Kredyt aukcyjny(1)
+100 (2) + 65(4)
+100(1)
Kredyt dla GD
+ 81(3)
Przedsiębiorstwa
Aktywa
Gotówka (GP)
+ 81 (3)
Pasywa
Kredyt w BDK
+100 (2) + 65(4)
Depozyty w BDK (DP)
+86 (2) +70 (3) + 56 (4)
b = 14%, ro = 5%
+Ms = (2)[14 GG +86 DP] = 100 + (3)[11 GG + 70 DP] = 181 + (4)[9 GG + 56 DP](4) = 246 + …….
Mnożnik kreacji pieniądza
Kreacja pieniądza w gospodarce następuje na skutek:
• Zasilenia w pieniądz BDK przez Bank Centralny – wzrost Bazy Monetarnej +BM,
• Akcję kredytową BDK, która zasila w pieniądz przedsiębiorstwa, państwo i GD,
• Depozyty przedsiębiorstw i GD w BDK, które powodują powrót pieniądza do sektora
bankowego,
Kreację pieniądza w gospodarce hamują:
• Stopa rezerwy obowiązkowej (ro)
• Skłonność do utrzymywania gotówki (b)
m – przeciętny mnożnik kreacji pieniądza
MS = BM × m
1
m=
(ro + b – ro
×
b)
Mnożnik kreacji pieniądza oblicza się jako wskaźnik przeciętny i krańcowy:
MS
•
przeciętny m =
BM
∆ MS
.
krańcowy m’ =
∆ BM
m’ – krańcowy mnożnik kreacji pieniądza
∆MS = ∆BM × m’
m’ =
1
(ro + b’ – ro × b’)
gdzie:
b’ krańcowa skłonność do utrzymywania gotówki = ∆G/∆MS
przeciętna i krańcowa stopa rezerwy obowiązkowej ro są równe
Jeżeli m’ jest const., wówczas m = m’ (mnożnik krańcowy równy jest przeciętnemu)
Baza monetarna i podaż pieniądza w Polsce w mld zł
31.12.2007
30.09.2008
30.10.2008
102,7
109,7
128,4
123,5
Gotówka z kasami banków
85,7
90,7
100,6
100,7
Rachunki bieżące banków
16,8
18,9
27,7
22,7
561,6
629,1
637,4
752,9
77,2
82,5
90,6
91,7
472,2
535,5
536,5
652,8
5,5
5,7
5,0
6,1
9,6
0,4
- 23,6
13,1%
14,2%
12,6 %
7,9%
95,2%
0,9%
Baza monetarna – pieniądz rezerwowy
Podaż pieniądza
Gotówka w obiegu
Depozyty
Mnożnik kreacji pieniądza (przeciętny)
Mnożnik kreacji pieniądza (krańcowy)
Udział gotówki (przeciętny)
Udział gotówki (krańcowy)
13,7%
30.09.2010
Plan wykładu 4
Cele i instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego
1.Cele polityki pieniężnej……………………………………….
2.Polityka stopy rezerwy obowiązkowej…………………….
3.Polityka walutowa…………………………………………….
4.Polityka stóp procentowych…………………………………
5.Polityka otwartego rynku………………………………………..
6.Stopy procentowe w Polsce i na świecie……………………..
Cel banku centralnego jest określony w Konstytucji i Ustawie o NBP.
„Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen,
przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to
podstawowego celu NBP.”
Cel inflacyjny Rada Polityki Pieniężnej od wielu lat określa na poziomie 2,5% z możliwością
odchyleń o 1 p.p. w dół i w górę.
Bank centralny formułować może w swojej polityce pieniężnej inne cele
Cel
nadrzędny
Cel
pośredni
Cel
operacyjny
Cel inflacyjny
Przyrost agregatu pieniężnego
(M1, M2, M3)
Krótkoterminowe
stopy
procentowe
Baza
monetarna
Stopy procentowe
brak
Kurs
walutowy
brak
Kurs
walutowy
brak
Cel inflacyjny RPP traktuje (jak wiele innych banków centralnych) jako cel nadrzędny,
jedyny i bezpośredni.
Wszystkie pozostałe (stopy procentowe, podaż pieniądza, baza monetarna, kursy walutowe)
są instrumentami w realizacji celu inflacyjnego.
NBP realizuje swój cel konstytucyjny posiadając niezależność od innych
organów państwa.
•
Kryteria niezależności
Długość kadencji Prezesa Zarządu (6 lat) – dłuższa od parlamentu w nie
pokrywających się terminach
•
Procedura wyboru Prezesa Zarządu – nieodwołalność Prezesa
•
Kolegialność władz NBP - Rada Polityki Pieniężnej, Komisja Nadzoru Finansowego,
Zarząd NBP, Bankowy Fundusz Gwarancyjny
•
Odpowiedzialność przed parlamentem za realizację polityki pieniężnej –
założenia rocznej i średnioterminowej polityki pieniężnej i sprawozdanie z ich realizacji
Instrumenty polityki pieniężnej
Od roku 1998 organem odpowiedzialnym za politykę pieniężną jest 10 osobowa
Rada Polityki Pieniężnej,
RPP realizuje strategię nadrzędnego bezpośredniego celu inflacyjnego, ogłasza i
stara się osiągnąć średniookresowy i roczny cel inflacyjny
I.
Polityka stopy rezerwy obowiązkowej ro
Rezerwa obowiązkowa jest utrzymywana na rachunku w BC jako część
przyjętych depozytów z wyłączeniem depozytów międzybankowych.
Istniej możliwość różnicowania stopy w zależności od
•
terminu zapadalności
•
waluty
Górną granicę stopy (30%) określa Prawo Bankowe. W pierwszym
okresie transformacji stopy rezerwy były bardzo wysokie.
Aktualnie wynosi 3,5% (EUW – 2%). Od 2004 roku jest oprocentowana.
Oprocentowanie jest poniżej rynku i zasila specjalny fundusz
gwarantowania kredytów w dyspozycji BFG
Instrumenty polityki pieniężnej
II. Polityka walutowa
1.
Zakres wymienialności waluty – stopniowalny w zależności od podmiotu i celu, dla
którego nabywa walutę (wymienialność wewnętrzna i zewnętrzna).
Złoty jest aktualnie walutą w pełni wymienialną według standardów MFW.
2. Zasady kształtowania kursów walutowych (ustala Rada Ministrów na wniosek NBP)
•
Kurs waluty sztywny – administrowany przez państwo
Zmiany kursu: dewaluacja – rewaluacja
styczeń 1990 – październik 1991
•
Kurs płynny – rynkowy. Kurs zależy od popytu i podaży walut na FOREX-ie
z możliwością interwencyjnych zakupów bądź sprzedaży walut przez BC.
Zmiany kursu: deprecjacja – aprecjacja
kwiecień 2000 - ?
•
Polityka węża walutowego – zmienność kursu w określonych granicach w
stosunku do jednej waluty, bądź koszyka walut.
Październik 1991 – marzec 2000
Exchange Rate Mechanizm II ?
Państwo przystępujące do Europejskiej Unii Walutowej poza stabilizacją kursu walutowego na dwa lata
przed przyjęciem EUR (ERM II) powinno spełnić w ostatnim roku przed przystąpieniem następujące
warunki (kryteria z Maastricht):
• Stosunek deficytu budżetowego do PKB nie wyższy od 3%
• Stosunek długu publicznego do PKB nie wyższy od 60%
• Stopa inflacji nie powinna być wyższa o więcej niż 1,5 pkt. proc. od średniej stopy inflacji
w porównaniu ze stopami trzech krajów o najniższej stopie inflacji w EUW
• Poziom długoterminowych stóp procentowych nie będzie wyższy o 4 pkt. proc. w porównaniu ze
stopami trzech krajów o najniższej stopie inflacji.
Kryterium deficytu budżetowego
Kryterium długu publicznego
Najwyższy dług publiczny mają Stany Zjednoczone. W roku 2009:
• deficyt budżetowy – 1,8 bln USD (11,5% PKB)
• dług publiczny – 11,5 bln USD (90% PKB)
Stosunek długu publicznego do PKB w USA i wybranych państwach europejskich
W latach 2007 i 2014
Państwo
2007
2014
Francja
64
95
Niemcy
63
91
Wielka Brytania
44
99
Włochy
103
132
USA
79
112
Źródło: MFW
Rynki walutowe
Rynki walutowe ze względu na uczestniczące na nich podmioty oraz skalę
obrotów dzielą się na:
• detaliczne rynki walutowe (usługi kantorowe) – sprzedaż i skup walut
przez banki i kantory (rynki zanikające wraz z rozwojem bezgotówkowych
form płatności w kraju i zagranicą),
• międzybankowy, hurtowy, krajowy rynek walutowy (FOREX),
• międzynarodowe rynki walutowe (Giełdy w Londynie, New York, Tokio
Singapur.)
Najważniejsze znaczenie dla gospodarki posiada funkcjonujący w każdym kraju
międzybankowy rynek walutowy, który określa się powszechnie mianem FOREX.
Kształtujące się na nim kursy wymiany waluty krajowej na zagraniczne waluty
wymienialne traktowane są jako rynkowa „oficjalna” cena waluty, kształtująca kursy
kantorowe oraz będąca podstawą wielu rozliczeń.
Uczestnicy FOREX-u
Podaż waluty zagranicznej – popyt na walutę
krajową
Popyt na walutę zagraniczną – podaż waluty
krajowej
Eksporterzy zamieniający swoje zagraniczne
przychody walutowe na pokrycie kosztów krajowych.
Importerzy zamieniający przychody krajowe ze
sprzedaży na pokrycie zagranicznych kosztów.
Inwestorzy zagraniczni inwestujący w kraju w
instrumenty finansowe denominowane w walucie
krajowej.
Inwestorzy zagraniczni wychodzący z inwestycji
krajowych.
Podmioty krajowe pożyczające zagranicą na pokrycie
kosztów krajowych.
Podmioty krajowe spłacające długi zagraniczne.
Inwestorzy krajowi wychodzący z inwestycji
zagranicznych.
Inwestorzy krajowi inwestujący zagranicą.
Banki komercyjne skracający pozycje walutowe.
Banki komercyjne wydłużające pozycje walutowe
Bank centralny wpływający na obniżenie kursu
waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej.
Bank centralny wpływający na wzrost kursu waluty
zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej.
Źródło: opracowanie własne
Czynniki kształtujące poziom kursów walutowych
• Parytet siły nabywczej
Inflacja powinna powodować nominalną deprecjację waluty krajowej
[(x + ∆x)x] × (1 + πUSD )
kreal =
( 1 + πzł)
• Parytet stóp procentowych
Kapitał przepływa z krajów o niższych stopach procentowych do krajów z
wyższymi stopami procentowymi.
Wzrost stóp procentowych powoduje napływ kapitału i aprecjację waluty krajowej
Wpływ uczestników FOREXU na kierunki zmian kursów walutowych
Aprecjacja waluty krajowej
- spadek kursów walut obcych
Eksport
Krajowe inwestycje podmiotów zagranicznych
Zamykanie zagranicznych inwestycji przez podmioty krajowe
Pożyczki zagraniczne podmiotów krajowych
Sprzedaż walut zagranicznych przez bank centralny
Deprecjacja waluty krajowej
Import
- wzrost kursów waluty krajowej
Zamykanie krajowych inwestycji przez podmioty zagraniczne
Inwestycje zagraniczne podmiotów krajowych
Spłata długu zagranicznego przez podmioty krajowe
Zakup walut zagranicznych przez bank centralny
Uczestnictwo NBP na F0REX-ie
• Fixing na FOREX-ie – tabela oficjalnych kursów NBP uśrednione kursy
kwotowane na FOREX-ie w godz. 11.00 – 11.10
• NBP kupuje waluty i sprzedaje Ministrowi finansów po kursie oficjalnym
• NBP może interweniować na FOREX-ie kupując i sprzedając waluty zagraniczne.
Celem tych interwencji jest wpływ na kursy walutowe
Instrumenty polityki pieniężnej
Skutki interwencji BC na rynku walutowym
• Zakup walut przez BC
Wzrastają kursy walut obcych w złotych – deprecjacja waluty krajowej.
Bank centralny kupując waluty płaci za nie na rachunki BDK w BC.
Podwyższa aktywa
podwyższa Bazę Monetarną
podwyższa podaż pieniądza.
Sterylizacja – interwencje BC na rynku pieniężnym mające na celu neutralizację skutków
wcześniejszych interwencji walutowych. Skupując waluty BC powoduje wzrost podaży
pieniądza.
Sprzedając bony pieniężne bądź bony skarbowe czyści rynek z pieniądza (sterylizuje),
zmniejsza podaż pieniądza
• Sprzedaż
walut przez BC
Spadają kursy walut obcych w złotych – aprecjacja waluty krajowej.
Bank centralny uzyskuje pieniądze od BDK z ich rachunków.
Obniża aktywa
obniża Bazę Monetarną
obniża podaż pieniądza
Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej.
Nadrzędną cechą gospodarki globalnej jest wolny przepływ kapitałów i towarów.
Mała gospodarka otwarta prowadzi wymianę międzynarodową, lecz nie ma
wpływu na ceny światowe i warunki wymiany.
Hipoteza Jeffrey’a Frankel’a „niemożliwego do spełnienia trójkąta”
Nie można osiągnąć jednocześnie trzech celów:
•
liberalizacji zagranicznych obrotów kapitałowych,
•
stabilności kursu walutowego,
•
niezależnej polityki pieniężnej, w ramach której bank centralny ma wpływ
na kształtowanie podaży pieniądza.
Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej
Możliwe są kombinacje
I. Wariant kontroli obrotów kapitałowych
• kontrola przepływu kapitału
• stabilny kurs walut
• niezależna polityka pieniężna
II.Wariant płynnego rynkowego kursu walutowego
• płynny kurs walutowy
• liberalizacja zagranicznych obrotów kapitałowych
• niezależna polityka pieniężna
Wariant unii walutowej (ERM 1 i 2)
• stabilny kurs walutowy
• liberalizacja zagranicznych obrotów kapitałowych
• rezygnacja z niezależnej polityki pieniężnej – bank centralny
dostosowuje podaż pieniądza do popytu wynikającego z napływu
i odpływu kapitału zagranicznego
Instrumenty polityki pieniężnej
III. Polityka stóp procentowych
Stopy procentowe NBP
• Stopa lombardowa
• Stopa redyskontowa
• Stopa referencyjna, tygodniowych operacji otwartego rynku – sprzedaży tygodniowych
bonów pieniężnych
• Stopa depozytów dobowych
Stopy BC wpływają bezpośrednio na cenę pieniądza na rynku międzybankowym.
Wzrost stóp procentowych BC zawsze oznacza spadek podaży pieniądza
Obniżanie stóp procentowych BC zawsze oznacza wzrost podaży pieniądza
Wpływ poszczególnych stóp BC na rynkową cenę pieniądza zależy jednak od sytuacji
płynnościowej w sektorze bankowym.
Strukturalna nadpłynność sektora bankowego – BC dłużnikiem netto
BC ściąga pieniądze z rynku przyjmując depozyty od BDK, bądź sprzedając im własne
papiery wartościowe (bony pieniężne). Są to tzw. operacje reverse-repo.
Taka sytuacja panuje w polskim sektorze bankowym. Najważniejszą stopą jest stopa
referencyjna
Wpływ stóp procentowych NBP na rynkowe krótkoterminowe stopy procentowe
WIBID – Warsaw Interbank Bid Rate, stopa procentowa, jaką banki płacą za przyjęcie
(zakup) depozytu
WIBOR – Warsaw Interbank Offered Rate, stopa procentowa jaką banki płacą za
wniesienie (sprzedaż) depozytu
Stopa
lokat
dobowych
Stopa
referencyjna
Tabela z dnia 15 lutego 2008
5,25
3,50
0N
TN
1W
2W
1M
3M
6M
1R
WIBID
5,24
5,24
5,24
5,25
5,30
5,47
5,66
5,90
WIBOR
5,42
5,42
5,44
5,45
5,50
5,67
5,86
6,10
6,75
Stopa
lombardowa
Banki centralne zmieniają swoje stopy o krok będący wielokrotnością 0,25 p.p, to jest 25 p.b.
100 punktów bazowych = 1 punk procentowy
Tabela z dnia 09 października 2008
Stopa
lokat
dobowych
Stopa
referencyjna
6,00
4,50
0N
TN
1W
2W
1M
3M
6M
1R
WIBID
6,02
6,05
6,20
6,23
6,35
6,60
6,63
6,65
WIBOR
6,32
6,35
6,40
6,43
6,55
6,80
6,83
6,85
7,50
Stopa
lombardowa
Stopa referencyjna, lombardowa, redyskontowa i depozytowa – definicje i wysokość
Rynek międzybankowych depozytów w Polsce 14 października 2009
Inflacja październik 2008 – październik 2009 – 3,1%
Stopa
referencyjna
Stopa lokat
dobowych
3,50
2,00
0N
TN
1W
2W
1M
3M
6M
1R
WIBID
3,16
3,14
3,21
3,25
3,35
3,99
4,10
4,28
WIBOR
3,46
3,46
3,41
3,45
3,55
4,19
4,30
4,58
5,00
Stopa
lombardowa
Instrumenty polityki pieniężnej
IV. Operacje otwartego rynku
BC jest uczestnikiem rynków pieniężnych. Podstawowym celem operacji otwartego rynku
jest wpływanie na poziom płynnych rezerw banków (Bazy Monetarnej)
BC sprzedaje papiery wartościowe (bony pieniężne, bony skarbowe) lub dewizy
zmniejsza Bazę Monetarną
zmniejsza podaż pieniądza.
BC kupuje papiery wartościowe (obligacje i bony skarbowe) lub dewizy
zwiększa Bazę Monetarną
zwiększa podaż pieniądza.
Operacje warunkowe:
Sprzedaż p.w. z jednoczesnym zobowiązaniem ich odkupienia po ustalonym okresie (right revers-repo).
Zakup p.w. z jednoczesnym zobowiązaniem odsprzedaży po ustalonym okresie ( right repo)
Operacje bezwarunkowe:
Sprzedaż p.w. bez zobowiązania ich odkupienia (outright revers-repo).
Zakup p.w. bez zobowiązania ich odsprzedaży (outright repo)
Sytuacja w sektorze bankowym na przełomie 2008 i 2009 r.
Na międzybankowym rynku pieniężnym występowały następujące zjawiska:
• Banki mniej chętnie pożyczały sobie na dłuższe terminy – WIBOR (3M) wynosił 6,80%
przy stopie referencyjnej 6,00%, pomimo wyraźnych oczekiwań wzrostu stóp NBP.
Na rynku międzybankowym w ostatnich dniach zawiera się praktycznie tylko transakcje O/N.
Banki zmniejszyły limity kredytowe dla swoich partnerów.
• Część banków rozpoczęła wojnę o depozyty oferując wyjątkowo wysokie stopy 8% - 9%,
wyższe od stopy lombardowej.
• Inne banki miały nadwyżki płynności, które lokowały w papiery skarbowe i bony pieniężne NBP.
• Banki udzielające kredytów w CHF nie mogły pozyskać tej waluty z tradycyjnych źródeł –
zagranicznych funduszy.
• Banki oczekiwały, że NBP zagwarantuje depozyty międzybankowe.
• Silna deprecjacja złotego względem walut zagranicznych.
• Firmy ochraniarskie raportują znacznie większą częstotliwość dowozu gotówki do bankomatów.
• Indeksy giełdowe w Polsce (WIG) i na świecie tracą od początku roku blisko 50%
• Dopływają doniesienia o złej i pogarszającej się sytuacji zagranicznych banków
będących właścicielami banków działających w Polsce:
• Fortis Bank
• Unicredit
• KBC
• ING
„Pakiet zaufania” NBP z 14 października 2008
W tych warunkach NBP zaoferował pakiet rozwiązań, które miały przeciwdziałać tym negatywnym
zjawiskom:
• Utrzymanie emisji siedmiodniowych bonów pieniężnych.
• Wprowadzenie – jeśli będzie taka potrzeba – większej częstotliwości i wydłużanie operacji
otwartego rynku (operacji right repo i riverse repo).
• Wprowadzenie modyfikacji w systemie operacyjnym kredytu lombardowego, polegającego m.in.
na rozszerzeniu listy papierów wartościowych mogących być zabezpieczeniem dla tego kredytu.
Dotychczas mogły to tylko być bony i obligacje Skarbu Państwa oraz bony i obligacje NBP.
Kredyt lombardowy zabezpieczać będzie można prywatnymi obligacjami i akcjami.
• Wprowadzenie operacji zasilających otwartego rynku (operacje right repo) o okresie zapadalności
do trzech miesięcy.
• Wprowadzenie operacji walutowych SWAP.
• NBP nie proponuje gwarantowania depozytów, ponieważ nie przewiduje tego Ustawa o NBP.
Jednak są zapowiedzi, że działalność taką może podjąć Minister Finansów w imieniu Rządu.
„Pakiet zaufania” NBP z 14 października 2008 c.d.
• Sejm nowelizuje Ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (BFG) powiększając gwarancje 100%
depozytów do równowartości 50 000 EUR.
Dotychczas 100% gwarancje miały depozyty do 1 000 EUR i 90% gwarancje depozyty do 22 500 EUR
W Europie niektóre państwa dały 100% gwarancje dla wszystkich depozytów.
Kto zapłaci?
• Komisja Nadzoru Finansowego nakłada na zarządy banków obowiązek codziennego raportowania
transakcji zagranicznych w szczególności ze spółkami matkami
Podjęte działania:
• NBP 17 października
• kupuje od banków bony skarbowe na tydzień (operacja right repo) za 10 mld zł
• sprzedaje bankom bony skarbowe na tydzień (operacja right reverse repo) za 7 mld zł
• 22 października
• kupuje od banków bony skarbowe na 14 dni (operacja right repo) za 9,8 mld zł
SWOT walutowy
Dzień sprzedaży(t)
X
NBP sprzedaje X jednostek
waluty po kursie
natychmiastowym St
z obowiązkiem jej odkupienia
w momencie n po kursie
terminowym Ft/n
X × St
Dzień odkupienia (n)
X
X × Ft/n
BDK kupuje X jednostek
waluty po kursie
natychmiastowym St
z obowiązkiem jej odsprzedaży
w momencie n po kursie
terminowym Ft/n
Działania podjęte przez NBP w roku 2009
• operacje zasilające repo 6- miesięczne i zapowiedź rocznych
• uruchomienie kredytu redyskontowego (zapowiedź)
Uruchomienie systemu państwowych gwarancji kredytowych z
wykorzystaniem Banku Gospodarstwa Krajowego
L.P
Baza monetarna i czynniki jej kreacji
31.10.2008
w mld zł
31.08.2009
w mld zł
I.
Aktywa zagraniczne netto
140,5
148,5
164,2
204,1
I.1
Oficjalne rezerwy walutowe
160,1
176,0
181,8
217,4
I.1.a
w mld EUR
51,6
50,0
53,0
II
Kredyt refinansowy
3,4
1,6
1,6
1,3
II.1
Kredyt redyskontowy
0,0
0,0
0,0
0,0
II.2
Kredyt lombardowy
1,6
0,0
0,0
0,0
II.3
Kredyt na inwestycje centralne
1,8
1,6
1,6
1,3
II.4
Inne kredyty
0,0
0,0
0,0
0,0
III
Operacje otwartego rynku (netto)
- 7,7
- 15,0
3,0
-33,6
III.1
Kredyt aukcyjny
0,0
0,0
9,3
7,6
III.2
Lokaty aukcyjne
0,0
0,0
0,0
0,0
III.3
Bony pieniężne
- 7,7
- 15,0
- 6,3
-41,2
IV
Zadłużenie netto rządu
- 26,4
- 19,3
- 16,9
-27,2
V
Saldo pozostałych pozycji (netto)
- 7,1
- 6,1
- 23,4
-24,6
VI
Baza monetarna – pieniądz rezerwowy
102,7
109,7
128,4
120,0
VI.1
Gotówka z kasami banków
85,7
90,7
100,6
100,0
VI.2
Rachunki bieżące banków
16,8
18,9
27,7
19,9
I
Podaż pieniądza
561,6
629,1
637,4
686,2
I.1
Gotówka w obiegu
77,2
82,5
90,6
91,0
I.2
Depozyty
472,2
535,5
536,5
588,5
5,47
5,7
5,0
5,7
Mnożnik kreacji pieniądza
31.12.2007
w mld zł
30.09.2008
w mld zł
Wpływ stóp procentowych BC na rynkowe krótkoterminowe stopy procentowe w
warunkach strukturalnego braku płynności w sektorze bankowym
W warunkach braku strukturalnej płynności w sektorze bankowym BC jest wierzycielem netto.
Bank centralny zasila sektor bankowy w pieniądz – operacje repo
Sytuacja taka panuje w np. W Europejskiej Unii Walutowej (EUW) i Stanach Zjednoczonych.
Główną operacja zasilającą w EUW są dwutygodniowe kredyty udzielane co tydzień (we
wtorek) przez EBC bankom komercyjnym w strefie euro po znanej z góry stopie bazowej
Stopa bazowa EBC – 4,00
LIBOR (EUR)
luty 2008
1W
1M
3M
6M
1R
4,1069
4,1800
4,3556
4,3488
4,3494
Stopa bazowa Systemu Rezerwy Federalnej Fed – 3,00
LIBOR (USD)
luty 2008
1W
1M
3M
6M
1R
3,1363
3,1188
3,0700
2,9694
2,7444
Tabela z 06 października 2008
Stopa bazowa EBC – 4,25
LIBOR (EUR)
1W
1M
3M
6M
1R
4,8288
5,0425
5,2738
5,3700
5,4938
6 października bezprecedensowa decyzja banków centralnych, które jednocześnie obniżają
swoje stopy bazowe o 50 pkt. bazowych
Fed, ESBC, Bank of England, Bank of Canada, Bank of China
Tabela z 23 października 2008
Stopa bazowa EBC – 3,75
LIBOR (EUR)
1W
1M
3M
6M
1R
3,5563
3,9275
4,9150
4,9931
5,0550
Stopa bazowa Systemu Rezerwy Federalnej Fed – 2,00
LIBOR (USD)
Tabela z 06 października 2008
1W
1M
3M
6M
1R
4,2500
3,9263
4,0525
3,9813
3,9625
6 października bezprecedensowa decyzja banków centralnych, które jednocześnie
obniżają swoje stopy bazowe o 50 pkt. bazowych
Fed, EBC, Bank of England, Bank of Canada, Bank of China
Stopa bazowa Systemu Rezerwy Federalnej Fed – 1,50
LIBOR (USD)
Tabela z 23 października 2008
1W
1M
3M
6M
1R
2,1975
2,5538
3,5350
3,5300
3,5025
Stopy procentowe na świecie – grudzień 2010
Kraj
St. Pr.
banku centralnego
LIBOR O/N
LIBOR 3M
USA
0,25
0,2409
0,3022
EUW
1,00
0,6638
0,9669
Wlk. Bryt.
0,50
0,5556
0,7438
Szwajcaria
0,50
0,0967
0,1683
Japonia
0,10
0,0931
0,1813
Wzrost PKB 2009
• USA – 4,0%
• EUW – 4,3%
• Polska + 0,5%
Spadek tempa inflacji:
• USA – 1,1%
• EUW – 1,9%
• Wlk. Bryt. – 4,1%
Wzrost PKB 2010 - prognoza
• USA + 0,5%
• EUW + 1,8%
• Polska +3,4%
Nacjonalizacja banków w:
• USA
• EUW (Fortis, Commerzbank itp.)
• Wielkiej Brytanii (Royal Bank of Scotland)
Stopy procentowe na świecie – stan aktualny
Kraj
St. Pr.
banku centralnego
Inflacja
LIBOR O/N
LIBOR 3M
USA
0,25
- 1,50
0,2700
0,2800
EUW
1,00
- 020
0,2700
0,7000
Wlk. Bryt.
0,50
1,60
0,5000
0,5100
Szwajcaria
0,25
0,10
0,0600
0,2800
Japonia
0,10
- 2,20
0,1200
0,3400
Opinia Johna B. Taylora – ekonomisty amerykańskiego doradcy prezydenta Busha
Przyczyna kryzysu amerykańskiego i światowego był boom mieszkaniowy w USA.
Wynikał on ze zbyt niskich stóp procentowych.
Zasada Taylora
By zachować stabilny wzrost gospodarczy bank centralny powinien:
• gdy inflacja rośnie o 1 p.p podnosić swoje stopy procentowe o 1,5 p.p,
• gdy wzrost PKB spada o 1 p.p. obniżać swoje stopy procentowe 0,50 p.p.
Podjęte działania w roku 2009