prezentacja powerpoint

Proces prawotwórczy
w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego
Piotr Chybalski
Kancelaria Sejmu
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1
Zagadnienia:
• teoretyczne uwarunkowania kontroli
konstytucyjności procesu prawotwórczego,
• proces ustawodawczy w orzecznictwie TK.
2
Część 1. Teoretyczne uwarunkowania
kontroli konstytucyjności procesu
prawotwórczego
1. Regulacje konstytucyjne i ustawowe.
2. Problem związania TK granicami wniosku/skargi.
3. Problem wzorców kontroli konstytucyjności.
3
Regulacje konstytucyjne i ustawowe
• Umocnienie pozycji ustrojowej TK w Konstytucji RP z 1997 r.
• Ustawa o TK z 1985 r. – możliwość badania „dochowania
ustawowego trybu wymaganego do wydania aktu„ (art. 2)
• Ustawa o TK z 1997 r. – możliwość badania „dochowania trybu
wymaganego przepisami prawa do wydania aktu” (art. 42)
4
Problem związania TK granicami
skargi/wniosku (1)
•
Istota problemu – relacja między art. 42 a art. 66
ustawy o TK
•
Kontrowersje w doktrynie (np. P. Sarnecki,
Z. Czeszejko-Sochacki, M. Zubik, M. Wiącek)
5
Problem związania TK granicami
skargi/wniosku (2)
• K 3/98 – dot. prawa o ustr. sądów powsz.
(usuwanie z urzędu sędziów orzekających w procesach
politycznych przed 1989 r.)
• K 39/07 – dot. prawa o ustr. sądów powsz. (przyspieszony tryb
uchylania immunitetu sędziowskiego)
• P 11/08 – dot. art. 148 § 2 k.k.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Problem wzorców proceduralnej kontroli
konstytucyjności (1)
• Problem teoretyczny: zakres dopuszczalności badania trybu
dojścia aktu prawnego do skutku w zakresie, w jakim tryb ten
określają normy inne niż konstytucyjne
• Problem dotyczy w szczególności kontroli przebiegu
postępowania ustawodawczego
• Źródła problemu: art. 42 ustawy o TK, art. 2 i 7 Konstytucji
7
Problem wzorców proceduralnej kontroli
konstytucyjności (2)
• U 6/92 – sprawa „listy Macierewicza” –
art. 1 Konstytucji z 1952 r. (niezgodność)
• K 10/94 – konsultacje z zw. zawod. ustawy o metodach
kształtowania wynagrodzeń – art. 3 Konstytucji
z 1952 r. (nieadekwatność wzorca)
• 15/03 – nowela ustawy o szkolnictwie wyższym (przesunięcie
podwyżek płac) – art. 7 Konstytucji (zgodność)
8
Problem wzorców proceduralnej
kontroli konstytucyjności (3)
• K 4/06 – ustawa medialna – art. 112 w związku z art.
2 i art. 7 Konstytucji (zgodność)
• K 31/06 – blokowanie list wyborczych w wyborach
samorządowych – preambuła, art. 2, art. 7 i art. 119
ust. 1 Konstytucji (zgodność)
• K 5/07 – przestępstwo pomówienia Narodu
Polskiego – art. 7 Konstytucji (niezgodność)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Część 2. Proces ustawodawczy
w orzecznictwie TK
1. Zakres konstytucjonalizacji procesu
ustawodawczego.
2. Kontrola poszanowania obowiązków
konsultacyjnych.
3. Materia poprawek jako problem konstytucyjny.
4. Pozostałe wątki w orzecznictwie TK
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Zakres konstytucjonalizacji post.
ustawodawczego
• skromny zakres do 1989 r.,
• 1989 r. – restytucja Senatu (opis jego roli
w postępowaniu ustawodawczym),
• przełom w 1992 r. (Mała Konstytucja) – inspiracja
pracami konstytucyjnymi z okresu tzw. Sejmu
kontraktowego,
• Konstytucja RP z 1997 r. – niewielkie modyfikacje
modelu zawartego w Małej Konstytucji.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Konsultowanie projektów ustaw (1)
• Obowiązek nieprzewidziany explicite
w Konstytucji
• Liczne przepisy ustawowe
• Art. 34 ust. 3 regulaminu Sejmu
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Konsultowanie projektów ustaw (2)
Z Krajową Radą Sądownictwa:
• K 3/98,
• K 39/97,
• Kp 4/09 – nowela prawa o ruchu drogowym (karanie
kierowców przez Gł. Insp. Transportu Drogowego)
• K 1/12 – zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich
w 2012 r. (zarzut wycofany)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Konsultowanie projektów ustaw (3)
Ze związkami zawodowymi:
• K 14/91 – naliczanie emerytur i rent,
• K 10/94,
• K 7/95 – zasiłki chorobowe,
• K 15/03.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Konsultowanie projektów ustaw (4)
Z Sądem Najwyższym:
• K 39/07.
Wysłuchanie publiczne:
• K 31/06.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Materia poprawek jako problem
konstytucyjny (1)
•
•
•
Geneza problemu: okres międzywojenny oraz lata
1989-93
Rozwój orzecznictwa konstytucyjnego w latach
1993-2013
Pojęcie poprawki: „sens techniczny”
oraz koncepcja szersza (K 37/03)
16
Materia poprawek jako problem
konstytucyjny (2)
Zasada ograniczoności materii poprawek:
• K 5/93 – uprawnienia kombatanckie,
• K 3/98,
• K 25/98 – „ustawa warszawska”,
• K 37/03 – sprawa Głównego Geodety Kraju.
17
Materia poprawek jako problem
konstytucyjny (3)
Pojęcie „materii”:
• brak wypowiedzi TK,
• spory między Sejmem a Senatem w 1990 r.,
• P. Winczorek, glosa do wyroku K 25/98.
Pojęcie „celu”:
• wąskie, np. K 25/97 (paliwo rolnicze), K 25/98 – problem
„propozycji alternatywnych”,
• szerokie – K 5/07, Kp 1/08 (zwolnienia z abonamentu rtv) –
„zamysł regulacyjny”.
18
Materia poprawek jako problem
konstytucyjny (4)
Problem ustaw „nowych” i nowelizujących – K 5/93,
K 25/97, K 9/11 (kodeks wyborczy)
Zawężanie się granic dopuszczalnej materii poprawek –
np. K 18/95, K 3/98, K 25/98
„Głębokość” i „szerokość” poprawek –
np. K 3/98, K 11/02 (lustracja – definicja „współpracy”)
19
Materia poprawek jako problem
konstytucyjny (5)
Poprawki zgłaszane w toku prac sejmowych:
• szczególne podstawy konstytucyjne – K 37/03,
• poprawki w fazie komisyjnej: K 45/05
(kontrakty pielęgniarskie), K 53/07 (SKOKi),
• poprawki z 2. czytania: np. P 11/08
20
Materia poprawek jako problem
konstytucyjny (6)
Poprawki senackie:
• szczególne podstawy konstytucyjne –
np. K 5/93,
• materia – np. K 5/93, K 25/97, K 11/02,
• tryb rozpatrzenia przez Sejm
(K 5/93 a K 27/97).
21
Materia poprawek jako problem
konstytucyjny (7)
•
•
•
•
•
Poprawki w szczególnych trybach
ustawodawczych:
Tryb pilny – K 18/95, K 33/11,
Tryb budżetowy – np. K 16/93,
Tryb kodeksowy – np. K 5/07,
Tryb „europejski” – brak orzecznictwa,
Tryb zmiany Konstytucji – brak orzecznictwa.
22
Pozostałe wątki w orzecznictwie TK (1)
Prostowanie błędów w ustawach – sprawa o sygn.
SK 38/01 – dot. art. 156 § 1 Kodeksu karnego
• Wersja uchwalona po rozpatrzeniu poprawek Senatu:
Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci (…)
ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej choroby
realnie zagrażającej życiu (…) podlega karze pozbawienia
wolności od roku do lat 10.
• Wersja przekazana Prezydentowi RP do podpisu:
Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci (…)
ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby
realnie zagrażającej życiu (…) podlega karze pozbawienia
wolności od roku do lat 10.
•
23
Pozostałe wątki w orzecznictwie TK (2)
Sprawy w toku rozpatrywania:
• K 31/12 – 1. czytanie projektu ustawy
na forum komisji sejmowej,
• K 41/12 – materia poprawek w postępowaniu
w sprawie usunięcia niezgodności
z Konstytucją.
24
Dziękuję za uwagę
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
25