doc 2
advertisement
ZASADA NADRZĘDNOŚCI KONST W SYST ŹRÓDEŁ PRAWA Najwyższą pozycję w systemie aktów prawnych zajmuje Konstytucja RP. Nie ma więc wątpliwości, iż ratyfikowane przez Polskę umowy muszę być z nią zgodne. Zasada ta, nakazuje tworzenie tylko i wyłącznie takich aktów prawnych, które są zgodne z konstytucją. Akty te mają także obowiązek realizowania postanowień Konstytucji. Postawienie Konstyt. na najwyższym miejscu w systemie źródeł prawa oznacza, że żadna norma prawna pochodząca z aktu niższego rangą od K, nie może być z nią sprzeczna. Nadrzędność konstytucji oznacza także to iż powinny rozwijać przepisy konstytucyjne. Konstyt reguluje całokształt kwestii ustrojowych państwa. Określa: ogólne zasady ustroju państwa, ustrój naczelnych organów państwa, zakresu ich kompetencji i wzajemnych relacji, podstawowych praw, wolności i obowiązków jednostki, Powinien być stworzony system proceduralnej gwarancji ochrony konstytucji w szczególności zgodności aktów prawnych z konstytucją PRAWO MIĘDZYNARODOWE I WSPÓLNOTOWE W POLSKIM PORZADKU PRAWNYM Art.9 Konst, stanowi, że RP przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Jest to zasada o charakterze ogólnym i dotyczy wszystkich źródeł prawa międzynarodowego. Umowy międzynarodowe dzielimy na: ratyfikowane i nieratyfikowane. Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu W DZ. Ust. RP stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowania uzależnione jest od wydania ustawy. Zwieranie umów jest kompetencją rządu, a ratyfikuje je Prezydent. Wszystkie ustawy muszą by zgodne z Konst. ZASADA HIERARCHICZNEJ BUDOWY SYSTEMU ŹRÓDEŁ PRAWA. Najwyższą pozycję w systemie aktów prawnych zajmuje Konstytucja RP. Nie ma więc wątpliwości, iż ratyfikowane przez Polskę umowy muszę być z nią zgodne. Art.9 Konst, stanowi, że RP przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Jest to zasada o charakterze ogólnym i dotyczy wszystkich źródeł prawa międzynarodowego. Umowy międzynarodowe dzielimy na: ratyfikowane i nieratyfikowane. Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu W dz. Ust. RP stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowania uzależnione jest od wydania ustawy. Umowy ratyfikowane przez prezydenta RP (na podstawie zgody wyrażonej w ustawie) mają moc prawną równą ustawie. W przypadku kolizji między nimi, pierwszeństwo ma umowa ratyfikowana. Natomiast umowa ratyfikowana przez głowę państwa bez upoważnienia Sejmu – w razie kolizji z przepisami ustawy – ustąpi w swym stosowaniu pierwszeństwa przepisom ustawy. Zwieranie umów jest kompetencją rządu, a ratyfikuje je Prezydent. Mogą kształtować sytuację prawną obywatela, określać jego uprawnienia i obowiązki Natomiast umowy nieratyfikwane • Zawierane są przez RM lub poszczególnych ministrów (wtedy konieczne jest ich zatwierdzenie przez RM • Ich celem jest normowanie różnego rodzaju form współpracy na szczeblu międzynarodowym • Umowy te nie mogą być źródłem powszechnie obowiązującego prawa, mogą działać jedynie w sferze prawa wewnętrznego (wiązać tylko jednostki organizacyjne podporządkowane organowi, który zawarł umowę międzynarodową) Wszystkie ustawy muszą by zgodne z Konst. ZASADA ZAMKNIĘTEGO SYSTEMU ŹRÓDEŁ PRAWA. Konstytucja zawiera zamknięty katalog tych źródeł. wprowadziła podział źródeł prawa (aktów prawnych) na powszechnie obowiązujące i wewnętrznie obowiązujące, w związku z tym system źródeł prawa ma charakter dualistyczny (dychotomiczny), tj. że w istocie każdy akt normatywny musi zostać podporządkowany albo prawu powszechnie wiążącemu , albo wewnętrznie wiążącemu; Zamknięcie powszechnie obowiązującego katalogu źródeł prawa oznacza, że nie może być innych źródeł prawa stanowionego, jak tylko te wymienione w K. Zamknięcie tego katalogu ma charakter przedmiotowy i podmiotowy. Zamknięcie pod względem przedmiotowym oznacza, że w K. zostały wyczerpująco wymienione wszystkie rodzaje aktów stanowienia prawa, którymi są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia, a także rozporządzenia z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta w czasie stanu wojennego (art. 234 Konstytucji). Natomiast zamknięcie pod względem podmiotowym oznacza, że Konstytucja wyczerpująco wymienia organy władzy publicznej, które są upoważnione do stanowienia prawa, a zatem do przyjmowania tych wymienionych aktów. Organami tymi są m.in. Sejm, Senat, Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Ministrowie, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. W demokratycznym państwie prawa przyjmuje się wymóg zgodności wszystkich aktów prawnych z konstytucją "Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej". Jest to wynikiem przyjętej hierarchii aktów prawnych, zgodnie z którą każda ustawa musi być zgodna z konstytucją (zasada konstytucyjności, zaś każderozporządzenie wykonawcze nie może być sprzeczne z ustawą i konstytucją (zasada legalności). ZASADA SUWERENNOŚCI - POJĘCIE I CECHY WŁADZY SUWERENNEJ NARODU. Suwerenność oznacza zdolność państwa do samodzielnego decydowania o wszystkich dotyczących go sprawach i podejmowania dotyczących go decyzji. Jej ograniczenie może może nastąpić tylko na podstawie wyraźnej i szczegółowej regulacji Konstytucji. Zasada suwerenności narodu: wskazuje tego, do którego należy władza w państwie. Suwerenność zewnętrzna - zewnętrzna niezależność państwa i władcy względem każdego innego państwa i monarchy. Suwerenność wewnętrzna - jest to zwierzchnictwo państwa działającego za pośrednictwem swoich organów nad innymi podmiotami istniejącymi na jego terenie. Zasada ta wnosi, że to naród jest zwierzchnikiem władzy i to od niego władza pochodzi. Za ojca tej koncepcji uznaje się Jeana Jacquesa Rousseau. Twierdził on, że wola powszechna (władza suwerenna) jest: l) niepodzielna, 2) niepozbywalna, 3) nieprzenaszalna. Naród sprawuje władzę pośrednio przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. Bezpośrednie sprawowanie władzy przejawia się w: prawie do referendum, prawie ludowej inicjatywy ustawodawczej, prawie petycji, czy prawa veta ludowego. W Polsce funkcjonują jedynie dwie pierwsze instytucje. Pośrednie sprawowanie władzy przejawie się w organizacji wyborów (obsadzanie wakatów urzędów). Aby wybory mogły zostać uznane za demokratyczne, muszą spełniać pewne warunki: Powszechności, Równości, Bezpośredniości, Tajności, Proporcjonalności Aktualnie zasada suwerenności narodu zyskuje nowe znaczenie w kontekście integracji europejskiej. W art.90 konst. przewidziano możliwość przekazania Organizacji Międzynarodowej Kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach, Przekazanie to zostało obwarowane jednak rygorystycznymi warunkami: 1) następuje na podstawie umowy międzynarodowej, 2) musi być wyrażona zgoda na ratyfikację takiej umowy poprzez: a) referendum ogólnokrajowe, b) ustawę uchwaloną przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej polowy ustawowej liczby posłów, oraz przez senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej polowy liczby senatorów. (Sposób wyrażenia zgody na ratyfikację określa Sejm bezwzględną większością głosów w formie uchwały). INSTYTUCJE DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ W KONST. RP Art. 4 ust. 2 Konstytucji stanowi – Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. Artykuł ten nawiązuje do tradycyjnego rozróżnienia demokracji bezpośredniej i pośredniej (przedstawicielskiej) jako dwu podstawowych form sprawowania władzy. Demokracja bezpośrednia – to sposób sprawowania władzy, w którym decyzje podejmowane są bezpośrednio przez ogół wyborców, bez pośrednictwa jakichkolwiek organów państwowych (nawet demokratycznie powołanych). Podstawowe formy demokracji bezpośredniej to: ogólne zgromadzenie wyborców ( na najniższym szczeblu lokalnym) referendum (głosowanie ogółu wyborców).polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami rozwiązań. inicjatywę ludową (uprawnienie określonej grupy wyborców do wniesienia projektu ustawy) veto ludowe (uprawnienie określonej grupy wyborców do poddania pod referendum ustawy parlamentu, która budzi ich sprzeciw). Konstytucja przewiduje 4 rodzaje referendów: ogólnokrajowe – w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. Prawo zarządzania ref ogólnokrajowego mają: Sejm (na podst. uchwały podjętej bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej1/2 ustawowej liczby posłów), b) Prezydent RP (za zgodą Senatu, wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej 1/2 ustawowej liczby senatorów). O zarządzeniu przeprowadzenia referendum Sejm decyduje z własnej inicjatywy, lub na wniosek 500 tys wyborców, mających prawo udziału w referendum , na wniosek Senatu - wyrażony w trybie tzw. uchwały okolicznościowej , lub Rady Ministrów. Natomiast inicjatywa Prezydenta w tym zakresie nie ma charakteru autonomicznego, ponieważ musi uzyskać zgodę Senatu. Do niego należy jednak sformułowanie pytań, dobór sprawy znaczeniu dla państwa i wskazanie terminu. Wynik referendum jest wiążący, jeżeli w głosowaniu wzięło udział więcej niż 1/2 uprawnionych do glosowania. Jeżeli frekwencja byłaby niższa, wówczas wynik referendum miałby charakter wyłącznie konsultacyjny. Prawo udziału w referendum mają obywatele polscy, którzy najpóźniej w dniu glosowania ukończyli 18 lat i są uwzględnieni w spisie osób uprawnionych do udziału w referendum. Glosowanie wyznacza się na dzień wolny od pracy, a ważność referendum stwierdza Sąd Najwyższy, który rozpatruje również protesty przeciwko ważności referendum. ref. w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej, ref. w sprawie zatwierdzenia zmiany Konstytucji dotyczącej postanowień zawartych w rozdziałach I,II i XII, ref. lokalne dotyczące spraw określonej wspólnoty samorządowej ZASADA GODNOŚCI CZŁOWIEKA Pojęcie „godność człowieka” zawarta jest w art.30 Konst. który mówi że jest to przyrodzona i niezbywalna godność człowieka, stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. TK. orzekł jednak iż żadne z praw i wolności określonych w K, poza godnością nie ma charakteru absolutnego, i istnieje możliwość w różny sposób ich ograniczenia. Ograniczenie to może być spowodowane tylko i wyłącznie za pomocą ustawy, o której mówi także ustawa zasadnicza.. Obowiązuje tutaj zasada wyłączności ustawowej. Wprowadzenie ograniczeń może mieć miejsce w przypadku wystąpienia konieczności ich zastosowania ze względu na bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochrona środowiska., zdrowie publiczne, moralność publiczna, wolności i prawa innych osób. Ograniczenia praw i wolności stosowane muszą by w myśl zasady proporcjonalności, według której stopień uciążliwości zastosowanych ograniczeń musi być odpowiednio proporcjonalny do celu, do którego realizacji ma ono służyć. Zasada ta z kolei wymaga zachowania zasady przydatności, wg której wszelkie podejmowane w tym celu środki (ograniczenia) są przydatne dla realizacji założonego celu. Kolejną zasadą do spełnienia jest zasada konieczności, według której wszelkie podejmowane działania muszą być jak najmniej uciążliwe dla danego podmiotu prawa. Ustanawiane ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności i praw, każde prawo składa się bowiem z pewnego rdzenia istoty oraz tzw. otoczki. ZASADA RÓWNOŚCI W myśl tej zasady wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze państwowe. Oznacza to zakaz dyskryminacji zarówno w życiu politycznym, społeczno – gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Zasada równości może być rozpatrywana w dwóch aspektach. Pierwszym z nich jest równość w znaczeniu formalnym, która oznacza, aby traktowanie wszystkich adresatów norm było takie samo, bez jakichkolwiek różnic. Wadą równości formalnej jest to iż nie ma możliwości uwzględniania zróżnicowania sytuacji faktycznej podmiotów prawa. Może dojść do sytuacji, w której takie samo traktowanie różnych podmiotów, znajdujących się w odmiennej sytuacji faktycznej, doprowadzi do naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej, a tym samym może doprowadzić do pogorszenia sytuacji niektórych podmiotów. Drugim aspektem jest równość w znaczeniu materialnym, która polega na tym, aby takiemu samemu traktowaniu podlegały wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną. Rozumiana w ten sposób zasada równości dopuszcza możliwość różnego traktowania różnych adresatów, lub podmiotów znajdujących się w różnej sytuacji faktycznej. Zasad ta ma służyć zagwarantowaniu równych szans poszczególnym podmiotom. Tryb. Konst. Zajmując stanowisko w tej sprawie, zaakcentował że zasada równości polega tym, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną mają być traktowane równo, bez jakichkolwiek działań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Podkreślił także iż zas. równości nie ma bezwzględnego charakteru, ze istnieją pewne okoliczności pozwalające na różnicowanie syt prawnej podmiotów podobnych. Działanie to musi być jednak usprawiedliwione i uzasadnione w przeciwnym razie bowiem zróżnicowanie to nabiera charakteru dyskryminacji co powoduje faworyzacje drugiego podmiotu i jest sprzeczne z Konst. RP. T.K. Dopuszcza jednak odstąpienie od tej zasady pod pewnymi niezbędnymi do spełnienia warunkami, do których należą:a) wprowadzone przez prawodawcę różnicowania muszą być racjonalnie uzasadniane, oraz muszą mieć związek z celem i treścią przepisów, w której zawarta jest kontrolowana norma, b) wada interesu, któremu ma służyć różnicowanie podmiotów podobnych musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku różnego traktowania podmiotów podobnych. c) różnicowanie podmiotów podobnych musi znajdować podst w wartościach, zasadach, lub normach Konstytucyjnych ZASADY DOT OGRANICZEŃ PRAW I WOLNOŚCI W KONST RP. Jakakolwiek ingerencja w prawa i wolności człowieka i obywatela określona w Konstytucji może nastąpić tylko i wyłącznie za pomocą ustawy, zgodnie z zasadą wyłączności ustawowej. Przepisy te mogą być one zastosowane jedynie w przypadku gdy są niezbędne i konieczne w demokratycznym państwie prawa. Pojęcie konieczności opiera się w odpowiedzi na 3 pytania. Pierwszym z nich jest pytanie czy istnieje inna możliwość osiągnięcia zamierzonego celu niż wprowadzenie ograniczeń? Po drugie, czy dla realizacji zamierzonego celu, ograniczenia te okażą się skuteczne? Trzecie pytanie to czy zachowana jest zasada proporcjonalności w znaczeniu ścisłym, tzn czy dobra które zostaną ograniczone będą miały niższą wartość niż zamierzony cel. Ingerencja może być dokonywana jedynie ze wzgl na kryteria enumeratywne wskazane w Konst. Do których należą: bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, zdrowie publiczne, moralność publiczna, ochrona środowiska, prawa i wolność innych osób. Wprowadzane ograniczenia nie mogą naruszać prawa wolności. Każdy zakres prawa posiada tzw rdzeń i otoczkę, dlatego TK dopuszcza możliwość naruszenia otoczki bez ryzyka zniesienia prawa. Natomiast tzw. rdzeń (jądro) tj. przesądzający o istocie danej wolności, czy prawa nie może podlegać ingerencji. ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO Zgodnie z Konst.. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Powyższa treść, lub ściślej koncepcja nawiązuje do zasady państwa prawa, zgodnie z którą organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Zasada demokratycznego państwa prawnego zawiera kilka zasad szczegółowych. Stanowi ona punkt wyjścia dla trzech kategorii zasad. Pierwszą zas. jest zasada dot. praw i wolności człowieka i obywatela, która stanowi iż źródłem wszelkich godności i praw obywatela jest przyrodzona i niezbywalna godność człowieka. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Godność człowieka nie jest cechą nadaną przez państwo, ale w stosunku do niego jest pierwotna.. Zarówno państwo, jak i prawodawca mają obowiązek przestrzegania treści dotyczących godności. Przesłanką dotyczącą poszanowania godności, jest istnienie minimum materialnego potrzebnego do samodzielnego funkcjonowania jednostki w społeczeństwie, oraz umożliwienie mu szansy rozwoju w środowisku kulturowym i cywilizacyjnym. Takim przykładem może być konieczność zapewnienia w przypadku eksmisji, lokalu zastępczego. Drugą zas. jest zasada tworzenia prawa. Podstaw. wyznacznikiem tej zasady jest zakaz regulacji prawa wstecz. Tworzenie prawa powinno podlegać tzw. przyzwoitej legislacji. Powinno spełniać kilka wytycznych lub inaczej mówiąc zasad do których należą: Zas. określoności prawa, co oznacza iż tworzone wszelkie regulacje prawne, powinny być jasne, konkretne, zrozumiałe dla adresatów, nie powinny budzić wątpliwości co do ich charakteru, czy zasad obowiązywania. Państwo nie może tworzyć prawa, które jest nieprecyzyjne. Kolejną zasadą jest obowiązek zachowania procedury ustawodawczej, czyli wszystkie etapy tworzenia danego aktu prawnego, powinny być zgodne z zapisem w Konst. Następnymi zasadami są zakaz zmian przepisów podatkowych w trakcie trwania roku podatkowego, oraz wymóg tworzenia spójnego prawa, czyli zakaz tworzenia takich regulacji prawnych w danej gałęzi, które są sprzeczne z innymi gałęziami prawa. Zasada dem. państwa prawnego, obejmuje także stworzenie odpowiedniej struktury sądu w celu kontroli przestrzegania prawa oraz prawo do tego sądu. Z zasady tej wynikają również zasady dot. ograniczenia wolności praw człowieka i obywatela. Żadne bowiem z praw określonych w K. nie ma charakteru absolutnego za wyjątkiem godności, tzn. że mogą podlegać różnorodnym ograniczeniom. Kolejną zasadą jest zasada domniemania niewinności., według której każdą osobę uważa się za niewinna, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem. Ostatnią składową są zasady dotyczące zasad funkcjonowania ustroju oraz funkcjonowania władzy publicznej w Polsce. Odnosi się ona do określenia zasady podziału władzy, na którym to podziale opiera się ustrój RP, czyli władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. KOMPETENCJE TRYB. KONSTYT. TK jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (18 m-cy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – 12 m-cy). Do jego kompetencji należą kontrola konstytucyjności norm prawnych, rozpatrywanie skarg konstytucyjnych, rozpatrywanie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa, rozpatruje pytania prawne skierowne przez sądy, orzekanie o zgodności z Konst. celów partii politycznych, uznawanie przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Marszałka Sejmu ZASADY PRAWIDŁOWEJ LEGISLACJI Zasada prawidłowej legislacji prawa to inaczej zasada tworzenia prawa. Podstaw. wyznacznikiem tej zasady jest zakaz regulacji prawa wstecz. Tworzenie prawa powinno podlegać tzw. przyzwoitej legislacji. Powinno spełniać kilka wytycznych lub inaczej mówiąc zasad do których należą: Zas. określoności prawa, co oznacza iż tworzone wszelkie regulacje prawne, powinny być jasne, konkretne, zrozumiałe dla adresatów, nie powinny budzić wątpliwości co do ich charakteru, czy zasad obowiązywania. Państwo nie może tworzyć prawa, które jest nieprecyzyjne. Kolejną zasadą jest obowiązek zachowania procedury ustawodawczej, czyli wszystkie etapy tworzenia danego aktu prawnego, powinny być zgodne z zapisem w Konst. Następnymi zasadami są zakaz zmian przepisów podatkowych w trakcie trwania roku podatkowego, oraz wymóg tworzenia spójnego prawa, czyli zakaz tworzenia takich regulacji prawnych w danej gałęzi, które są sprzeczne z innymi gałęziami prawa. Zasada dem. państwa prawnego, obejmuje także stworzenie odpowiedniej struktury sądu w celu kontroli przestrzegania prawa oraz prawo do tego sądu. Z zasady tej wynikają również zasady dot. ograniczenia wolności praw człowieka i obywatela. Żadne bowiem z praw określonych w K. nie ma charakteru absolutnego za wyjątkiem godności, tzn. że mogą podlegać różnorodnym ograniczeniom. Ostatnią składową są zasady dotyczące zasad funkcjonowania ustroju oraz funkcjonowania władzy publicznej w Polsce. Odnosi się ona do określenia zasady podziału władzy, na którym to podziale opiera się ustrój RP, czyli władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. ZASADA PODZIAŁU WŁADZY W ŚWIETLE KONST RP. Zgodnie z art. 10, Konst. RP ustrój państwa polskiego opiera się o zasadę trójpodziału władz, która zakłada ich wzajemne oddzielenie w sensie przedmiotowym i podmiotowym, ale jednocześnie wzajemne relacje polegające na aktywnym równoważeniu. Przejawia się to w możliwości wzajemnego się kontrolowania i powstrzymania każdej z nich. Rozgraniczenie władz przejawia się w zasadzie zakazu łączenia pewnych stanowisk. Szczególne rozgraniczenie powinno mieć miejsce w stosunku do władzy sądowniczej. Ma to na celu uniemożliwienie ingerencji pozostałych władz w działania tej władzy, czy uczestniczenie w niej, ponieważ wymiar sprawiedliwości ma być sprawowany tylko i przez sądy. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat, za wyjątkiem jednak kiedy obowiązuje stan wojenny, kiedy to Konst. Przewiduje rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy. Władzę wykonawczą sprawują Prezydent RP i Prezes RM, a władze sądowniczą sprawują sądy i trybunały. Trybunały dzielą się na: stanu, konstytucyjny Sądy są niezależne, niezawisłe i bezstronne. Dzielą się na powszechne do których należą rejonowy, okręgowy, apelacyjny) szczególne (administracyjne, wojskowe) Sąd Najwyższy (sprawuje nadzór judykacyjny nad działalnością sądów powszechnych). Nie ma możliwości absolutnego rozdzielenia poszczególnych władz. Pierwsza władza może oddziaływać na organy drugiej, ale tylko w taki sposób i do takiego stopnia, aby nie doszło do naruszenia kompetencji tej drugiej FORMY REALIZACJI ZWIERZCHNICTWA MNARODU Zwierzchnictwo narodu dokonuje się z pośrednictwem demokracji pośredniej i dem. Bezpośredniej. Demokracja bezpośrednia, czyli sposób sprawowania władzy, bez pośrednictwa jakichkolwiek organów państwowych. Dem. Pośrednia natomiast to sposób sprawowania władzy, w którym decyzje podejmowane są za pośrednictwem organów przedstawicielskich. Odbywa się to za pośrednictwem udzielenia przez społeczeństwo mandatu przedstawicielskiego, który charakteryzuje się tym iż jest generalny - poseł jest przedstawicielem całego narodu, niezależny – nie ma związku z instrukcjami wyborców, oraz nieodwołalny – nie ma możliwości odwołania posła lub senatora przez wyborców. Zarówno posłowie jak i senatorowie, objęci są ochroną za pośrednictwem immunitetów, oraz przywilejów. Jednym z takich instrumentów ochrony jest immunitet formalny, który oznacza że wobec posła nie może być wszczęte postęp karne,a postęp wszczęte przed dniem wyborów ulega zawieszeniu, do czasu wygaśnięcia mandatu, ulega również zawieszeniu bieg przedawnienia w postęp karnym. Oznacza także, iż od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej (chyba,że wyrazi na to zgodę). Kolejnym jest immunitet materialny- czyli brak możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności za działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego, ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada tylko przed Sejmem i tylko za zgodą Sejmu może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej w przypadku naruszenia praw osób trzecich. Przywilej nietykalności osobistej to ostatni instrument ochrony, polegający na tym iż poseł nie może być zatrzymany, lub aresztowany bez zgody Sejmu. Wyjątkiem jest tutaj przyłapanie go na gorącym uczynku przestępstwa oraz gdy jego zatrzymanie jest niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania. W takiej sytuacji powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. Wszystkie powyższe przywilej odnoszą się także do senatorów i Senatu. ZASADA PLURALIZMU POLIT. W KONST. Zasady pluralizmu politycznego zawarte są w art. 10 - 13 Konst. RP. W szerszym pojęciu znaczenia pluralizm polityczny, obejmuje wolność tworzenia i działania różnorodnych organizacji społecznych(związki zawodowe, partie polit., stowarzyszenia, fundacje, ruchy obywatelskie). W znaczeniu węższym odnosi się do wolności tworzenia i działania partii politycznych jako tych organizacji społ. które wywierają największy wpływ na funkcjonowanie władzy państwowej. Finansowanie partii politycznych jest jawne. Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swych programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program zakłada nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa. POJĘCIE I ROLA PARTII POLIT. Zgodnie z art. 10 K. RP. Partia polit. to organiz. społ. skupiająca grupę osób wyznających te same wartości i poglądy. Przynależność do nich jest dobrowolna a każdy członek ma w niej jednakowe prawa. Celem p.polit. Jest zdobycie w sposób demokratyczny władzy w państwie, lub wpływu na polityków państwa. Konst. zapewnia wolność tworzenia i działania partii polit. zakazując jednocześnie tworzenie które w swych programach propagują faszyzm, nazizm, komunizm, nienawiść rasową i narodowościową, a także przemoc w celu zdobycia władzy istnienie partii pol. i innych organizacji społ.,lub wpływu na polityków państwa, albo przyjmuje utajanie struktur lub członkostwa. Aby uzyskać osobowość prawną musi ona być zgłoszona do Ewidencji Partii prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Wymagane są podpisy co najmniej 1 tys. obywateli polskich, którzy ukończyli 181at i mają pełną zdolność do czynności prawnych. Finansowanie partii Pol jest jawne. Majątek powstaje w wyniku składek jej członków, darowizn, subwencji i dotacji. Nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Środki fin. na swoją działalność, w postaci subwencji lub dotacji, mogą otrzymać po spełnieniu określonych wymogów, do których należą, udział w wyborach do parlamentu i otrzymanie określonego poparcia społecznego, pozwalającego na obecność jej w jego strukturach. Kontrola wydatkowanych pieniędzy publicznych , zajmuje się Państw, Kom. Wyb. do której partie składają swoje sprawozdania finansowe. W przypadku stwierdzenia przez PKW jakichkolwiek nieprawidłowości, dofinansowanie może być cofnięte. W przypadku podejmowania przez partię, działań sprzecznych z Konst. , Tryb. Konst. może zdelegalizować daną partię. Podstawa działalności każdej partii jest jej statut. W ustawie o partiach politycznych znalazł się także zapis o konieczności funkcjonowania demokracji wewnątrzpartyjnej co oznacza równość praw wszystkich członków partii, oraz możliwość swobodnego z niej wystąpienia. OGRANICZENIA ZASADY PLURALIZMU POL W KONST RP Wszystkie wymogi , które obowiązują przy tworzeniu partii polit. określone są w Konst. RP. Art. 10 - 13 Konstytucja zakazuje tworzenie które w swych programach propagują faszyzm, nazizm, komunizm, nienawiść rasową i narodowościową, a także przemoc w celu zdobycia władzy istnienie partii pol. i innych organizacji społ.,lub wpływu na polityków państwa, albo przyjmuje utajanie struktur lub członkostwa. Aby uzyskać osobowość prawną musi ona być zgłoszona do Ewidencji Partii prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Wymagane są podpisy co najmniej 1 tys. obywateli polskich, którzy ukończyli 181at i mają pełną zdolność do czynności prawnych. Finansowanie partii pol jest jawne. Majątek powstaje w wyniku składek jej członków, darowizn, subwencji i dotacji. Nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Środki fin. na swoją działalność, w postaci subwencji lub dotacji, mogą otrzymać po spełnieniu określonych wymogów, do których należą, udział w wyborach do parlament i otrzymanie określonego poparcia społecznego, pozwalającego na jej obecność w jego strukturach. Kontrola wydatkowanych pieniędzy publicznych , zajmuje się Państw, Kom. Wyb. do której partie składają swoje sprawozdania finansowe. W przypadku stwierdzenia przez PKW jakichkolwiek nieprawidłowości, dofinansowanie może być cofnięte. W przypadku podejmowania przez partię, działań sprzecznych z Konst. , Tryb. Konst. może zdelegalizować daną partię. Podstawa działalności każdej partii jest jej statut. W ustawie o partiach politycznych znalazł się także zapis o konieczności funkcjonowania demokracji wewnątrzpartyjnej co oznacza równość praw wszystkich członków partii, oraz możliwość swobodnego z niej wystąpienia. MANDAT PRZEDSTAWICIELSKI Jest to swego rodzaju „upoważnienie”, wystawione danej osobie (poseł, senator, radny) przez określone społeczeństwo (wyborców) do sprawowania funkcji w organach przedstawicielskich, dający tej osobie prawo reprezentowania ich, przedstawiania opinii i poglądów oraz podejmowania decyzji w drodze glosowania. Mandat może mieć charakter generalny – przedstawicielstwo całego narodu, niezależny – nie ma związku z instrukcjami wyborców i nieodwołalny – wyborcy nie mogą odwołać osoby obdarowanej mandatem. Jedyną formą weryfikacji są kolejne wybory (zasada mandatu wolnego) IMMUNITET PARLAMENTARNY Immunitet parlamentarzysty reguluje art.105 K. RP. i polega on na tym, że poseł nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za działania bezpośrednio związane z zakresem sprawowania mandatu parlamentarnego np. za wystąpienia w parlamencie, sposób glosowania, zgłaszane inicjatywy ustawodawczej. Może być formalny - obejmuje zakaz pociągania do odpowiedzialności oraz zakaz aresztowania lub zatrzymania (nietykalność). i materialny wyłączenie karalności (bezprawności) określonych czynów, co wyklucza ponoszenie odpowiedzialności za ich popełnienie, raz nabyty immunitet zachowuje skuteczność na zawsze. Za taka działalność poseł odpowiada wyłącznie przed sejmem a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odp. sądowej tylko za zgodą Sejmu. Immunitet ma charakter trwały i bezwzględny Trwały tz. że uchyla karalność czynu zarówno w trakcie wykonywania mandatu jak i po jego wygaśnięciu (do dnia poprzedzającego zebranie się Sejmu następnej kadencji) natomiast charakter bezwzględny oznacza że chroni daną osobę z powodu czynu, którego dopuściła się w czasie pełnienia funkcji nie tylko w okresie jej sprawowania, ale także po jej ustaniu. Immunitet może być uchylony tylko i wyłącznie przez Sejm. Te same prawa obowiązują w Senacie. ZASADA SPOł. GOSP. RYNK. W ŚWIETLE KONST. RP Zasada ta jest ściśle powiązana z pojęciem dobra wspólnego. Zgodnie z Konst. Stanowi ona podst. ustroju RP. Z uwagi na harmonizacje celów społ. Nawiązuje do założeń tzw. państwa socjalistycznego. Podążając tym kierunkiem, celem wyłącznej wartości prowadzonej działalności gospodarczej jest rachunek ekonomiczny i maksymalizacja zysków. Bardzo ważną jak nie najistotniejsza role odgrywaja cele społeczne, mające swoje odbicie w likwidacji bezrobocia, czy przeciwdziałaniu dyskryminacji. Gospodarka ta, przez unkanieunikania zakłóceń funkcjonowania gospodarki, kontrolowanie bezrobocia, stymulowanie określonych dziedzin gospodarki, zakłada w pewnym sensie interwencjonizm państwowy. Podstawowym instrumentem jest instytucjonalizacja praw socjalnych, tj: emerytury, renty, ochrona zdrowia, ochrona macierzyństwa, rodziny. Społ. gosp. rynk. składa się z trzech filarów. Pierwszym filarem jest wolność działalności gospodarczej, która oznacza zarówno swobodę w podejmowaniu dział. gosp. jak też swobodę jej prowadzenia przez wszystkie podmioty. Może być ona ograniczona tylko i wyłącznie ustawa, a także z uwagi na ważny interes gospodarczy. Drugi filar stanowi własność prywatna, czyli wszelka własność należąca do podmiotów autonomicznych w stosunku do państwa. Prawnie, chroniona jest sama własność, jak i prawo dziedziczenia. Ustawa dopuszcza także i wywłaszczenie, ale tylko i wyłącznie gdy jest to niezbędne dla realizacji celów publicznych i przy słusznym odszkodowaniu. Cele publiczne są określone m.in. w ustawie o gosp. nieruchomościami. Trzecim filarem jest solidarność dialogu i współpraca społeczna, wyrażająca się w negocjacyjnym załatwianiu sporów, a także idei dobra wspólnego, czyli poświęcenia interesu własnego dla interesu publicznego. DOPUSCZALNE OGRANICZENIA PRAW I WOLNOŚCI JEDN. W ŚWIETLE KONST. RP. Aby możliwa była jakakolwiek ingerencja w sferę praw jednostki przez organy władzy publ., muszą one posiadać wyraźne kompetencje, które nadaje im ustawa i które są w niej określone. Wszelkie ograniczenia praw i wolności czł. i obyw. mogą być stosowane wyłącznie na podst. Konst. oraz odpowiednich ustaw. Podstawowym aktem prawnym o szczególnej roli w zakresie ochrony praw jednostki w systemie Rady Europy jest Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podst Wolności, ustanowiona w Rzymie w 1950 r. Ograniczenia w zakresie zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Nie mogą jedna naruszać istoty wolności. W myśl art. 233 w stanu wojennego i wyjątkowego, niedopuszczalne jest ograniczenie takich praw i wolności jak: godność człowieka obywatelstwo, ochrona życia ,humanitarne traktowanie, ponoszenie odpowiedzialności karnej dostęp do sądu, dobra osobiste sumienie i religia petycje rodzina i dziecko ŚRODKI OCHRONY PRAW I WOLNOŚCI JEDN. W ŚWIETLE KONST RP. Do środków tych zaliczją się: prawo do sądu, skarga konstyt., prawo do odszkodowania za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej, oraz Pierwszym z wymienionych jest Prawo do sądu Podobnie jak i inne prawa i wolności, tak i prawo do sądu gwarantuje Konst. w art. 45, który mówi iż każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Prawo to, oznacza takie ukształtowanie procedury sądowej by umożliwiła rzeczywiste dochodzenie praw jednostki. Prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej zgodnej z wymogami jawności i sprawiedliwości oznacza iż procedura winna być oparta na zasadach kontradyktoryjności i bezpośredniości. Zasada dwuinstancyjności postępowania prawnego oznacza umożliwienie złożenia odwołania. Prawo do wyroku to prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Wyrok ogłaszany jest zawsze publicznie. Dostęp do sądu, oznacza takie ukształtowanie właściwości sądu by żadna ze spraw jednostki nie była wyłączona z kognicji sądów. Zakaz zamykania drogi do sądu poprzez ustalenie wysokich opłat sądowych oznacza, iż skarb państwa może za poszkodowanego ponieść koszty postępowania sądowego i ostatnim z praw jest możliwość uzyskania i sprawnej egzekucji wyroku sądowego. Kolejnym ze środków jest skarga konstytucyjna. Jest to środek prawny, który służy każdemu w celu ochrony jego konstytucyjnej wolności i praw. Zgodnie z zapisem w Konst. każdy, kto w wyniku wydanego aktu prawnego przez sąd lub organ admin. publicz. które mają charakter ostateczny, uzna iż jego prawa i wolności konstytucyjne w jakikolwiek sposób zostały naruszone ma prawo do wniesienia skargi do Tryb. Konst. w sprawie sprawdzenia zgodności z Konst. danego aktu normatywnego. T.K. rozpatruje skargę i musi ustalić czy skarżący wykorzystał wszystkie przysługujące mu środki zaskarżania zarówno w instancji sądowej lub administracyjnej. Sprawa będąca przedmiotem skargi musi się pojawić w związku z zaistniałym sporem prawnym. Skarga konst. musi być sporządzona dla skarżącego wyłącznie przez adwokata lub radcę prawnego. Musi być także złożona do T.K. w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub ostatecznej decyzji. Skarga jest wolna od opłat sądowych. Ostatnim ze środków jest. prawo do odszkodowania za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej. W przypadku niezgodnego z prawem działania organu władzy publicznej, w wyniku czego wyrządzona została jednostce jakakolwiek szkoda, ma on prawo do wynagrodzenia tej szkody. W przypadku, gdy naruszone zostały czyjeś wolności konstytucyjne lub prawa, ma on prawo na określonych w ustawie zasadach, wnieść skargę do Tryb. Konst. w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd łub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wypowiedzi. PRAWO DO SKARGI KONSTYT. Skarga konstytucyjna jest to środek prawny, który służy każdemu w celu ochrony jego konstytucyjnej wolności i praw. Ma ona odniesienie przede wszystkim do osoby fizycznej, niezależnie od tego jakie posiada obywatelstwo. Zgodnie z zapisem w Konst. każdy, kto w wyniku wydanego aktu prawnego przez sąd lub organ admin. publicz. , uzna iż jego prawa i wolności konstytucyjne w jakikolwiek sposób zostały naruszone ma prawo do wniesienia skargi do Tryb. Konst. w sprawie sprawdzenia zgodności z Konst. danego aktu normatywnego. T.K. rozpatruje skargę i musi ustalić czy skarżący wykorzystał wszystkie przysługujące mu środki zaskarżania zarówno w instancji sądowej lub administracyjnej. Sprawa będąca przedmiotem skargi musi się pojawić w związku z zaistniałym sporem prawnym. Skarga konst. musi być sporządzona dla skarżącego wyłącznie przez adwokata lub radcę prawnego. Musi być także złożona do T.K. w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub ostatecznej decyzji. Skarga jest wolna od opłat sądowych. Jest ona jednocześnie także środkiem ochrony praw i wolności, oraz środkiem wszczynającym postępowanie o uchylenie niekorzystnego aktu prawnego. W przypadku zasadności skargi TK wydaje wyrok, powodując utratę obowiązującej mocy zaskarżonego przepisu, co z kolei staje się podstawa do wznowienia postępowania przed organem, który to wydał dane orzeczenie, na podstawie przepisu, który został zakwestionowany przez TK. Przesłankami materialno – prawnymi skargi są incydentalność, czyli skarga dotyczyć może tylko i wyłącznie konkretnego sporu prawnego i jest tylko uzupełnieniem innych środków prawnych. Kolejną przesłanką jest subsydiarność, co oznacza iż może być wniesiona gdy inne środki prawne, przewidziane w procedurze zaskarżania zostały wyczerpane. Przedmiotem skargi konst. Może być ustawa , lub inny akt normatywny. Nie może nim być prawomocny wyrok lub ostateczna decyzja. KONST. PRAWA I WOLNOŚCI CZŁ. I OBYW. Podst. wolności Prawo do życia od poczęcia do naturalnej śmierci, do nietykalności osobistej i bezpiecz. osobistego, do domniemania niewinności dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu, do ochrony życia prywatnego, rodzinnego i czci dobrego imienia oraz decydowania o swoim życiu osobistym, do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nie uzasadnionej zwłoki przez właściwy niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Wolności sumienia i religii - każdy ma prawo do wolności: wyznania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz do uzewnętrznienia swojej religii, wyznania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, prawo dostępu człowieka do dotyczących go urzędów dokumentów i zbiorów danych . Wolność poruszania się po terytorium RP oraz wyboru miejsca zamieszkania lub pobytu. Prawa i wolności polityczne, związane są przede wszystkim ze swobodą wyrażania poglądów i tworzenia zrzeszeń. Do grupy tej należą: Wolność zrzeszania się w różnego rodzajach organizacjach np. zawodowych, społ., polit., gospodarczych, organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Prawo: do głosowania w wyborach i referendach, prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach, do informacji o działalności władzy i instytucji publicznych oraz osób pełniących funkcje publiczne, składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą, inicjatyw ustawodawczych. Wolności i prawa ekonomiczne socjalne i kulturalne. Prawo do własności innych praw majątkowych oraz prawo działania, do ochrony zdrowia, do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego, do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, do nauki. Wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Obowiązek udzielania przez władze publiczne pomocy osobom niepełnosprawnym. uwzględnienia przez państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej dobra rodziny, pomoc materialna. Szczególna pomoc przysługuje matce przed i po urodzeniu dziecka. Urlop macierzyński, wychowawczy. ZASADY PRZEWODNIE STATUSU JEDNOSTKI W KONST. RP. Podstawowymi zasadami przewodnimi statusu jednostki w Konst. RP. są: zasada godności, zas. równości oraz zasady dotyczące ograniczeń praw i wolności w Konst. RP Zasada godności Pojęcie „godność człowieka” zawarta jest w art.30 Konst. który mówi że jest to przyrodzona i niezbywalna godność człowieka, stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. TK. orzekł jednak iż żadne z praw i wolności określonych w K, poza godnością nie ma charakteru absolutnego, i istnieje możliwość w różny sposób ich ograniczenia. Ograniczenie to może być spowodowane tylko i wyłącznie za pomocą ustawy, o której mówi także ustawa zasadnicza.. Obowiązuje tutaj zasada wyłączności ustawowej. Wprowadzenie ograniczeń może mieć miejsce w przypadku wystąpienia konieczności ich zastosowania ze względu na bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochrona środowiska., zdrowie publiczne, moralność publiczna, wolności i prawa innych osób. Ograniczenia praw i wolności stosowane muszą by w myśl zasady proporcjonalności, według której stopień uciążliwości zastosowanych ograniczeń musi być odpowiednio proporcjonalny do celu, do którego realizacji ma ono służyć. Zasada ta z kolei wymaga zachowania zasady przydatności, wg której wszelkie podejmowane w tym celu środki (ograniczenia) są przydatne dla realizacji założonego celu. Kolejną zasadą do spełnienia jest zasada konieczności, według której wszelkie podejmowane działania muszą być jak najmniej uciążliwe dla danego podmiotu prawa. Ustanawiane ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności i praw, każde prawo składa się bowiem z pewnego rdzenia istoty oraz tzw. otoczki. W myśl zasady równości wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze państwowe. Oznacza to zakaz dyskryminacji zarówno w życiu politycznym, społeczno – gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Zasada równości może być rozpatrywana w dwóch aspektach. Pierwszym z nich jest równość w znaczeniu formalnym, która oznacza, aby traktowanie wszystkich adresatów norm było takie samo, bez jakichkolwiek różnic. Wadą równości formalnej jest to iż nie ma możliwości uwzględniania zróżnicowania sytuacji faktycznej podmiotów prawa. Może dojść do sytuacji, w której takie samo traktowanie różnych podmiotów, znajdujących się w odmiennej sytuacji faktycznej, doprowadzi do naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej, a tym samym może doprowadzic do pogorszenia sytuacji niektórych podmiotów. Drugim aspektem jest równość w znaczeniu materialnym, która polega na tym, aby takiemu samemu traktowaniu podlegały wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną. Rozumiana w ten sposób zasada równości dopuszcza możliwość różnego traktowania różnych adresatów, lub podmiotów znajdujących się w różnej sytuacji faktycznej. Zasada ta ma służyć zagwarantowaniu równych szans poszczególnym podmiotom. Tryb. Konst. zajmując stanowisko w tej sprawie, zaakcentował że zasada równości polega tym, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną mają być traktowane równo, bez jakichkolwiek działań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Podkreślił także iż zas. równości nie ma bezwzględnego charakteru, że istnieją pewne okoliczności pozwalające na różnicowanie syt prawnej podmiotów podobnych. Działanie to musi być jednak usprawiedliwione i uzasadnione w przeciwnym razie bowiem zróżnicowanie to nabiera charakteru dyskryminacji co powoduje faworyzowanie drugiego podmiotu i jest sprzeczne z Konst. RP. T.K. Dopuszcza jednak odstąpienie od tej zasady pod pewnymi niezbędnymi do spełnienia warunkami, do których należą:a) wprowadzone przez prawodawcę różnicowania muszą być racjonalnie uzasadniane, oraz muszą mieć związek z celem i treścią przepisów, w której zawarta jest kontrolowana norma, b) wada interesu, któremu ma służyć różnicowanie podmiotów podobnych musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku różnego traktowania podmiotów podobnych. c) różnicowanie podmiotów podobnych musi znajdować podst w wartościach, zasadach, lub normach Konstytucyjnych Kolejnymi zas. są zasady dotyczące ograniczeń praw i wolności w Konst. RP. Jakakolwiek ingerencja prawa i wolności określona w Konstytucji może nastąpić tylko i wyłącznie za pomocą ustawy, zgodnie z zasadą wyłączności ustawowej. Mogą być one zastosowane jedynie w przypadku gdy są niezbędne i konieczne w demokratycznym państwie prawa. Pojęcie konieczności opiera się w odpowiedzi na 3 pytania. Pierwszym z nich jest pytanie czy istnieje inna możliwość osiągnięcia zamierzonego celu niż wprowadzenie ograniczeń? Po drugie, czy dla realizacji zamierzonego celu, ograniczenia te okażą się skuteczne? Trzecie pytanie to czy zachowana jest zasada proporcjonalności w znaczeniu ścisłym, tzn czy dobra które zostaną ograniczone będą miały niższą wartość niż zamierzony cel. Ingerencja może być dokonywana jedynie ze wzgl na kryteria enumeratywne wskazane w Konst. Do kryteriów tych należą bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, zdrowie publiczne, moralność publiczna, ochrona środowiska, prawa i wolność innych osób. Wprowadzane ograniczenia nie mogą naruszać prawa wolności. Każdy zakres prawa posiada tzw rdzeń i otoczkę, dlatego TK dopuszcza możliwość naruszenia otoczki bez ryzyka zniesienia prawa. Natomiast tzw. rdzeń (jądro) tj. przesądzający o istocie danej wolności czy prawa, nie może podlegać ingerencji.
