Scenariusze wykorzystania Modułu SDI w ramach IIP 1. Pojęcia i skróty używane w dokumencie ......................................................................................... 5 2. Cel dokumentu ................................................................................................................................ 6 3. Wstęp .............................................................................................................................................. 6 4. Moduł SDI ........................................................................................................................................ 9 4.1. Komponenty technologiczne Modułu SDI ................................................................................. 10 Serwer Danych Przestrzennych ..................................................................................................... 11 Serwer usług katalogowych ........................................................................................................... 11 Edytor metadanych, ...................................................................................................................... 11 Walidator metadanych .................................................................................................................. 12 Narzędzie do zarządzania Przestrzenną Bazą Danych ................................................................... 12 Przestrzenna baza danych ............................................................................................................. 12 Narzędzie do zarządzania synchronizacją węzłów lokalnych zapewnia i usprawnia zarządzanie przepływem danych w ramach infrastruktury informacji przestrzennej. Narzędzie to: ............... 13 Narzędzie do zasilania bazy danych Modułu SDI. to działające lokalnie narzędzie umożliwiające: ....................................................................................................................................................... 13 4.2. 5. Udostępnienie Modułu SDI ....................................................................................................... 14 Scenariusze wykorzystania Modułu SDI ........................................................................................ 14 5.1. Scenariusz I - Moduł SDI jako narzędzie do zasilania centralnego repozytorium IIP ................ 15 5.2. Scenariusz II - Moduł SDI jako narzędzie do publikowanie danych i usług danych przestrzennych zgodnie z ustawą o IIP .................................................................................................. 16 5.3. Scenariusz III – Moduł SDI jako narzędzie do publikowania własnych danych (dowolnego typu) 19 5.4. Scenariusz IV - Moduł SDI jako narzędzie do publikowania metadanych o zbiorach i usługach dostępnych lokalnie .............................................................................................................................. 20 5.5. Prace dodatkowe po stronie podmiotu, odstępstwa ................................................................ 21 5.6. Potencjalni beneficjenci ............................................................................................................ 21 5.6.1. Grupa I - Organy wiodące ...................................................................................................... 21 5.6.2. Grupa II - Służba geodezyjna i kartograficzna ....................................................................... 22 5.6.3. Grupa III – Administracja rządowa i samorządowa ............................................................... 22 5.7. Wariant wykorzystania Modułu SDI w zależności od rodzaju potencjalnego beneficjenta ...... 23 6. Przykłady zastosowania Modułu SDI ............................................................................................. 24 7. Korzyści wykorzystania Modułu SDI .............................................................................................. 25 8. Ustawy i rozporządzenia ............................................................................................................... 25 Spis rysunków Rysunek 1. Schemat węzła IIP ................................................................................................................. 7 Rysunek 2 Przykładowy schemat połączeń węzłów IIP ........................................................................... 8 Rysunek 3. System informacji przestrzennej zgodny z dyrektywą INSPIRE ............................................ 8 Rysunek 4. Proces zarządzania danymi przestrzennymi ......................................................................... 9 Rysunek 5. Komponenty technologiczne Modułu SDI .......................................................................... 10 Rysunek 6. Komponenty technologiczne Modułu SDI względem poszczególnych warstw architektury ............................................................................................................................................................... 14 Rysunek 7. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza I .......................................................................................................................................... 16 Rysunek 8. Liczba tematów przypisanych poszczególnym organom wiodącym. .................................. 18 Rysunek 9. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza II ......................................................................................................................................... 19 Rysunek 10. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza III ........................................................................................................................................ 20 Rysunek 11. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza IV ........................................................................................................................................ 21 Rysunek 12. Wskazane warianty wykorzystania Modułu SDI w zależności od rodzaju beneficjenta ... 23 Spis tabel Tabela 1. Skróty i pojęcia użyte w dokumencie ...................................................................................... 6 1. Pojęcia i skróty używane w dokumencie Poniżej przedstawione zostały najważniejsze skróty i pojęcia użyte w dokumencie. Lp. Pojęcie/skrót Wyjaśnienie Dane przestrzenne Dane odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do określonego położenia lub obszaru geograficznego. 2. Dyrektywa INSPIRE Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej. 3. GUGiK 4. IIP 1. 5. 6. 7. Infrastruktura informacji przestrzennej (IIP, ang. SDI: Spatial Data Infrastructure) Lokalny węzeł SDI (Węzeł lokalny IIP) Metadane (infrastruktury informacji przestrzennej) 8. Moduł SDI 9. Profil metadanych 10. Projekt Geoportal 2 Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Infrastruktura Informacji Przestrzennej w Polsce zgodnie z ustawą o Infrastrukturze informacji przestrzennej. IIP to zespół środków prawnych, organizacyjnych, ekonomicznych i technicznych, które zapewniają powszechny dostęp do danych i usług geoinformacyjnych dotyczących określonego obszaru, przyczyniają się do efektywnego stosowania geoinformacji dla zrównoważonego rozwoju tego obszaru, umożliwiają racjonalne gospodarowanie zasobami geoinformacyjnymi. Węzeł IIP publikujący usługi danych przestrzennych. Informacje, które opisują zbiory danych przestrzennych i usługi danych przestrzennych oraz umożliwiają odnalezienie, inwentaryzację i używanie tych danych i usług. Produkt projektu „Implementacja węzłów Infrastruktury Informacji Przestrzennej w celu zapewnienia dostępu do danych i dokumentów Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego oraz wytworzenie dedykowanych narzędzi do obsługi modułów mapowych”, którego celem jest było wytworzenie oprogramowania Lokalnego Węzła SDI oraz oprogramowania Uniwersalnego Modułu Mapowego. Podzbiór klas i elementów podstawowego standardu metadanych, ewentualnie rozszerzony o elementy metadanych niewystępujące standardzie podstawowym, utworzony w celu zaspokojenia wymagań określonej grupy użytkowników. Projekt rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce w latach 2008 – 2012, realizowany w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Projekt stanowi kontynuację projektu geoportal.gov.pl. 11. Projekt geoportal.gov.pl 12. System Geoportal 13. System Informacyjny Geoportal (SIG) 14. Usługi danych przestrzennych 15. Ustawa PZGiK 16. Węzeł Centralny Projekt budowy geoportalu krajowego i związanej z nim infrastruktury informacji przestrzennej zrealizowany w ramach Sektorowego programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Gospodarki 2004 – 2006, działanie 1.5 Rozwój systemu dostępu przedsiębiorców do informacji i usług publicznych on–line. System informatyczny obejmujący oprogramowanie węzła centralnego, węzłów wojewódzkich i powiatowych w ramach Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, węzła monitorowania IIP, warstwy integracji IIP oraz komunikację z systemami wewnętrznymi i zewnętrznymi. System Geoportal powstaje w ramach projektu Geoportal 2 i jest rozbudową systemu geoportal.gov.pl. System Informacyjny Geoportal rozumiany jako zestaw metod, narzędzi, wytycznych dotyczących realizacji projektu Geoportal 2. Usługi dotyczące danych przestrzennych będące operacjami, które mogą być wykonywane przy użyciu oprogramowania komputerowego na danych zawartych w zbiorach danych przestrzennych lub na powiązanych z nimi metadanymi. Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. 2010 nr 193 poz. 1287) Centralny Węzeł infrastruktury informacji przestrzennej. Tabela 1. Skróty i pojęcia użyte w dokumencie 2. Cel dokumentu Celem dokumentu jest przedstawienie propozycji wykorzystania Modułu SDI z jednoczesnym przedstawieniem funkcjonalności oraz możliwości implementacji i wykorzystywania Modułu SDI 3. Wstęp Infrastruktura Informacji Przestrzennej (IIP) w rozumieniu Ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. nr 76, poz. 489, z późn. Zm.) jest to sieć współtworzona przez autonomiczne węzły, przy czym każdy węzeł posiada określonego właściciela oraz udostępnia dane przestrzenne, metadane oraz usługi danych przestrzennych dla niego właściwe. Poprzez węzeł IIP należy rozumieć, zatem grupę komponentów technologicznych udostępniających dane i metadane z wykorzystaniem standardowych usług sieciowych w ramach IIP. Wykorzystanie standardowych i znanych usług sieciowych do publikowania danych w obowiązujących standardach gwarantuje poprawność przepływu danych oraz interoperacyjność usług sieciowych. Rysunek 1. Schemat węzła IIP W ramach wyżej zdefiniowanej IIP można wyszczególnić węzły lokalne Służby Geodezyjnej i Kartograficznej (SGiK) oraz węzły zewnętrze współdziałające w ramach IIP. Poprzez węzły lokalne SGiK należy rozumieć węzły IIP działające w ramach Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, z wyłączeniem Węzła centralnego Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (GUGIK) – w szczególności wojewódzkie, powiatowe oraz gminne – stanowiące punkty dostępu do usług, metadanych oraz danych przestrzennych służby geodezyjnej zdeponowanych na odpowiednim poziomie. Poprzez węzły zewnętrzne działające poza Służbą Geodezyjną i Kartograficzną, należy rozumieć węzły stanowiące punkty dostępu do usług, metadanych oraz danych przestrzennych zdeponowanych w instytucjach, które na mocy Ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej są zobowiązane są do ich udostępniania oraz podmioty trzecie określone poprzez ww. ustawę. Węzeł lokalny IIP Węzeł lokalny IIP Węzeł Centralny IIP Węzeł lokalny IIP Węzeł lokalny IIP Rysunek 2 Przykładowy schemat połączeń węzłów IIP Powyższy rysunek przedstawia przykładowe połączenie węzłów infrastruktury informacji przestrzennej, przy czym połączenia pomiędzy węzłami mogą występować dowolnie w zależności od potrzeby biznesowej przez nie realizowanej. Ogólny schemat architektury technicznej infrastruktury informacji przestrzennej zilustrowano na poniższym rysunku (źródło: Studium wykonalności Projektu Geoportal 2 (GUGiK 2009)). Rysunek 3. System informacji przestrzennej zgodny z dyrektywą INSPIRE Powyższy rysunek pokazuje umiejscowienie danych, metadanych i dotyczących ich usług oraz wskazuje na procesy i środki techniczne, konieczne do budowy utrzymania i wykorzystania IIP. Nie przestawia jednak m.in. głównych interesariuszy IIP, nazwanych aktorami IIP, którymi są organy administracji publicznej. Zgodnie z ustawą o infrastrukturze informacji przestrzennej głównymi aktorami IIP są: koordynator IIP, organy wiodące, inne organy administracji publicznej oraz osoby trzecie. Gromadzenie Zarządzanie Udostępnianie Rysunek 4. Proces zarządzania danymi przestrzennymi Zadania nałożone na dysponentów danych przestrzennych tworzą jeden połączony logicznie proces zarządzania danymi przestrzennymi. Można w ramach jego wyszczególnić trzy podstawowe zadania: Gromadzenie danych – proces ten jest zazwyczaj narzucony przepisami prawa lub zobowiązaniami wynikającymi z decyzji biznesowych podmiotu; Proces zarządzania – proces polegający na faktycznym wykorzystaniu danych przez dysponenta. Zarządzanie obejmuje procesy polegające m.in. na podnoszeniu jakości danych, wykonywaniu analiz atrybutowych i przestrzennych oraz ich interpretacji; Proces udostępniania – najważniejszy proces jeżeli chodzi o aktywność i zaangażowania użytkowników końcowych. Polega na udostępnieniu danych w dedykowanej dla procesu biznesowego formie lub formacie. 4. Moduł SDI Moduł SDI to oprogramowanie służące do tworzenia węzłów infrastruktury informacji przestrzennej, które dostarczone zostało w ramach projektu Geoportal2, realizowanego przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Podstawowym zadaniem Modułu SDI jest wsparcie organów administracji w realizowaniu następujących procesów biznesowych wynikających z zapisów ustawy IIP: przechowywanie, zarządzanie, udostępnianie danych oraz metadanych będących w dyspozycji podmiotu, korzystającego z Modułu, za pomocą usług danych przestrzennych. Moduł ten umożliwia wymianę danych z innymi węzłami infrastruktury informacji przestrzennej (innymi użytkownikami wykorzystującymi Moduły SDI np. podmiotami rządowymi oraz samorządowymi). Moduł SDI umożliwia również, dowolnemu podmiotowi posiadającemu zbiory danych przestrzennych, udostępnienie ustandaryzowanych usług danych przestrzennych, pozwalając jednocześnie na zachowanie interoperacyjności oraz ustandaryzowanie dostępu do danych dla użytkowników Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Podmiot korzystający z Modułu SDI wchodzi w skład Infrastruktury Informacji Przestrzennej, a przez to ma dostęp do zasobów danych przestrzennych oraz możliwość wymiany danych z innymi podmiotami wykorzystującymi Moduł SDI oraz podmiotami udostępniającymi dane w ramach IIP. 4.1. Komponenty technologiczne Modułu SDI Poniżej przedstawiono elementy modułu SDI oraz komponenty technologiczne, realizujące zdefiniowane powyżej procesy biznesowe. Elementy Modułu SDI Przestrzenna baza danych System zarządzania przestrzenną bazą danych Narzędzie do zasilania bazy danych Modułu SDI Serwer Danych Przestrzennych (WMS, WFS, WMTS, WCS) Serwer Usług Katalogowych (WCS) Zawiera metadane usług i zbiorów Edytor i walidator metadanych Narzędzia do zarządzania synchronizacją węzłów lokalnych Komponenty technologiczne PostrgreSQL + PostGIS GeoMedia Professional GeoMedia SDI Pro Rysunek 5. Komponenty technologiczne Modułu SDI GeoMedia WebMap Professional Geomedia Catalogue Admin Serwer Danych Przestrzennych Podstawowym zadaniem Serwera Danych Przestrzennych jest publikowanie usług danych przestrzennych: usługi przeglądania – umożliwia udostępnienie danych przestrzennych w Internecie w postaci rastrowej; usługi pobierania – umożliwia pobranie części lub całości poszczególnych zbiorów danych przestrzennych zgodnie z zadanymi kryteriami. Serwer usług katalogowych (SUK) to element Modułu SDI odpowiedzialny za: przechowywanie, tworzenie, udostępnianie zasobu metadanych. Serwer usług katalogowych zapewnia: 1. przeszukiwanie zbiorów metadanych, 2. import metadanych z pliku XML, 3. import metadanych w trybie harvestingu. Serwer usług katalogowych udostępnia usługę przeszukiwania zbiorów metadanych. Usługa ta umożliwia wyszukiwanie zbiorów i usług danych przestrzennych, co najmniej według następujących kryteriów lub ich kombinacji: 1. 2. 3. 4. 5. słowa kluczowe, klasyfikacja danych przestrzennych oraz usług danych przestrzennych, położenie geograficzne, warunki dostępu i korzystania ze zbiorów oraz usług danych przestrzennych, organy administracji odpowiedzialne za tworzenie, aktualizację i udostępnianie zbiorów oraz usług danych przestrzennych, 6. jakość zbiorów i usług danych przestrzennych. Serwer usług katalogowych udostępnia funkcję importu metadanych z zewnętrznych zasobów metadanych w trybie harvestingu do bazy danych serwera usług katalogowych. W przypadku importu metadanych z plików XML zapewnia: 1. import metadanych z określonej przez użytkownika lokalizacji, 2. wykorzystanie mechanizmów walidatora metadanych w celu kontroli importowanych metadanych, w szczególności raportowanie o błędach wykrytych podczas importu metadanych. Edytor metadanych, współpracujący z Modułem SDI, działa w trybie on–line. Edytor posiada interfejs graficzny dostępny przez tzw. „cienkiego” klienta. Edytor zawiera predefiniowane profile metadanych: INSPIRE, ISO, PZGiK (EGiB, EMUiA, NMT, Ortofotomapy oraz Zobrazowania) wytworzone w ramach projektów realizowanych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Edytor umożliwia: 1. walidację plików metadanych zgodnie ze schematem aplikacyjnym oraz z innymi warunkami zdefiniowanymi np. w profilu metadanych, 2. edycję plików metadanych oraz metadanych zgromadzonych w serwerze katalogowym systemu Geoportal, 3. eksport metadanych do bazy danych metadanych serwera katalogowego systemu Geoportal, 4. zarządzanie identyfikatorami plików metadanych. Edytor dostępny jest pod adresem: http://edytor.geoportal.gov.pl/edytormetadanych/ Walidator metadanych umożliwia sprawdzenie zgodności metadanych w zakresie konstrukcji pliku XML pod kątem: 1. 2. 3. 4. poprawności składni, norm ISO z serii 19100 i innymi, wskazanymi w walidatorze wzorcami (profilami), wskazanego profilu metadanych, poprawności z zadeklarowanymi słownikami i Tezaurusami. Wynikiem walidacji jest raport, który pozwala ocenić poprawność pliku XML. Zawiera podsumowanie wyniku walidacji tzn. czy plik jest zgodny/niezgodny z wybranym profilem metadanych. Zwraca informację o ewentualnych błędach wraz ze wskazaniem miejsca ich wystąpienia w pliku (elemencie metadanych). Walidator dostępny jest pod adresem: http://walidator.geoportal.gov.pl/walidatorMetadanych/ Narzędzie do zarządzania Przestrzenną Bazą Danych to aplikacja działająca w trybie graficznym, pozwalająca m.in. na: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. zarządzanie użytkownikami bazodanowymi (tworzenie, usuwanie, modyfikowanie), zarządzanie uprawnieniami użytkowników bazodanowych, tworzenie i usuwanie baz danych, tworzenie, edycję i usuwanie istniejących tabel w bazie danych, przeglądanie i modyfikowanie danych zawartych w tabelach, tworzenie widoków tabel w bazie danych, tworzenie indeksów, tworzenie backupu bazy danych oraz odtwarzanie bazy danych na podstawie backupu. Przestrzenna baza danych odpowiedzialna jest za przechowywanie zbiorów danych przestrzennych lokalnego węzła SDI. Przestrzenna baza danych umożliwia implementację predefiniowanego schematu danych (EGiB, BDOT, EMUiA), zapewniającego działanie węzła SDI w ramach krajowej infrastruktury informacji przestrzennej. W przyszłości planowane jest rozszerzenie predefiniowanych schematów danych tak by zapewnić zgodność z obowiązującymi wytycznymi INSPIRE w zakresie zbiorów i usług dla poszczególnych tematów. Rozszerzenia takie będą publikowane sukcesywnie w miarę publikowania kolejnych specyfikacji przez UE. Narzędzie do zarządzania synchronizacją węzłów lokalnych zapewnia i usprawnia zarządzanie przepływem danych w ramach infrastruktury informacji przestrzennej. Narzędzie to: 1. wykorzystuje (w uzasadnionych przypadkach) usługę pobierania danych przestrzennych; 2. zasila przestrzenną bazę danych Węzła Centralnego, danymi przestrzennymi węzłów lokalnych oraz odwrotnie; 3. jest fizycznie zainstalowane w Węźle Centralnym. Funkcjonalność narzędzia w zależności od rodzaju użytkownika pozwala na: 1. podział węzłów lokalnych na grupy, gdzie do danej grupy węzłów przypisane są określone modele synchronizacji, 2. określenie parametrów synchronizacji: zakresu danych do synchronizacji (danych i ich atrybutów), kierunku przepływu danych (od węzła/do węzła), modelu synchronizacji danych (określenie parametrów synchronizacji w przypadku synchronizacji cyklicznej), 3. Wywołanie synchronizacji węzła (w przypadku Synchronizacji na żądanie). Narzędzie do zasilania bazy danych Modułu SDI to działające lokalnie narzędzie umożliwiające: 1. zasilanie predefiniowanego schematu bazy danych oraz konfigurację procesu zasilenia poprzez: wybór formatu danych źródłowych, wybór źródła danych, wybór docelowej bazy danych, wybór układu współrzędnych, w którym zapisane zostaną zaimportowane dane, 2. zasilenie bazy danych wg następujących modeli: aktualizacja przyrostowa (baza danych zasilana jest tylko i wyłącznie nowymi danymi), zasilenie inicjalne (pierwsze zasilenie bazy danych). 3. monitorowanie wszelkich czynności związanych z przetwarzaniem danych w szczególności, musi umożliwiać wersjonowanie obiektów zbiorów danych. Narzędzie to dodatkowo raportuje błędy w przypadku napotkania problemów z importem danych. Warstwa Bazodanowa Warstwa Aplikacyjna Warstwa Kliencka Usługa przeglądania Sewer Danych Przestrzennych Usługa pobierania Serwer Usług Katalogowych Przestrzenna baza danych Usługa wyszukiwania Narzędzie do zasilania bazy danych System zarządzania przestrzenną bazą danych Narzędzie do synchronizacji Rysunek 6. Komponenty technologiczne Modułu SDI względem poszczególnych warstw architektury 4.2. Udostępnienie Modułu SDI Oprogramowanie Modułu SDI jest przekazywane na podstawie porozumienia zawieranego z Głównym Geodetą Kraju. Aby otrzymać Moduł SDI należy: 1. wypełnić Formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie internetowej: http://modulsdi.geoportal.gov.pl – formularz ten jest dostępny dla użytkowników zalogowanych w zakładce Strefa użytkownika. 2. podpisać z Głównym Geodetą Kraju porozumienie o współpracy w zakresie wykorzystania Modułu SDI. 5. Scenariusze wykorzystania Modułu SDI Moduł SDI może być implementowany w całości lub częściowo, w zależności od aktualnych potrzeb podmiotu. W przypadku zmiany sytuacji bądź zapotrzebowania na usługi Modułu SDI, kolejne jego komponenty mogą być uzupełniane sukcesywnie. Możliwość konfiguracji oraz otwartej bazy danych Modułu SDI umożliwia wykorzystania Modułu w dowolnej konfiguracji poniższych scenariuszy. Warunkiem wstępnym do realizacji niżej opisanych scenariuszy jest: wypełnienie formularza kontaktowego, podpisanie porozumienia z Głównym Geodetą Kraju, instalacja (zgodnie z dostarczoną instrukcją) otrzymanego oprogramowania. Poniżej opisano podstawowe scenariusze zastosowania Modułu SDI. 5.1. Scenariusz I - Moduł SDI jako narzędzie do zasilania centralnego repozytorium IIP Ze względu na istotną rolę danych przestrzennych SGiK w ramach funkcjonowania IIP, pierwszy scenariusz dedykowany jest dla podmiotów, które dysponują bądź odpowiedzialne są za dane, w szczególności są to dane należące do grupy danych niżej wymienionych: Baza Danych Obiektów Topograficznych; Ewidencji Miejscowości Ulic I Adresów (EMUIA); Ewidencji Gruntów i Budynków (EGiB); Geodezyjnej Sieci Uzbrojenia Terenu (GESUT). Organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej mogą wykorzystać Moduł SDI do wymaganego prawnie publikowania danych z własnego zasobu oraz dodatkowo do zasilania centralnych repozytoriów GUGIK, danymi określonymi przez rozporządzenia do ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne, przykładowo dysponenci zbiorów EMUiA (gminy i miasta na prawach powiatu) oraz dysponenci danych EGiB (powiaty i miasta na prawach powiatu) muszą ponadto zasilać, prowadzony centralnie, zbiór danych PRG w zakresie punktów adresowych, granic obrębów i jednostek ewidencyjnych. Wykorzystywane w scenariuszu I elementy Modułu SDI • Przestrzenna baza danych • System zarządzania przestrzenną bazą danych • Narzędzie do zasilania bazy danych Modułu SDI • Serwer Danych Przestrzennych • Serwer Usług Katalogowych • Edytor metadanych • Walidator metadanych • Narzędzia do zarządzania synchronizacją węzłów lokalnych Zarejestrowanie usługi i zbioru w Ewidencji zbiorów i usług Zarejestrowanie usług i zbiorów w Ewidencji zbiorów i usług1 za pośrednictwem ePUAP Aktualizacja danych Po otrzymaniu identyfikatora zbioru i usług konieczna będzie aktualizacja baz danych przeznaczonych do publikacji w celu zastosowania otrzymanego identyfikatora IIP Aktualizacja metadanych Po zaktualizowaniu zbiorów konieczne będzie umieszczenie otrzymanego identyfikatora zbioru lub usługi w metadanych je opisujących Zasilenie przestrzennej bazy danych Zasilenie publikacyjnej bazy danych Modułu SDI Publikacja usług danych przestrzennych w ramach IIP Tak skonfigurowane zbiory i usługi oraz metadane mogą być publikowane w ramach IIP 1 Rysunek 7. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza I 5.2. Scenariusz II - Moduł SDI jako narzędzie do publikowanie danych i usług danych przestrzennych zgodnie z ustawą o IIP Scenariusz skierowany jest do Organów wiodących wymienionych w Ustawie IIP. Poniżej przedstawiono tematy danych przestrzennych i odpowiedzialne za nie organy wiodące: 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1 Systemy odniesienia za pomocą współrzędnych - Główny Geodeta Kraju, Systemy siatek geograficznych - Główny Geodeta Kraju, Nazwy geograficzne - Główny Geodeta Kraju, Jednostki administracyjne - Główny Geodeta Kraju, Adresy - Główny Geodeta Kraju, Działki katastralne - Główny Geodeta Kraju, Sieci transportowe - Główny Geodeta Kraju, Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 października 2010r. w sprawie ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą informacji przestrzennej (Dz.U. 2010 nr 201 poz. 1333), identyfikator wydawany jest przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. 1.8. Hydrografia - Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej 1.9. Obszary chronione - obszary wyznaczone lub zarządzane w ramach prawa międzynarodowego, wspólnotowego lub państw członkowskich, w celu osiągnięcia szczególnych celów ochrony (Min. Środowiska oraz Minister. Kultury i Dziedzictwa Narodowego), 2.1. 1. Ukształtowanie terenu - Główny Geodeta Kraju, 2.2. Użytkowanie terenu - Główny Geodeta Kraju, 2.3. Sporządzanie ortoobrazów - Główny Geodeta Kraju, 2.4. Geologia - Główny Geolog Kraju, 3.1. Jednostki statystyczne - Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, 3.2. Budynki - Główny Geodeta Kraju, 3.3. Gleba - Główny Geodeta Kraju, 3.4. Zagospodarowanie przestrzenne - Minister Infrastruktury 3.5. Zdrowie i bezpieczeństwo ludzi - Minister Zdrowia 3.6. Usługi użyteczności publicznej i służby państwowe - Główny Geodeta Kraju, 3.7. Urządzenia do monitorowania środowiska - Główny Inspektor Ochrony Środowiska, 3.8. Obiekty produkcyjne i przemysłowe - Główny Geodeta Kraju 3.9. Urządzenia rolnicze oraz akwakultury - Minister Rolnictwa, 3.10. Rozmieszczenie ludności – demografia - Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, 3.11. Gospodarowanie obszarem/strefy ograniczone/regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze - Główny Geodeta Kraju, 3.12. Strefy zagrożenia naturalnego - Minister Środowiska, 3.13. Warunki atmosferyczne - Minister Środowiska, 3.14. Warunki meteorologiczno - geograficzne - Minister Środowiska, 3.15. Warunki oceanograficzno - geograficzne - Minister Infrastruktury, 3.16. Regiony morskie - Minister Infrastruktury, 3.17. Regiony biogeograficzne - Główny Konserwator Przyrody, 3.18. Siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne - Główny Konserwator Przyrody, 3.19. Rozmieszczenie gatunków - Minister Środowiska, 3.20. Zasoby energetyczne - Główny Geolog Kraju 3.21. Zasoby mineralne – Główny Geolog Kraju. Organy wiodące mogą wykorzystać Moduł SDI do wymaganego prawnie publikowania danych objętych zakresem poszczególnych tematów ujętych w ustawie IIP. Liczbę przypisanych tematów poszczególnym organom wiodącym prezentuje poniższy rysunek. Rysunek 8. Liczba tematów przypisanych poszczególnym organom wiodącym. Wykorzystywane w scenariuszu II elementy Modułu SDI • Przestrzenna baza danych • System zarządzania przestrzenną bazą danych • Narzędzie do zasilania bazy danych Modułu SDI • Serwer Danych Przestrzennych • Serwer Usług Katalogowych • Edytor metadanych • Walidator metadanych Zarejestrowanie usługi i zbioru w Ewidencji zbiorów i usług Zarejestrowanie usług i zbiorów w Ewidencji zbiorów i usług za pośrednictwem ePUAP Aktualizacja danych Po otrzymaniu identyfikatora zbioru i usług konieczna będzie aktualizacja baz danych przeznaczonych do publikacji w celu zastosowania otrzymanego identyfikatora IIP Aktualizacja metadanych Po zaktualizowaniu zbiorów konieczne będzie umieszczenie otrzymanego identyfikatora zbioru lub usługi w metadanych je opisujących Zasilenie przestrzennej bazy danych Zasilenie publikacyjnej bazy danych Modułu SDI Publikacja usług danych przestrzennych w ramach IIP Tak skonfigurowane zbiory i usługi oraz metadane mogą być publikowane w ramach IIP Rysunek 9. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza II 5.3. Scenariusz III – Moduł SDI jako narzędzie do publikowania własnych danych (dowolnego typu) Scenariusz ten dedykowany jest dla innych podmiotów niewyszczególnionych w ramach scenariusza I lub scenariusza II. Wykorzystywane w scenariuszu III elementy Modułu SDI • Przestrzenna baza danych • System zarządzania przestrzenną bazą danych • Narzędzie do zasilania bazy danych Modułu SDI • Serwer Danych Przestrzennych • Serwer Usług Katalogowych • Edytor metadanych • Walidator metadanych Zasilenie przestrzennej bazy danych Zasilenie publikacyjnej bazy danych Modułu SDI Publikacja usług danych przestrzennych Tak skonfigurowane zbiory i usługi oraz metadane mogą być publikowane z wykorzystaniem usług danych przestrzennych Rysunek 10. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza III 5.4. Scenariusz IV - Moduł SDI jako narzędzie do publikowania metadanych o zbiorach i usługach dostępnych lokalnie Scenariusz IV, pomimo że mógłby stanowić pod scenariusz dla I, II i III scenariusza, został wyszczególniony jako odrębny z powodu rangi jaką w ramach IIP stanowią metadane. Scenariusz ten jest dedykowany dla podmiotu posiadającego: zbiory danych przestrzennych w postaci analogowej lub cyfrowej – niepodlegających publikacji, może zostać wykorzystany Edytor, Walidator i Serwer Usług Katalogowych Modułu SDI, w celu opisania i publikowania informacji (metadanych) o posiadanych zbiorach; serwer danych przestrzennych, dostarczony lub wytworzony niezależnie od Modułu SDI, może zostać wykorzystać Edytor, Walidator i Serwer Usług Katalogowych Modułu SDI w celu opisania i publikowania informacji (metadanych) o posiadanych usługach danych przestrzennych. Dzięki metadanym, obywatele uzyskają informację o istnieniu zbiorów i usług oraz możliwość ich wyszukiwania na podstawie dowolnej frazy znajdującej się w opisie zawartym w metadanych. Udostępnianie informacji o zbiorach i usługach danych przestrzennych jest jednym z podstawowych celów tworzenia IIP, niezależnie od formy udostępniania tych zbiorów. Wykorzystywane w scenariuszu IV elementy Modułu SDI • Serwer Usług Katalogowych • Edytor metadanych • Walidator metadanych Zarejestrowanie usługi i zbioru w Ewidencji zbiorów i usług Zarejestrowanie usług i zbiorów w Ewidencji zbiorów i usług za pośrednictwem ePUAP Aktualizacja metadanych Po zaktualizowaniu zbiorów konieczne będzie umieszczenie otrzymanego identyfikatora zbioru lub usługi w metadanych je opisujących. Publikacja usług danych przestrzennych w ramach IIP Tak skonfigurowane metadane mogą być publikowane w ramach IIP. Rysunek 11. Wymagane do wykonania czynności po stronie podmiotu umożliwiające zrealizowanie scenariusza IV 5.5. Prace dodatkowe po stronie podmiotu, odstępstwa Poniżej przedstawione zostały prace dodatkowe, które uważa się za opcjonalne do wykonania, a ich wystąpienie warunkują czynniki unikalne dla każdego podmiotu: zakup infrastruktury – konieczny, jeżeli obecna infrastruktura jest za mało wydajna; dodatkowe szkolenia – konieczne, jeżeli wiedza podmiotu w zakresie publikacji usług danych przestrzennych jest niewystarczająca; transformacja do formatów umożliwiających zasilenie bazy danych – konieczne, jeżeli dane przechowywane są w specyficzny sposób, co uniemożliwiałoby zasilenie wprost bazy przestrzennej Modułu SDI; Dodatkowym odstępstwem jest przypadek jeżeli podmiot posiada już własne dane w dedykowanej, przestrzennej bazie danych. Wówczas nie ma konieczności zasilania bazy publikacyjnej Modułu SDI. 5.6. Potencjalni beneficjenci Poniżej przedstawieni zostali potencjalni beneficjenci poszczególnych wariantów wykorzystania Modułu SDI: 5.6.1. Grupa I - Organy wiodące Pierwszą grupę stanowią organy wiodące, które powinny korzystać z Modułu SDI do publikowania danych i usług danych przestrzennych w zakresie wymaganych ustawą IIP tematów. 5.6.2. Grupa II - Służba geodezyjna i kartograficzna Podmioty należące do Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zgodnie z artykułem 6a ustęp 1 ustawy PZGiK. 5.6.3. Grupa III – Administracja rządowa i samorządowa Organy administracji rządowej oraz samorządowej, realizujące zadania z poza zakresu geodezji i kartografii jednak te, których działania odnoszą się bezpośrednio do przestrzeni. Do tejże grupy zaliczono również inne ministerstwa niż te podlegające organom wiodącym. Obszary zadań dla organów administracji rządowej i samorządowej to: planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, zabytki, turystyka, transport i komunikacja, zjawiska społeczne, edukacja, ochrona zdrowia itp. Ze względu na mnogość obowiązków prawnych odnoszących się do przestrzeni, nałożonych na organy administracji rządowej i samorządowej,, Moduł SDI znajduje bardzo szerokie zastosowanie na każdym szczeblu administracji. Pozwala on przede wszystkim na przedstawienie społeczeństwu, danych przestrzennych w ustandaryzowany i przyjazny sposób. 5.7. Wariant wykorzystania Modułu SDI w zależności od rodzaju potencjalnego beneficjenta Poniższy schemat przedstawia warianty wykorzystania Modułu SDI w zależności od przynależności do określonej grupy potencjalnych beneficjentów, oraz posiadanych danych przestrzennych. Dane INSPIRE Dane SGiK I Grupa interesariuszy II Grupa interesariuszy III Grupa interesariuszy Inne dane przestrzenne Dane dotyczące społeczeństwa Dane dotyczące infrastruktury Dane dotyczące zdrowia Dane dotyczące bezpieczeństwa I scenariusz wykorzystania Modułu SDI II scenariusz wykorzystania Modułu SDI Ewentualnie w przypadku udostępniania już usług danych przestrzennych innych niż usługa wyszukiwania IV scenariusz wykorzystania Modułu SDI III scenariusz wykorzystania Modułu SDI Rysunek 12. Wskazane warianty wykorzystania Modułu SDI w zależności od rodzaju beneficjenta 6. Przykłady zastosowania Modułu SDI Poniżej przedstawiono najważniejsze możliwości wykorzystania Modułu SDI w podziale hierarchicznym oraz w podziale zadaniowym: Wykorzystanie Modułu SDI na poziomie centralnym: o Geodezja i Kartografia Publikowanie BDO, Publikowanie BDOT, Publikowanie ortofotomap, o Bezpieczeństwo: Publikowanie wyników analiz powodziowych, o Planowanie przestrzenne: Publikowanie planów rozwoju regionu, o Bezrobocie: Publikowanie danych odnośnie bezrobocia, o Rolnictwo: Publikowanie danych odnośnie użytkowania gruntów, Publikowanie danych odnośnie pogłowia i trzody chlewnej, o Infrastruktura: Wsparcie w zakresie publikacji inwestycji drogowych, Wykorzystanie Modułu SDI na poziomie wojewódzkim: o Geodezja i Kartografia Publikowanie BDO Publikowanie BDOT10K Publikowanie PRG o Bezpieczeństwo: Publikowanie wyników analiz powodziowych, Publikowanie obszarów właściwości miejscowej organów państwowych (sądy, policja), o Planowanie przestrzenne: Publikowanie planów rozwoju regionu, Wykorzystanie Modułu SDI na poziomie powiatowym: o Geodezja i Kartografia Publikowanie EGiB, GESUT, o Infrastruktura: Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji sieci kanalizacyjnych, Wparcie w zakresie wskazania lokalizacji oświetlenia ulicznego, Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji wodociągów, sieci gazowych, cieplnych i elektrycznych, Wykorzystanie Modułu SDI na poziomie gminnym: o Planowanie przestrzenne Publikacja planów zagospodarowania przestrzennego, o Społeczeństwo: Wparcie w zakresie wskazania lokalizacji parków miejskich, Wparcie w zakresie wskazania lokalizacji żłobków, przedszkoli i szkół, o o o Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji targowisk i hal targowych, Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji cmentarzy, Wsparcie w zakresie lokalizacji parków miejskich, Wsparcie w zakresie lokalizacji obiektów kultury, Infrastruktura: Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji Gminnych Punktów Odbioru Śmieci, Wparcie w zakresie wskazania lokalizacji utwardzania nawierzchni dróg gminnych lub planowanych robót drogowych, Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji tras środków transportu zbiorowego, Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji wysypisk śmieci, Zdrowie: Wsparcie w zakresie wskazania obiektów sportowych tj. boiska, baseny, Bezpieczeństwo: Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji wałów przeciwpowodziowych, Wsparcie w zakresie wskazania lokalizacji posterunków Policji, Straży miejskiej i innych obiektów związanych z bezpieczeństwem publicznym. 7. Korzyści wykorzystania Modułu SDI Nieodpłatna wymiana danych – Na podstawie artykułu 5 ust. 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne organy właściwe do prowadzenia baz, o których mowa w art. 4. Ust. 1a i 1b Ustawy PZGiK, mogą wykorzystywać Moduł SDI do nieodpłatnej wymiany danych zawartych w tych bazach; Udostępnienie danych przestrzennych interesariuszom – udostępnienie danych przestrzennych wszystkim zainteresowanym; Brak kosztów związanych z korzystaniem z oprogramowania Modułu SDI - Użytkownicy nie ponoszą kosztów związanych z wykorzystaniem oprogramowania (nie jest wymagany zakup licencji); Rozwiązanie w pełni skalowalne w zależności od potrzeb – brak ograniczeń licencyjnych na wielkość infrastruktury przydzielonej dla Modułu SDI; Spełnienie wymagań IIP – spełnienie zobowiązań prawnych związanych z publikacją danych przestrzennych. 8. Ustawy i rozporządzenia Poniżej wyszczególnione zostały akty prawa, których odpowiedni zakres może być realizowany bądź wspierany poprzez wykorzystanie Modułu SDI: Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2005 r. Nr 240 poz. 2027 - j.t. z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. 2010 nr 76 poz. 489) Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. 2005, Nr 64, poz. 565 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej (Dz.U.2005 nr 214, poz.1781). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U.2005 Nr 212, poz.1766). Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.1994 Nr 24, poz.83 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenia do ustawy o IIP: Rozporządzenie MSWiA z dnia 20 października 2010 r. w sprawie ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą informacji przestrzennej (Dz.U. Nr 201. poz. 1333). Rozporządzenie MSWiA z dnia 13 września 2010 r. w sprawie Rady Infrastruktury Informacji Przestrzennej (Dz.U. Nr 183, poz. 1233). Rozporządzenia i decyzje Rady Europy i Komisji Europejskiej: Rozporządzenie Komisji (WE) NR 1205/2008 z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie metadanych. Errata do Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1205/2008 z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie metadanych. DECYZJA KOMISJI z dnia 5 czerwca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie monitorowania i sprawozdawczości. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 976/2009 z dnia 19 października 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie usług sieciowych. Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1088/2010 z dnia 23 listopada 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 976/2009 w zakresie usług pobierania i usług przekształcania. Rozporządzenie Komisji (UE) NR 268/2010 w sprawie dostępu instytucji i organów Wspólnoty do zbiorów i usług danych przestrzennych państw członkowskich zgodnie ze zharmonizowanymi warunkami. Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1089/2010 z dnia 23 listopada 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych. Wybrane akty prawne związane z informacją przestrzenną: Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80 poz.717 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2004 r. Nr 261 poz. 2603 - j.t. z późn. zm). oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199 poz.1227 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r. Nr 151 poz.1220 j.t.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U.z 2009 r. Nr 84 poz.712 j.t.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2007 r. Nr 89 poz. 590 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 42 poz. 274 j.t. z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2007 r. Nr 16 poz.94 j.t. z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. Nr 239 poz.2019 j.t. z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228 poz.1947 j.t. z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2005 r. Nr 62 poz. 552 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 2005 r. Nr 45 poz.435 j.t. z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121 poz.1266 j.t. z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. z 2002 r. Nr 144 poz.1204 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U.z 2004 r. Nr 171 poz.1800 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze.