Neuropatologia

PODSTAWY NEUROPATOLOGII
CZ I
Uwagi wstępne
Obrzęk mózgu
Zaburzenia rozwojowe
Uszkodzenia mózgu w okresie okołoporodowym
Zaburzenia krążenia
Zmiany pourazowe OUN
Zapalenia OUN i choroby prionowe
Choroby demielinizacyjne
Choroba Leigh i inne encefalopatie
mitochondrialne
Neurodegeneracje
Najważniejsze elementy zmian hist-pat w OUN
• Malformacje budowy mózgu i/lub naczyń
• Neurony: ilość, „jakość”, architektura kory
• Glej:
– glejoza (astroglioza),
– szczególne postacie astrogleju i mikrogleju i zmiany związane z astrocytami:
• kk Alzheimera typ I i typ II, formy mikrogleju (makrofagi, rod cells)
• Elementy strukturalne i komórkowe „obce” i transformowane
– Zmiany krwotoczne
– Nacieki makrofagowe (martwica), nacieki zapalne
– szczególne formy odczynów zapalnych (ziarniniaki, grudki mikroglejowe,
neuronofagia)
– Komórki nowotworowe
• Stan istoty białej (mielinizacja)
• Patologiczne depozyty, wtręty
– Śródkomórkowe:
• wirusowe
• spichrzanie w chor. metabolicznych,
• patologiczne białka w neurodegeneracjach np. MAP-tau (NFT),
– Pozakomórkowe (zwapnienia, amyloid)
– hemosyderyna
„Inwentarz” ważniejszych zmian mikroskopowych w OUN
Zmiany w astrocytach
• Glioza: niespecyficzna reakcja astrocytów w wielu różnych stanach chorobowych
– Zwiększona ekspresja GFAP
– Hypertroficzne, gemistocytopodobne astrocyty i astrocyty włókienkowe
• „Włókna Rosenthala”: alfa-b-cristallin, Hsp27,
• Ciałą amyloidowe (poliglukozanowe)
• Tzw. komórki Alzheimera typ I (bardzo duże monstrualne), typ II („nagie i puste
jądra”: w ch.Wilsona, i encefalopatii wątrobowej
• Cytoplazmatyczne inkluzje w kk. glejowych
Obrzęk mózgu
BRAIN EDEMA (causes in next slide)
TUMOR
HEMATOMA
HYDROCEPHALUS
ELEVATED
INTRACRANIAL
PRESSURE
•Functional disturbances of CNS
•Herniations
•Remember of: dilation of pupils, bradycardia
•Secondary necroses
•Secondary haemorrhages to brain stem (Duret’s h.)
Obrzęk mózgu
Trzy „rodzaje” obrzęku mózgu
• Cytotoksyczny: obrzęk komórek (woda, Na),
redukcja
przestrz.pozakom.,
restrykcja (ograniczenie) dyfuzji wody w MRJ
– Ischemia, hipoksja, zap.opon,
• Naczyniowopochodny: wzrost przepuszcz. Naczyń, przesącz osoczowy, wzrost
pł.pozakom, i.biała
– Nowotwory, zap.opon, uraz, zawał, krwotok, ropień, zatr. ołowiem
• Miąższowy (okołokomorowy, wodogłowiowy): przesącz płynu M-Rdz do tkanek
okołokomorowych, wzrost pł.pozakomórkowego, wodogłowie
Wodogłowie
90-150ml CSF; prod. 500ml/24h.
Blok odpływu, nadprodukcja (brodawczaki splotu) lub
zanik mózgu („hydrocephalus ex vacuo”)
Nowotwór lub guz nienowotworowy, zapalenie, włóknienie i zrosty
oponowe, zwężenie wodociągu mózgu
U dzieci są dodatkowe liczne przyczyny wodogłowia takie jak:
(malformacje, zniszczenie tkanki mózgu wskutek różnych procesów
chorobowych np.. Ch. metabolicznych). Rezultaty zależą od tego czy
zrośnięte są szwy kostne czaszki.
Zaburzenia rozwojowe OUN
Czynniki malformacji
genetyczne
środowiskowe infekcyjne
Różne postacie
intoksykacje
Różne „kompozycje”
Defekty zamknięcia cewy nerwowej (dysraphia)
alfa-fetoproteina w pł. owodniowym. „area cerebro (medullo)vasculosa”
Anencefalia,
Przepukliny oponowo-mózgowe
(meningoencephalocoele)
Przepukliny oponowo-rdzeniowe (≈spina bifida
aperta)
meningomyelocoele = spina bifida cystica
meningocoele – torbiel pajęczynówkowa pokryta
zcieńczałą skórą (naskórkiem)
myelocoele – otwarty rdzeń bez pokrycia
skórnego,
Defekty zamknięcia cewy nerwowej (dysraphia)
Spina bifida occulta (tarń dwudzielna utajona):
grupa relatywnie łagodniejszych defektów rozwoju ogonowej
części cewy nerwowej często z tow. defektami szkieletowymi
(np.agenezja k. krzyżowej), odbytu i dr.moczowych, zmiana
może być pokryta owłosioną skórą i z obecnością tłuszczaka,
zaliczamy do tej grupy:
Hydromyelia („wodordzenie”),
Diplomyelia-rdzeń podwójny,
Diastematomyelia
-rozszczep rdzenia przez kostno-chrz.
płytkę wrastającą od tyłu
Tethered cord – uwięziony rdzeń
Inne malformacje
Chiari II (Arnold-Chiari)
Mały tylny dół czaszki, Przemieszczenie robaka
w dół do otw.potyl wlk.,wodogłowie, +
+Przepuklina oponowo-rdzeniowa, inne wady
OUN
Patogeneza?:
Awitaminoza A matki
Zaburznia indukcji (wykształcenia) przodomózgowia
Holoprosencefalia
(bezpłatowa,pośrednia i płatowa),
agenezja c.callosum,
cavum septi pellucidi
Zaburzenia migracji kk. Nerwowych (dysplazje
korowe)
Agyria,
pachygyria,
polymicrogyria,
heterotopie neuronalne,
guzkowe (ogniskowe) dysplazje korowe (FCD)
Dandy-Walker
malformation
Główne komponenty zespołu: (1:5000 żywo ur.; przyczyna
nieznana)
• Torbielowate poszerzenie k.IV
• Aplazja lub hipoplazja robaka móżdżku
• Poszerzenie dołu tylnego
• Podwyższenie namiotu i zatoki poprzecznej
• Wodogłowie
Defekty encefaloklastyczne:
Hydranencefalia
Porencefalia,
Procesy encefaloklastyczne:
Hydranencefalia:
Proces raczej destrukcyjny niż zab.rozwojowe ok. 22-26 tyg ciąży
Próby poronienia poprzez wstrzyknięcie benzolu w I trymestrze,
usiłowanie samobójstwa przez inhalację butanu lub gazu domowego
lub zażycie estrogenów.
W przypadku ciężkiego niedotlenienia matki w 20 tyg.
Być może infekcja wewnątrzłonowa.
U bliźniąt zwykle występuje u obydwu zwłaszcza ze wspólnym
łożyskiem.
Okołoporodowy uraz mózgu
• Dziecięce porażenie mózgowe (Cerebral palsy):
neuropatologia b.różnorodna
•
•
•
•
•
•
Krwotok miąższowy (wcześniaki) (do matrix)
Leukomalacja okołokomorowa (wcześniaki)
Multicystic encephalopathy
Status marmoratus (j.podstawy niereg. mielin),
Ulegyria,
Kernicterus
Krwotok do podwyściółkowej strefy germinalnej
Subependymal germinal plate/matrix hemorrhage
Grade 4 hemorrhage (+into lateral ventricle +distention of ventricle by
hematoma +into adjacent brain perenhyma)
LS 191 boy 5/365
Kernicterus: mechanizm uszkodzenia mózgu:
Kernicterus: niezkonjugowana -wolna bilirubina przechodzi przez
BBB. Narażone są wszystkie noworodki (niewydolna konjugacja).
Kernicterus asocjacje: hipoksja-ischemia
Teorie: blokada oksydatywnej fosforylacji
blokada transportu glutaminergicznego astrocytów ekscytotoksyczność
Kernicterus:
Kernicterus (oprócz j.podwzgórzowych, gałki bladej rogu Ammona)
dotyczyć może m.in. Jąder zębatych, wzgórz, jj nn czaszkowych, tworu
siatkowatego, s.czarnej i rdzenia
Zaburzenia krążenia mózgowego
Neuropatologia
Zaburzenia krążenia.
50 ml krwi na 100 g. tkanki mózgu na 1 minutę; autoregulacja
Rola tlenu; krążenie oboczne, obszary marginalne unaczynienia, selektywna
wrażliwość (CA1 sektor Sommera, kk.Purk. IIIw.k.)
Zaburzenia krążenia mózgowego:
Ostre („udar”)
Przewlekłe
TIA, niedokrwienie, krwotok
encefalopatia: hipoksyczna
/ischemiczna/
/nadciśnieniowa
Niedokrwienie: A. globalne lub B. Ogniskowe
Zawały
„ostatniej
łączki”
Zatrz.krążenia;
Wstrząs
„Śmierć mózgowa”
Zator, zakrzep
miażdżyca
Zawał blady i
krwotoczny
„mózg respiratorowy” (autoliza „sub fine vitae”)
Sekwencja zmian w martwicy mózgu
„czerwone neurony do 24 g.
Potem „pełna martwica”, nacieki makrofagów,
glioza, proliferacja naczyń
Po 2 tyg. Cystis postnecrotica, martwica laminarna
(blaszkowa)
Niedokrwienie ogniskowe
TIA (transient ischemic attack, przemijający atak
ischemiczny)
Zawał mózgu (cechy makro i mikro: do 48g.miękki, 2-10dni
rozpływny)
istotne czynniki czynniki (rola EAA, GluR i Ca)
rodzaj, topografia i kaliber naczynia
obj.klin.
obecność krążenia obocznego : (koło Willisa, w korze
istotna, w j.podstawy –brak krążenia obocz.)
z.krwot
z.blady
mechanizmy zamknięcia naczynia: embolia lub thrombosis
Niedokrwienie ogniskowe
Zatory:
zawał serca, wada, zab.rytmu; blaszki ateromatyczne, zatory
paradoksalne,
operacje, tłuszcz, nowotwór, powietrze, DIC
miażdżyca, arteritis w przebiegu m.in. zapaleń, polyartertis nodosa,
granulomatous angiitis of nervous system (GANS), nadkrzepliwość,
tętniaki (w tym rozwarstwiające), okluzja zewnętrzna naczynia (ucisk
przez guz, wgłobienie), zesp. podkradania, wazospazm pokrwotoczny,
CADASIL
Krwotok wewnątrzczaszkowy
nad- i podtwardówkowy
Uraz
podpajęczynówkowy
miąższowy
malformacja (tętniak)
nadciśnienie
Krwotok mózgowy (h.intracerebralis, śródmąższowy):
osoby starsze,
lokalizacja: skorupa>wzgórze; krwotoki płatowe; pęknięcie
naczynia; nadciśnienie,
przyspieszenie miażdżycy,
szkliwienie tętniczek (osłabienie mech.), mikrotętniaki CharcotBouchard, angiopatia kongofilna, vasculitis, skaza krwotoczna,
malformacje nacz.
Przebicie krwotoku podpaj. z tętniaka do wewnątrz mózgu.
.
Krwotok wewnątrzczaszkowy
Tętniak (aneurysma);
zmiana malformacyjna „wrodzona?”;
workowaty, wrzecionowaty,
zwiększone ryzyko w zespołach wrodzonych:
Marfan, NF1, Ehlers-Danlos IV, nadcśnienie,
palenie papierosów,
Pęknięcie t. V dekada, wzrost ciśn.
Wewnątrzczaszkowego;
vazospazm (zapobieganie nimodypiną
Nimotop), krwotoki nawrotowe.
Inne malformacje naczyniowe
Naczyniak tętniczo-żylny (arteriovenous malformation =
AVM): obj.klin. (drgawki i/lub krwotok) lokalizacja (gł.obszar
t.środkowej oraz gdziekolwiek);
Naczyniak jamisty (haemangoma cavernosum):
móżdżek,
most, podkorowo,; w angiografii nie kontrastuje się,
Naczyniak żylny (angioma venosum)
Ch.Sturge-Webera (encephalotrigeminal angiomatosis)
rozległe naczyniaki żylne opon miękkich i twarzy, opóźnienie
umysłowe, drgawki, porażenia.
Teleangiektazje włośniczkowe (capillary teleangiectasia)
pomiędzy tkanką mózgu, most
Choroba Fox-Alajounine (angiodysgenetic necrotizing
myelopathy): rdzeń i jego opony z mielomalacją i postępującym
deficytem neurologicznym
Encefalopatia nadciśnieniowa
Stan zatokowy (status lacunaris): j.podstawy, tor.wewn. wzgórze,
głęboka i.biała, most,
Stan sitowaty (status cribrosus): pusta strefa okołonaczyniowa
Krwotoki szczelinowate (slit haemorrhages)
Mikrowybroczyny i obrzęk mózgu
Otępienie wielozawałowe
Ch.Binswangera (uszkodzenie podkorowej i.białej)
URAZ MECHANICZNY OUN
Uraz OUN
•
•
•
•
Wstrząśnienie mózgu (commotio c.)
Stłuczenie mózgu (contusio c.)
Rozdarcie mózgu (laceratio c.)
Rozlane uszkodzenie aksonalne (diffuse axonal
injury)
• Krwiak
– Nadtwardówkowy (śr.t.oponowa)
– Podtwardówkowy (żyły pomostowe, osoby starsze)
– (późny) miąższowy krwiak pourazowy (Bolingera)
• Przetoka tętniczo-żylna (fistula a-v)
• Następstwa odległe: (pourazowe) wodogłowie, (p.)
otępienie, (p) padaczka, płynotok (liquorrhea), zanik
mózgu, otępienie bokserów (d. Pugilistica), oponiaki,
infekcje, choroby psychiczne
Uraz
Ogniska
Pourazowe
typu contrcoup
zapalenia
Zapalenia i infekcje OUN
Drogi infekcji OUN (krew tętnicza/żylna, bezpośrednia infekcja,
miejscowe przejście procesu zap., przez nerwy) ; oddziaływanie
„pośrednie” przez toksyny i mech. immunologiczne.
Zapalenia opon (meningitis): „objawy oponowe”, CSF
bakteryjne: rodz. bakt.w zal od wieku:
noworodki: e.coli, B-streptok.(= s. agalactiae),
dzieci: h.influenzae,
Dzieci i dorośli:n.meningitidis,
starsi: streptococcus pneumoniae, listeria m. (wysoka cytoza z
granulocytami, niski cukier)
aseptyczne: [w CSF podwyższony poziom białek, pleocytoza
(gł. limfocyty), glukoza w normie] enterov., echov., coxackiev.
Zapalenie opon ropne
(meningitis purulenta):
Typowe objawy:
Meningitis
purulenta: osad CSF
Gorączka, Ból głowy, światłowstęt
Nudności i wymioty, Zaburzenia świadomości
Sztywność karku, obj. Kerniga, Brudzińskiego
Wysypka i plamica (wskazuje na posocznicę)
Praktycznie nie ma efektywnego leczenia wstrząsu septycznego z plamicą
piorunującą.
Różnicowanie z innymi zmianami zapalnymi i niezapalnymi.
Badanie CSF: biochemiczne, cytologiczne i mikrobiologiczne (hodowla,
barwienia Gram, PCR).
CSF w meningitis purulenta:  glukozy (poniżej 0,5 g/L)
Białka niekiedy ponad 1g/L (norma 0,3-0,5 g/L) (uszkodzenie
BBB)
 neutrofilia, później kom. jednojądrzaste
Zapalenie aseptyczne: w CSF podwyższony poziom białek,
pleocytoza (gł. limfocyty), glukoza w normie
Zapalenia opon ropne - powikłania:
głuchota typowe powikłanie u dzieci.
porażenia innych nerwów czaszkowych, niedowłady, ataksja, padaczka.
U dzieci ponadto obniżenie IQ i zaburzenia kognitywne oraz zachowania.
martwicze uszkodzenie mózgu i duże zagrożenie życia u noworodków
(Gram-ujemne bakterie)
wodogłowie.
arachnoiditis cystica (torbiele mogące powodować ucisk mózgu i
wymagające różnicowania z wrodzonymi torbielami pajęczynówki),
zaniki kory mózgowej, ropniaki i wodniaki podtwardówkowe.
ropień mózgu – to rzadkie powikłaniem u dorosłych częst u noworodków
(zwł. Citrobacter. )
Ponadto u wcześniaków - rozległe krwotoczno-martwicze uszkodzenie
istoty białej (Citrobacter, E.coli, Proteus)
Ropień mózgu, abscessus c.
Obj.guza, obrzęk etc.
Sinusitis,
Mastoidits, otitis media purulenta
Hematogenny
Zap.wsierdzia inne ropne zapalenia w klatce
piersiowej (bronchiectases, abscessus
pulmonis, empyema).
Sinicza wada
Posocznica,
W 10-15% źródło infekcji nie zostaje
zlokalizowane.
Streptococcus, Staphylococcus
Różnicowanie ropnia: przerzut nowotworu, glejak złośliwy
z rozległą martwicą, torbiel pasożytnicza
(ropień może też być grzybiczy
oraz pasożytniczy np. związany z toksoplazmozą).
Infekcje wirusowe OUN:
Infekcje wirusowe
• Meningoencephalitis, encephalitis, encephalomyelitis
• Morfologia: Nacieki z kk.1-jądrzastych, grudki mikroglejowe,
neuronofagia, inkluzje
• „tropizm” poszczególnych struktur mózgowia (dlatego ważna jest
dystrybucja zmian)
• Uszkodzenie OUN w mech.immunologicznym
• Teratogenność (różyczka)
• Zmiany powolne (pozapalny parkinsonizm pogrypowy)
Infekcje wirusowe OUN
• Dominant involvement of grey matter /
• Dominujące zajęcie istoty szarej:
– enteroviruses (poliovirus, coxackie w. A4, A7, B3, echowirus 2 or 7)
rabies virus
• Dominant involvement of white matter
• Dominujące zajęcie istoty białej
– wirus JC (z grupy papovavirus), HIV.
• Involvement of both grey and white matter
• Zajęcie zarówno substancji szarej jak i białej
– - herpervirus HSV-1 (najczęstsza przyczyna nekrotyzującego
zapalenia mózgu u chorych bez zaburzeń układu odpornościowego)
i HSV-2, cytomegalowirus (CMV) i wirusa ospy wietrznej - półpaśćca
(VZV).
PML = progressive multifocal leukoencephalopathy
•PML (JC wirus, immunokomprom.; demyelinizacja; „PML-cells”, inkluzje,
monstrualne bizzare astrocyty)
• Zakażenia HIV-1 w CSN
• Mielopatia wodniczkowa (Vacuolar myelopathy – wirus nieobecny)
przypomina avit-B12,
• Miopatia AIDS (wzrost kreatyniny, martwice włókienek, nacieki
zapalne),
• Obwodowa neuropatia
• Oportunistyczne infekcje (CMV, tbc, cryptococcus, HSV, PML,
toxoplasma)
HSV-1 encephalitis
Herpes simplex virus type 1 (HSV-1) Wirus opryszczki - 1
Encephalitis; dzieci i młodzi dorośli; w 10% poprzedzone opryszczką
wargową; „obszary podstawne mózgu” (temp-frontal region), martwice
krwotoczne, wewnątrzjądrowe wtręty typu Cowdry.
•Herpes simplex virus type 1 (HSV-1): Encephalitis; children, young adults; in 10%
preceded by herpetic eruption on lips („labial herpes”); „basic aspect of brain”
(temp-frontal region), haemorrhagic necroses, intranuclear inclusions of Cowdry
type.
•SSPE subacute sclerosing panencepahalitis
•genetically changed measles virus;
•children and young adults; spasticity, seizures, psychic disorders;
degeneration of myelin,
•gliosis, intranuclear Cowdry inclusions, „rod cells” (form of
microglia)
Zapalenie mózgu Rasmussena:
autoagresja przeciw receptorowi GluR-3 ?
•
•
•
•
Opis typowego przypadku:
Dziewczynka - Padaczka od 3 r.ż
Niedowład
Obniżone cechy intelektualne (ale chodzi do
szkoły)
• Cechy zaniku półkuli
• Obecnie - przebieg 13 lat
• Neuropatologia:
– „typowe” zmiany patologiczne mózgu, takie jak nacieki
limfocytarne i grudki mikroglejowe itp.
– Lecz także z cechami zaburzeń budowy kory (MCD)
Choroby demielinizacyjne
Uwagi ogólne (wiele schorzeń charakteryzuje uszkodzenie mieliny, np. PML,
leukodystrofie)
Sclerosis multiplex (stwardnienie rozsiane)
Neuromyelitis optica (ch.Devic’a)
Ch. Marburga („ostra forma” SM)
Stwardnienie koncentryczne Balo
Centralna mielinoliza mostu:
(alkoholizm? Zbyt gwałtowne wyrównanie hyponatremii?)
Ch.Marchiafava-Bignami: c.callosum, commisura ant.
Guzopodobna zmiana demielinizacyjna (tumefactive demyelinating lesion)
Ostre „autoagresywne poinfekcyjne” (mycoplasma) zapalenia istoty białej:
acute disseminated encephalomyelitis (ADEM),
acute necrotizing haemorrhagic encephalomyelitis leucoencephalitis (Weston-Hurst), cięższy przebieg
Sclerosis multiplex, stwardnienie rozsiane
Najczęstsza ch.demielinizacyjna.; wiek: młodzi-50l.;
kobiety 2x częściej,;charakterystyczne okresy zaostrzenia i remisji;
częsty początek-zap. pozagałkowe n.II, niedowł.spast., oczopląs,
ataksja, obj.z nn.czaszk.
Patogeneza ?
Czynniki środowiskowe (strefa umiarkowana)
czynniki genetyczne (15x częstsza u krewnych I-rz.chorych na MS; 25%
współwystępowanie u monozygotycznych bliźniąt)
Czynniki immunologczne:encephalomyelitis allergica-po immunizacji
składnikami mieliny: model SM; przenoszenie przez kk.T rozpoznajace
składniki mieliny; uszkodzenie oligodendrocytów przez kk.T i
makrof.poprzez indukcje szlaku Fas/Fas-ligand (Fas receptor na oligo)/
(Fas-ligand na kk.T); Rola kom. Tγδ białka oligoklon.w CSF;
morfologia: twardawe blaszki okołokomorowe; nnII, pień,móżdżek,
rdzeń, bl.”aktywne” (z limfocytami) – „nieaktywne”
(prawie bez limfocytów i makrofagów)
Guzopodobna zmiana
demielinizacyjna
• Tumefactive demyelinating lesion
• Wymaga różnicowania głównie z pierwotnym
nowotworem mózgu, zwłaszcza glejakiem
Choroby prionowe
Choroby z patogenezą prionową
• ZWIERZĘTA
• Scrapie:owce, kozy
• TME (pasażowalna
encefalopatia norek)
• CWD (przewlekłą
wyniszczająca choroba
jeleni): jeleń, łoś
• BSE (gąbczasta
encefalopatia bydła)
• Inne EG: koty, antylopy,
pumy, tygrysy (ZOO)
• LUDZIE (wg. obrazu klinicznego)
• CJD: Choroba Creutzfelda-Jacoba
• GSS: Gerstmann-SträusslerScheinker syndrome
– Progressive spastic paraparesis
(autosom dom.) – postać GSS
• FFI: Śmiertelna rodzinna bezsenność
• Kuru
• Postępujące zglejowacenie podkorowe ?
• Inclusion body myositis
• (Alpers Syndrome ?)
PRIONY
Białko PrPc jest szczególnie silnie ekspresjonowane w
neuronach gdzie prawdopodobnie może pełnić rolę
w magazynowaniu lub „sygnalizacji” miedzi (Cu)
[Brown Qin, Herms i inni Nature 1997, 390:684-7]
Zmiany konformacyjne białka priona mogą
występować bez zmian istotnych modyfikacji
chemicznych
Wraz z wiekiem prawdopodobnie obniża się bariera
energetyczna pomiędzy stanem energii „low-level”
dla prawidłowej konformacji PrP i „high-level” dla
patologicznegpo konformera
PRIONY
5 powtórzonych
Oktapeptydów
W z nich obecne
Histydyny wiążą
Cu
Krótkie odcinki
beta harmonijki
129-131 i 161-163
- oporne na procedury
modyfikujące kwasy
nukleinowe
- Gen (PRNP) u człowieka
na krótkim ramieniu chr. 20;
pojedynczy exon (3)
- PrPc 27-30 kD (prekursor
33-35kD) 254 aminokwasy.
Po odcięciu N- i Ckońcowych sekwencji
„dojrzały” prion (reszty od
23 do 231) ma ok. 210
aminokwasów
C-koniec (Ser231)
„kotwiczy”
(fosfatydyloinozytolowy
glikolipid - GPI).
N-końcowy jest
„sygnałowy”
Neuropatologia chorób „prionowych”
•
•
•
•
Zmiany gąbczaste (stąd nazwa TSE)
Ubytek neuronów
Astroglioza
Akumulacje prionów w tym blaszki prionowe
amyloidowe
Neuropatologia chorób „prionowych”
• Ogólnie choroby prionowe u ludzi i zwierząt
można z grubsza podzielić na takie w których:
• 1. (większość chorób) są zmiany gąbczaste i
akumulacje PrP ale bez (lub z nielicznymi) plakami
amyloidowymi
• 2. (tylko przypadki GSS) Liczne plaki amyloidowe
PrP (białko jest silnie „okrojone”) i różnie nasilone
zgąbczenie
• 3. (nowy „wariant” CJD - vCJD) Silne zgąbczenie,
liczne akumulacje PrP oraz liczne plaki PrP. (W
vCJD nie ma mutacji PRNP.)
Genetyka CJD
• W 15% CJD jest rodzinna i dotyczy wtedy młodszego wieku; (w 85%
CJD jest sporadyczna);
• W rodzinnej CJD najbardziej typowe mutacje PRNP to:
– a) kodon 200 (zamiast kw. Glu jest lizyna Glu=>Lys)
– b) kodon 178 (zamiast kw. Asparaginowego jest asparagina Asp => Asn) – Ma
też znaczenie status kodonu 129 (zob. niżej)
– c) dodatkowe insercje powtarzalnych oktapeptydów, których w normalnym
PRNP jest 5.
– Ad b) w przypadku mutacji w kodonie 178 o fenotypie decyduje kodon 129jeśli jest w nim Val to jest CJD, jeśli jest w nim Met to jest FFI,
• UWAGA!
– W sporadycznej CJD NIE MA MUTACJI natomiast podwyższone ryzyko dla
sporadycznej i jatrogennej CJD jest u homozygot w kodonie 129 PRNP,
ponadto ryzyko wzrasta z wiekiem.
• 1%>> przypadkowe zakażenie (hormon wzrostu, przeszczepy),
Porównanie „klasycznej” CJD
i (nowego) „wariantu” of CJD
• KLASYCZNA:
• wiek: VII dekada
• Czas trwania:
7ms.
•
•
•
•
WARIANT:
Wiek: III dekada.
Czas trwania: 1-2 lat
Obj. kliniczne: zab. osobowości;
późne otępienie; brak typowych
zmian w EEG
• Neuropathologia: liczne Kuru-like
plaki i tzw. „florid-plaques” (z
wakuolami)
Encefalopatie mitochondrialne
• Ch. Leigh (subacute necrotizing encephalopathy)
• Leigh’s syndrome” (LS) poprawniejsza nazwa z uwagi na genetyczna
i patologiczną heterogenność
– Wczesne dzieciństwo, kwasica mleczanowa, drgawki,
zatrzymanie rozwoju psychoruchowego, hypotonia mięśni
– Autosomalnie reces. (głównie),
– Niska aktywność enzymów complex IV (cytochrome c oxidase) –ew zab
structuralne białek
– Niedobów komleksu dehydrogenazy pirogronianu (Pyruvate dehydrogenase
complex PDHC) (często z hypoplazją lub agenezją corpus callosum) – gen na
chr.X (male predominance)
– Niedobór compleksu V (maternaly inherited)
– Destruction (spongiform changes and proliferation of
endothelia) of midbrain, thalamus, hypothalamus,
Encefalopatie mitochondrialne cd.
• MELAS (Mitochondrial Encephalomyopathy, Lactic
Acidosis and Stroke-like episodes)
– Mitochondrial tRNA
– Necroses in cortex with proliferation of endothelia
• MERRF (Myoclonic Epilepsy and Ragged Red Fibers)
– Maternally transmitted (mitochondrial tRNA),
myoclonus, ataxia, seizures, myopathy
• Kearns-Sayre („ophthalmoplegia plus”)
– Sporadic, large deletions in mtDNA
– Opthalmoplegia, cerebellar ataxia, pigmentary
retinopathy,
– Spongiform changes in gray and white matter esp. in
cerebellum