Skutki deflacji [edytuj]

7. Co to jest inflacja/deflacja i jakie skutki (korzyści i koszty) wywołuje ono w
gospodarce?
Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen[1].
W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna niż inflacja na rynku
zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję gospodarki. Przeciwieństwem inflacji
jest deflacja.
Korzystnym efektem niewielkiej inflacji może być ułatwienie renegocjacji realnej wartości
niektórych cen oraz płac (zobacz też iluzja pieniądza). Inflacja często stosowana jest przez
rządy państw do finansowania budżetu, dzięki wykorzystaniu zjawiska tzw. pułapki
inflacyjnej.
Rewolucja semantyczna zmieniła znaczenie słów inflacja oraz deflacja, które odnosiły się do
podaży pieniądza. Dziś używa się ich do określenia wzrostu lub spadku cen towarów oraz
płac. Owa zmiana znaczeniowa ma istotne następstwa, gdyż odgrywa dużą rolę w
kształtowaniu się przychylnego nastawienia do inflacjonizmu.
Przyczyny inflacji [edytuj]











nadmierna emisja pieniędzy (możliwa tylko w systemie pieniądza dekretowego)
nieproporcjonalna do wzrostu gospodarczego, prowadzona poprzez:
o dodruk banknotów niemających pokrycia
o oprocentowanie pieniędzy
o działalność kredytową banków komercyjnych (tzw. "bankowa kreacja
pieniądza")[2].
niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców
energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży
wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego
finansowanego przez państwo)
ingerencja państwa w politykę emisyjną Banku Centralnego, co prowadzi w rezultacie
do nadmiernej ilości pieniądza.
wadliwa struktura gospodarki
import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj
następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen)
długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad
importem)
monopolizacja gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na
cenę)
zadłużenie głównych przedsiębiorstw w danym sektorze
Skutki inflacji [edytuj]
Negatywne skutki inflacji to:




Redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitującego pieniądz fiducjarny (zwykle
rządu bądź podległej mu organizacji) kosztem reszty użytkowników (np. jeśli do
100% istniejących złotówek rząd "dodrukuje" 5% (początkowe 100% staje się 95,2%
nowej ilości pieniądza- inflacja 4,8%), to wartość dotychczasowo istniejących
pieniędzy proporcjonalnie się pomniejszy (do 95,2%); emitujący nie tylko zyskuje
4,8%, ale i - jako wprowadzający nowy pieniądz na rynek - ostatni kupuje za niego
towary, produkty bądź usługi po "starych" cenach). Stąd też inflacja nazywana bywa
także "ukrytym podatkiem"[3].
Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji;
w szczególności skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób,
których nominalne dochody są stałe – te niekorzystne konsekwencje inflacji można w
pewnym stopniu zmniejszyć dokonując odpowiednio często waloryzacji zobowiązań.
Tzw. koszty zdartych (lub zdzieranych) zelówek – są związane z tym, że w warunkach
wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co
związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu.
Tzw. koszty zmienianych jadłospisów – są to koszty związane z tym, że w warunkach
wysokiej inflacji firmy częściej muszą zmieniać ceny, co wiąże się z dodatkowymi
kosztami – przykładowo restauracje muszą częściej zmieniać jadłospisy.
Inne skutki inflacji



Ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć, zakupując
dobra, których wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które
produkują dobra trwałe (szeroko pojęte maszyny, biżuterię, złoto itp.).
Ponieważ rosną ceny dóbr, konsumenci chętniej kupują ich tańsze zamienniki. Na
przykład, gdy drożeje szynka z 10 zł/kg do 12 zł/kg, a kiełbasa z 5 zł/kg do 6 zł/kg
(oba produkty po 20%), to osoby, których już nie stać na zakup szynki, kupią kiełbasę.
Tym samym producenci kiełbas zwiększą dochody, a producenci szynki – zmniejszą.
Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów.
Jeżeli wzrasta cena benzyny (także np. przez nakładanie podatków, w tym akcyzy),
rosną koszty transportu i ceny wszystkich towarów, które są transportowane. Tym
samym wzrost ceny benzyny może spowodować wzrost cen chleba.
Osobnym problemem jest niepewność co do przyszłej wartości inflacji. Podnosi to ryzyko
prowadzenia działalności gospodarczej. Uważa się, że niepewność co do wartości inflacji jest
tym większa, im wyższy jest poziom inflacji.
Najpopularniejszą miarą inflacji jest indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych
(CPI). W Polsce inflacja w cenach płaconych przez konsumentów wyniosła 0,9% w roku
2003 (w grudniu 2010 wyniosła 3,1%).
Prócz całorocznego indeksu wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych podawany jest
także indeks dla poszczególnych miesięcy roku - np. inflacja grudzień do grudnia procentowy wzrost poziomu cen towarów i usług w grudniu danego roku w stosunku do
poziomu cen w grudniu roku poprzedniego.
Drugą miarą inflacji jest indeks cen producentów PPI. Jest to wskaźnik zmiany cen produkcji
przemysłowej.
Wskaźniki ogłaszane przez prezesa GUS:










Średnia cena sprzedaży drewna,
Średnia krajowa cena skupu pszenicy,
Średnia krajowa cena skupu żyta,
Wskaźnik cen dóbr inwestycyjnych,
Wskaźnik cen nakładów inwestycyjnych,
Wskaźnik cen produkcji budowlano-montażowej,
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych,
Wskaźnik cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku,
Wskaźnik wzrostu cen towarowej produkcji rolniczej,
Wskaźnik zmian cen skupu podstawowych produktów rolnych
Rodzaje inflacji [edytuj]
Według kryterium tempa:




pełzająca – nie przekracza 5% rocznie,
Inflacja umiarkowana (krocząca) – oscyluje w granicach 5-10% rocznie,
galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- lub trzycyfrowej,od 50% w górę
hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 150%,[4]
2009 3,5%
Deflacja – ograniczenie podaży pieniądza na rynku powodujące wzrost siły nabywczej
pieniądza. Potoczne określenie spadku przeciętnego poziomu cen, sytuacji, kiedy za tę samą
ilość pieniędzy kupić można coraz więcej dóbr towarów i usług. Przeciwieństwem deflacji
jest inflacja.
Przyczyny deflacji [edytuj]
Wśród przyczyn deflacji wymienia się:



brak proporcjonalnej do wzrostu gospodarczego emisji pieniądza.
nadmierne oprocentowanie lokat terminowych czyniących opłacalną tezauryzację
pieniądza – zjawisko powszechnie wykorzystywane do walki z inflacją, powoduje
jednak wzrost ilości pieniądza poza rynkiem tzw. "balon inflacyjny"; nie tyle znosi
więc inflację, co oddala jej wystąpienie i może wywołać przejściową deflację.
spłata zobowiązań kredytowych przy braku emisji pieniądza i wstrzymaniu akcji
kredytowej. Deflacja jest wówczas efektem nadmiernego zadłużenia a to wszystko
przyczyną krachu gospodarczego zwanego nietrafnie "nadprodukcją".
Skutki deflacji [edytuj]
Skutki deflacji:

zmniejszenie opłacalności produkcji (tylko w przypadku regulacji rynkowych
uniemożliwiających obniżenie kosztów produkcji)



wzrost siły nabywczej pracującej części społeczeństwa (tylko w przypadku
zamrożenia płac)
konsumpcja i zamówienia przemysłu są odsuwane w czasie (w oczekiwaniu na niższe
ceny), co napędza recesję[1].
Jeśli pieniądz powiązany jest z jakimś ograniczonym dobrem (np: złoto, choć nie jest
to immanentnie związane ze zjawiskiem deflacji) niemożliwa jest nadmierna
ekspansja kredytowa ze strony banków.
Walka z deflacją [edytuj]
Sposoby likwidacji deflacji;





emisja pieniędzy ożywiająca popyt – wyrównanie niedoboru pieniądza na rynku, który
wywołał deflację.
obniżenie stóp procentowych czyniące inwestycje w realną gospodarkę bardziej
opłacalnymi od tezauryzacji pieniędzy.
ujemne oprocentowanie lokat terminowych jako opłata za "parkowanie" pieniądza;
koncepcja niemieckiego ekonomisty Silvio Gesella.
roboty publiczne zmniejszające bezrobocie, prowadzące do odbudowania popytu
poprzez wypłacanie pensji robotnikom; koncepcja Johna Maynarda Keynesa.
Negative Income Tax (NIT) – dofinansowanie najniżej zarabiających; koncepcja
Miltona Friedmana.