wykład 4 - Katedra Prawa Cywilnego UJ
advertisement
Międzynarodowa Ochrona Własności Intelektualnej Wydział Prawa i Administracji Katedra Prawa Cywilnego Dr Piotr Kostański 15. Jurysdykcja krajowa - Zasada terytorialności – ochrona tylko w państwie, które ochrony udzieliło, przed jego organami sądowymi - Sprawa Fokker (1927) - Przełamanie zasady terytorialności, ogólne zasady jurysdykcji - Bruksela I - Konwencja z Lugano - Rozporządzenie Bruksela II - Wyłączenie orzekania o skuteczności danego prawa 16.17.18. Międzynarodowe i konstytucyjne gwarancje ochrony praw własności intelektualnej. - Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności – I Protokół dodatkowy, art. 1. - Prawa własności intelektualnej jako własność w rozumieniu EKPCZ. • ETPCZ w wyroku z 11.1.2007r., nr 73049/01, AnheuserBusch Inc. v. Portugal zajmował się kwalifikacją prawa ochronnego na znak towarowy jako „własności“ schronionej przez art. 1 Protokołu 1 do EKPCZ. • The Court thus considers that, while it is clear that a trade mark constitutes a “possession” within the meaning of Article 1 of Protocol No. 1, this is only so after final registration of the mark, in accordance with the rules in force in the State concerned. • Prawa własności intelektualnej w rozumieniu Konstytucji są prawami majątkowymi, podlegającymi ochronie. • Taka sama ochrona gwarantowana jest na gruncie Konwencji Rzymskiej z 4.11.1950r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Protokół 1, art. 1). Art. 64 KRP 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych (…). 2. Własność, inne prawa majątkowe (…) podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Problem ograniczeń praw własności intelektualnej – kwestia czy ograniczeniem można pozbawić ochrony – art. 69 PWPtzw. przywilej badawczy w odniesieniu do chronionej patentowo aparatury badawczej. Art. 69 ust. 1 pkt. 3 PWP Nie narusza się patentu przez: stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania. Wykładania literalna: 1. stosowanie wynalazku do celów badawczych (badania wynalazku lub przy pomocy wynalazku), 2. stosowanie wynalazku do celów doświadczalnych (doświadczenia na wynalazku lub przy pomocy wynalazku), 3. stosowanie wynalazku dla jego oceny (ocena wynalazku, ale już nie ocena innych przedmiotów przy użyciu wynalazku), 4. stosowanie wynalazku dla analizy (wynalazku lub innych przedmiotów przy pomocy wynalazku), 5. stosowanie dla nauczania (o wynalazku lub przy pomocy wynalazku). sprzeczność z TRIPS, EKPCZ, Konstytucją (?) – w przypadku wynalazku – aparatury badawczej Zagadnienia Blok II Międzynarodowe Prawo Autorskie (i baz danych) 1. Konwencja Berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych Prawo autorskie - KB: „własność literacka i artystyczna” niejako w przeciwstawieniu do „własności przemysłowej” z KP - ogół uprawnień zapewniających ochronę osobistych i majątkowych interesów twórcy, wynikających z faktu stworzenia utworu. • 2 systemy ochrony pr. aut. w systemach wewnętrznych: – droit d’auteur – copyright • Na gruncie pr. międzynarodowego zapewniona jest ochrona zarówno uprawnień twórcy o charakterze osobistym („moralnych”) i majątkowym. • Podstawą, poza normami międzynarodowego prawa ochrony własności intelektualnej są też nakazy zawarte w: – Art.. 27 ust. 2 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka – Art. 15 ust. 1 lit. c) Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. • Art. 27 PDPCZ każdemu człowiekowi przysługuje prawo do ochrony moralnych i materialnych korzyści wynikających z jakiejkolwiek jego działalności naukowej, literackiej lub artystycznej • Art. 15 ust. 1 lit. c) MPPGSiK autorowi przysługuje prawo do korzystania z ochrony interesów moralnych i materialnych, wynikających z wszelkiej twórczości naukowej, literackiej lub artystycznej • Art. 6bis ust. 1 KB niezależnie od majątkowych praw autorskich, a nawet po ich ustąpieniu, autor zachowuje prawo dochodzenia autorstwa utworu, jak również prawo sprzeciwienia się wszelkiemu zniekształceniu, okaleczeniu lub innej zmianie wspomnianego utworu, która mogłaby przynieść ujmę jego godności lub dobrej sławie. • PRAWA POKREWNE (neighbouring rights) zespół uprawnień funkcjonujących w powiązaniu z prawami autorskimi, nakierowany na ochronę interesów osób, których działania są zbliżone do działalności twórczej (artyści wykonawcy) oraz podmiotów, które podejmują czynności związane z eksploatacją twórczości (np. producenci fonogramów). • Miejsce praw pokrewnych w porządkach prawa krajowego: – W systemie kontynentalnym, to odrębny zespół uprawnień, – W systemie anglosaskim, to element praw majątkowych autorskich. • Trudność regulacji jednolitej na poziomie międzynarodowym. Geneza W starożytności i średniowieczu nie wyróżniano pr.aut., ochrona poprzez prawo własności nośnika. 1455 wynalazek Gutenberga umożliwił na niespotykaną poprzednio skalę zwielokrotnianie fizycznych nośników dzieł piśmiennictwa Przywileje drukarskie i księgarskie nie z chęci ochrony pr. aut. ale dla cenzury, następnie dla ochrony przemysłu drukarskiego, który był źródłem opłat za te przywileje i dochodów budżetowych 1710 Statut Królowej Anny W Anglii ustawowo umożliwiono po raz pierwszy każdej zainteresowanej osobie, w tym także twórcy dzieła, uzyskanie ograniczonego w czasie prawa sprzeciwiania się kopiowaniu dzieła piśmienniczego (copyright) Oświecenie prawa autorskie nie powinny być aktem łaski władcy, gdyż są wyrazem naturalnego prawa autora do stworzonego dzieła. Dekrety francuskie 1791, 1793 przyznały wyłączne prawa decydowania o publicznym wykonywaniu i reprodukcji dzieł ich twórcom. • Terytorialność ochrony nie zapewniała ochrony praw twórcom poza granicami • Problem szczególnie widoczny co do dzieł w języku angielskim, chronionych w W.Brytanii, a rozpowszechnianych w USA podobnie wśród państw niemieckich przed zjednoczeniem(brak konieczności tłumaczenia) • System umów bilateralnych opartych na zasadzie asymilacji • Niedoskonałość systemu umów bilateralnych (zróżnicowanie co do przesłanek i zakresu ochrony, brak powszechności) • Potrzeba konwencji multilateralnej • 1878 Międzynarodowe Stowarzyszenie Literackie • 1883 konferencja dyplomatyczna w Bernie 9.9.1886r. Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych Międzynarodowy Związek Ochrony Utworów Literackich i Artystycznych Biuro MZOULA Biuro Międzynarodowe WIPO • AKT BERNEŃSKI 1886 – Zasada asymilacji – Ochrona dla obywateli państw stron – Prawo zezwalania na tłumaczenie i wykonanie publiczne – Dopuszczalne jest uzależnienie przyznania ochrony od dopełnienia formalności wymaganych w państwie pochodzenia • AKT PARYSKI, 1896 – Ujednolicenie terminologii – Ochrona dla dzieł opublikowanych po śmierci autora – Ochrona dla dzieł twórców spoza państw stron, o ile doszło do pierwszej publikacji dzieła w państwie stronie • AKT BERLIŃSKI, 1908 – Ochrona także dla dzieł architektonicznych i choreograficznych, – Ochrona dzieł zależnych, – Pełna ochrona dla dzieł filmowych i fotograficznych, – Zasada automatyzmu (zakaz uzależniania ochrony od dopełnienia formalności), – Zasada niezależności, – (fakultatywnie) minimalny okres ochrony • AKT BERNEŃSKI, 1914 – Możliwość ograniczeń przy braku wzajemności • AKT RZYMSKI, 1928 – Ograniczono możliwość zastrzeżeń, – Ochrona praw osobistych, – Prawo nadania dzieła publicznie drogą radiową przysługuje twórcy • AKT BRUKSELSKI, 1948 – Minimalny czas ochrony 50 lat post mortem auctoris (obowiązkowo), – Prawo do transmisji i retransmisji telewizyjnych, – Prawo do nagrania utworu, – Prawo zezwalania na publiczną recytację, – Droit de suite – Kognicja MTS • [AKT SZTOKHOLMSKI, 1967] – WIPO – Kryterium obywatelstwa uzupełniono o kryterium domicylu, – Prawo zezwalania na reprodukcję dzieła, – Prawa osobiste są nieograniczone czasowo, – Dzieła filmowe chronione przez min. 50 lat – Dzieła fotografii i użytkowe min. 25 lat, – Ustępstwa na rzecz państw rozwijających się • AKT PARYSKI, 1971 – Ograniczono uprawnienia państw rozwijających się, – Wprowadzono reguły związania różnymi aktami KB, • Akt paryski wszedł w życie w 1974, wiąże większość Państw Związku, w tym Polskę, tylko 10 ze 164 państw jest związane starszymi wersjami KB. Przedmiotowy zakres ochrony Art. 2 KB – dzieła literackie, naukowe i artystyczne, bez względu na sposób lub formę wyrażenia Minimalny katalog chronionych utworów – ochrona z mocy samej KB. Ochrona utworów sztuki użytkowej, chronionych przepisami dot. wzornictwa przem. są chronione w innych państwach na zasadzie wzajemności. • Ochrona zbiorów dzieł – O ile ze względu na układ treści i / lub wybór można przypisać charakter twórczości intelektualnej – Art. 37 – rozstrzyga tekst francuski • Państwa mogą uzależnić objęcie utworu ochroną od utrwalenia utworu w materialnej postaci. • PL: art. 1 ust. 3 pr.aut.: utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. • Państwa decydują o zakresie ochrony tekstów aktów prawnych, administracyjnych i sądowych oraz urzędowych tłumaczeń. • PL Art. 4 pkt. 1-2 Pr.aut: nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego: akty normatywne lub ich urzędowe projekty; urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole. • Państwa strony określają warunki korzystania z publicznych odczytów, przemówień itp. • Art. 25 ust. 1 pkt. 4 Pr. aut.: wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby • Ochrony, na podstawie KB, nie stosuje się do wiadomości bieżących lub o różnych wydarzeniach mających charakter zwykły informacji prasowych. • PL, Art. 4 pkt. 4 Pr. aut.: nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego proste informacje prasowe. Dla wyznaczenia zasięgu stosowania KB mają znaczenie łączniki dotyczące autora i dzieła, KB znajdzie zastosowanie gdy: 1. miejsce pierwszej publikacji dzieła leży w państwie – stronie KB 2. autor lub co najmniej jeden ze współautorów jest obywatelem państwa – strony KB, 3. autor ma miejsce stałego pobytu w państwie – stronie KB, • Kryterium pierwszej publikacji w kraju – stronie KB jest łagodzone poprzez możliwość uwzględnienia także kolejnej publikacji („równoczesnej”) o ile nastąpiła ona nie później niż 30 dni od dnia publikacji pierwszej poza krajami KB. • MIEJSCE PUBLIKACJI – Miejsce publicznego udostępnienia za zgodą autora, – Niezależnie od tego, czy utwór spotkał się tam z jakimkolwiek zainteresowaniem, - art. 3 ust. 3 KB – co nie stanowi publikacji. • PODMIOTOWY ZAKRES OCHRONY • Kryterium autorstwa – Kto to jest „autor” ? – Domniemania prawne – Kryterium obywatelstwa – Kryterium miejsca pobytu • Ochrona KB nie działa „wewnętrznie” tzn. dla obywateli danego państwa – strony w tym państwie. We własnym państwie można liczyć tylko na ochronę krajową. • W Polsce zasada ta jest ograniczona przez art. 7 Pr.aut. • Jeżeli umowy międzynarodowe, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, przewidują dalej idącą ochronę, niż to wynika z ustawy, do nieopublikowanych utworów obywateli polskich albo do utworów opublikowanych po raz pierwszy na terytorium RP lub równocześnie na terytorium RP albo opublikowanych po raz pierwszy w języku polskim - stosuje się postanowienia tych umów. • Kryterium stałego miejsca pobytu – Co to jest stałe miejsce pobytu ? – Które miejsce pobytu twórcy (w jakim momencie) ma decydujące znaczenie ? • Utworu opublikowanego • Utworu nieopublikowanego • Szczególne kryteria podmiotowe – Architekci – Autorzy dzieł sztuki graficznej lub plastycznej zespolonych z nieruchomościami » Kryterium miejsca położenia nieruchomości – Autorzy dzieł filmowych » Kryterium siedziby lub stałego miejsca pobytu producenta 6. Czasowy zakres ochrony zasada ograniczonej retroakcji 7. Zasady ochrony konwencyjnej • Zasada asymilacji (narodowego traktowania) • Zasada automatyzmu ochrony • Zasada niezależności ochrony • Zasada minimum konwencyjnego 8. Zakres prawa autorskiego (uprawnienia przewidziane w KB) • Uprawnienia osobiste • Prawo do autrostwa • Prawo do integralności dzieła • Prawo zezwalania na tłumaczenie • Prawo zezwalania na reprodukcję • Prawo zezwalania na wystawienie, wykonanie i recytację
